به نام خدا
روزگارى شيفتگان خاندان عصمت و طهارت در مسجد اعظم كوفه پيروان منبر امير بيان، مولاى متقيان )عليهالسلام( گرد آمده، از بيانات درُر بارش كسب نور مىكردند(2)، در هنگامى ظهور نيز در پيرامون منبر آخرين امام نور گرد آمده از سخنان گهر بارش فيض مىبرند.
مسجد اعظم كوفه يكى از كهنترين اماكن زيارتى منتسب به حضرت بقية اللَّه )ارواحنا فداه( مىباشد.
مركز قضاوت، محل نصب منبر، محل تاسيس كلاسهاىآموزش قرآن و محل اقامهى نماز جمعه و جماعت آن حضرت در عهد ظهور مىباشد.
مسجد كوفه در اصل بسيار گسترده بود. مهدى موعود )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( به هنگام ظهور آن را منهوم كرده، به پايههاى نخستين برمى گرداند و سه مسجد ديگر در كنار آن بنياد مىنهد.
سيماى مسجد كوفه از منظر، آيات، روايات. حوادث تاريخى و تشرف نيك بختان به محضر آن كعبه مقصود، در اين نوشتار در حد توان ترسيم گشته است.
مركز دادرسى آن امام نور در هنگامهى ظهور
روزگارى مسجد اعظم كوفه مركز داورى و دادرسى مولاى متقيان امير مومنان )عليهالسلام( بود به هنگام ظهور نيز مركز داورى و دادرسى فرزند برومنداش حضرت بقية اللَّه )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( خواهد بود.
1. ششمين امام نور در اين رابطه مىفرمايد:
دارُ مُلِكِه الكُوفَةُ وَ مَجلِسُ حُكمِهِ جامِعُها.(1)
مركز حكومت او، كوفه، و مركز قضاوت و دادرسى او مسجد اعظم كوفه مىباشد.
پايگاه تبليغاتى امام زمان )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف(
روزگارى شيفتگان خاندان عصمت و طهارت در مسجد اعظم كوفه پيروان منبر امير بيان، مولاى متقيان )عليهالسلام( گرد آمده، از بيانات درُر بارش كسب نور مىكردند(2)، در هنگامى ظهور نيز در پيرامون منبر آخرين امام نور گرد آمده از سخنان گهر بارش فيض مىبرند.
2. امام صادق )عليهالسلام( در اين رابطه مىفرمايد:
كأنّى اَنظُرُ اِلىَ القائِمِ عَلى مِنبَر الكُوفَةِ وَ حَولَهُ اصحابُهُ، ثَلاثُ مائَة و ثَلاثَة عَشَرَ رَجُلا عِدَّةَ اهلِ بَدر، وَ هُم اَصحابُ الألوِيَة، و هُم حُكّامُ اللَّهِ فى أرضِهِ عَلى خَلقِهِ.(3)
گويى به سوى قائم )عليهالسلام( مىنگرم كه بر فراز منبر مسجد كوفه قرار گرفته، تعداد 313 تن ياراناش در اطراف او حلقه زدهاند. كه پرچم داران و فرمان روايان خداوند برفراز گيتى در ميان بندگان خداىاند.
3. امام باقر )عليهالسلام( در همين رابطه مىفرمايد:
يَدُخُل المَهدَىُّ )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( الكوفُوفَة وَ بها ثَلاثُ رايات قَد اضطَرَبَت، فَيَصطفّوُا لَهُ و يَدخُلُ حَتّى يَاتِىَ المِنبَرَ، فَيخطُبُ فَلا يَدرىِ النّاسُ ما يَقوُلُ مِنَ البُكاء.(4)
مهدى )عليهالسلام( وارد كوفه مىشود سه گروه درگير در يك صف براى او گرد آيند، او بر فراز منبر قرار گرفته، خطبه مىخواند، مردم آن قدر اشك شوق مىريزد كه متوجه سخنان او نمىشوند.
4. ابان بن تغلب گويد: در محضر امام صادق )عليهالسلام( در ناحيهى كوفه بودم. در سه نقطه پياده شدند و در هر نقطه دو ركعت نماز گزاردند، در توضيح آن سه نقطه فرمودند: يكى از آنها محل قبر امير الؤمنان )عليهالسلام( و ديگرى محل نهادن سر مقدس امام حسين )عليهالسلام( بود، اما سّومى:
و الثّالِثُ مَوضِعُ القائِمِ )عليهالسلام(.(5)
سومى محل منبر حضرت قائم )عليهالسلام( بود.
ستاد اقامه جمعه و جماعت حضرت بقية اللَّه )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف(
روزگارى مسجد كوفه محل برگزارى جمعه و جماعت مير هدايت، شاه ولايت، حضرت على )عليهالسلام( بود، روزگارى بس دراز نيز محل اقامهى جمعه و جماعت آخرين سفير الهى خواهد بود.
5. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در يك خطبهى طولانى به تفصيل از ويژگيهاى مسجد كوفه سخن گفته مىفرمايد:
اى اهل كوفه خداوند به شما نعمتهايى عطا فرموده كه به هيچ كس عطا نكرده است. از برترى محل برگزارى نماز شما اين است كه اينجا خانهى آدم، خانهى نوح، خانهى ادريس، عبادتگاه حضرت ابراهيم خليل و عبادتگاه برادرم حضرت خضر )عليهالسلام( بود و امروزه محل عبادت و مناجات من است.
سپس در ادامه فرمود:
وَلَيأتِيَنَّ عَلَيهِ زَمان يَكوُنُ مُصَلَّى المَهدَىّ )عليهالسلام( مِن وُلدى و مُصَلّى كُلِّ مؤمِنٍ. و لا يَبقى عَلىَ الاَرضِ مُؤمِنٌ اِلاّ كانَ بهِ، او حَسنَّ قَلبُهُ اِلَيه.(6)
براى مسجد كوفه زمانى فرا مىرسد كه محل برگزارى نماز حضرت مهدى )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( از تبار من، محل عبادت هر مؤمن مىشود. هيچ مؤمنى در روى زمين نمىماند جز اين كه به اين مسجد بيايد، يا قلب اش براى اين مسجد پربزند.
6. اميرمؤمنان )عليهالسلام( گشت و گزارى در سرزمين فعلى نجف داشتند، از توسعهى روز افزون كوفه صحبت كردند و فرمودند:
در سرزمين حيره(7) مسجدى با 500 در ساخته مىشود كه نمايندهى حضرت قائم )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( در آن نماز مىگذارد، زيرا مسجد كوفه براى آنها گنجايش نخواهد داشت.
و در آن دوازده امام عادل، امامت مىكند.
راوى پرسيد: آيا مسجد كوفه گنجايش آن همه جمعيت را مىخواد داشت؟
فرمود:
تُبنى لَهُ اَربَعُ مَساجِدَ، مَسجِدُ الكوُفَةِ اَصغَرُها و هذا و مَسجِدان فى طَرَفىِ الكُوفَة مِن هذَا الجانَبَ.(8)
براى آن حضرت چهار مسجد ساخته مىشود كه مسجد كوفه كوچكترين آنها خواهد بود، و اين مسجد )مسجد حيره با 500 در( و دو مسجد در دو طرف كوفه، از اين سمت. )با دست مبارك اشاره فرمودند به سوى بصره و نجف(.
7. امام صادق )عليهالسلام( در اين رابطه مىفرمايد:
اذا قامَ قائَمُ آلِ مُحمّدٍ )عليهالسلام( بَنى فى ظَهرِ الكُوفَة مَسجِداً لَهُ اَلفُ بابٍ، و اتّصَلَت بُيُوتُ اَهلِ الكوُفَةِ بِنَهرى كربَلا.
هنگامى كه قائم آل محمد )عليهالسلام( قيام كند در پشت كوفه مسجدى تاسيس مىكند كه 1000 در دارد و خانههاى كوفه به دو رود كربلا متصل مىشود.
توسعهى مسجد اعظم كوفه
نخستين بنيانگذار مسجد كوفه حضرت آدم )عليهالسلام( مىباشد و در گذشته خيلى وسيعتر از ساختمان فعلى آن بوده است.
8. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در مقابل درب مسجد مىايستاد. تيرى در چلّهى كمان نهاده پرتاب مىكرد، تير در ميان خرما فروشها مىافتاد، مىفرمود:
تا آنجا جز و مسجد بوده است و مىفرمود:
قَد نَقَصَ مِن اساسِ المِسجِدِ مِثلُ ما نَقَصَ فى تَربيعهِ.(10)
از اساس مسجد به مقدارى كم از مربّع شدن آن كاسته، كم شده است.(11)
9. حذيفة بن يمان گويد:
به مقدار 12000 ذراع از مساحت آن كم شده است.(12)
10. مفضل گويد: در محضر امام صادق )عليهالسلام( بودم، هنگامى كه در آخر بازار سرّاجها، به طاق زيّاتين رسيديم، از اسب پياده شد و به من فرمود:
انِزِل، فَاِنَّ هذا الموَضِعَ كانَ مَسجَدَ الكوُفَةِ الَاوَّلر الَّذى خَطّهُ آدَمُ )عليهالسلام( و اَناَ اكرَهُ اَن اَدخُلَهُ راكِباً.(13)
پياده شو، زيرا اينجا جز و نخستين مسجد كوفه است كه حضرت آدم )عليهالسلام( آن را طرح ريزى كرده بود، من دوست ندارم كه سواره وارد شوم.
پرسيدم: چه كسى آن را تغيير داد؟
فرمود: نخستين دگرگونى آن در هنگامهى طوفان رخ داد، سپس كسان كسرى،(14) بعداً نعمان(15) و بعدها زياد )ابن ابيه( آن را تغيير دادند.
11. سابق بربرى گويد: ديدم كه اميرمؤمنان )عليهالسلام( مسجد كوفه را وجب به وجب تا طاق زياتها بنياد نهاد.(16)
و اين دقيقا منطبق مىشود با آخر بازار سراجها كه در حديث پيشين از امام صادق )عليهالسلام( نقل كرديم.
12. امام صادق )عليهالسلام( فرمود:
اِنَّ القائِمَ )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( اِذا اقامَ رَدَّ البَيتَ الحَرامَ الى اساسَه، وَ رَدَّ مسجدَ رسُولِ اللهَ )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( الى اساسِهِ، و رَدَّ مسجِدَ الكوُفَة الى اساسهِ.(17)
13. امام باقر )عليهالسلام( در فرازى از يك حديث طولانى مىفرمايد:
اذا قامَ القائِمُ )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( دَخَلَ الكوُفَةَ و امَرَ يهدَم المَساجِدِ الاَربَعَةِ حَتّى يَبلُغَ اَساسَها. (18)
هنگامى كه قائم )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( قيام كند وارد كوفه مىشود و فرمان مىدهد كه چهار مسجد را ويران كنند تا به پايههاى نخسين برگردد.
14. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در مسجد كوفه خطاب به مسجد كوفه فرمود:
واى بر كسى كه ترا ويران كند واى بر كسى كه مقدمات ويرانى ترا فراهم سازد واى بر كسى كه ترا با آجر بسازد و قبلهى حضرت نوح را تغيير دهد.
و در پايان فرمود:
طوُبى لِمَن شَهِدَ هِدمَكَ مَعَ قائِمِ اَهلِ بَيتى، اُولئكَ خَيارُ الاُمَّةِ مَعَ اَبرارِ العَترةِ.(19)
خوشا به حال كسى كه ويران كردن ترا در حضور قائم اهل بيت من درك كند. آنان برگزيدگان امت در محضر نيكان عترت هستند.
در اين حديث شريف از دگرگون شدن قبلهى حضرت نوح )عليهالسلام( گفت و گو شده، در اين رابطه علامه مجلسى )طاب ثراه( تحقيق بسيار ارزشمندى داردند، علاقهمندان به دائرة المعارف بزرگ بحار مراجعه فرمايند.(20)
15. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در حديث ديگرى در اين رابطه مىفرمايد:
اما اِنَّ قائمَنا اِذا قامَ كسَرَهُ و سَوّى قِبلَتَهُ.(21)
چون قائم ما )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( قيام كند، مسجد كوفه را در هم مىكوبد و قبلهى آن را صلاح مىفرمايد.
كلاسهاى قرآن در مسجد كوفه
در احاديث فراوانى از تاسيس پايگاههاى آموزش قرآن در مسجد كوفه بحث شده كه به چند نمونه از آنها اشاره مىشود:
16. امام صادق )عليهالسلام( مىفرمايدك
كيفَ اَنتُم لَو ضَرَبَ اَصحابُ القائِمِ )عليهالسلام( الفَطيطَ فى مَسجِدِ كوُفانَ، ثُمَّ يُخرَجُ اِلَيهِمُ المِثالُ المُستَأنَفُ، اَمرٌ جَديدٌ عَلَى الَرَبِ شَديدٌ.(22)
چگونه خواهيد بود هنگامى كه اصحاب قائم )عليهالسلام( در مسجد كوفه خيمه زده، )قرآن را( به شيوهى جديد عرضه مىدارند، شيوهاى تازه كه )آموزش و يا پذيرش آن( بر عرب دشوار است.
منظور از شيوهى جديد آموزش قرآن به ترتيب نزول آيات است، چنان كه در احاديث ديگر به آن اشاره شده:
17. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در اين رابطه مىفرمايد:
كَاَنّى اَنظُرُ اِلى شيعَتنا بمسجِدِ الكُوفَةِ، قَد ضَرَبُوا الفَساطيطَ يُعَلّموُنَ النّاسَ القُرانَ كَما اُنزِلَ.(23)
گويى شيعيان خود را مىبينيم كه در مسجد كوفه خيمه زده، به مردم قرآن را آن گونه كه نازل شده آموزش مىدهند.
18. و در حديث ديگرى در همين رابطه فرمود:
كَاَنّى بِالعَجَمِ فَساطيطُهُم فى مَسجدِ الكُوفَةِ يُعَلّمُونَ النّاسَ القُرآنَ كَما اُنزِلَ.(24)
گويى ايرانيان را با چشم خود مىبينم كه در مسجد كوفه خيمه زده قرآن را آن گونه كه نازل شده، به مردمان آموزش مىدهند.
از نشانههاى ظهور در مسجد كوفه
در منابع فراوانى فرو ريختن ديوار مسجد اعظم كوفه را در شمار نشانههاى ظهور آخرين امام نور بر شمردهاند،(25) كه در برخى از احاديث به صورت شفاف بيان شده است:
19. امام صادق )عليهالسلام( در اين رابطه مىفرمايد:
اذا هَدَمَ حائِطُ مَسجِدِ الكُوفَةِ مِماّ يَلى دارَ عَبدِ اللّهَ بنِ مَسعُودٍ، فَعِندَ ذلِكَ زَوالُ مُلكِ القَومِ و عندَ زَوالِهِ خُرُوجُ القائِمِ )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف(.(26)
هنگامى كه ديوار مسجد كوفه از سمت خانهى عبدالله بن مسعود فرو بريزد، سيطرهى قوم از بين مىرود و هنگامهى ظهور قائم )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( فرا مىرسد.
علامهى مجلسى از صاحب »العدد القويّه« نقل كرده كه ديوار مسجد كوفه فرو ريخت و اين نشانه به وقوع پيوست(27)، صاحب تاريخ كوفه نيز مىگويد: قسمتى از ديوار مسحد كوفه از سمت خانهى مختار فرو ريخت و يوسف بن عمر آن را ساخت.(28)
يكى ديگر از نشانههاى ظهور كشتار دسته جمعى در نزد مسجد كوفه است:
20. امام صادق )عليهالسلام( در اين رابطه مىفرمايد:
اِنَّ لِوُلدِ فُلانٍ عِندَ مَسجِدِ كُم – يعنى مسجد الكوفة – لَوَقعَةً عَرُبَة، يُقتَلُ فيها اربَعَةُ آلافٍ مِن بابِ الفيلِ الى اصحابِ الصّابُونِ.
براى فرزندان فلان، در روز جمعهاى در نزد مسجد شما )مسجد كوفه( حادثهاى هست كه در آن در ميان باب فيل تا اصحاب صابون، 4000 نفر كشته مىشود، از اين رهگذر از اين مسير به شدت دورى بجوييد.
مسجد كوفه در عصر رجعت
در احاديث فراوانى از رجعت پيشوايان و فرمانروائى آنان بعد از حكومت جهانى حضرت بقية الله )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( گفت و گو شده كه به برخى از آنها اشاره مىكنيم:
21. امام صادق )عليهالسلام( در يك حديث طولانى از رجعت اميرمؤمنان )عليهالسلام( و فرمان روائى آن حضرت به تفصيل سخن گفته، در پايان مىفرمايد:
و عِندَ ذلِكَ تَظهَرُ الجَنَّتانِ المُدهامَّتانِ عِندَ مَسجِدِ الكوُفَةِ وَ ما حَولَهُ بَما شاءَ اللّهُ.(29)
در آن زمان آن دو باغستان سبز و خرم در نزد مسجد كوفه و در پيرامون آن آن گونه كه خداى بخواهد پديدار مىگردد.
22. امام صادق )عليهالسلام( در فراز ديگرى از حديث ياد شده از نابودى شيطان و ياراناش به دست اميرمؤمنان )عليهالسلام( در واپسين رجعت آن حضرت سخن گفته است.(30)
23. در حديث ديگرى امام صادق )عليهالسلام( از كشته شدن ابليس توسط حضرت بقية اللّه )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( در مسجد كوفه سخن گفته مىفرمايد:
انَّ اللّهَ انظَرَهُ الى يَوم يُبعَثُ فيهِ قائِمُنا، فَاِذا بَعَثَ اللّهُ قائِمَنا كانَ فى مَسجِدِ الكوُفَةِ وَ جاءَ اِبليسُ حَتىّ يَحبثّوَ بَينَ يَدرَيِه عَلى رُكبَتَيهِ، فَيَقُلُ: يا وَيلَهُ مِن هذَا اليَم. فَيَأخُذُ بِنَا صَيِتِه فَيَضرِبُ عُنُقَهُ. فَذلِكَ اليَمُ هُو الوَقتُ المَلوم.(31)
خداوند او را تا روز خروج قائم ما )عليهالسلام( مهلت داده است. هنگامى كه قائم ما را خداوند ظاهر مىكند، او در مسجد كوفه خواهد بود، پس ابليس به حضوراش مىآيد و در مقابل اش زانو مىزند و مىگويد: اى واى بر او از چنين روزى. پس او را با دست قدرت مىگيرد و گردن اش را مىزند. آن روز همان وقت معلوم است.
سيماى مسجد كوفه در آيينهى آيات و روايات
آيات فراوانى از قرآن كريم به مسجد كوفه مربوط مىشود كه به شمارى از آنها اشاره مىشود:
الف. )وَ اصنَعِ الفُلكِ بِاَعيُنِنا وَ وَحينا((32)
خداوند به حضرت نوح )عليهالسلام( وحى فرمود:
كشتى را به يارى ما )در حضور ما( و به فرمان ما بساز.
24. امام صادق )عليهالسلام( فرمود:
حضرت نوح )عليهالسلام( فرمود:
حضرت نوح )عليهالسلام( نجار بود او نخستين كسى است كه كشتى ساخت، او 950 سال قوم خود را ارشاد و هدايت كرد، آنها همهاش او را مسخره كردند، پس از خدا خواست كه احدى از آنها را روى زمين باقى نگذارد. خدا به او وحى كرد كه كشتى را بسازد.
فَعَمِلَ نُوحٌ سَفيَنتهُ فى مسجِد الكلُوفةِ بِيَدِهِ، فَاتى بِالخَشَبِ مِن بُعدٍ حَتّى فَرَغَ مِنها.(33)
حضرت نوح كشتى را با دست خود در مسجد كوفه ساخت و تختهها را از راههاى دور آورد تا كار ساختن كشتى به اتمام رسيد.
ب. )حَتّى اِذا جاءَ اَمرُنا وَ فارَ التّنّوُرُ(:(34)
تا هنگامى كه فرمان ما فرا رسيد و از تنور آب جوشيد.
25. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در ضمن شمارش ويژگىهاى مسجد كوفه فرمود:
فيهِ نَجَرَ نوُحٌ سَفينَنَةُ، و فيهِ فارَ التّنّورُ، و بهِ كانَ بَيتُ نوُحٍ و مَسجِدُهُ، وَ فى زاويَتهِ اليُمنى فارَ التّنّوُرُ.(35)
حضرت نوح كشتىاش را آن جا ساخت، از تنور نيز همان جا آب جوشيد. خانهى نوح و محل عبادت او نيز آن جا بود. در زاويهى راست آن آب از تنور جوشيد.
26. امام باقر )عليهالسلام( نيز در اين رابطه فرمود:
مسجدُ كوُفانَ فيهِ فارَ التّنّورُ، نُجِرَتِ السَّفينةُ، و هُوَ سُرَّةُ بابِلَ وَ مَجمَعُ الاَنبياءِ.(36)
در مسجد كوفه از تنور آب جوشيد كشتى آن جا ساخته شد، آنجا ناف بابل و محل اجتماع پيامبران است.(37)
27. امام باقر )عليهالسلام( در حديث ديگر با تفصيل بيشترى فرمود:
مَسجِدُ كوُفانَ رَوضَةٌ مِن رياضِ الجَنّة، صلّى فيهِ الفُ نَبىٍّ وَ سَبعوُنَ نَبيّاً، وَ مَيمَنَتُهُ رَحمَةٌ و مَيسرِتُهُ مَكرٌ، فيهِ عَصا موسُى و شَجَرةُ يَقطينَ و خاتَمُ سُليمانَ، و مِنهُ فارَ التّنّوُرُ و نَجَرتِ السَّفينَةُ و هِىَ صُرَّةُ(38) بابِلَ و مَجمَعُ الانبَياءِ.(39)
مسجد كوفه باغى از باغهاى بهشت است، هزار و هفتاد پيامبر در آن نماز گزارده، سمت راست آن رحمت و سمت چپ آن نيرنگ(40) مىباشد. عصاى حضرت موسى، درخت كدوى )حضرت يونس( و انگشترىِ حضرت سليمان در آن است.
تنور از آن جا جوشيد، كشتى در آن جا ساخته شد. آن جا قلّهى شرف بابل و خيمهى اجتماع پيامبران است.
28. بر اساس روايات اين تنور همان تنور حضرت آدم )عليهالسلام( بود كه بعدها به حضرت نوح )عليهالسلام( منتقل شد و محل فعلى آن در شمت راست كسى است كه از باب كنده وارد مسجد شود.(41)
ج. )و قيلَ يا ارضُ ابلَعى ماءَكِ(:(42)
سر انجام گفته شد: اى زمين اب خود را فرو بر.
29. امام صادق )عليهالسلام( در تفسير اين آيهى شريفه فرمود:
هنگامى كه كشتى نوح به وسط مسجد كوفه رسيد خدا به زمين فرمان داد كه آب خودش را فرو ببرد.
فَبَلَعَت ماءَها مِن مَسجِدِ الكُوفَةِ، كَما بَدَءَ الماءُ مِنهُ.(43)
پس زمين آب خودش را از مسجد كوفه فرو برد، چنان كه در آغاز نيز از همان جا شروع شده بود.
د. )و جَعَلنَا ابنَ مَريَمَ و اُمَّهُ آيَةً و آوَيناهُما اِلى رَبوَةٍ ذاتِ قرارٍ و مَعينٍ((44):
ما عسيى بن مريم و مادرش را آيت و نشانهاى قرار داديم و آنها را در سرزمين مرتفعى كه داراى امنيت و آب جارى بود، جاى داديم..
30. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در تفسير اين آيهى شريفه فرمودند:
الرّبوةُ: الكوفَةُ، و القرارُ: المسَجِدُ، و المعَينُ: الفُراتُ.(45)
منظور از »رَبوة« )مكان مرتفع( »كوفه«، مقصود از »القَرارُ« )محل امن و آسايش( »مسجد كوفه«، و هدف از »معين« )آب روان و خوش گوار( همان »فرات« مىباشد.
مسجد كوفه از منظر پيشوايان
در مورد ويژگىهاى مسجد كوفه از ديدگاه آيات قرآن به همين مقدار بسنده كرده، فضايل برجستهى آن را از منظر احاديث وارده از پيشوايان معصوم به صورت فشرده در اين جا مىآوريم و ياد آور مىشويم كه نقل همهى احاديث وارده در اين صفحات نمىگنجد.
31. پيشواى پروا پيشگان، اميرمؤمنان )عليهالسلام( مىفرمايد:
اربعَعةٌ مِن قُصُور الجنّةِ فى الدُّنيا: المسجِدُ الحرامُ و مسجدُ الرّسوُلِ و مسجدُ بيتِ المقدِسِ و مسجِدُ الكوفَةِ.(46)
چهار قصر از قصرهاى بهشتى در دنياست: 1) مسجد الحرام، 2) مسجد النّبى، 3) مسجد اقصى، 4) مسجد كوفه.
32. در حديث ديگرى به هنگام شمارش قصرهاى چهارگانه فرمود:
و مسجِدُ الكُوفَةِ و هُوَ قُبَّةُ الاِسلامِ.(47)
و مسجد كوفه كه آن »قبة الاسلام« است.
تعبير »قبة الاسلام« را رسول اكرم )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( در مورد حرم مطهر سالار شهيدان،(48) و جناب سلمان در مورد كوفه(49) به كار برده بودند.
33. امام صادق )عليهالسلام( فرمود:
مسافر در چهار جا مىتواند نمازش را كامل بخواندك
1) مسجد الحرام، 2) مسجد النبى، 3) مسجد كوفه، 4) حرم امام حسين )صلواتاللهعليه(.(50)
34. امام صادق )عليهالسلام( فرمود:
اعتكاف روانيست به جز درمسجدى كه امام عادل در آن جا نماز جماعت اقامه كرده باشد. در مسجد كوفه، در مسجد بصره، در مسجد النبى و مسجد الحرام اعتكاف مانع ندارد.(51)
35. اميرمؤمنان )عليهالسلام( فرمود:
لا تُشدُّ الرّرحالُ الّا الى ثلاثَةِ مَساجِدَ:
المَسجدُ الحرامُ، و مسجِدُ رسوُلِ اللهِ )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( و مسجدُ الكوفَةِ.(52)
بار و بنهى سفر بسته نمىشود، جز با به سه مسجد: 1) مسجد الحرام، 2) مسجد النبى، 3) مسجد كوفه.
36. فخر الساجدين، زين العابدين، امام سجاد )عليهالسلام( از مدينه منوره، صرفا به قصد نماز گزاردن در مسجد كوفه آمد، چهار ركعت نماز گزارد، آنگاه بر مركب خود سوار شده، راهى مدينه گرديد.(53)
37. امام باقر )عليهالسلام( فرمود:
لو يَعلَمُ النّاسُ ما فى مسجِدِ الكُوفَةِ، لا عَدّوُا لهُ الزّادَ و الرَّواحِلَ من مَكانٍ بَعيدٍ.(54)
اگر مردم فضائل مسجد كوفه را مىدانستند از راههاى دور زاد و راحله فراهم كرده به سوى آن مىشتافتند.
38. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در اين رابطه فرمود:
و انَّ مسجِدكُم هذا لَاحَدُ المَساجِدِ الَاربَعَةِ الّتى اختارِها اللّهُ لاَهِلها.(55)
اين مسجد شما )مسجد كوفه( يكى از چهار مسجدى است كه خداوند آنها را براى اهلشان برگزيده است.
و در آخرين فراز از همين حديث فرمود:
آن را هرگز فرو نگذاريد، با نماز گزاران در آن به خداوهد تقرب بجوييد، براى بر آورده شدن نيازهاى خود به آنجا روى بياوريد. آگر مردمان مىدانستند كه چه بركتى در آن هست از همهى اقطار زمين به سوى آن مىشتافتند، اگر چه با سينه خيز رفتن بر روى برفها باشد.(56)
39. يكى از اصحاب به محضر اميرمؤمنان )عليهالسلام( آمده عرضه داشت: من زاد و توشه برگرفتم، مركبى تهيه كردم، كارهايم را رديف نمودم، عازم بيت المقدس هستم.
اميرمؤمنان فرمود: توشهات را برگير، مركبات را بفروش، از اين مسجد هرگز جدا مشو، كه اين مسجد يكى از چهار مساجد برگزيده است.
و در فرازى از آن حديث فرمود:
و يُحشَرُ مِنهُ يَومَ القِيامَةِ سَبعوُنَ الفاً لا عَلَيهِم حِسابٌ و لا عَذابٌ.(57)
در روز رستاخيز 70000 نفر از اين مسجد بر انگيخته مىشوند كه بر آنها حساب و و عقابى نيست.
40. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در فراز ديگرى از اين حديث مىفرمايد:
و فيهِ ثَلاثُ اَعيُنٍ يَزهَرنَ…
عَينٌ مِن لَبَنٍ، و عَينٌ مِن دُهنٍ، و عَينٌ مِن ماءٍ.(58)
در مسجد كوفه سه چشمه برق مىزند…
چشمهاى از شير، چشمهاى از روغن، و چشمهاى از آب.
علامهى مجلسى در توضيح اين حديث مىفرمايد: اين چشمهها از ديده ما پنهان است تا در زمان حضرت قائم )عليهالسلام( پديدار شوند.(59)
آن گاه اميرمؤمنان )عليهالسلام( دست بر سينه نهاده فرمود:
ما دَعا فيهِ مَكروُب بِمسألَةٍ فى حاجتَةٍ مِنَ الحَوائِجِ الّا اَجابَهُ اللهُ و فَرَّجَ عنَنهُ كُربَتَهُ.(60)
هيچ غم زدهاى در اين مسجد حاجتى از حوائج خود را از خدا مسألت نمىكند جز اين كه خداوند او را حاجت روا مىكند و اندوهاش را مىزدايد.
41. امام صادق )عليهالسلام( در اين رابطه فرمود:
هر كس حاجتى دارد آهنگ مسجد كوفه كند، وضوى پاكيزه سازد، دو ركعت نماز، در هر ركعت سورههاى: حمد، فلق، ناس، توحيد، حجر، نصر، اعلى و قدر بخواند، تا از نماز فارغ شود، حاجتاش به يارى پروردگار بر آورده شود.(61)
42. امام صادق )عليهالسلام( در فرازى از حديثى فرمود:
نِعمَ المسجِدُ الكوُفَةِ، صَلّى فيهِ اَلفُ نَبِىٍّ و اَلفُ وَصِىٍّ.(62)
مسجد كوفه چه مسجد زيبائى است هزار پيامبر و هزار وصى پيامبر در آن نماز گزار بودهاند.
43. امام صادق )عليهالسلام( فرمود:
در شب مواج جبرئيل به پيامبر اكرم )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( عرض كرد:
اين جا نماز گاه پدرت آدم و عبادتگاه پيامبران است، در اينجا فرود آى و نماز بگزار. پس آن حضرت فرود آمد و نماز گزارد، آن گاه به سوى آسمان معراج نمود.(63)
44. امام صادق )عليهالسلام( به صراحت فرمودند: مسجد كوفه از مسجد بيت المقدس )مسجد اقصى( برتر است.(64)
45. و در همين رابطه فرمود:
لو يَعلَم النّاسُ مِن فضلِلهِ ما اعلَمَ، لا زدَ حَملوُا عَلَيهِ.(65)
اگر مردم از فضيلت مسجد كوفه مىدانستند آن چه را كه من مىدانم در آن جا ازدحام مىكردند.
46. جبريل امين در شب معراج به رسول اكرم )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( عرضه داشت:
مسجِدٌ مبارَكٌ كثيرُ الخير، عظيمُ البَرَكةِ، اختارَهُ اللّهُ لاَهِلِه و هُوَ يَشفَعُ لَهُم يومَ القيامَةِ.(66)
مسجد مبارك، پر فضيلت و پر بركتى است خداوند آن را براى اهلاش برگزيده است، اين مسجد در روز قيامت براى آنها شفاعت مىكند.
47. رسول اكرم )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( در همين رابطه فرمود:
مسجد كوفه در مورد هر كس كه در آن دو ركعت نماز بگزارد در روز قيامت شفاعت مىكند.(67)
48. امام صادق )عليهالسلام( از هارون به خارجه پرسيد: با مسجد كوفه چقدر فاصله دارى؟ آيا به يك ميل )دو كيلومتر( مىرسد؟ گفت: نه.
فرمود: آيا همهى نمازهايت را در آن جا مىخوانى؟ گفت: نه.
فرمود: اگر من در آنجا حضور داشتم هيچ نمازى را در هيچ وعدهاى جز در آنجا نمىخواندم.
آنگاه در ضمن شمارش فضيلتهاى مسجد كوفه فرمود:
ما بَقىَ مَلَكٌ مُقرَّبٌ و لا نَبىٌّ مُرسلٌ، و لا عَبدٌ صالِحٌ الاّ و قَد صَلّى فيهِ.(68)
هيچ فرشتهى مقرب هيچ پيامبر مرسل و هيچ بندهى شايستهاى نيست جز اين كه در آن مسجد نماز گزارده است.
49. امام صادق )عليهالسلام( در ضمن شمارش فضيلتهاى برجستهى مسجد كوفه فرمود:
انَّ الصّلاة المكتوُبَةَ فيهِ لَتعَدِلُ اَلفَ صَلاةٍ، و انَّ النّافِلَة فيه لَتعدلُ خَمسَ مِائةِ صلاةٍ و انَّ الجلُوسَ فيهِ بغير تَلاوةٍ و لاذكرٍ لَعِبادة.(69)
نماز واجب در مسجد كوفه معادل يك هزار نماز مستحبى معادل 500 نماز مىباشد و نشستن در آنجا بدون ذكر و تلاوت قرآن پاداش عبادت دارد.
50. و در حديث ديگرى فرمود:
صَلاةٌ فى مسجدِ الكوُفَةِ بالفِ صَلاةٌٍ.(70)
يك نماز در مسجد كوفه معادل يك هزار نماز است.
51. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در همين رابطه فرمود:
الصَّلاةُ المَكتُوبَةُ فيهِ حَجَّةٌ مَبروُرَةٌ و النّافَلة فيه عُمرَةٌ مبروُرةٌ.(71)
نماز واجب در مسجد كوفه معادل يك حج مقبول و نماز مستحبى در آن معادل يك عمرهى مقبول است.
52. امام باقر )عليهالسلام( نيز فرمود:
يا اَبا حَمزةَ، الفَريضَةُ فيها تَعدِلُ حَجَّةً و النّافلةُ تَعدِلُ عُمرَةً.(72)
اى ابا حمزه، نماز واجب در آن معادل يك حج و نماز مستحبى معادل يك عمره مىباشد.
53. اميرمؤمنان )عليهالسلام( در همين رابطه فرمودك
النّافلةُ فى هذا المسجدِ تَعدِلُ عُمرةً معَ النّبىّ )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( و قد صلّى فيه الفُ نبىٍّ و الفُ وصىٍّ.(73)
نماز مستحبى در اين مسجد معادل يك عمره در محضر پيامبر و نماز واجب در آن معادل يك حج در حضور پيامبر )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( مىباشد. يك هزار پيامبر يك هزار وصى پيامبر در آن نماز گزاردهاند.
54. امام صادق )عليهالسلام( فرمود:
الكُوفَةُ حَرَم اللهِ و حرَمُ رسوُلُِهِ و حِرِمُ اميرالمؤمينَ عَلىٍّ )عليهالسلام(، الصّلاةُ فى مسجِدِها بالفِ صلاةٍ(74)
كوفه حرم خدا حرم پيامبر و حرم اميرمؤمنان )عليهالسلام( است، نماز در مسجد آن معادل هزار نماز است.
55. و در حديث ديگرى فرمود:
صَلاةٌ فى مسجِدِ الكوُفَةِ تَعدِلُ الفَ صلاة فى غَيره من المساجِد.(75)
يك نماز در مسجد كوفه، معادل يك هزار نماز در ديگر مساجد است.
56. امام باقر )عليهالسلام( از يك نفر از اهالى كوفه پرسيد: آيا تو همهى نمازهايت را در مسجد كوفه مىخوانى؟ گفت: نه. فرمود: تو شخص محرومى هستى، كه از چنين خيرى در ماندهاى.(76)
57. و به ابو عبيده توصيه فرمود: هرگز نماز در مسجد كوفه را فرو مگذار.(77)
58. امام رضا )عليهالسلام( در اين رابطه فرمود:
الصّلاةُ فى مسجِدر الكوُفَةِ فَرداً، افضَلُ من سَبعينَ صَلاةٍ فى غيرهِ جَماعَةً.(78)
نماز فرادى در مسجد كوفه، از 70 نمازى كه در ديگر مساجد با جماعت خوانده شود بهتر است.
نكاتى چند پيرامون مسجد كوفه
اگر بخواهيم همهى احاديث وارده از پيشوايان معصوم را پيرامون مسجد اعظم كوفه در اين مقال بياوريم، مطلب به درازا مىكشد. از اين رهگذر به احاديث ياد شده بسنده مىكنيم و در بخش پايانى اين نوشتار به چند نكته در رابطه با مسجد كوفه اشاره مىكنيم:
الف – حجر الاسود بر ديوار مسجد اعظم كوفه
59. مولاى متقيان، اميرمؤمنان )عليهالسلام( در فرازى از يك خطبهى طولانى در مسجد اعظم كوفه مىفرمايد:
و لا تَذهَبُ الايّامُ و الّليالى، حتىّ يُنصَبَ الحَجَرُ الاَسوَدُ فيه.(79)
طولى نمىكشد كه حجر الاسود در اين مسجد نصب مىشود.
60. در احاديث ملاحم نيز آمده است:
تُغَيّرُ الحَبَشةُ البيت فيكَسِرونهُ، وَ يؤُخَذُ الحجَرُ، فَيُنصَبُ فى مسجدِ الكوُفَةِ.(80)
اهالى حبشه خانهى خدا را دگرگون ساخته، در هم مىشكنند، حجر الاسود را مىگيرند و در مسجد كوفه آن را نصب مىكنند.
اين حادثه در قرن چهارم هجرى واقع شد، قرامطه كعبه را تخريب كردند، حجر الاسود را بردند و در مسجد كوفه نصب كردند.(81)
مشروح اين فاجعه را در كتاب »تاريخ وهابيان« مشروحاً آوردهايم.
ب – تشريف فرمائى پيشوايان معصوم به مسجد كوفه
61. بر اساس احاديث فراوران رسول اكرم )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( در شب معرج در مسجد كوفه فرود آمده، نماز گزارده است.(82)
62. امام سجاد )عليهالسلام( صرفاً براى نمازگزاردن در مسجد كوفه رنج سفر برخود هموار نموده از مدينه منوره به مسجد آمده است.(83)
63. امام كاظم )عليهالسلام( احمد تبّان را از طريق اعجاز به مسجد كوفه آورده تا اعمال مسجد را در محضر آن حضرت انجام دهد.(84)
64. امام جواد )عليهالسلام( على بن خالد زيدى را با اعجاز امامت به مسجد كوفه برده، اعمال مسجد را در حضور آن سرور انجام داده است.(85)
معجزات شگفت اميرمؤمنان )عليهالسلام( در مسجد كوفه
65. معجزهى باهرهاى از رسول اكرم )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( )در مسجد كوفه« به وقوع پيوسته.(86)
66. معجزات شگفت فراوانى از مولاى متقيان اميرمؤمنان )عليهالسلام( در مسجد كوفه پديدار گشته، كه فقط به منابع آنها در پاورقى اشاره مىكنيم.(87)
67. داورىهاى شگفت اميرمؤمنان )عليهالسلام( در مسجد كوفه بيرون از شمار است به برخى از منابع آنها در پاورقى اشاره مىكنيم.(88)
محرابهاى مسجد كوفه
در سمت قبلهى كوفه در محراب به عنوان محراب اميرمؤمنان )عليهالسلام( موجود است، علامهى مجلسى محدث نورى نكات فراوانى را براى تعيين محراب شهادت اميرمؤمنان )عليهالسلام( نقل كردهاند و سرانجام به اين نتيجه رسديدهاند كه احتمالا يكى از آنها محراب ضربت خوردن مولى و ديگرى محراب عبادت آن حضرت باشد.(89) و لذا بهتر است از هر دو محراب تبّرك شود.
محرابهاى موجود در صحن مسجد يادگار علامه سيد بحر العلوم است، كه آنها را به جاى اسطوانههاى مسجد كه غالباً بر چيده شده بود تاسيس كرد.(90)
ه – مقامهاى مسجد كوفه
در مسجد اعظم كوفه مقام جبرئيل، مقام نوح، مقام ابراهيم، مقام اميرالمؤمنين، مقام امام سجاد و مقام امام صادق )عليهالسلام( هست، كه هر كدام نماز و دعاى مخصوص دارد.(91)
در منابع فراوانى درمورد تعيين هر يك از مقامهى ياد شده، دكّة القضا، بيت الطشت و ديگر اماكن متبركهى مسجد كوفه بحث شده، علاقهمندان به منابع ياد شده در پاورقى مراجعه فرمايند.(92)
و – نكات پراكنده
68. با اسناد گوناگون روايت شده كه هر شب 60000 فرشته بر مسجد كوفه فرود آمده، در نزد ستون هفتم نماز مىگزارند. ديگر تا روز رستاخيز به آنها نوبت نمىرسد كه بر گردند و در آن جا نماز بگذارند.(93)
ستون هفتم مقام اميرالمؤمنين )عليهالسلام( است.(94)
69. ابوحمزهى ثمالى گويد: اصبغ بن نباته دست مرا گرفت و ستون هفتم را به من نشان داد و گفت: اينجا مقام اميرامؤمنين )عليهالسلام( است.(95)
70. در شب معراج جبرئيل به پيامبر اكرم )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( عرضه داشت: اينجا مسجد كوفه است، من 20 بار ويرانى و 20 بار آبادانى آن را ديدهام كه ميان دو ويرانى و دو آبادانى 500 سال فاصله بود.(96)
71. يكى از درهاى مسجد كوفه »باب السّده« نام داشت كه گذرگاه اميرمؤمنان )عليهالسلام( بود.(97)
72. يكى ديگر از درهاى مسجد كوفه »باب الفيل« است كه در اصل »باب الثعبان« نام داشت و آن معجرهى باهرهى اميرمؤمنان )عليهالسلام( در آن جا رخ داد.(98) نظر به اين كه باب ثعبان ياد آور معجزهى اميرمؤمنان )عليهالسلام( بود، بنى اميه نام آن را به باب الفيل تغيير دادند .(99)
73. اميرمؤمنان )عليهالسلام( فرمود:
به مسجد كوفه از در بزرگ )باب الفيل( وارد شويد كه آن باغى از باغهاى بهشت است.(100)
74. سنگى در مسجد كوفه پديدار شد كه به قلم تكوين بر آن نام مقدس »محمّد« )صلّىاللهُعليهوآلهوسلّم( نقش بسته بود.(101)
75. امام رضا )عليهالسلام( فرمودك
مسجد كوفه خانهى حضرت نوح بود اگر كسى يك صدبار وارد شود، يك صد بار خداوند براى او آمرزش مىنويسد زيرا دعا طلب آمرزش حضرت نوح در آنجاست.(102)
منظور از اين دعا دعاى: )رَبّ اغفِرلى وَ لِوالِدَىَّ و لِمَن دَخَلَ بَيتىَ مُؤمِناً( مىباشد.(103)
بار يافتگان
در طول قرون و اعصار صدها نفر در مسجد اعظم كوفه توفيق تشرّف به پيشگاه مقدس حضرت بقية الله )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( پيدا كردهاند به 10 نمونه از اين سعادتمندان به طور فشرده اشاره مىكنيم، طالبان تفصيل بيشتر را به منابع ياد شده در پاورقى ارجاع مىدهيم.
به اميد روزى كه خورشيد جهان افروز امامت، از افق غيبت طالع گشته، جهان آفرينش را با نور خود منّور ساخته سعادت تشرف به پيشگاه آن قبلهى موعود و كعبه مقصود را به همه شيفتگان دلسوخته ارزانى بدارد.
1. ملاّ احمد مقدّس اردبيلى
يكى از زيباترين تشرّفاتى كه در طول قرون و اعصار در مجسد اعظم كوفه رخ داده، تشرّف نادرهى دوران، محقّق بىنظير زمان، مولى احمد، معروف به: »مقدّس اردبيل« )متوفّاى 993 ه( مدفون در ايوان مقدس حرم مطهّر مولاى متقيان امير مؤمنان)عليهالسّلام( مىباشد.
داستان اين تشرّف با اسناد مختلف از سرآمدِ شاگردان محقق اردبيلى، سيّد سند، حبر معتمد »مير علاّم« روايت شده است.
حجّت تاريخ علاّمهى تهرانى مىنويسند: به هنگام ارتحال مقدّس اردبيلى از او پرسيدند كه بعد از شما به چه كسى مراجعه كنيم؟ ايشان فرمود: »در احكام شرعى به مير علاّم و در مسائل عقيدتى به ميرفضلاللّه مراجعه نماييد.«(104)
و اينك داستان تشرّف مقدّس اردبيلى به نقل ميرعلاّم:
علامهى مجلسى از گروهى از اساتيد خود، از سيد فاضل »امير علاّم« شاگرد برجستهى مقدس اردبيلى روايت مىكند كه گفت:
شبى در صحن مقدس مولاى متقيان اميرمؤمنان)عليهالسّلام( بودم، مقدار زيادى از شب گذشته بود، من در صحن مطهّر قدم مىزدم، ناگاه ديدم كه شخصى به سوى حرم مطهر در حركت است، نزديك رفتم، ديدم استاد بزرگوارم عالم پرهيزكار، فاضل عالى مقدار، ولى احمد اردبيلى است.
من خود را مخفى كردم، تا استاد به درب حرم رسيد، درب حرم بسته بود، به مجّرد اين كه استاد به درب حرم رسيد، درب به رويش باز شد.
او وارد حرم شد و من مىشنيدم كه با كسى در داخل حرم گفت و گو مىكند. پس از دقايقى از حرم بيرون آمد، درب حرم بسته شد، ايشان حركت كرد و من نيز به دنبالاش روان گشتم.
مقدس اردبيلى از نجف اشرف خارج شد و راه مسجد كوفه را در پيش گرفت. من نيز چون شايد به دنبالاش در حركت بودم، به گونهاى كه متوجّه من نمىشد. تا داخل مسجد اعظم كوفه شد و در محرابى كه محلّ شهادت اميرمؤمنان)عليهالسّلام( بود، قرار گرفت.
مدّت طولانى رد آن جا توقّف نمود، آنگاه از مسجد بيرون رفت و راه نجف را در پيش گرفت.
تا نزديكى مسجد »حنّانه«(105) پشت سرش در حركت بودم، آن جا مرا سرفهاى در گرفت، كه نتوانستم خوددارى كن، پس به سوى من نگاهى كرد و در آن تاريك شب مرا شناخت و فرمود: »تو مير علاّم هستى؟«. گفتم: آراى. پرسيد: تو اين جا چه كار مىكنى؟!
گفتم: از لحظهاى كه شما قدم در صحن مهر نهادى، تا الآن پشت سرِ شما بودم، شما را قسم مىدهم به صاحب آن قبر مطهر )على)عليهالسّلام(( آنچه امشب براى تو پيش آمد، از آغاز تا فرجام برا يمن بازگوى.
فرمود: مىگويم، به شرط اين كه تا من زنده هستم به احدى بازگو نكنى من تعهد كردم، هنگامى كه از عهد و ميثاق من مطمئن شده فرمود: در مورد برخى از مسايل مىانديشيدم، برخى از آنها بر من مشكل شد، به دلم گذشت كه به محضر مولاى متقيان)عليهالسّلام( برسم و مشكل خود را از محضر آن حضرت بپرسم.
چون به درب حرم رسيدم، به طورى كه مشاهده كردى، درب حرم به رويم گشوده شد، وارد حرم شدم، از خداوند منّان مسألت نمودم كه اميرمؤمنان مشكل مرا بازگشايد. ناگهان صدايى از قبر مطهر به گوشم رسيد كه:
»اِئتِ مَسِجدَ الكُوفَةِ وَسَل عَنِ القائِمِ)عليهالسّلام( فَاِنَّهُ إمامُ زَمانِكَ«:
»به مسجد كوفه برو، و مسائلات را از حضرت قائم)عليهالسّلام( بپرس، كه امام زمانات او مىباشد«.
پس به مسجد كوفه آدم و در محراب مسجد پرسشهاى خود را از آن حضرت پرسيدم و پاسخهاى لازم را دريافت كردم، و اينك به منزل خود باز مىگردم.(106)
اين داستان را با اندك تغييرى در تعبير، معاصر علامهى مجلسى، محّدث والامقام، مرحوم سيد نعمة اللّه جزايرى )متوفّاى 1112ه.( توسّط استادش »سيدهاشم احسائى«(107) از استاد وى »مير علاّم« شاگرد برجستهى مقدّس اردبيلى نقل كرده است.(108)
اين داستان در منابع فراوانى به نقل از علامهى مجلسى(109) و در منابع ديگر به نقل از مرحوم جزايرى آمده است.(110)
در نسخهى چاپى انوار نعمانّيه، براى »ميرعلاّم« نسخه بدلى به عنوان »مدير فيض اللّه« آمده، از اينرهگذر در برخى منابع به جاى ميرعلاّم، ميرفيضاللّه(111) و در برخى به عنوان نسخه بدل(112) و در برخى ديگر »ميرغلام« آمده(113)، ولى صحيح آن »ميرعلام« مىباشد.(114)
2. سيدمهدى بحرالعلوم
شخصيت والاى سيد بحر العلوم بر احدى پوشيده نيست، مرحوم كاشف الغطاء شيخ جعفر كبير با آن جلالت قدر و مرجعيّت عامّه كه داشت خاك نعلين سيد را از روى تبرك با تحت الحنك عمامهاش پاك مىكرد(115)، به قدرى كرامات و خارق عادات از وى صادر شد كه صاحب جواهر از او به عنوان »صاحب كرامات باهره و معجزات قاهره« تعبير مىكرد.(116)
محدث قمى،(117) محدّث نورى(118)، مرحوم خيابانى(119) و بسيارى از محدثان و مورخان تصريح كردهاند كه تشرف او به پيشگاه حضرت بقية الله )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( به تواتر رسيده است.(120)
افتخار قرون و اعصار علامهى بحر العلوم را تشرفات فراوانى است كه يكى از آنها در مسجد كوفه رخ داده است.
سيد جواد عاملى، صاحب مفتاح الكرامه )متوفاى 1226 ه.ق( استاد صاحب جواهر و شاگرد برجستهى بحر العلوم مىگويد:
شبى از شبهاى استادم سيد بحر العلوم را ديدم كه از دروازهى شهر نجف بيرون رفت، من نيز به دنبال او حركت كردم تا وارد مسجد كوفه شد، من نيز پشت سر ايشان وارد شدم.
استاد را مشاهده كردم كه به مقام حضرت صاحب الأمر )عليهالسلام( رفت و در آن جا به امام زمان )عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( به گفت و گو پرداخت.
امام زمان)عجّلاللّهتعالىفرجهالشّريف( در پاسخ يكى از پرسشهاى بحرالعلوم فرمود:
»شما در احكام شرعيه به ادلّهى ظاهريّه مأمور هستيد و مكلّف به همان چيزى هستيد كه از آن ادلّه استفاده نمودهايد، شما مأمور به احكام واقعيّه نيستيد«.(121)
برگرفته از سايت :المهدويه
