با لباس دامادی به جبهه رفت

حاج اسماعیل یک آن از جا بلند می شود و به اتاق کناری می رود. بعد از چند لحظه با یک آلبوم قدیمی بر می گردد. با وسواس آلبوم را ورق می زند. دستهایش آشکار می لرزد. به نرمی می خندد و می گوید: «اگر قرار باشد من صحبت کنم باید چند روزی مهمان ما باشی» . حاج اسماعیل دو باره لبخند می زند. « وقتی حمید به دنیا آمد من تهران بودم. کارگری می کردم. در شهر ری در سنگ بری کار می کردم. حمید سه سالش بود که از روستا کوچ کردیم و آمدیم تهران و در محله سرپل سیمان شهر ری – نزدیک محل کارم- خانه کوچکی اجاره کردیم و اجاره نشین شدیم. هدفش این بود که درسش را خوب بخواند. در کنارش به کارهای خانه هم خیلی کمک می کرد. بعد از ظهرها هم می آمد کارگاه سنگ بری. آن موقع به گمانم 14 سالش بود. می آمد پیش من و می گفت: «آقا جان؛ شما بروید خانه کمی استراحت کنید. من جای شما وا می ایستم». آن موقع من توی کارگاه با دستگاه سنگ ساب کار می کردم. کار آسانی نبود اما حمید می آمد و کمکم می کرد.

احترام خانم آلبوم کوچک را از حاجی می گیرد. تند تند ورق می زند. دست می گذارد روی یک عکس قدیمی و می گوید: «اوایل انقلاب وقتی مردم ریختند کوچه و خیابان، دیدم علیه شاه شعار می دهند و «الله اکبر» می گویند. گفتم : حمید اینها چرا شعار می دهند، دولت حقوقشان را قطع کرده یا از کار اخراج شده اند. حمید خندید و گفت:« نه مامان، اینها هدف بزرگی دارند. وقتی فهمیدم با رژیم مخالفند خودم هم رفتم تظاهرات. یادم هست آن اوایل توی خیابان شعار می دادیم: مردم به ما ملحق شوید/ شهید راه حق شوید. بعضی ها می خندیدند. خیلی ها هنوز هوشیار نشده بودند» حاج اسماعیل به یک عکس دسته جمعی خیره می شود. دست می کشد روی عکس. بغض می کند. «اوایل انقلاب هنوز از بسیج و کمیته خبری نبود، حمید گرز یا چوب بزرگ دستش می گرفت و شب ها می رفت نگهبانی می داد. راستش من آن موقع از کارهای حمید خوشم نمی آمد. دعواش می کردم و می گفتم: اصلاً معلوم است که چکار می کنید. حمید هم می خندید و می گفت: «آقا یک کم صبر کنید، معلوم می شود. زمان انقلاب خیلی کار کرد. بعدهم رفت سپاه استخدام شد. شب و روز در مسجد کار می کرد.»

«برای عروسی حمید کلی نقشه کشیده بودم» احترام خانم این جمله را می گوید و بی صدا گریه می کند. آلبوم را دو باره ورق می زند. آرام یک عکس رنگی را درمی آورد و می گوید: برای عروسی حمیدم خیلی آروزها داشتم. لحظه شماری می کردم حمید را در لباس دامادی ببینم. چند روز مانده به عروسی اش آمد خانه. دیدم دل و دماغ درست و حسابی ندارد. گفتم حمید تو باید الان خوشحال باشی چند روز دیگر عروسی تان است. سرش را انداخت پایین و گفت: «مامان، من از مادر شهید حمید آراسته خجالت می کشم که عروسی بگیرم. می ترسم کاری بکنید که مادر حمید ناراحت شود. برای حمید عروسی که نگرفتیم. حاضر نشد کت و شلوار بپوشد. هر کاری کردیم لباس سپاه را از تنش در نیاورد. فقط یک پیراهن سفید تنش کرد بعد از روی آن لباس سپاه پوشید. مراسم خاصی هم نداشتیم. حمید گروه سرود مسجد را آورد خانه و یک برنامه ای اجرا کردند و تمام. یک شام مختصری هم دادیم. بعد یک چادر سفید سر خانمش کردیم و آوردیم خانه. همه اش نگران بود که مادرای شهدا ناراحت نشوند».

حاج اسماعیل آلبوم را دو باره می گیرد دستش. آلبوم توی دستش می لرزد. عین دلش. دست می گذارد روی قلبش و می گوید: «خیلی حرفها دارم اینجا. حمید یک روز آمد پیشم و گفت: «آقا جان اجازه بدهین بروم جبهه» چیزی نداشتم که بگویم. دستش را گرفتم و گفتم برو خدا پشت و پناهت. » احترام خانم روی مبل جابجا می شود و می گوید: « حمید مربی عقیدتی سیاسی بود. به حمید خیلی احتیاج داشتند. اجازه نمی دادند که برود جبهه. هنوز 20 روز از عروسی اش نگذشته بود که آمد خانه و گفت: «مامان اگر اجازه بدهید می خواهم بروم جبهه». با ناراحتی گفتم: پسر تو تازه ازدواج کرده ای. مثلاً تازه دامادی. به خدا گناه داره این بچه را تنها بگذاری. اگر خواستی بروی جبهه من زنت را چکار کنم. حمید سرش را انداخت پایین و گفت: «من ازدواج نکرده ام که بنشینم کنج خانه و خانه نشین شوم. خون من که از خون شهدا رنگین تر نیست. اجازه بدهید بروم جبهه. خدا بزرگ است.» دیدم فایده ندارد، رضایت دادم.

احترام خانم چای تازه‌ای تعارف می‌کند. بعد کنار حاج اسماعیل می‌نشیند و می‌گوید: «نزدیک عید بود که حمید رفت جبهه. 45 روز مانده بود به عید که ساکش را برداشت و رفت. لباس دامادی هنوز تنش بود. هنوز فرصت نکرده بود که به خانه پدر خانمش برود. بندگان خدا منتظر بودندکه حمید از جبهه برگردد تا برای مهمانی دعوتش کنند. حمید بعد از رفتنش دیگر نه نامه ای فرستاد و نه خبری ازش شد. آن موقع تلفن هم نداشتیم. پدر خانمش برای حمید نامه و پسته فرستاده بود. بعد از چند روز پسته ها را پس آوردند. خیلی نگران شدیم» حاج اسماعیل آلبوم را می گذارد روی عسلی و می گوید: «وقتی از حمید خبری نشد رفتم دوکوهه. سراغ حمید را گرفتم. گفتند: بچه ها در عملیات خیبر در طلائیه گیر افتادند و نشد جنازه¬هایشان را بیاوریم عقب. فعلاً که نشانه ای از بچه ها نیست هر وقت خبری شد، اطلاع می دهیم. یکی از دوستان حمید گفت: «من لحظه تیر خوردن حمید را دیدم اما بعدش دیگر نفهمیدم چی شد. حمید آرپی جی زن بود. لحظه آخر بلند شد و گفت: بچه ها هوای من راداشته باشید تا گلوله آخر را بزنم. عراقی ها با گلوله زدند به ساق پاش و حمید افتاد». از همان اول که حمید توی این خط افتاد من می دانستم که اینها رفتنی هستند. ما انتظار نداشتیم که بچه هایمان از جنگ صحیح و سالم برگردند خانه. چون جنگ نابرابری بود.

انتظار کشیدن خیلی سخت است. سخت تر از آن درد بلاتکلیفی است. احترام خانم که طعم تلخ  18 سال چشم انتظاری را چشیده، می گوید: « چادرم را سر می کردم و می رفتم پیش دوستان پسرم و سراغ حمید را می گرفتم. یکبار یکی از دوستان حمید را آنقدر سوال پیچ کردم که بنده خدا گریه اش گرفت. خودم از این کارم خجالت کشیدم. بعد از چند وقت ساک حمید را از جبهه آوردند. داغمان تازه شد. دستمال و پیراهن دامادی اش توی ساک بود. وصیت نامه اش هم. خانمش لباس ها را مرتب شست و اطو کرد و گذاشت توی بقچه و منتظر شد که حمید برگردد خانه. خیلی چشم انتظاری کشید. 10 سال تمام نشست و چشم دوخت به در اما از حمید خبری نشدوقتی آمد خانه ما 15 سالش بود. حالا 25 سالش شده بود. طفلی فقط 20 روز با حمید بود. دوست نداشتیم به پای حمید بسوزد. قرار شد با بنیاد صحبت کنیم تا طلاقش بدهیم. یکبار دیگر داغمان تازه شد. حاج آقا دستش را گرفت و برد بنیاد شهید و با رضایت خانواده اش طلاق داد. جهیزیه اش را هم تمام و کمال جمع کردیم و دادیم. عروسم موقع خداحافظی پیراهن دامادی حمید را به عنوان یادگاری به من داد و رفت.

احترام خانم نفسی تازه می کند و میان گریه و خنده می گوید: «به قدری به حمید علاقه داشتم که اوایل سر نماز دعا می کردم و می گفتم : خدایا من فقط خود حمید را از تو می خواهم. حتی اگر مجروح هم شده باشد حاضرم تا آخر عمرم پرستارش باشم. آنقدر انتظار کشیدم که خسته شدم. کم آوردم . یک روز سر نماز دعا کردم و گفتم: خدایا من به یک نشانه از پسرم راضی ام. از حمید فقط یک نشانه می خواهم. بعد از 18 سال چشم انتظاری خبر دادند که پلاک حمید پیدا شده(بغض می کند). حاج اسماعیل روی مبل کمی جابجا می شود و آرام می گوید: «وقتی رفتم معراج شهدا، تابوتی را آوردند و گفتند: «این جنازه حمیده، ببینید می تونید شناسایی کنید؟» یک پلاک بود با چند تکه استخوان و یک جمجمه. پاهام لرزید. نتوانستم بایستم. نشستم کنار تابوت و خیره شدم به استخوان های حمید. استخوان ها را جفت و جور کرده و مرتب چیده بودند کنار هم. استخوان ها را که دیدم یاد انگشت حمید افتادم. یکی از انگشت های دست حمید قطع شده بود. دقت که کردم دیدم جای یکی از استخوان های دستش خالیه. جنازه حمید را از روی همان نشانه شناسایی کردم. البته پلاک حمید هم درست بود. هر کسی که می آمد معراج شهدا، فرزندش را از روی یک علامتی می شناخت. قیامتی بود آن روز (باز گریه می‌کند).

گفت و گو: محمد علی عباسی اقدم
دفاع پرس