قرب و قربانی در اسلام

متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش   ::      1368/4/22

بسم الله الرحمن الرحيم

در خدمت برادران و خواهراني هستيم كه حدود يك ميليون فرد، از يتيم گرفته تا مطلقه تا معلول تا مجروح تا معتاد تا بي‏سرپرست اينها را با مشكلات فراواني كه دارند سرپرستي مي‏كنند، ولي بحث ما درباره قرب و اربعين امام است. روز پنج شنبه اربعين است و روز جمعه عيد قربان است. در خدمت خواهران و برادران بهزيستي، من فكر كردم اصولاً روي كلمه‏ي قرب و قرباني كم صحبت كنيم و بعد ببينيم چه افرادي تمام عمرشان قرباني يعني «قُرْبَةً إِلَي اللَّهِ» است. افرادي، بخشي از عمرشان فداي خدا مي‌شود و افرادي مال را فداي خدا مي‏كنند.

«قربة الي الله» يعني آدم توسط آن‏ كار به خدا نزديك شود و لذا حديثي داريم كه «الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِي»(كافي، ج‏3، ص‏265) يعني افراد با تقوي وقتي مي‏خواهند قرباني بدهند، نمازشان را وسيله قرب قرار مي‏دهند. اين هم كه به گوسفندي مي‏گويند: «قرباني» به خاطر اينكه با ريختن خونش انسان به خدا نزديك مي‏شود، البته به شرط اينكه واقعاً قرباني باشد. چون گاهي اوقات انسان ذبح مي‏كند اما در تقسيم گوشت به كساني كه نمي‏رسد، محرومين هستند. چقدر خوب است الان كه ما صدها هزار گرسنه يا محروم يا معلول داريم، اين گوسفندان به نحوي همانطور كه امام به بعضي نهادها حتي بهزيستي اجازه دادند، كه در مسئله زكات، كفاره و نذورات و. . . گرفته شود. خيلي از قطره‏ها بايد جمع شوند تا رودخانه شوند و سيل شوند و سد شوند و توليد برق شود. ساده نگيريم. بايد به مسائل كوچك با ديد كم و بسته نگاه نكنيم. برگ زرد خيلي كوچك است اما در يك حوض آب برگ کشتي صد مورچه مي‏شود. نبايد گفت: برو بابا! برگ زرد چه خاصيتي دارد؟

به بت پرستان مي‏گفتند: شما چرا بت مي‏پرستيد؟ ‏گفتند: «إِلاَّ لِيقَرِّبُونا إِلَي اللَّهِ زُلْفي‏»(زمر/3) ما مي‏خواهيم به خدا نزديك شويم و اين بتها ما را به خدا نزديك مي‏كنند. خوب، اين عقيده غلطي است. مسئله آيين قرباني در تاريخ يهود هم بوده است. من ديروز تورات مي‏خواندم. ديدم در تورات چقدر به قرباني و اصلا ًهر كاري كه مقرب باشد، توجه شده است.

در قرآن كلمه‏اي كه زياد به كار رفته است، كلمه «في‏ سَبيلِ اللَّهِ» است. «قُرْبَةً إِلَي اللَّهِ» يعني براي خدا. در آياتي داريم «لِوَجْهِ اللَّهِ»(دهر/9) آياتي داريم «ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ»(بقره/207) يعني دنبال كنيد و ببينيد رضايت خدا كجاست و به سراغش برويد. آياتي داريم «ابْتِغاءَ رِضْوانِ اللَّهِ»(حديد/27) برويد سراغ رضايت خدا. اينها همه از ماده قرب هستند براي خدا، در راه خدا، به وجه خدا، مرضات خدا، رضوان خدا، خلاصه همه كارهاي ما بايد جهت خدايي داشته باشد. شما مي‏خواهي درس بخواني، قرآن مي‏گويد: «بِسْمِ اللَّهِ» اول تحصيل «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذي خَلَقَ»(علق/1) اگر اول تحصيل هستي، اينگونه ولي اگر فارغ التحصيل شدي، ليسانس گرفتي، دكتر شدي «فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلي‏ رَبِّكَ فَارْغَبْ»(انشراح/8-7) اصلاً آدم وقتي مي‏خواهد بنشيند، رو به قبله بنشيند. شما كه مي‏خواهي در اطاقت يا كنار باغچه و مزرعه‌ات بنشيني رو به قبله بنشين. يا رو به قبله بخوابيم و بنشينيم. همه كارها رو به خدا باشد. گوسفند اگر رو به قبله ذبح نشود، گوشتش بر ما حرام است. يعني خوردن و خوابيدن و تحصيل ما، تمام كارهاي ما بايد جهت داشته باشد و اصولاً جهت به كارها ارزش و جهت مي‌دهد. «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّياتِ»(تهذيب‏الأحكام، ج‏1، ص‏83) مي‏دهد. اين كه مردم اينطور عاشقانه براي امام عزاداري كردند، اين قبيل كارها در تاريخ نبوده ‏است. ما از چالوس مي‌آمديم، ديديم که عده‌اي از اين كلاه‌هاي سبدي روي سر گذاشته بودند و پياده مي‏آمدند. آدمي كه در را به روي پدرش باز نمي‏كرده و به خواهر و برادرش لجبازي مي‏كرده، حالا حاضرند چقدر راه را پياده بيايند. البته اين‌ها و شبيه اين‌ها زيادهستند. افرادي كه حاضر نبودند ده تومان براي جايي بدهند، ما در جبهه ديديم گوشواره مي‏دادند. خوب، قصه چيست؟ كسي حضرت امام را خواب ديد. مي‏گفت: خدا تو را به قربانش كند. انشاءالله فداي دين شوي. همان چيزي كه در كربلا شد، كه در همه حركت‌ها شد. اگر ما بحث قرباني و قرب مي‏كنيم، بيننده‏ها پاي تلويزيون ياد گوسفند قرباني نيفتند. ياد اين بيفتند كه چقدر از عمرشان فداي خدا شده است. آخر راحت هم به دست نمي‏آيد. فكر نكنيد «قُرْبَةً إِلَي اللَّهِ» آسان است. خيلي مشكل است. گاهي آدم كنار بخاري نماز مي‏خواند، كه هم نماز بخواند و هم گرم شود. اين نماز باطل است. چون اينجا دو پهلو بوده است. مي‏گويي هم نماز بخوانيم و هم گرم شويم. زير كولر در گرما هم براي اينكه خنك شود و هم نماز بخواند، خوب اين فايده ندارد. كه هم خنك شويم و هم نماز بخوانيم يا تابستان با آب خنك وضو مي‏گيريم كه هم خنك شويم و هم وضو بگيريم و زمستان با آب گرم.

«قُرْبَةً إِلَي اللَّهِ» يعني در وجودت هيچ چيز جز خدا نباشد. همان كه امام مي‏فرمايد: از مسجد و از مدرسه بيزار شدم، مي‏دانيد چرا مي‏گويد؟ چون اينها خانه هستند. امام مي‏خواهد بگويد از خانه خسته شدم. صاحبخانه را مي‏خواهم شما در اذان اول مي‏گويي: «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» تا مي‏گويي «حَي عَلَي الصَّلَاةِ»، «حَي عَلَي الْفَلَاح»، «حَي عَلَي خَيرِ الْعَمَلِ»، «اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ». يعني اول اذان مي‏گويي «أَشْهَدُ» و آخر اذان بدون «أَشْهَدُ» مي‌گويي يعني اينكه تا بگويم من شهادت مي‏دهم طول مي‏كشد، ديگر چون قرب به نماز است، «أَشْهَدُ» را كنار مي‏گذارم. آدم اول اذان با «أَشْهَدُ» كه تشريفات است وارد مي‏شود و آخر اذان كه آدم مي‏خواهد بند شود و پرواز كند ديگر نمي‏گويد: «اشهد».

هواپيما وقتي مي‏خواهد پرواز كند، چرخهايش را بالا مي‏كشد آن چرخها براي زمين خوب است. وقتي آدم مي‏خواهد پرواز كند، اشهد را قيچي مي‏كند، چرخ زير هواپيما هم جمع مي‏شود. نمي‏دانم نماز جعفر خوانده‏ايد يا نه! جعفر طيار برادر حضرت علي است. در جنگ شهيد شد و قبل از شهادت دو دستش قطع شد. او نمازي دارد كه در كارها و مشكلات، كه گاهي از من مي‏پرسند که براي گرفتاري چه دعايي و ذكري بخوانيم؟ من مي‏گويم: نماز جعفر طيار مهمترين وسايل ارتباطي و توسلات است و از آن مهمتر نيست. در نماز جعفر وقتي چهار ركعت را خواندي هست كه يك دعا بخوان. در دعا هست كه به اندازه يك نفس بگو «يا رَبِّ» نفس كه قطع شد، ذكري ديگري بگو. يعني اول «يا رَبِّ».

اينكه مي‏گويد: «از مسجد و از مدرسه بيزار شدم» چون مسجد خانه خداست، امام مي‏گويد خانه را نمي‏خواهم، صاحبخانه را مي‏خواهم. حرف امام يعني «اشهد» را رها كن. ديگر نزديك پروازم و مي‏خواهم «الله اكبر» نماز را بگويم. البته من اين چيزها را نمي‏فهمم. چون مثلاً پيامبر كه مي‏خواست معراج برود، جبرئيل تا آسمان چهارم با او رفت، بعد گفت: ديگر بالاتر از اينجا من نمي‏توانم بيايم. يعني گاهي به طرف چيزي مي‏گويد كه ما ديگر نمي‏فهميم. ما فقط همين مقدار مي‏دانيم كه خبرهايي هست. پيغمبر كه از دنيا رفت، آمدند نزد عايشه گفتند: يك خاطره بسيار ناب شيرين براي ما بگو. عايشه همسر پيغمبر بود. گفت: همه كارهاي پيامبر مهم بود اما خاطره‏‌اي كه فراموش نمي‏كنم اين است که پيغمبر يك شب منزل من بود. تا چشمش گرم شده و نشده برخواست و شروع به خواندن نماز كرد و سر نماز به قدري گريه كرد كه من ديدم لباسهاي جلويش‌تر شده است. در سجده به قدري اشك ريخت كه وقتي بلند شد ديدم زمين خيس شده است. تا صبح نمي‏دانيد پيغمبر چه كرد. بلال آمد و گفت: يا رسول الله چه شده است؟ فرمود: ديشب اين آيه نازل شده است. (پنج آيه است كه «ربنا» دارند.) آيات آخر سوره آل عمران «إِنَّ في‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ الَّذينَ يذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلي‏ جُنُوبِهِمْ وَ يتَفَكَّرُونَ في‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ»(آل عمران/191-190) افرادي هستند «أُولِو الْأَلْبابِ» صاحبان انديشه و خرد، آدمهاي حسابي، كساني هستند كه در زمين و آسمان فكر مي‏كنند و بعد مي‏گويند: «رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً» اما حالا لازم نيست ما همه اسرارش را بفهميم. گاهي مي‏گوييم اين حكمتي دارد گرچه ما حكمت را نمي‏دانيم، درست مثل اينكه يك پزشك مي‏گويد: «اين نسخه كه مي‏دهم، قرص را آن طور بخور، فلان شربت را اينطور وآن وقت بخور» بالاخره تو حكيم هستي، پزشك هستي. اما من هم چيز كمي مي‏فهمم. نمي‏گويد مي‏فهمم. مي‏گويد آنقدر مي‏دانم كه كار تو باطل نيست. اما نمي‏فهمم چرا؟ نمي‏دانم چيست كه جبرئيل تا آسمان چهارم بيشتر نيامد.

حال در اربعين امام هستيم بد نيست شما هم چيزهايي را كه در آخوندها هست بدانيد. آخوندها و روحانيون يادداشت شخصي خود را به برادرشان نمي‏دهند. بنده اگر برادرم بيايد و يادداشتهاي شخصي مرا بخواهد، مي‏گويم نمي‏دهم، فتوکپي مي‏گيرم و به تو مي‏دهم. اگر او را خيلي دوست داشته باشم، به او فتوكپي مي‏دهم. نسخه اصلي را به او نمي‏دهم. امام با دست مبارك خودش يك كتاب نوشته است كه بسيار منحصر به فرد است. همان كتاب را به يكي از شاگردانش داده است. خيلي مهم است. كتاب ثمره عمر آدم است. علم هم مثل آجر نيست كه آدم تلفن كند، آجر بياورند و دوباره يك پايه آجر برود بالا. گاهي در شرايطي چيزي به ذهن آدم مي‏رسد كه پس از پايان ديگر به ذهن آدم نمي‏رسد. امام كل عمرش را كتابي نوشته و همينطور درست به كسي داده است. آن كسي كه كتاب را داشت به من گفت: فتوکپي كتاب را به تو مي‏دهم. گفتم: امام اصل كتاب را به تو داد و تو فتوكپي آن را مي‏دهي؟ البته همه ما همين طور هستيم. خدا صد تومان مي‏دهد. بعد مي‏گويد بيست تومانش را بده. مي‏گويم: نمي‏دهم. همه ما اين طور هستيم. مي‏گويد آقا صد تومان به تو دادم. مي‏گوييم خوب باشد، بيست تومان از آن را هم به تو نمي‏دهم. البته اين حرف هم براي من زياد است. كسي پاي تلويزيون نگويد آقاي قرائتي به تو چه كه اين حرفها را مي‏زني. اگر كسي چنين بگويد من امشب حلالش مي‏كنم چون تمام شنونده‏ها امشب حق دارند غيبت مرا بكنند و بگويند حرفهاي امشب اصلاً اندازه دهن تو نبود.

«قُرْبَةً إِلَي اللَّهِ» چيزي است كه مثلاً مرحوم اشرفي بايد درباره‏اش صحبت مي‏كرد. شهيد محراب و از آن دسته بايد درباره قرب صحبت كنند. حالا اين مقدار كه ما دست مردم ديده‏ايم مي‌گوييم چون «اگر نخورديم نان گندم، ديديم دست مردم» معناي قرب اين است. «لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً»(دهر/9) قرب اين است كه از شما نه جزا مي‏خواهيم و نه شكور. آن برادر و خواهري كه مثلا در بهزيستي آن بچه‌هاي معلولي را كه پدر و مادرشان هم در خانه حاضر به نگهداري از آنها نيستند، نگه ميدارند. بچه‌هايي را كه پدر و مادر از آنها عاجز مي‏شوند. پرستاري كه از يك بچه معلول مراقبت مي‌كند، تمام وجود آن پرستار قرب است، چون ماهي دو سه هزار تومان كه پولي نيست. اين كار، هم زحمتي است كه مادر از او بريده و او را به شما داده است. سخنراني بنده در تلويزيون قرب نيست. چون پز هم هست. قرب آن است كه آدم در دلش جزا نخواسته باشد.

تمام عمر بعضي‌ها، از آن خداست. هر كار مي‏كنند براي خداست. شهيد حجة الاسلام و المسلمين شاه آبادي مي‏گفت که به امام گفتم برويم خانه ايشان براي ديدنش، چون ايشان و برادرش هر دو روحاني هستند. اگر شما به ديدنش برويد علاقه آنها به شما بيشتر مي‏شود و به انقلاب كمك مي‏كنند. فرمود اگر بناست من به ديدن اينها بروم و اينها مريد من شوند، من مريد باز و مريد جمع كن نيستم. مي‏خواستم بروم حالا كه اين را گفتي نمي‏روم.

به امام گفتم: آقا اين همسايه شما روضه خواني مي‏كند، يك شب برويد. فرمود مي‏خواهم بروم اما هر چه فكر مي‏كنم، مي‌بينم که قدم «قربت» نيست براي اينكه دم در، مرا نگاه مي‏كند، گاهي اوقات كه مي‌روم گويي كه دارد نگاه مي‏كند، پس برويم يك فاتحه بخوانيم.

من به بيمارستان مي‏روم و براي رضاي خدا يك مريض را مي‏بينم. بعد مي‌بينم تخت آن طرفي دارد نگاه مي‏كند، مي‏گويم حال شما خوب است. بعد مي‏گويند آقا طبقه بالا هم هستند. زماني مي‏بيني چهار ساعت در بيمارستان هستم اما تمامش از روي رودربايستي است. هيچ كدام به خاطر خدا نيست. «قُرْبَةً إِلَي اللَّهِ» نيست. انسان نبايد هيچ انگيزه‏اي غير از او داشته باشد. گاهي افراد مثل حضرت ابراهيم هستند. او مي‏گويد: «قُلْ إِنَّ صَلاتي‏ وَ نُسُكي‏ وَ مَحْياي وَ مَماتي‏ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ»(انعام/162) تمام نماز و اعمال و خواب و بيداري و زنده و مرده‏ام از آن خداست. كسي كه تماما ًاز آن خدا شد جنازه‏اش هم مقرب مي‏شود. شما حساب كنيد چقدر افراد در تشييع جنازه امام شركت كردند. آن مقدار كه تشييع جنازه امام براي اسلام عزت بود و ياس براي كفار بود، آن مقدار كه عامل وحدت شد، نماز جمعه بعدش را شلوغ كرد. تمام ما سخنرانان به اندازه جسد مطهرش خاصيت نداشتيم. يعني كسي كه مقرب شد جنازه‏اش هم مقرب است.

گاهي آدم نگاه مي‏كند به قبر شهيد. كسي به من گفت: آقاي قرائتي بيا بر سر مزار شهدا سخنراني كن. گفتم سخنراني من بر سر مزار شهدا تبليغ نيست. براي اينكه اگر شما فقط به قبر شهدا نگاه كنيد، شما در سكوت از آنها درس مي‏گيريد. يعني آنها با قبرشان با تو حرف مي‏زنند، اما اگر من بيايم سخنراني كنم پيوند قلب شما با روح شهيد را پاره مي‏كنم و به خودم پيوند مي‌دهم. فقط برويد سر مزار شهدا و فكر كنيد و نگاه كنيد. چقدر شهيد قطعه قطعه شد تا اين جمهوري به دست ما رسيد؟ آيا مي‏شود به اين سادگي از آن دست كشيد؟ بعضي مالشان را براي خدا مي‏دهند.

شخصي در شهري بود بيمارستان و درمانگاه و آب انبار و دبيرستان و مدرسه و اينها را ساخته بود و آدم خيري بود. يك روز كنار خيابان يك جوان به او مي‏گويد آقا تو كه كار خير زياد كردي، ما را هم داماد كن. گفت: خوب خرج دامادي تو چقدر است؟ گفته بود پنج هزار تومان و به او داد و او رفت. بعد كه مرده بود خوابش را ديدند. (ما اين را منزل آيت الله گلپايگاني شنيديم) گفتند: خدا از او همان پنج هزار تومان را قبول كرد. چون در تمام آن دبيرستانها و بيمارستانها و در مانگاهها و اينها اسمش نوشته بود، فقط چون اين پنج هزار تومان را داده و فراموش كردي چيزي جايي بنويسد، خدا گفت: اين مال من است. من همين را مي‏خواهم كه جايي نوشته نشده است. قرب يعني هيچ رنگي جز خدا نداشته باشد. البته رنگ خدا مي‏ماند و رنگهاي ديگر مي‏پرد.

گاهي آدم جانش را قرباني مي‏كند. مي‏گويند علامت مؤمن اين است كه خودش در زحمت بيفتد و بقيه مردم راحت باشند و گاهي هم آبرويش را ميان بگذارد. سال پيش همين حدود بود كه امام فرمود: «اگر آبرويي داشتم، در قبول قطعنامه با خدا معامله كردم. » يعني آبروي ما مي‏رود. چون وقتي مي‏خواستند قطعنامه را قبول كنند، سران مملكت در فكر افتادند كه اگر قبول كنند ماجرا چطور مي‏شود؟ خانواده‏هاي شهدا چه؟ قصه بالاخره چطور مي‏شود؟ امام فرمود: من پا پيش مي‏گذارم و به قربانگاه مي‏روم. فرمود اگر آبرويي داشتم، با خدا معامله كردم. گاهي اوقات مي‏گوييم: «آقا تلفن كن» مي‏گويد: «اگر من تلفن كنم سبك مي‏شوم» اين براي خودم هم پيش آمده است كه گفته‏ام اگر تلفن كنم، سبك مي‏شوم. مي‌گويند: «آقا برخيز و بيا» مي‌گويم: «نه سبك مي‏شوم، من نامه مي‏نويسم اما خودم نمي‏آيم» اينها را بايد دقت كرد. گاهي مثلا وقتي مي‏گويند: بيا فلان جا مي‏پرسيم چه كساني هستند؟ مي‏گويد: «فلاني، وفلاني، وفلاني! » مي‏گوييم: «اينها به تيپ ما نمي‏خورند». مگر امام رضا و خادمش به تيپ هم مي‏خوردند؟ ولي امام بدون خادمش غذا نمي‏خورد.

يك روز خادمين وارد اتاق شدند. به امام زهر خورانده بودند. زهر مثل اسيد امام رضا را آزار مي‏داد. ولي خادمين كه وارد اتاق شدند، امام رضا نشست و به خادمين فرمودند: غذا بخورند. امام رضا مي‏سوخت ولي تحمل مي‏كرد. غذا كه خوردند و خادمها از اتاق رفتند بيرون. امام رضا به زمين افتاد. گفتند: آقا چه شد؟ فرمود: آتش گرفته‏ام اما ديدم اگر بگويم، نهار به دل ايشان نمي‏نشيند. من براي اينكه ناهار به دل ايشان بنشيند، سوختم اما هيچ نگفتم.

گاهي آدم بايد بسوزد و هيچ نگويد. اينها قرب است. ما چند دفعه از چه چيزهايي گذشتيم كه كسي نفهميد؟ اهميت امام اينهاست! الان هم راه قرب به خدا باز است. نماز يك راه است براي آدمهايي كه پول ندارند و آدمهايي كه پول دارند، خيلي كار مي‏توانند بكنند. امام هر چه در خمين زمين داشت، فرمود که به محرومين بدهند. شما مي‏توانيد كمك‌هايي به مستضعفين بكنيد. يك مليون افراد بي سرپرست و معلول و مجروح و اينها را فقط دولت نمي‏تواند اداره كند. اگر هم بتواند خرج سالن و حقوق پرسنل و اينهاست. ولي بالاخره ما مي‏توانيم به كميته امداد، به بهزيستي، آن چيزهايي كه امام در آخرين نامه هايش به جناب آقاي كروبي و صانعي نوشت كه اموال بي صاحب خرج اين نهادها شوند. ما مي‏توانيم، اگر باغي داريم و پسرها و دختر هايمان هم ازدواج كردند، بياييم و مثلا به دو نفر جهاز بدهيم و چند جوان را داماد كنيم، اينها راه قرب است به شرط اين كه گمنام بماني و در روزنامه‏ها نگوييد.

از يك تاجر خوشم آمد. براي يك كار خير پولي داد. گفتند: «اجازه بده در روزنامه تشكر كنيم» گفت: «مي‏ترسم با نوشتن شما در روزنامه خدا در قيامت پاك كند. بگويد اينجا ثبت شد و آنجا پاك شد. » اهداف بايد اينگونه باشند. درباره مستضعفين امام چند جمله گفته‏اند. برايتان بخوانم و ان شاءالله فردا در نماز عيد هم شركت كنيد. اينجا چيزي هست كه براي طلبه‏ها خوب است. البته براي معلم‏ها هم خوب است. مي‏آيند و مي‌‏پرسند، نماز جمعه قبل از نماز دو خطبه دارد. اما نماز عيد، خطبه هايش بعد از نماز است. چر اين طور است؟ چرا خطبه‏ها اين طور هستند؟ امام مي‏فرمايد: چون هر هفته نماز جمعه هست. و تا نماز را بخوانند مردم فرار مي‏كنند. مي‏گويند ما كه نماز خود را خوانديم. چون هر هفته است، مردم هر هفته حال نشستن ندارند، اما عيد سالي دوبار است و حاضرند سالي دو بار بعد از نماز بنشينند. اين خود يك راه انسان شناسي تبليغاتي است. ببينيد شكم كه گرسنه است دعا يك سطر است. دعاي افطار كه مي‏دانيد يك سطر است. «اللَّهُمَّ لَكَ صُمْتُ وَ عَلَي رِزْقِكَ أَفْطَرْتُ وَ عَلَيكَ تَوَكَّلْتُ»(إقبال‏الأعمال، ص‏117) چون شكم گرسنه است. افطار كه كردي، وقتي شكم سير است، دعاي سحر دو ساعت و ربع است. يعني ببينيد براي شكم سير به يك شكل حرف زد و براي شكم گرسنه به شكلي ديگر. نماز عيد اذان و اقامه ندارد. فقط سه مرتبه مي‏گويند «الصلاة» در نماز عيد شركت كنيد. من رواياتي مي‏ديدم كه گفته بود اگر حكومت دست امام عادل باشد، نماز جمعه واجب است. البته آن امام عادل را به امام معصوم معنا مي‏كنند. اما الان كه به حمدالله رهبر جديد مجتهد عادل است. مجتهد عادل، شعاع امام عادل است. يعني اگر زمان امام عادل نماز عيد واجب است، شعاعش هم از مستحبي بيرون مي‏آيد. به همان مقدار كه اگر حكومت عادي نبود و امام معصوم هم نبود، ولي مجتهد عادل بود. بالاخره از استحباب پر رنگ‏تر است گر چه به وجوب نرسد.

در نماز عيد شركت كنيد و آن وقت نماز عيد هم بايد در مصلا خوانده شود. چون در زمان يكي از امام‌ها كه يادم نيست، آمدند و يك حصير زير پاي امام انداختند، امام برداشت و فرمود نماز عيد بايد روي خاك باشد. نماز نبايد تشريفاتي باشد. بخصوص نماز عيد. آن وقت خود نماز عيد يك راهپيمايي است. ما خيال مي‌كرديم راهپيمايي يك حركت سياسي غربي است. نه حديث داريم اگر مي‏خواهيد نماز عيد بخوانيد امام پا برهنه از خانه بيرون مي‏آيد. حالا الان منافقين و تروريست و اينها هستند و بايد با ماشين و هليكوپتر رفت. الان زندگي اضطراري است. ما زندگي عادي را مي‏گوييم. زندگي عادي اين است كه امام كفش به پا نكند ولي لباس شيك بپوشد. «خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ»(اعراف/31) قرآن مي‏گويد لباس شيك بپوشيد، براي نماز عيد هم بپوشيد. ولي پا برهنه بياييد. آن وقت ده قدم، حدود پنج متر كه آمديد، امام بايستد، مردم هم بايستند. بلند بگويد «اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ»(كافي، ج‏4، ص‏166) آن وقت همين طور پنج متر به پنج متر كه از خياباني به طرف محل نماز مي‏روند اين را تكرار كنند و بعد از اين خيابان بر نگردند كه فقط خانه‏هاي يك خيابان در بورس نيفتد. ده ميليون سر قفلي و آن خيابان كه در راه نيست پانصد هزار تومان هم براي سر قفلي نمي‏دهند. طوري باشد كه همه شهر وهمه مغازه‏ دارها به نان و نوايي برسند. اين طور نباشد كه يك كفه سنگين شود.

امام مي‏گويد: در نماز عيد از يك راه كه رفتيد از راه ديگر برگرديد. يعني قلطك داده شود. امام روي خاك نماز بخواند. بعد آن وقت چه قنوتي؟ شب عيد قربان چه شبي است؟ چه ارزشي قائل‌اند براي احياي شب عيد قربان؟ به خصوص شبهايي كه دو ساعت و نيم بعد از نيمه شب اذان است. حدود ساعت سه اذان است. ما هم كه تا ساعت 11، 12 بيداريم. غير از شب بيست و يكم، شب عيد هم شب احياست. حالا اگر عيد افتاد به روز جمعه، نماز جمعه بهتر است يا نماز عيد؟ حديث داريم يك روز در زمان حكومت حضرت امير، عيد قربان به روز جمعه افتاده بود. امام فرمود: نماز عيد مي‏خوانيم و بعد از نماز فرمود: آنها كه از راه دور آمده‏اند به خانه بروند، اما اينها كه خانه هايشان نزديك مسجد است براي نماز جمعه هم تشريف بياورند، كه اين باز مراعات حال مردم است چون قرآن مي‏گويد: گوينده بايد خيلي مواظب حال مردم باشد. «الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فيكُمْ ضَعْفاً»(انفال/66) خدا فهميد كه شما حال نداريد «خَفَّفَ اللَّهُ» و يعني همين كه ديد طرف چرت مي‏زند، خدا خفيفش كرد.

آقاي فلسفي هم به ما گفت روي منبر كه سخنراني مي‏كنيد تا ديدي طرف خميازه كشيد، زود حرف هايت را جمع كن. يعني وقتي ديدي كسي دهن دره مي‏كند و به ساعت نگاه مي‏كند، اين چراغ خطر است. ديديد که بنزين تمام مي‏شود، در ماشين چراغ روشن مي‏شود. چراغ مردم همين خميازه و نگاه به ساعت است. شب عيد قربان شب احياء است. روز عيد قربان غسل دارد. حالا آدم مي‏تواند چند غسل مستحبي را به يك قصد در يك بار انجام دهد. اين در فتواي رساله امام هم هست.

در مورد رسيدگي به فقرا؛ حالا اين گوسفندي كه ما مي‏كشيم، عرض كردم اگر داريم خيلي بكشيم و حتي در بعضي روايات داريم براي آدمهايي كه وضع خوبي دارند بالاتر از مستحب است. منتهي بايد برنامه ريزي شود. افرادي هستند عيد قربان از پنج نقطه برايشان گوشت تازه مي‏آورند و افرادي هستند ماه مي‏آيد و مي‏رود، اصلا گوشت تازه نمي‏خورند. كمي به محرومين بيشتر برسيم. امام در تمام حرفهايش از محرومين صحبت مي‏كرد. و چه محرومي محرومتر از جوانهاي عزيزي كه در اين نهادها و سازمانها هستند و هيچ كس به سراغ اينها نمي‏آيد. اگر جايي برنامه ريزي شود. افراد پولدار و هر كس هر مقدار كه سرمايه داشته باشد، بايد بگذارد و برود. بياييد با دست خود كاري بكنيم. اميرالمومنين چاهي كند، همين كه به آب رسيد، گفتند: بشارت باد، چاه شما به آب رسيد. فرمود: به مردم بشارت دهيد چون آنچه من توليد كنم، در اختيار مردم است. به مردم بشارت دهيد.

دنيا مزرعه‏اي است كه ما مي‏توانيم از آن خير ببريم. برادران و خواهران از شب عيد قربان، از نمازش، از اهداف امام، از رسيدگي به محرومين از نماز با شوق، از تمام اينها مي‏توانيم تمام كارهايمان را وسيله قرب قرار دهيم. اگر همه كارهايمان رنگ خدايي داشته باشد، قرب به خداست و اگر رنگ خدايي نداشته باشد، همه آنها از بين مي‌رود.

ما ان شاء الله درباره خدمات اين نهاد عزيز بهزيستي كه بعد از انقلاب به دست شهيد فياض بخش تأسيس شد، مي‏گوييم و برايتان معرفي مي‏كنيم. خدايا تو را به محمد و آل محمد به ما ايماني بده كه تمام كارهايمان قرب به تو باشد. خدايا دنيا را نزد ما چنان كوچك كن كه براي دنيا كار نكنيم. معرفتي به ما بده كه جز براي تو حركتي نداشته باشيم. بهترين كسي كه به تو نزديك شد و كارهايش قرب به تو بود و به همين دليل دلها را گرفت. امام خميني خدا را ديد و دلها را به دست آورد. چون عمرش قربان تو شد، روحش و روح تمام شهدا را از ما راضي بفرما.

«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»