سرانجام بعد از چند ماه بحث و بررسی درباره برجام که نظرات متفاوت و در برخی از موارد «متضاد» را به دنبال داشت، دیروز رهبرمعظم انقلاب طی نامهای خطاب به رئیسجمهور محترم که «نقشه راه» واژه مناسبتری برای آن است، «باید»ها و «نباید»های پیش روی در اجرای برجام را برشمردند. مروری – هر چند گذرا- بر توصیههای اکید حضرت آقا به وضوح نشان میدهد که این توصیهها ترجمان همان خط قرمزهایی است که حضرت ایشان پیش از این و بارها بر ضرورت رعایت آن در توافق هستهای تاکید ورزیده بودند. خطوط قرمزی که باید از سوی متولیان امر در برجام که سند نهایی توافق وین است، گنجانده میشد که نشد و برخی از دوستان، آن را آنگونه که باید جدی نگرفته بودند. دیروز اما، رهبرمعظم انقلاب به همه تفاوت سلیقهها و تضاد دیدگاهها پایان دادند و از آنجا که نظر ایشان از سه خاستگاه دینی، قانونی و کارشناسی، فصلالخطاب است، انتظار آن است که مفاد نامه حضرتش به عنوان «نقشه راه» و «دستورالعمل غیرقابل تخطی» از سوی همه دستاندرکاران به کار گرفته شود و تمامی سلیقهها و دیدگاههای متفاوتی که تاکنون در عرصه مطرح بوده است، به یک نگاه واحد تبدیل شده و در خدمت اجرای دقیق این نقشه راه و دیدهبانی چگونگی انجام آن بسیج شود و دراینباره گفتنیهایی هست؛
1- برجام همانگونه که رهبر معظم انقلاب در نامه خود به رئیسجمهور بر آن تاکید ورزیدهاند دارای «نقاط ابهام و ضعفهای ساختاری و موارد متعددی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه به لحظه میتواند به خسارتهای بزرگی برای حال و آینده کشور منتهی شود».
بایدها و نبایدهایی که در دستورالعمل حضرت آقا آمده است برای مسدود کردن راه نفوذ و سوءاستفاده دشمن از این «نقاط ابهام» و تصحیح «ضعفهایساختاری» برجام است. بنابراین چنانچه از بایدها و نبایدهای یادشده در اجرای برجام با دقت مراقبت نشده و نظارت بر درستی انجام آن لحظه به لحظه دنبال نشود به یقین آینده کشور را با «خسارتهای بزرگی» روبرو خواهد کرد. از این روی موارد مورد اشاره را نمیتوان و نباید از جایگاه «قاعده اصلی» به «تبصره»های پیرامونی تنزل داده و کمرنگ تلقی کرد!
2- وجود نقاط ابهام و ضعفهای ساختاری و خسارتآفرین برجام باعث شده بود که درباره تصویب آن به صورت «آری» یا «نه» دو دیدگاه متفاوت مطرح شود. طیف اول که دولت محترم و برخی از نمایندگان مجلس در آن جای داشتند، نقاط ضعف و خطرآفرین برجام را جدی تلقی نمیکردند و از این روی طرفدار تصویب بیکم و کاست آن در مجلس و ترجیحا در شورای عالی امنیت ملی بودند و طیف دوم که منتقدان جدی برجام را شامل میشد با استناد به همین نقاط خطرآفرین خواستار «رد» برجام در مجاری قانونی -مجلس یا شورای عالی امنیت ملی – بودند. حضرت آقا راه سوم را برگزیدند و با قید و شرطهایی که برای چگونگی اجرای برجام در نظر گرفته و ابلاغ کردند ضمن حذف نقاط خطرآفرین از فرمول دوگانه «آری» یا «نه» به گونهای عزتمندانه عبور کردند.
همین جا، اشاره به این نکته نیز ضروری است که ورود حضرت آقا به ماجرا و ارائه نقشه راه، پیام خالی از ابهامی برای طرف مقابل و مخصوصا آمریکا و متحدانش در پی دارد و به آنان میفهماند که در این سو با حریف قدرتمند و پرصلابتی روبرو هستند. و به قول روزنامه آمریکایی یو.اس.ای.تودی، بزرگترین مشکل آمریکا در ایران، حضور یک ابرحریف – SUPER OPPONENT – است که نقشه راه آمریکا را میشناسد و در میان مردم خود از اعتماد آمیخته به اعتقاد برخوردار است.
3- دستورالعمل رهبرمعظم انقلاب، آمریکا را که این روزها، یک جریان خاص، اصرار داشت از جایگاه «دشمن متخاصم» به «رقیب سیاسی» و سپس «شریک منطقهای» تبدیل کند، بیرون آورده و شیطان بزرگ را با نشان دادن چهره بیرتوش و بدون بزک آن، به جایگاه واقعی که دشمنی بیوقفه با اسلام و انقلاب اسلامی و مردم این مرز و بوم است بازگرداند. آنجا که با استناد به دو نامه اوباما و سپس عهدشکنی و فریبکاری وی میفرمایند «صاحبنظران سیاسی عالم و افکارعمومی بسیاری از ملتها به وضوح تشخیص میدهند که عامل این خصومت تمام نشدنی، ماهیت و هویت جمهوری اسلامی ایران است».
تأکید رهبرمعظم انقلاب بر این واقعیت، غبارزدایی از جغرافیای سیاسی مذاکرات هستهای است و از «دوستپنداری» سادهلوحانه دشمن که میتواند برای مردم این مرز و بوم و جهان اسلام فاجعهآفرین باشد پیشگیری خواهد کرد.
4- اوباما در نشست سالانه «سابان» وابسته به صهیونیستهای آمریکا، توافق هستهای را مقدمهای برای برچیدن کامل و اوراق کردن تأسیسات اتمی ایران – DISMANTLE- دانسته بود و در کنگره قول داده بود که سامانه تحریمهای ایران باقی میماند و جان کری علاوه بر کنگره در نشست آیپک نیز تاکید کرده بود، آن بخشی از تحریمهای ایران که در توافق وین تعلیق – و نه لغو – میشود، با تحریمهای دیگر از نوع حقوق بشری جایگزین و جبران خواهد شد! و متاسفانه باید گفت که در برجام هیچ مانعی برای پیشگیری از پروژه مورد اشاره آمریکاییها جاسازی و تعبیه نشده بود.
حضرت آقا در بند دوم دستورالعمل خویش تاکید میفرمایند «در سراسر دوره 8 ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانهای از جمله بهانههای تکراری و خودساخته تروریسم و حقوق بشر توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد». در مفاد این بند دقت کنید، براساس آن، چنانچه آمریکا یا هر یک از دیگر اعضای 5+1 به بهانههای واهی نقض حقوق بشر، حمایت از تروریسم و… دست به تحریمهایی علیه ایران بزنند، نتیجه آن، نقض برجام بوده و دولت موظف به توقف اجرای آن خواهد بود. این بند، ضمن آن که توطئه از قبل تدارک شده دشمن را ناکام میگذارد، یک ویژگی برجسته و بسیار با اهمیت دیگر نیز دارد و آن، این که، راهکارهای به ظاهر بیرون از برجام حریف را هم نشانه رفته است، چرا که دشمن اصرار داشت برجام را صرفا هستهای معرفی کند و برای اتهامات بیاساسی نظیر حقوق بشر و تروریسم، پرونده جداگانهای باز کرده بود که رهبر معظم انقلاب این پروژه پیرامونی را هم با صلابت و هوشمندی از کار انداختهاند.
5- یکی از نگرانیهای جدی منتقدان که با توجه به غیرقابل اعتماد بودن آمریکا مطرح میشد، همزمان نبودن اجرای تعهدات کشورمان با وعدههای حریف بود که رهبر معظم انقلاب در نقشه راه ارائه شده، راه سوءاستفاده دشمن را با تاکید بر چند شرط مسدود فرموده و آوردهاند تعهدات کشورمان فقط هنگامی به اجرا گذارده میشود که «آژانس پایان پرونده موضوعات حال و گذشته -PMD – را اعلام کند» و یا درباره لغو تحریمها بر «اعلام کتبی رئیسجمهور آمریکا و اتحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریمها» تاکید کرده و فرمودهاند «در اعلام اتحادیه اروپا و رئیسجمهور آمریکا باید تصریح شود که این تحریمها به کلی برداشته شده است.»
6- باقی ماندن سامانه تحریمها که بارها در اظهارنظر مقامات رسمی و بلندپایه آمریکا و اروپا آمده است، از جمله نگرانیهای جدی دیگر بود، که چارهاندیشی و شرطگذاری حضرت آقا در این زمینه بسیار فراتر از انتظار حریف است، حضرت ایشان در بند سوم از دستورالعمل خویش نه فقط خواستار برچیدن عملی سامانه تحریمها شدهاند، بلکه حتی اظهارنظر مقامات حریف مبنی بر باقی ماندن این سامانه را نیز «به منزله نقض برجام» دانستهاند.
7- رهبر معظم انقلاب، مسئولیت نظارت دقیق و لحظه به لحظه بر اجرای برجام را- با شرایطی که برای آن برشمردهاند – برعهده هیئتی قوی و آگاه و هوشمند گذاشته و فرمودهاند «وجود پیچیدگیها و ابهامها در متن برجام و نیز گمان نقض عهد و تخلفات و فریبکاری در طرف مقابل به ویژه آمریکا، ایجاب میکند که یک هیئت قوی و آگاه و هوشمند برای رصد پیشرفت کارها و انجام تعهدات طرف مقابل و تحقق آنچه در بالا بدان تصریح شده است، تشکیل گردد». که لازم است این توصیه با دعوت دولت محترم از صاحبنظران و استقبال صاحبنظران و کارشناسان از این دعوت دولت جامه عمل بپوشد.
8- یکی دیگر از دقیقترین ابتکارات رهبر معظم انقلاب، قرار دادن حریف بر سر یک دو راهی است، چرا که اگر شرایط ابلاغ شده از سوی حضرت آقا را نپذیرد، از آنجا که این شرایط فنی و حقوقی است، با رد آن به اهداف فراهستهای خود علیه ایران اسلامی اعتراف کرده است و در صورت پذیرش آن، توطئهای که در متن برجام تدارک دیده بود، نقش بر آب خواهد شد.
۹- در این باره گفتنیهای افتخارآفرین دیگری نیز هست که بیرون از محدوده این نوشته است و در یک کلمه باید گفت؛ «رهبر انقلاب انشای آمریکا را پاره کرده و برای حریف دیکته نوشتهاند» و چنین است که عصای موسی(ع) باطلالسحر ساحران میشود.
حسین شریعتمداری