پیشینه انقلاب های رنگی

آنچه در ادبیات سیاسی امروز به عنوان سناریوی انقلاب مخملین تا به حال در چندین کشور از جمله جمهوری های تازه استقلال یافته شوروی مورد اجرا قرار گرفته که برخی موفقیت آمیز و برخی دیگر با شکست مواجه شده است . در این گفتار اشاره مختصری به برخی از این انقلاب ها خواهیم پرداخت :

 

۱ ) انقلاب گل رز در گرجستان :
در میان کشورهای حاضر در قفقاز ، موقعیت ژئوپولتیکی گرجستان به عنوان پل ارتباطی مسکو با دریای سیاه و به تبع آن آب های گرم جهان ، به همراه مناقشه بر سر جمهوری های آبخازیا و اوستیای جنوبی ، گرجستان را به صورت کشوری مهم در سیاست خارجی روسیه در آورده است .
در انتخابات پارلمانی نوامبر ۲۰۰۳ در گرجستان ‹‹ ائتلاف برای گرجستان نو ›› به رهبری ادوارد شوارد نادزه و ‹‹ ائتلاف تروئیکای گرجستان ›› شامل میخاییل ساکاشویلی ، زوراب ژوانیا رئیس قبلی پارلمان و نینویورجانادزه رئیس پارلمان ( مثلث قدرت گرجستان ) در مقابل یکدیگر قرار گرفتند و در حالیکه نظر سنجی ‹‹ انستیتو جامعه باز ›› که با پشتیبانی ‹‹ بنیاد سوروس ›› آمریکا صورت گرفته بود حاکی از پیروزی ائتلاف دوم داشت ، نتایج شمارش آرا حکایت از پیروزی ائتلاف برای گرجستان نو می کرد ، بدین گونه :
حزب اتحاد رستاخیز به رهبری اصلان آباشیدره رهبر آجاریا ۸ / ۲۱ درصد ؛ حزب گرجستان نو به رهبری ادوارد شوارد نادزه ۸ / ۲۰ درصد ؛ جنبش ملی گرا به رهبری میخائیل ساکاشویلی ۵ / ۱۸ درصد ؛ حزب کارگر به رهبری خانم نینوبور جانادزه ۶ / ۱۱ درصد و دموکراتها به رهبری خانم زوراب ژاوانیا ۵ / ۷ درصد از آرا را کسب کردند .
با اعلام نتایج اولیه انتخابات ، حدود ۱۵ هزار نفر از افراد گروه های مخالف به نتیجه اعتراض کرده و گروه حاکم و پیروز را به تقلب در انتخابات متهم کرده و از طریق ‹‹ جنبش کمارا ›› سر به طغیان گذاشتند . آنها چند روز در مقابل ساختمانهای دولتی از جمله ریاست جمهوری تجمع کرده و مردم را به مخالفت فرا خوانده و نیروهای ارتش و پلیس گل رز ( گل سرخ ) می دادند . ۵
در روز افتتاح مجلس معترضان به نحوه برگزاری انتخابات اخیر گرجستان و نتایج آن توانستند وارد پارلمان این کشور شده و ادوارد شوارد نادزه را که در حال سخنرانی بود از این محل فراری دهند ، عده ای تظاهر کننده نیز توانستند خود را به کاخ ریاست جمهوری رسانده و به رئیس جمهور گرجستان برای ترک قدرت یک اولتیماتوم ۴۵ دقیقه ای دهند . ظاهراً عده ای از معترضان دقایقی پس از آنکه شوارد نادزه در مجلس گرجستان سخنرانی افتتاحیه دور جدید قانونگذاری را ایراد کرد ، توانستند از سد محافظان عبور کنند و با شکستن درهای تالار اصلی مجلس وارد آن شده ، ساختمان مجلس را به اشغال خود در آورند . خبر اشغال مجلس توسط تظاهر کنندگان ، سایر معترضان را نیز به تکاپویی مضاعف انداخت و باعث شد تا عده ای از آنان به سوی کاخ ریاست جمهوری و میدان آزادی شهر تفلیس به حرکت در آیند .
پلیس ضد شورش و واحدهای ارتش که با محاصره تظاهر کنندگان مانع راهپیمایی آنان به سوی میدان آزادی شده بودند ، از سر راه جمعیت کنار رفته و بسیاری از آنان با زمین گذاشتن اسلحه خود به تظاهر کنندگان پیوستند .
این در حالی بود که با گذشت کمتر از سه ساعت از انتشار خبر ورود معترضان ، به مجلس گرجستان اعلام شد که عده ای از تظاهر کنندگان توانسته اند وارد کاخ ریاست جمهوری شده و آن را به تصرف خود در آورند .
رهبر مخالفان دولت گرجستان این اقدامات را ‹‹ انقلاب بدون خونریزی ›› اعلام کرد ، اما شوارد نادزه که گفته می شود در یکی از اقامتگاههای ییلاقی خود به سر می برد ، در پیامی آن را یک کودتای غیر قانونی دانست . ۶
با ورود ایوانف روسی به تفلیس و ترغیب شوارد نادزه به استعفا ‹‹ انقلاب گل رز ›› به پیروزی رسید .
تمام وقایع روز شنبه در گرجستان پس از آن به وقوع پیوست که دولت آمریکا در اولین واکنش نسبت به بحران گرجستان جانب مخالفان را گرفت و صراحتاً اعلام کرد که در انتخابات اخیر این کشور تقلب صورت گرفته است . وزارت خارجه آمریکا این انتخابات را تقلب در ابعاد گسترده توصیف کرد و گفت که نتایج شمارش آرا نیز آشکارا دست کاری شده است . ۷
در وقوع ‹‹ انقلاب گل رز ›› گرجستان نقش آمریکا و سازمان های وابسته به ان و سپس نقش اتحادیه اروپایی دیده می شد . سفیر آمریکا در گرجستان ریچارد مایلز که قبلاً در صربستان ( برکناری میلوشویچ ) ، بلغارستان و آذربایجان ( در مسئله سرنگونی ایلچی بیگ در ۱۹۹۳ ) در فعالیت های براندازای ایفای نقش کرده بود ، پس از وقوع ‹‹ انقلاب گل رز ›› ، سفیر برانداز نام گرفت .
اما مهم ترین سازمان ظاهراً غیر دولتی غربی دارای نقش در حرکت ‹‹ انقلاب گل رز ›› گرجستان  ، بنیاد سوروس ۴۰ نفر از همکاران خود و بودجه سالانه کافی در اختیار ‹‹ الکساندر لومایا ›› قرار داد تا شرایط را برای ‹‹ انقلاب گل رز ›› فراهم کند . این بنیاد یک ایستگاه تلویزیونی نیز در اختیار ” جنبش کمارا ” قرار داد .
بجز بنیاد سوروس ، تعدادی دیگر از موسسات آمریکایی که از بودجه فدرال بهره می گیرند نیز در این حرکت نقش داشتند . نقش اتحادیه اروپایی و موسسات مالی اروپا نیز در ‹‹ انقلاب رز گرجستان ›› دیده می شد ؛ به ویژه که ۴۲۷ نماینده از سازمان امنیت و همکاری اروپا بر انتخابات پارلمانی گرجستان نظارت می کردند و اروپایی ها به تمایل خود به گسترش دمکراسی مورد نظر خود در کشورهای همسایه تاکید می کنند . ۸
” پاول لابریکو ” ، نویسنده و کارشناس پایگاه خبری – تحلیلی ” ولترنت ” در گزارشی به بررسی کودتای رنگین گرجستان و بیان حقایق پشت پرده آن پرداخته می نویسد : ” اعتراضاتی که غرب آن را ” خود جوش ” می نامید ، بر دو عنصر بنا شده بود : اول اینکه گفته شد ثبت نام های انتخاباتی نادرست و دروغین بوده است و دوم اینکه ، نتایج آخرین نظر سنجی ها با نتایج رسمی اعلام شده ، تفاوت دارد . اما مسئله اینجا بود که این اتهامات ، توسط همان ” بنیاد ملی دموکراتیک ” اعلام شد که در ظاهر یک سازمان مردم نهاد آمریکایی بود اما در حقیقت محصول ” هیئت ملی دموکراسی ” برهبری مادلین آلبرآیت ، وزیر خارجه سابق بیل کلینتون ، بود . این بنیاد همچنین با ثبت نام الکترونیکی انتخاباتی ، و اشتباهات بی شمارش در این زمینه موجب بی اعتمادی عمومی بین مردم و ایجاد ظن بروز تقلب در انتخابات شد .
همچنین این بنیاد با برگزاری نظر سنجی هایی در آخرین دقایق رای گیری نتایج احزاب مخالف را بطور غلو آمیزی ، زیاد اعلام کرد ” . ۹
گزارشگر مجله گاردین در باره حوادث گرجستان می نویسد : ” در بین جمعیت تظاهر کننده در جریان انقلاب هم ژرچم های گرجستان دیده می شد و هم پرچم های آمریکا ، سا آ کاشویلی حقوقدانی است که در آمریکا تحصیل کرده ، تنها تجربه سیاسی او در دولت زمانی بود که در دوران شوارد نادزه به وزارت دادگستری رسید . حالا در ۳۵ سالگی وی دقیقاً مناسب نامزدی برای ریاست جمهوری شده است . طی دو سال گذشته وی به همراه زوراب ژوانیا چندین بار به واشنگتن سفر کرده است . در ماه مه و ژوئن سا آ کاشویلی و ژوانیا برای ۱۵۰۰ هوادار خود دوره های آموزشی برای فرا گیری روش های انجام تظاهرات برگزار کردند ، مدرس این دوره ها صرب هایی بودند که میلوشویچ را در سال ۲۰۰۰ از قدرت برکنار کردند . انقلاب های ناگهانی به برنامه ریزی زیادی نیاز دارد …
آنچه در رجستان روی داد انقلاب مردم نبود ، کودتایی بود در زیر نقاب بزرگترین تظاهراتی که تاکنون در خیابانهای تفلیس دیده شده است ” . ۱۰
بلافاصله پس از پیروزی انقلاب ، دولت ایالات متحده آمادگی خود را برای همکاری با نینو بور جانادزه رئیس جمهوری موقت گرجستان اعلام کرد و در بیانیه یی از آمادگی واشنگتن و جامعه جهانی برای کمک به حکومت جدید گرجستان در امر برگزاری انتخابات پارلمانی خبر داد .
همچنین وزرای دفاع و امور خارجه آمریکا در سفری به گرجستان و در دیدار با رهبران جدید این کشور از روسیه خواستند نیروهای نظامی خخود را از خاک گرجستان خارج کند . شایان ذکر است جرج بوش رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا نخستین رهبر سرشناس جهان بود که پس از پیروزی انقلاب ل سرخ ، به تفلیس سفر کرد . رئیس جمهور آمریکا در این سفر به تشریح یکی از شعارهای محوری خود دایر بر ادامه ” رژه آزادی ” در جهان پرداخت .
جرج بوش در سخنرانی خود از میخائیل سا کا شویلی و ده ها هزار تن از اهالی تفلیس که در میدان آزادی این شهر به سخنان او گوش می دادند ، تجلیل به عمل آورد و گرجستان را ” مشعل آزادی ” برای منطقه و جهان خواند . وی که انقلاب گل سرخ را سرمشقی برای تمام مردم جهان نامید ، خطاب به مردم گرجستان گفت ؛ ” شما اینجا تنها با گل سرخی که در دستتان بود و با قدرت اعتقادتان آزادی را به دست آوردید ” .
بدین ترتیب پس از پیروزی انقلاب رنگی ، میخائیل ساکاشویلی اولویت های مهم سیاست خارجی دولت خود را در همگرایی و الحاق به ساختارهای اروپایی ( یورو – آتلانتیک ) ، تعمیق و تقویت همکاری های استراتژیک با آمریکا ، برقراری نوعی تعادل میان استراتژیک آمریکا و روسیه وتوسعه و گسترش همکاری با کشورهای همسایه برشمرد . ۱۱

۲ ) انقلاب نارنجی در اکراین :
اکراین که بعد از فدراسیون روسیه بزرگترین کشور اروپایی و همسایه جنوب غربی روسیه است ، دارای موقعیت کلیدی در میان چند منطقه مهم یعنی اروپای شرقی ، قفقاز و خاورمیانه است . حضور آمریکا در آن برای کنترل روسیه که همچنان برای غرب خطرناک محسوب می شود از یک سو و دستیابی به بازارها و منابع نفت و گاز منطقه از سوی دیگر حائز اهمیت است . علاوه بر آن ، اوکراین مرکز عبور لوله های نفت و گاز روسیه و دریای خزر است که برای شرکت های نفتی آمریکایی مسئله مهمی است . بنابراین ، آمریکایی ها برای دستیابی به اهداف خود به شدت در اکراین تلاش کردند . سناریوی انقلاب نارنجی با هدف دست یابی به این جایگاه استراتژیک توسط غرب و ایادی وابسته به آن در اوکراین طراحی شد و کلید آن در انتخابات ریاست جمهوری اکتبر ۲۰۰۴ زده شد .
طبق قانون اساسی اکراین رئیس جمهور این کشور برای مدت پنج سال از سوی مردم انتخاب می شود . انتخاب او بیش از دو دور نیز ممنوع است . اولین انتخابات ریاست جمهوری اکراین پس از استقلال این کشور از اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۴ برگزار شد و در آن ” لئونید کوچما ” به پیروزی رسید . در انتخابات بعدی ریاست جمهوری این کشور در سال ۱۹۹۹ نیز بار دیگر کوچما پیروز شد .
با نزدیک شدن پایان دوران دوم ریاست جمهوری کوچما ، سومین انتخابات ریاست جمهوری اوکراین پس از استقلال برای سال ۲۰۰۴ در نظر گرفته شد . از آنجا که کوچما به دلیل محدودیت قانونی نمی توانست در این انتخابات نامزد شود ، عرصه برای سایر نامزدها باز شد . در اولین مرحله انتخابات ریاست جمهوری اوکراین که روز دهم آبان ۱۳۸۳ با حضور ۲۴ نامزد و مشارکت ۷۵ درصد واجدین رای از جمعیت ۴۷ میلیونی اوکراین برگزار شد ، هیچکدام از نامزدها  نتوانستند اکثریت ۵۰ درصدی آرا را برای کسب مقام ریاست جمهوری این کشور کسب کنند . به همین دلیل این انتخابات به دور دوم کشیده شد و دو نامزد یعنی ویکتور یانو کوویچ ۵۵ ساله نخست وزیر کنونی اوکراین و نامزد مورد حمایت لئونید کوچما و روسیه با ۸۸ / ۳۹ درصد و ویکتور یوشچنکو ۵۰ ساله نخست وزیر سابق و نامزد مخالفان و مورد حمایت غرب با کسب ۲۲ / ۳۹ درصد آراء در دور اول به دور دوم راه یافتند .
دور دوم انتخابات ریاست جمهوری اوکراین نیز در شرایطی که مخالفان ، دولت را به زمینه سازی برای تقلب به نفع نامزد مورد حمایت دولت و روسیه متهم می کردند روز یکشنبه اول آذر با حضور یانو کوویچ و یوشچنکو برگزار شد. اگر چه رویا رویی مخالفان و دولت اوکراین از روزهای قبل از انتخابات ادامه داشت اما پس از برگزاری انتخابات و اعلام نتایج اولیه مبنی بر پیشی گرفتن ویکتور یانو کوویچ نامزد مورد حمایت روسیه به یکباره فضای سیاسی اوکراین و نیز رویارویی حامیان خارجی نامزدها شکل دیگری به خود گرفت .
اعتراضات گسترده مخالفان دولت از شامگاه روز یکشنبه اول آذر و بلافاصله پس از پایان رای گیری که زمزمه هایی مبنی بر پیروزی یانوکوویچ مطرح شد جرقه های اعتراضات گسترده مخالفان دولت و طرفداران ویکتور یوشنچنکو که به ” انقلاب پرتقالی ” موسوم گردیده زده شد . شب دوشنبه دوم آذر عده زیادی از هواداران یوشچنکو در میدان استقلال کیف پایتخت اوکراین با پوشش پرتقالی ( نارنجی رنگ که علامت مخالفان است ) در اعتراض به آنچه تقلب در انتخابات می نامیدند جمع شدند . روز دوشنبه تعداد این تظاهر کنندگان به بیش از یکصد هزار نفر رسید و آنها تعداد ۲۴ چادر به نمایندگی از ۲۴ استان اوکراین در زیر برف و سرما در میدان استقلال کی یف برپا کردند . روز سه شنبه در دومین روز از اعتراضات گسترده تعدادی از مقامات محلی در شهرستان ها از جمله شورای شهر کی یف و نیز تعدادی از سفارتخانه های اوکراین در خارج حمایت خود از یوشچنکو را اعلام داشتند . در این روز قرار بود مجلس ملی اوکراین که بیش از ۴۰۰ نماینده دارد برای بررسی بحران ناشی از نتایج انتخابات بطور اضطراری تشکیل جلسه دهد . اگر چه به دلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد نمایندگان جلسه رسمی مجلس برگزار نشد اما یوشچنکو در جلسه مجلس حاضر شد و در جمع ۱۹۱ نماینده طرفدار خود ، خود را رییس جمهور اوکراین نامید و در برابر آنها به انجیل سوگند یاد کرد . در این روز ” لئونید کوچما ” ، رییس جمهور کنونی اوکراین ضمن تاکید بر این که در نتیجه انتخابات دخالت نخواهند کرد از دو نامزد حاضر در انتخابات خواست تا با یکدیگر به مذاکره بپردازند . روز چهارشنبه یوشچنکو در سومین روز از اعتراض های سراسری در جمع هزاران تن از طرفداران خود در واکنش به این درخواست کوچما ، شرط خود برای مذاکره را تحویل گرفتن حکومت اعلام کرد .
همچنین در این روز کمیسیون انتخابات اوکراین به طور رسمی  ویکتور یانو کوویچ را با کسب ۴۵ / ۴۹ درصد آراء پیروز این انتخابات اعلام کرد و گفت که ویکتور یوشچنکو ۴۱ / ۴۶ درصد آراء را کسب کرده است .
روز پنجشنبه پنجم آذر با تشدید بحران انتخابات ریاست جمهوری اوکراین و نگرانی از احتمال بروز خشونت موجب شد تا دادگاه عالی اوکراین اعلام رسمی نتیجه انتخابات را به تعویق اندازد و از سوی دیگر زمینه میانجیگری سران سایر کشورها فراهم شود . روز جمعه ” الکساندر کواشینوسکی ” رییس جمهور لهستان  ، ” لخ والسا ” رییس جمهور سابق این کشور ، رییس جمهور لیتوانی ، ” خاویر سولانا ” مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نیز رییس سازمان امنیت و همکاری اروپا برای حل مسالمت آمیز این بحران به ” کیف ” سفر کرده اند  اما میانجیگری آنها نیز برای حل این بحران نتیجه نداد . روز شنبه پس از عدم دستیابی طرفین به مصالحه مجلس اوکراین نتیجه انتخابات را بی اعتبار اعلام کرد و خواستار انحلال کمیسیون مرکزی انتخابات شد . همزمان با این عمل تلاش مخالفان برای برگزاری مجدد انتخابات تشدید شد . البته در طرف مقابل طرفداران یانو کوویچ که به تازگی در مناطق شرقی و جنوبی اوکراین تظاهرات گسترده خود را آغاز کرده بود با این امر مخالفت کردند . ۱۲
با اصرار کمیسیون انتخابات بر پیروزی یانوکویچ ، پارلمان اوکراین نیز نتایج را به تصویب رساند . بدین ترتیب ، بحران و ناآرامی که با حمایت های بین المللی همراه بود اوج گرفت و معترضان از ورود یانوکویچ به نخست وزیری جلوگیری کردند و کشور در شرایط جنگ داخلی و تجزیه به بخش شرقی به طرفداری از یانوکویچ و بخش غربی به هواداری از یوشچنکو قرار گرفت .
در این زمان ، ” یوین مارچوک ” وزیر دفاع ، با تاکید بر اینکه نباید در اوکراین خون جاری شود ، از طرفین خواست با مذاکره عادلانه مشکل را حل کنند و در عین حال گفت که متقاعد شده است که یوشچنکو و نه یانوکویچ باید رئیس جمهور اوکراین شود و از نظامیان خواست از دستورات دولت و رئیس جمهور کوچما سرپیچی کنند . معترضان در میدان مرکزی کیف و خیابانهای اطراف جمع شده و از همه گونه امکانات مانند پوشاک گرم ، توالت های صحرایی ، غذا و نوشیدنی و یک گارد حفاظتی برخوردار بودند . آنها به توصیه فردی به نام ” ماریک ” که ” جنبش پارا ” را با همیاری غرب ایجاد کرد ، تی شرت ، بازوبند ، کمربند و هد بند نارنجی بر تن داشتند . در مقابل آنها ، طرفداران یانوکویچ رنگ آبی را برگزیده بودند.
در این اوضاع ، اقدام پارلمان اوکراین در کاهش اختیارات ریاست جمهوری و تبدیل عملی نظام سیاسی کشور از ریاست جمهوری به پارلمانی شرایط را بدتر کرد و مخالفان اعلام کردند که رئیس جمهور باید اختیار داشته باشد و رئیس سازمان اطلاعات و دادستان را انتخاب کند تا بتواند با فساد مبارزه کند .
سرانجام دادگاه عالی اوکراین در ۷ دسامبر نتیجه انتخابات را باطل و ۲۶ دسامبر را تاریخ برگزاری انتخابات مجدد اعلام کرد .
با برگزاری دوباره  انتخابات ، که به دنبال تلاش ها و تبلیغات و کمک های گسترده غرب در طرفداری از یوشچنکو و در شرایط تضعیف تدریجی دولت به دلیل کنار کشیدن نیروهای مسلح و ایجاد تفرقه در گروه حاکم و حضور ۱۲۰۰۰ ناظر بین المللی صورت گرفت و در آن ۲۲ / ۷۷ درصد واجدین شرایط شرکت کردند ، یوشچنکو با بدست آوردن ۶۲ / ۵۲ درصد بر یانوکویچ که ۶ / ۴۳ درصد آرا را کشب کرد پیشی گرفت و اوضاع به حالت عادی در آمد. ۱۳
در ورای آنچه در میدان کیف و موج نارنجی مردمی در اوکراین شاهد بود ، عوامل پشت پرده ای صحنه گردان این حوادث بودند که بررسی آن می تواند چهره واقعی تری از حوادث اوکراین را نمایان سازد.
چهره این انقلاب در رسانه های غربی تماماً مردمی نشان داده شده است . ولی باید دانست که محافل و اشخاصی هستند که در پشت چهره های به اصطلاح مردمی به دنبال منافع سیاسی و اقتصادی خود می باشند.
ویکتور یوشچنکو نامزد اپوزیسیون در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین قویاً از حمایت واشنگتن برخوردار بود . او نه فقط از طرف صندوق بین المللی پول و جامعه مالی بین المللی حمایت می شود ، بلکه از تایید بنیاد ملی دموکراسی ، موسسه خانه آزادی و انستیتوی جامعه باز متعلق به جورج سوروس که سال گذشته در پشت صحنه ، از طریق قرار دادن بازوی مالی و فولاد سازمانی در اختیار اپوزیسیون – در سرنگونی ادوارد شوارنادزه رییس جمهور گرجستان نقش بازی کرد ، نیز برحوردار است .
در اوکراین ، بنیاد ملی برای دموکراسی و سازمان های تشکیل دهنده آن حزب یوشچنکو – ناشا یوکرینا ” اوکرائین ما ” و کلوپ مطبوعات کیف  را از نظر مالی تامین کرده اند . خانه آزادی به همراه موسسه جمهوری خواه بین المللی به نوبه خود درگیر ارزیابی منصفانه بودن انتخابات و نتایج آن شد .
کارمندان موسسه جمهوری خواه بین المللی در نه منطقه بعنوان ناظر انتخابات و در بیست و ژنج منطقه بعنوان کارکنان محلی حضور داشتند .
ناظران خارجی حرفه ای از طرف نهادهایی مانند اتحادیه اروپایی حضور داشتند ، اما انتخابات اوکراین مانند موارد پیش از آن ، هزاران ناظر انتخاباتی محلی نیز داشت ، که از طرف گروه های غربی تعلیم یافته و حقوق دریافت می کردند . آنها هم چنین نظر سنجی های خروجی از حوزه های اخذ رای را سازمان می دادند . شب انتخابات این نظر سنجی ها یوشچنکو را ۱۱ واحد جلو نشان دادند و زمینه را برای آنچه که اتفاق افتاد مهیا نمودند .
نیازی به گفتن نیست ، که این نهادهای مختلف به آزادی مطبوعات متعهدند . فعالیت های آنها نه فقط انجام نظر سنجی های خروجی و دادن اطلاعات نادرست به زنجیره خبر رسانی های غربی را در بر می گیرد ، بلکه آنها در ایجاد و تامین بودجه گروه های دانشجویی هوادار غرب ، درگیر بوده و قادرند نمایش های گسترده ای از نافرمانی مدنی را سازمان دهی کنند .
پس از آنکه دیوانعالی اوکراین ، نتایج دور دوم انتخابات ریاست جمهوری این کشور را باطل کرد ، واشنگتن و بروکسل بلافاصله از حکم دیوانعالی استقبال کردند . سخنگوی کاخ سفید گفت : تصمیم این دیوان گامی مهم در یافتن راه حلی مسالمت آمیز و دموکراتیک است که اراده مردم را بازتاب می دهد .
” بنیتا فررووالدنر ” کمیسر روابط خارجی اتحادیه اروپا گفت : من از این تصمیم مستقلانه که راه را برای تکرار دور دوم انتخابات هموار می کند ، استقبال می کنم .
همچنین ” خاویر سولانا ” مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با ابراز خشنودی از رای دیوانعالی اوکراین در ارتباط با بی اعتبار دانستن دور دوم انتخابات ریاست جمهوری این کشور ، خواستار اجرای این رای شد .
سولانا در بیانیه ای اعلام کرد : از اینکه دیوانعالی اوکراین چنین رایی صادر کرد ، خشنودم . اتحادیه اروپا همواره خواستار حل و فصل بحران های سیاسی از مجاری قانونی و منطبق بر قانون اساسی هر کشور است . وی از همه احزاب و نهادها در اوکراین خواست برای اجرای این رای دیوانعالی ، بمنظور برگزاری انتخابات آزاد ، سالم و شفاف همکاری کنند . ۱۴
نیویورک تایمز بعداً نوشت که : ” انقلاب نارنجی اوکراین از مدت ها پیش تدارک دیده شده بود . دولت بوش دستکم ۶۵ میلیون دلار برای این انقلاب سازمانده شده خرج کرد ” .
گزارش های بسیار دیگری نیز در دست است که حکایت از کمک های گسترده مالی سازمان های ظاهراً خصوصی آمریکایی به پروژه براندازی در اوکراین دارد ؛ از جمله هزینه کردن ۳۴۰ هزار دلار توسط موسسه های وابسته به ” بنیاد ملی دموکراسی ” یعنی ” موسسه بین المللی جمهوریخواه ” ، ” موسسه دموکراتیک ملی برای امور بین المللی ” ، ” مرکز بین المللی بنگاه های خصوصی ” و ” مرکز آمریکایی برای کار بین المللی ” . حتی نیکلاس برنز معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا به کمک مالی این کشور به گروههای مخالف در گرجستان و اوکراین اشاره نمود.
بجز کمک های مالی ، باید از نقش مستقیم سفیران غربی به ویژه سفیر آمریکا در کیف در ناآرامی ها و حمایت گسترده تبلیغاتی غرب از مخالفان یاد کرد . اتحادیه اروپایی پیاپی تاکید می کرد که نتیجه انتخابات بر پیشرفت اوکراین و ثبات اروپا تاثیر دارد و رسانه های غربی به تمجید از شخصیت و دیدگاه های لیبرالی یوشچنکو می پرداختند و هرگونه تظاهرات در طرفداری از او و سخنرانی های وی را به طور زنده پخش می کردند.
همچنین شخصیت های سیاسی غربی به طور مکرر با او ملاقات و از وی طرفداری می کردند . شبکه های تلویزیونی غربی از جمله بی . بی . سی و سی . ان . ان و به ویژه یورونیوز نقش بارزی در تصویر چهره مطلوب از یوشچنکو و چهره نامطلوب از یانووکویچ داشتند و کانال ۵ تلویزیون اوکراین و سایت های اینترنتی جنگ روانی گسترده ای را به راه انداخته بودند . ۱۵

 

۳) انقلاب لاله ای قرقیزستان :
یکی از مهمترین کشورهای عضو جامعه مشترک المنافعی که مورد هدف انقلاب مخملین قرار رفت ، قرقیزستان بود . جمهوری قرقیزستان در میان تمامی جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز بعنوان یک جمهوری دموکراتیک مشهور بود . شخصیت آقایف ، رئیس جمهور آن نیز با سابقه ایجاد نهادهای اجتماعی و سیاسی مختلف به تقویت چنین تصویری کمک کرده بود . ۱۶
سوروس در سال ۲۰۰۳ میلادی مبلغی معادل ۲۰ میلیون دلار به منظور حمایت از جنبشهای اصلاح طلب در پنج کشور آسیای مرکزی یعنی قزاقستان ، قرقیزستان ، تاجیکستان ، ترکمنستان و ازبکستان هزینه کرده است . او حتی در مصاحبه ای که در ماه جولای سال ۲۰۰۴ با روزنامه لوس آنجلس تایمز داشت اعلام کرد که ” من دوست دارم سناریو مشابه به وقایعی که در گرجستان به وقوع پیوسته اند ، در پنج کشور آسیای مرکزی تکرار شوند “۱۷ و این بار نوبت به قرقیزستان رسیده بود .
در مرحله اول انتخابات شوراهای محلی و استانی قرقیزستان که در اکتبر ۲۰۰۴ برگزار شد ، حزب برمت وابسته به دختر عسکر آقایف رئیس جمهور ، ۶۰ درصد آرا را بدست آورد . در این شرایط با توجه به عملکردهای گذشته حکومت و برنامه های سیاسی آینده آن ، جنوبی های کشور احساس نمودند که با تشکیل پارلمان آینده به دور از دایره قدرت خواهند ماند . در این زمان دو مخالف آقایف ، یعنی ” فیلکس کولوف ” وزیر امنیت پیشین از اهالی شمال و ” باقی اف ” نماینده پارلمان از جنوب که هر دو بر کنار شده بودند ، با یکدیگر متحد شده و طرفداران خانم ” اتونبایا ” که یک دیپلمات با تجربه دوران شوروی سابق بود و سپس دو بار وزیر خارجه قرقیزستان شده بود و حدود ۵۰ هزار نفر را شامل می شد – یعنی  هواداران ” جنبش آتا یورت ” (سرزمین پدری ) – نیز به آنها پیوسته و در ژانویه ۲۰۰۵ در مقابل پارلمان و در حالی که پارچه های نارنجی و قرمز بدست داشتند به اعتراض پرداختند .
دور اول انتخابات پارلمانی در فوریه ۲۰۰۵ برگزار و با اعلام نتایج آن و متهم شدن دولت به تقلب ، جنوب کشور کاملاً متشنج و گروهی از مردم به سوی بیشکک پایتخت روانه شدند . با برگزاری مرحله دوم انتخابات در ۱۳ مارس ، خشونت و غارت علیه ساختمان های دولتی رخ داده و در ۲۴ مارس تعداد کمی از مخالفان که از حمایت پلیس نیز برخوردار بودند ، وارد کاخ ریاست جمهری شدند . در این شرایط آقایف از مرز قزاقستان خارج و به مسکو پناهنده شد و باقی اف به عنوان رئیس جمهور موقت انتخاب گردید . ۱۸
در ” انقلاب لاله ای قرقیزستان ” نیز نقش عوامل خارجی از جمله سازمانهای خصوصی ، مراکز سیاسی و نهادهای مالی آمریکایی و سپس اروپایی آشکار بود و در مقابل ، روسها با این حرکت مخالفت می کردند ، اما شاهدی بر کمک های اقتصادی روسیه در دست نیست .
سازمان های آمریکایی در ایجاد تعدادی کافی نت در قرقیزستان و دادن آنها به ” جنبش مقاومت جوانان کلکل ” که به سرعت خبرها را به نقاط مختلف قرقیزستان می رساندند و به تبلیغات می پرداخت ، نقش داشتند .
حتی کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه دولت بوش ” کمک آمریکا به گروه های سیاسی برای توسعه جامعه مدنی ” را مورد اشاره قرار داده است . همچنین مشخص شده که خانم ” روزا او تانبایوا ” از رهبران ” انقلاب لاله ای ” با بنیاد سوروس در ارتباط بوده و کمکهای مالی دریافت می کرده است .
گزارش محرمانه سفیر آمریکا در قرقیزستان ” استفان . ام . یانگ ” نیز حاکی است که سفیر با همکاری سازمانهای ” انستیتو دمکراتیک ملی ” ، ” انستیتو بین المللی جمهوریخواه ” ، ” خانه آزادی ” ، ” شبکه مصاحبه ” و ” بنیاد اوراسیا ” در هدایت نتایج رای گیری عمومی نقش داشته اند . سفیر می افزاید که افزایش مبلغ کمک به احزاب مخالف به ۳۰ میلیون دلار لازم است . ۱۹
در آن ایام بیش از ۵۰ سازمان غیر دولتی غربی در قرقیزستان فعال بودند که از آن جمله می توان به بنیادهای متعلق به جرج سوروس ، پژوهشکده ” دموکراسی آمریکا ” به رهبری ” لینکن میچل ” ، که خود بارها به قرقیزستان سفر کرده و با احزاب مخالف دولت ملاقات داشته است ، اشاره کرد . در این میان فعالانی با تجربه مانند ” دیوید هامیلتون ” و ” پیتر بابیچک ” به عنوان کارشناسان انتخاباتی در قرقیزستان حضور یافته و با نفوذ در نهادهای دولتی و غیر دولتی دوره های آموزش ” دموکراسی و حقوق بشر ” سعی در تحریک جوانان داشتند .
عسکر آقایف طی سخنانی اعلام کرد که نام کشورهایی از جمله قرقیزستان در صدر لیست انقلابهای مخملین غرب دیده می شوند ، ولی قرقیزستان هرگز ورود ” انقلاب مخملین ” به کشورش را قبول نخواهد کرد . آقایف در ادامه سخنانش گفت که دموکراسی ، حتی به صورت انقلابی آن ، نباید از خارج در کشور ریشه بدواند . او همچنین در جلسه کابینه دولت هشدار داد که از همه خطرناکتر آن است که اپوزیسیون داخلی ما اساتید ورزیده ای ! دارد که می توانند از هر تشنجی انقلاب رنگین بسازند.۲۰
عسکر آقایف پس از فرار از کشور استفن یانگ سفیر آمریکا در قرقیزستان را عامل اصلی این انقلاب معرفی کرد وی اظهار داشت : یک هفته قبل از وقوع این حوادث در شبکه جهانی اینترنت ، نقشه این انقلاب منتشر شده بود . این نقشه را ” ستفن یانگ ” تدوین کرده است و این انقلاب دقیقاً همانند نقشه صورت گرفت .۲۱

به اعتقاد برخی کارشناسان سیاسی اگر ” عسکر آقایف ” به مانند ” اسلام کریم اف ” رئیس جمهور ازبکستان به اردوی آمریکا می پیوست و مانند او پایگاه نظامی در اختیار آمریکا قرار می داد ، می توانست از سناریوی ” انقلاب مخملین ” بگریزد . ولی بنظر می رسد که حضور نظامی در کشورهای این منطقه برای آمریکا راضی کننده نبوده و این کشور با کمک به مخالفین دولت های موجود قصد داشت که عوامل خود را به روی کار آورده و از تاثیر سنتی روسیه در این منطقه بکاهد . علاوه بر این آمریکا با مستحکم ساختن پایگاه های خود قصد مقابله با نفوذ چین به آسیای مرکزی را داشت . قرقیزستان چون در همسایگی چین می باشد ، محل خوبی برای کنترل تحرکات نظامی و فعالیتهای سیاسی چین برای آمریکا است ، و البته همه اینها بنام ارمغان دموکراسی برای ملت قرقیزستان صورت پذیرفت .

 

———–
۱ – جمال عرف ، ” انقلاب رنگی و جمهوری اسلامی ایران ؛ برآورد تطبیقی ” پژوهشکده مطالعات راهبردی ، ۱۳۸۷ ، ص ۲۰ .
۲ – محمود یزدان فام ، ” انقلاب مخملی ؛ بسترهای داخلی و تمایلات خارجی ” ، پژوهشکده مطالعات راهبردی ، ۱۳۸۷ ، ص ۵۷ .
۳ – … ، سابقه انقلاب مخملین ، سایت الف ، ۶ / ۴ / ۸۸ ، کد مطلب : ۴۸۴۲۹
۴ – جهانبخش ایزدی ، ” تحلیلی بر انقلاب های رنگی و چگونگی مواجهه ایران ، روزنامه مردم سالاری ، ۱۶ / ۱۰ / ۸۶
۵ – مصطفی ملکوتیان ، آیا انقلاب های رنگی واقعی هستند ؟ ، کیهان ۲۳ / ۳ / ۸۷
۶ – حسن بنانج ، معامله بر سر گرجستان ، روزنامه شرق ، ۳ / ۹ / ۸۲
۷ – حسن بنانج ، معامله بر سر گرجستان ، روزنامه شرق ، ۳ / ۹ / ۸۲
۸ – مصطفی ملکوتیان ، ” آیا انقلاب های رنگی واقعی هستند ؟ ” کیهان ۲۳ / ۳ / ۸۷
۹ – —، ” واکاوی کودتای مخملی آمریکا در گرجستان ” ، خبرگزاری فارس ۳۱ / ۴ / ۸۸ شماره ۸۸۰۴۲۸۱۰۷۸
۱۰ – — ، ” گرجستان بدون ادوارد شوارد نادزه ” روزنامه شرق ۱۷ / ۹ / ۸۲
۱۱ – بهمن شعیب ، ” بررسی ریشه های بحران در روابط روسیه و گرجستان ” ، سایت باشگاه اندیشه ۵ / ۶ / ۸۷

۱۲ – علی صباغیان ، ” جنگ سرد جدید ” روزنامه همشهری ۱۰ / ۹ / ۸۳
۱۳– مصطفی ملکوتیان ، ” آیا انقلاب های رنگی واقعی هستند ؟ ” ، روزنامه کیهان ۲۳ / ۳ / ۸۷

۱۴- —،” یانو کوویچ و مخالفانش ” ،روزنامه ایران ، ۱۵ / ۹ / ۸۳
۱۵ – مصطفی ملکوتیان ، ” آیا انقلاب های رنگی واقعی هستند ؟ ” ، روزنامه کیهان ، ۲۳ / ۳ / ۸۷

۱۶- سید رسول موسوی ، ” تحولات قرقیزستان و انقلاب لاله ای ” ، از کتاب : ” افسنه انقلاب های رنگین ” ، موسسه ابرار معاصر تهران ، ۱۳۸۴ ص ۱۵۵ .
۱۷- آرتین آراکلیان ، ” انقلاب مخملین ” در قرقیزستان زرد رنگ خواهد بود ، سایت باشگاه اندیشه ۵ / ۱۲ / ۸۳
۱۸- مصطفی ملکوتیان ، ” آیا انقلاب های رنگی واقعی هستند ؟ ” روزنامه کیهان ۲۳ / ۳ / ۸۷
۱۹- مصطفی ملکوتیان ، ” آیا انقلاب های رنگی واقعی هستند ؟ ” روزنامه کیهان ۲۳ / ۳ / ۸۷
۲۰- آرتین آراکلیان ، ” انقلاب مخملین ” در قرقیزستان زرد رنگ خواهد بود ، سایت باشگاه اندیشه ۵ / ۱۲ / ۸۳
۲۱- رضا سراج ، ” جنگ روانی انتخاباتی یا زمینه سازی برای انقلاب رنگین ” سایت خبرگزاری فارس ۹ / ۳ / ۸۸ شماره ۸۸۰۳۰۹۱۲۳۰