ویژه نامه 9 دی سایت عصر انتظار
« در این هنگام که خبر
فرستی بهوسیله رادیو به زبان فارسی از بریتانیای کبیر آغاز می شود، بنگاه رادیوی انگلستان به تمام گوشدهندگان ایرانی و فارسیزبان در هرجای جهان که باشند، دوستانه درود می گوید.» این متن را حسن موقر بالیوزی بهعنوان نخستین پیام از این شبکه رادیویی اعلام کرد.
واژه BBC برگرفته از British broadcasting corporation است که در سال ۱۹۲۲ میلادی با مسئولیت محدود بنیان گذاشته شد و در سال ۱۹۲۷ پس از دریافت پروانه سلطنتی تبدیل به یک شرکت دولتی شد.
رادیو بی.بی.سی یک بنگاه خبر پراکنی وابسته به وزارت امور خارجه‌ی انگلیس است. هدف از راه‌اندازی این رادیو جلب حمایت ملت‌ها از انگلیس. فراهم آوردن زمینه برای سرمایه‌گذاری در کشورها، جلب منافع انگلیس و تخریب چهره‌های مخالف استعمار است.
رادیو فارسی بی‌بی‌سی در هفتم دیماه ۱۳۱۹ مصادف با بیست و هشتم دسامبر ۱۹۴۰ میلادی آغاز به کار کرد. این رادیو در آستانه‌ی جنگ جهانی دوم زمینه‌ی اشغال نظامی ایران را فراهم کرد. رادیو بی.بی.سی حتی به عنوان ابزاری برای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به کار گرفته شد. بنگاه سخن‌پراکنی بی.بی.سی با زیرکی خاصی همواره در صدد تضعیف حرکت انقلاب اسلامی بود. این رادیو با به راه انداختن جنگ روانی علیه نیروهای انقلابی، سعی می‌کرد از پیروزی انقلاب اسلامی جلوگیری کند. بی.بی.سی با تفسیر با انتشار اخبار تلاش می‌کرد تا بین نیروهای انقلابی اختلاف ایجاد کند. ارتش را علیه نیروهای انقلابی تحریک کند، با قدرتمند جلوه‌دادن حکومت‌ها انقلابیون را مأیوس کند، از تشکیل یک حکومت اسلامی آنها را ناامید سازد، حرکت تکاملی مردم را حرکت به سوی هرج و مرج جلوه دهد و مردم را از شرکت در راهپیمایی بترساند. بی.بی.سی در آستانه ی ورود امام خمینی با نقل گزیده‌هایی از مطبوعات انگلیسی دست به یک جنگ تمام عیار روانی علیه انقلاب زد. این رادیو در اخبار شبانگاهی خود در دهم بهمن گفت: «هرج و مرج در ایران» حاکم شده و «مراحل ابتدایی یک جنگ داخلی را طی می‌کند». و «در حال سوق یافتن به سوی یک جنگ همه‌جانبه‌ی داخلی است». این رادیو در مورد جمهوری اسلامی گفت: «ظهور این اتحاد و یگانگی در پشتیبانی از طرح جمهوری اسلامی آیت‌الله خمینی فریبنده است» و نباید اجازه داد تا «روش حکومتی از سوی آیت‌الله خمینی بر آنها تحمیل شود». این رادیو با برشمردن گروهک‌های چپ و راست سعی کرد با تحریک، آنها را در مقابل امام خمینی قرار دهد. به همین جهت بارها رادیو بی.بی.سی مورد انتقاد روحانیون مبارز قرار گرفت. با این همه مقامات رژیم بردن نام امام خمینی با خبر تحریف شده‌ی تظاهرات توسط بی.بی.سی را بر نمی‌تافتند. ژنرال هایزر در مورد علت اعتراض فرماندهان ارتش به اخبار این رادیو نوشت: «بی.بی.سی آن قدرها هم با رژیم شاه مخالف نبود. هم با طرفداران شاه مصاحبه می‌کرد هم مخالفان شاه، حوادثی در اخبار خود ذکر می‌کرد که رژیم ترجیح می‌داد مسکوت بماند. از این جهت تیمسارها حق داشتند که ضررهای خبرهای بی.بی.سی را ذکر کنند». پارسونز در پاسخ به اعتراض ژنرال ازهاری از اخبار بی.بی.سی گفت: «درباره‌ی این قبیل اتهامات با خبرنگار بی.بی.سی در تهران بحث کرده‌ام؛ خبرنگار مجموعه‌ی گزارش‌های خبری را که طی چند هفته‌ی گذشته مخابره کرده بود به من نشان داد و من عیبی در آنها ندیدم». مقامات ایرانی سعی می‌کردند بی.بی.سی در مورد وقایع ایران سکوت کند. وزارت امور خارجه‌ی ایران، تحت فشار مقامات ایرانی، پرویز راجی سفیر ایران در انگلستان را مجبور کردند تا نامه‌ی اعتراضیه ای را به «مارک داد» رییس بخش شرقی بی.بی.سی بنویسد. مارک داد جواب داد: «شما چطور از بی.بی.سی انتظار دارید در مورد واقعیتی به نام [آیت‌الله] خمینی که اینکه به صورت یک عامل عمده در موازنه‌ی سیاسی ایران خودنمایی می‌کند بی‌تفاوت بماند؟» از طرف دیگر «چون برنامه ی فارسی بی.بی.سی هرگز سخنان انقلابی [آیت‌الله] خمینی را پخش نکرده، به همین دلیل نیز مواجه با نامه های متعددی از سوی ایرانیان بوده که بی.بی.سی را به عدم توجه نسبت به حرکت عظیم مردم ایران متهم کرده‌اند و می‌گویند: چطور بی.بی.سی که خود را منادی دموکراسی و آزادی می‌داند در مورد خواسته‌های مردم ایران این طور بی‌اعتنا مانده است؟» مدیر عامل بی.بی.سی «جرالد مانسل» در ۲۲ مهرماه طی نامه‌ای به سفیر ایران در انگلیس پرده از سیاست این رادیو در مقابل امام خمینی برداشت و نوشت » به اعتقاد من ، این واقعیت بدون چون و چرا باید پذیرفته شود که آیت‌الله خمینی در عرض چند ماهه‌ی اخیر عامل مهمی در صحنه‌ی سیاسی ایران بوده است. به همین جهت طبیعی است که هر قدم و هر جمله‌ی او مورد توجه رسانه‌های جهانی و از جمله بی.بی.سی قرار داشته باشد، ولی با این حال باید تذکر داد که بر اساس ضوابط تعیین شده برای اطاق خبر سرویس خارجی بی.بی.سی از اواسط ماه مه (اردیبهشت) به این طرف پخش مطالب مربوط به فعالیت‌های آیت‌الله خمینی هیچ‌گاه از نصف اخبار و تفسیرهای مربوط به ایران تجاوز نکرده است. در طول این مدت حدود ۴۶۰ مورد مطالب راجع به ایران از برنامه‌ی فارسی بی.بی.سی پخش شده که ۲۳ مورد آن راجع به آیت‌الله‌های مقیم ایران بوده است». رادیو بی.بی.سی با این اهداف و سابقه‌ی تاریخی به تحلیل انقلاب اسلامی پرداخت و هیچ گاه نتوانست دیدگاه ضد انقلاب اسلامی خود را مخفی کند. به همین جهت مصاحبه‌شوندگان آن اکثرا عناصر مخالف و ناخرسند از انقلاب اسلامی بودند. گلدنینگ نخستین مسئول بخش فارسی BBC بود.
آنچه این روزها کمتر مورد توجه قرار گرفته، نقش احتمالی است که این شبکه تلویزیونی در آینده ای نهچندان دور در یکسانسازی گویش های فارسی در منطقه ایجاد خواهد کرد که بسیاری با توجه به قدرت ایران در منطقه، آن را بهسود جمهوری اسلامی تفسیر می کنند. گوردون براون، وزیر وقت دارایی انگلیس در مؤسسه پژوهشی چتمهاوس، از بودجه ۱۵ میلیون پوندی این شبکه تلویزیونی در سال خبر داده بود.
واشنگتن ایالات متحده آمریکا، بیروت لبنان، بیت المقدس اراضی اشغالی، دوبی امارات متحده عربی، استانبول ترکیه، کابل افغانستان، دوشنبه تاجیکستان و اسلامآباد پاکستان، شهرهایی هستند که تلویزیون BBC در آنها دارای خبرنگار و دفتر خبری فعال است.
افرادی که اکنون در BBC فارسی مشغول به فعالیت هستند، در لندن انگلیس، دوبی امارات متحده عربی، اسلامآباد پاکستان، استانبول ترکیه و حتی تهران، دورههای آموزشی حرفه ای را پشت سر گذاشتهاند. ادعا میشود که منطقه فارسیزبان خاورمیانه و آسیای میانه دارای ۱۷ میلیون مخاطب تلویزیونی مستقیم است که BBC آنها را برای این شبکه تلویزیونی مورد توجه قرار داده و بهعبارتی، جامعه مخاطب قرار داده است.
در اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ بود که نخستین آگهی جذب نیرو برای این شبکه تلویزیونی منتشر شد. خبرنگار، خبرنگار ارشد، تهیهکننده ارشد، تهیهکننده ارشد بخش مستند و غیر خبری، دستیار تهیه برای برنامههای مستند و غیر خبری، فیلمبردار، تدوینگر و واجدین تخصص های مورد نیاز این شبکه بودند.
