انگار نه انگار که اینها یک گروه مردمى‏اند

… دیدم همان‏گونه که ما انتظار داریم -که بیش از آن اصلاً نمى‏شود انتظار داشت- یک گروه با تفکر چپ، یک کودتاى نظامى کرده‏اند و یک حرکت نظامىِ چریکى یا منظم انجام داده‏اند، بعد هم قدرت را در دست گرفته‏اند و به جاى قدرتمندان قبل از خودشان نشسته‏اند!

قصرى که قبلاً حاکم پرتغالى در کشور موزامبیک در آن استقرار داشت و حکومت می‌کرد، همان قصرى بود که «سامورا ماشل» رهبر انقلابىِ موزامبیک -که بعد هم کشته شد- در آن‏جا زندگى می‌کرد! او از من هم در همان قصر پذیرایى کرد و من دیدم که وضع با گذشته فرق نکرده است! در آن‏جا فرشى بود که من مشغول نگاه کردن به آن شدم. گفت: این از آن فرشهایى است که از زمان پرتغالیها مانده است. دیدم نه فقط در همان قصر و در همان تشریفات زندگى می‌کردند، بلکه به همان روش هم زندگى می‌کردند! انگار نه انگار که اینها یک گروه انقلابى و مردمى‏اند؛ که واقعاً مردمى هم نبودند و اصلاً در آن‏جا از مردم خبرى نبود!

ما وقتى مى‏خواستیم وارد سالن میهمانى بشویم، دیدیم در کنار درِ بزرگى که این سالن را به سالن پذیرایى وصل می‌کرد، دو نفر ایستاده‏اند؛ درست مثل غلامهاى افسانه‌اى در دربار سلاطین که در آن، حاکم پرتغالى هم همان‏طور زندگى می‌کرده است!

واقعاً دو نفر غلام سیاه بودند! حالا این دو نفر، سیاه بودند؛ اما دیگر غلام نبودند؛ چون خود حاکم هم از همان گروه بود! این دو نفر مأمور با لباسهاى مشخصى، غلام گونه دو طرف در ایستاده بودند و باید طورى عمل می‌کردند که وقتى سلطان – یعنى همین رهبر انقلابى – با میهمانش که من بودم، در مقابل این در مى‏رسیدیم، این دو لتِ در به طور برابر و طاقباز باز شده باشد و اینها در حال تعظیم باشند و همین کار را هم کردند! من لبخند مى‏زدم و نگاه می‌کردم؛ بعد هم با او – که خودش را مثل همان حاکم پرتغالى، با همان ژستها گرفته بود! – وارد سالن میهمانى شدیم.