نگاهی نقادانه به برنامه های تکراری و شعاری ستاد بزرگداشت حماسه ۹ دی

طه انتظاری 

اگر فتنه گران حتی بدون عذرخواهی خود را یک پای انتخابات سال بعد می دانند نشان می دهد ستادها و متصدیان گرامیداشت حماسه عظیم ۹ دی به وظایف خود به خوبی عمل نکرده اند. صرف نظر از وزانت ترکیب ستاد و احترامی که برای تک تک عزیزان قائل هستیم متولیان اجرایی و متصدیان دبیرخانه ستاد گرامیداشت ۹ دی عظمت جایگاهی که در آن نشسته اند را نیافته اند  و گویی در جایی روابط عمومی یک نهاد فرهنگی درصدد بزرگداشت حماسه ای به این عظمت هستند..مراسم بزرگداشت هر اتفاقی به میزانی که با روح آن اتفاق تناسب داشته باشد در جهت تکریم آن خواهد بود، وگرنه چه بسا حتی از خنثی بودن هم بگذرد و خود عاملی شود در جهت تقلیل موضوع. رهبر معظم انقلاب در دیدار سال گذشته خود با اعضای ستاد بزرگداشت حماسه نهم دی ماه به این مهم اشاره کردند. ایشان چند روز قبل از دومین سالگرد این حماسه به اعضای ستاد فرمودند:

«نهم دی ۸۸، حادثه کوچکی نیست بلکه آن حرکت عظیم و ماندگار مردمی، شبیه حرکت بزرگ ملت در روزهای اول انقلاب است و باید تلاش شود در سالگرد این حماسه، حرف اصلی ملت ایران، یعنی حرکت در سایه دین و تحقق وعده‌های الهی تبیین شود.»

ایشان در حوزه ابزارهای این تبیین هم نکته مهمی را بیان کردند: «اولاً در بزرگداشت نهم دی جنبه‌های شعاری غلبه پیدا نکند و ثانیاً به عمق شعارها که حرف اصلی ملت ایران بود، توجه شود.»

این دو بخش از صحبتهای معظم له در واقع دو بعد محتوا و ابزار در بزرگداشت حماسه ۹ دی را تبیین می‌کند. اما نگاهی به برنامه های اجرا شده در سال گذشته –که چند روز پس از این دیدار اجرا شدند- و همچنین نگاهی به لیست برنامه هایی که دبیر این ستاد خبر از اجرای آنها در سال جاری داده است نشان می دهد که به این چارچوب ها جامعه عمل پوشانده نشده ، هر چند که در گفتار خبر از تلاش برای تحقق آنها داده شده است.

در حوزه محتوا می توان از تک تک افرادی که در حماسه نهم دی ماه حضور داشتند پرسید که چقدر شعارهای آن روز در این دو سالروز تکرار شده است؟ چقدر از  بوی شعارهایی که شما دادید و از زبان بقیه هم شنیدید در این دو سالگرد به مشام رسیده است؟ پوسترهایی که روی دست مردم بود چطور؟ کاریکاتورها و مقوا نوشت‌ها را که یادتان هست!

واقعیت آن است که برگزاری بدون دردسر و بی حاشیه یکی از اصلهای نانوشته ولی در نظر گرفته شده در سالگردهاست. هرچند که در بعضی سخنرانی ها این اصل رعایت نشده و استقبال مردم هم نشان داده است که شرکت کنندگان چقدر از رعایت نشدن آن اصل خوشنود بودند. خشم انقلابی مردم ولایی ایران که در ۹ دی فوران کرده بود باید زنده بماند و خاطراتش محو نشود. نگاهی به تکاپوی طلبکارانه فتنه گران برای حضور در انتخابات سال بعد بیاندازید تا لزوم این مهم درک شود. همانهایی که در آن روز آنطور مغضوب مردم بودند با پررویی تمام دارند برای حضور در انتخابات شرط می‌گذارند و ناز می‌کنند! توجه به محرم و رابطه قیام عاشورا با حماسه نه دی هم از دیگر توصیه های مقام معظم رهبری بود که البته بیش از مورد قبل اجرایش در برنامه های سالگرد به چشم آمد.

اما در حوزه اجرا، یک لحظه خود را بجای ستاد بزرگداشت ۹ دی بگذارید و چند برنامه برای بزرگداشت این حماسه پیشنهاد دهید. لازم نیست چهره ای فرهنگی یا کارکشته در این حوزه باشید تا یکسری برنامه ها مانند انواع همایش و نشست‌های مختلف را لیست کنید. چاپ انواع ویژه نامه، بروشور و توزیع پوستر و پرچم و کلاه هم که دیگر خوراک اینجور بزرگداشت‌هاست. بنابراین سامان دادن این کارها چندان چیز عجیب و غریبی نیست کما اینکه در انواع مناسبت‌های دیگر هم چنین کارهایی دیده می‌شود و احتمال غریب به یقین حالا حالاها خواهد شد. البته کسی منکر آن نیست که نیز ترتیب دادن همین همایش‌ها و انجام هماهنگی‌های لازم نیز وقت و توان می برد و با سیستم بروکراتیکی که حاکم است کلی هم زحمت دارد، اما بالاخره باید دید که این زحمت ها آیا فایده ای هم دارد؟ و یا اینکه این فایده چقدر از آن سودی است که می‌توانست نصیب ما شود؟

عدم استفاده از ظرفیت های مردمی برای بزرگداشت این حماسه یکی از ضعفهای بارز برنامه های سالگرد است. آیا واقعا نمی شود همانطور که مردم برای عزاداری های عاشورا، عید غدیر و… به میدان می‌آیند، در سالروز ۹ دی هم فعال شوند؟ قطعا اگر کمی از تصدی گری در ستاد بزرگداشت ۹ دی کاسته شود و بجای آن در جهت فعالسازی گروههای مردمی تلاش گردد این اتفاق خواهد افتاد. مساجد و مدارس و… همه ظرفیتهای این حوزه هستند. نکته دیگر آنکه اگرچه گردهمایی های بزرگ و مرکزی در یک یا چند نقطه از شهرها برای نشان دادن ابهت و کثرت شرکت کنندگان لازم است اما باید در روزهایی دیگر این برنامه ها در سطح شهر پخش شود. اینگونه است که فضای همه محلات به عطر آن حماسه معطر خواهد شد.

کما اینکه رهبر معظم انقلاب در همان دیدار در اینباره فرمودند: «باز هم من تکرار میکنم: کار شوراى هماهنگى تبلیغات، مدیریت است؛ والّا کار را مردم میکنند، و دلها دست خداست. مردم را خداى متعال توى صحنه مى‌آورد؛ یعنى همان ایمان الهى و توفیق الهى و تأیید الهى است که مردم را در صحنه مى‌آورد. منتها خب، مدیریت لازم است؛ شماها مدیریت میکنید، مدیریتتان هم شایسته است.»

اما در حوزه اجرا و ابزار این بزرگداشت نکته بسیار مهمی وجود دارد که برای پرداختن به آن بد نیست چند سوال بپرسیم: در این سه سال چند رمان و مجموعه داستان درباره ۹ دی نوشته شده است؟ چند موسیقی و سرود با محوریت آن حماسه آماده شده است؟ چند فیلم و سریال سینمایی و تلویزیونی تولید شده است؟ می توان از این سوالها در مورد سایر قالبهای هنری هم مطرح کرد اما جواب منفی همین دو سوال، غرض ما را مشخص میکند. (البته در حوزه داستان و موسیقی چند کار –که البته بیشتر با موضوع کلی فتنه ۸۸ است- تولید شده است که اتفاقا کارهایی کاملا خصوصی هستند و بعید است ربطی به ستاد ۹ دی داشته باشد!)

ستاد بزرگداشت ۹ دی فقط نباید برای دو سه روز قبل و بعد این روز برنامه ریزی کند. اگر نام این ستاد، «ستاد برگزاری سالگرد حماسه ۹ دی» بود می‌شد از خیلی توقعات –و طبیعتا ایرادات- صرف نظر کرد و به همان برنامه های روز ۹ دی دل خوش داشت، اما اینگونه نیست؛ این ستاد مسئول بزرگداشت آن حماسه است و نه برگزاری سالگردش. بزرگداشت هم که به چند روز حول و حوش سالگرد محدود نمی‌شود. از این منظر است که می‌توان از این ستاد انتظار داشت در تمام سال و با استفاده از همه ظرفیت‌ها و قالب‌ها در جهت بزرگداشت این روز گام بردارد.  این ستاد می تواند(و باید) در تعامل با نهادهایی مانند وزارت ارشاد، حوزه هنری، صدا و سیما و… در جهت بزرگداشت حماسه ۹ دی در سایر قالبها حرکت کند. بالاخره تا کی باید حرفمان را فقط در قالب سخنرانی، همایش، نمایشگاه، جشنواره و فوق فوقش ویژه نامه های روزنامه ای بزنیم؟ پس رمان و فیلم و… به چه کار می‌آید؟ حرف عجیبی زدیم؟ تازه اگر می‌دانستید قرار بود از ورود به حوزه بازی‌های رایانه‌ای هم بگوییم چه می‌گفتید؟! حالا بگذریم از اینکه به نظر ما حتی باید از این ستاد پرسید چرا حماسه ۹ دی به کتابهای درسی راه نیافته است؟ و یا اینکه حداقل در این زمینه چه پیگیری خاصی از طرف این ستاد از وزارت آموزش و پرورش شده است؟ حالا با این نگاه به ظرفیتهایی که در این عرصه وجود دارد فکر کنید. بزرگداشت یعنی این!

 

 

توصیه امام خامنه‌ای به ستاد بزرگداشت نهم دی

به عمق شعارها که حرف اصلی ملت است توجه شود

 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی دوشنبه هفته گذشته در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت حماسه نهم دی، اراده خداوند متعال و ایمان به توفیق الهی را عامل اصلی هدایت قلب‌ها و دل‌های ملت ایران برای حضور در عرصه‌های مختلف برشمردند و خاطرنشان کردند: حضور عظیم و خروشان مردمی در  ۹ دی ۸۸ ، تجلّی بارزی از هویت و ماهیت انقلاب یعنی روح دیانت حاکم بر دل‌های مردم بود.

ایشان در تبیین حقیقت حماسه نهم دی به دو عنصر حضور گسترده مردمی و ایمان دینی مردم اشاره کردند و خاطرنشان کردند: نهم دی ۸۸، حادثه کوچکی نیست بلکه آن حرکت عظیم و ماندگار مردمی، شبیه حرکت بزرگ ملت در روزهای اول انقلاب است و باید تلاش شود در سالگرد این حماسه، حرف اصلی ملت ایران، یعنی حرکت در سایه دین و تحقق وعده‌های الهی تبیین شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تشریح اولین عنصر یعنی اهمیت حضور گسترده مردم در صحنه‌های مختلف افزودند: هنر اصلی امام خمینی(ره)، وارد کردن مردم به صحنه بود و در هرجایی که مردم با شجاعت، بصیرت و عمل متناسب با ایمان خود، وارد میدان شدند تمام مشکلات، و بزرگترین موانع در مقابل اراده مردم از بین می‌رود.

رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: در هر نقطه‌ی از جهان چنانچه مردم با هدف و شعار مشخص و ایمان و عمل متناسب، به عرصه بیایند هیچ عاملی قادر به مقاومت نیست و این یک نسخه کلی برای تمام ملت‌هاست،  که امام خمینی(ره) به آن عمل کرد و ملت ایران هم با اعتماد به امام راحل عظیم‌الشان، آن را بصورت عملی اثبات کرد.

رهبر انقلاب اسلامی همچنین در تبیین ایمان دینی مردم، به عنوان دومین عنصر اهمیت حادثه ماندگار نهم دی افزودند: آن معجزه‌گری که همه مردم را بسیج کرده، به صحنه می‌آورد و با وجود همه سختی‌ها آنان را در صحنه نگه می‌دارد، ایمان قلبی و دینی است چرا که بر اساس ایمان دینی، شما در هر شرایطی پیروز خواهید بود و شکست معنایی ندارد.

رهبر انقلاب اسلامی، حماسه نهم دی را از این منظر کاملاً شبیه صدر اسلام و همچنین روزهای پیروزی انقلاب دانستند و خاطرنشان کردند: در این روز، مردم براساس وظیفه دینی خود به میدان آمدند تا نشان دهند بر خلاف تبلیغات فتنه‌گران، مردم ایران ضمن پایبندی به نظام جمهوری اسلامی از عزم و اراده دینی استوار برخوردارند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با یادآوری وقایع تلخ فتنه ۸۸ افزودند: این فتنه، صرفا منحصر به حضور عده‌ای افراد در خیابان‌ها نبود، بلکه ناشی از یک بیماری بود که با اقدامات سیاسی و امنیتی قابل دفع شدن نبود، و به یک حضور عظیم مردمی نیاز داشت، که چنین هم شد. رهبر انقلاب اسلامی به نقش عاشورای حسینی و محرم، در تحقق حماسه نهم دی هم اشاره کردند و افزودند: همانگونه که در ابتدای انقلاب، محرم به کمک این مردم آمد و امام خمینی(ره) فرمود خون بر شمشیر پیروز است، در قضایای ۹ دی هم، عاشورا به کمک ملت آمد و حماسه بزرگ و ماندگاری را خلق کرد. ایشان بر ضرورت پاسداشت این حماسه بزرگ تأکید کردند و دو توصیه نیز به دست اندرکاران ستاد بزرگداشت نهم دی داشتند: اولاً در بزرگداشت نهم دی جنبه‌های شعاری غلبه پیدا نکند و ثانیاً به عمق شعارها که حرف اصلی ملت ایران بود، توجه شود.