شامگاه 7 تير، هفتاد و چند نفر از عزيزترين عناصر اين انقلاب را ما از دست داديم. در رأس اينها البته شهيد بهشتي بود.
چهره شهيد بهشتي آن قدر برجسته است كه چهره‌هاي برجسته حول و حوش او را در محاق قرار داده، والا هر كدام از آنهايي كه آن‌جا بودند كه من اگر يادم مي‌آمد دلم مي‌خواست اسم هر 72 نفرشان را بياورم واقعاً يك چهره برجسته‌اي بودند، شهيد محمد منتظري مگر برجسته نبود؟ آن انسان پارساي مبارز خستگي‌ناپذيري كه چند سال دوران اختناق به قول دعبل خزاعي دارش را بر دوشش گرفته بود و از اين كشور به آن كشور، از اين منطقه دنيا به آن منطقه دنيا مي‌رفت و مبارزه مي‌كرد.
آن عناصر قديمي انقلاب مثل صادق اسلامي و علي درخشان و امثال اينها مگر نبودند كه در طول ساليان دراز بارها از سوي دستگاه جبار تهديد به قتل شده بودند و تا پاي اعدام پيش رفته بودند، آن روحانيون زبده و برجسته‌اي مثل مرحوم حقاني، مرحوم موسوي، مرحوم دانش و امثال اينها نبودند كه سابقه و پرونده‌شان سرشار بود از افتخارات.
آن وزرا و مسئولين عالي مملكتي، آن معاونين وزرا، آن نمايندگان مجلس، آن جوان‌هاي پاكباز مثل اجاره‌دار و بقيه برادران كه متأسفانه اسم‌هايشان يادم نمي‌آيد والا دلم مي‌خواست دانه دانه اسم‌هاي اينها را مي‌بردم و عرض اخلاص و ارادت صادقه و قلبي نسبت به يك يك اينها مي‌كردم اينها را ما از دست داديم.
اما نتيجه چه شد؟ «و مكرالله ان الله خير الماكرين» مكر آنها در مقابل مكر الهي چيزي نيست، تدبير آنها در مقابل قانون طبيعت چيزي نيست، عكس آن چه كه آنها مي‌خواستند انجام گرفت. يك وحدتي، يك انسجامي، يك انگيزشي، يك احساس مسئوليتي، يك احساس خطري كه انقلاب را تهديد مي‌كند در مردم به وجود آمد كه سالهاي سال اين ملت و اين انقلاب را بيمه كرد اين وحدتي كه به وجود آمد عزيزان من، برادران من چهره‌هاي مؤثر، زبانهاي گويا، دستهاي نويسنده آسان به دست نيامد مبادا اين وحدتي كه با آن خونهاي پاك به دست آمده شكسته بشود. وحدت شكني نكنيد، صف شكني نكنيد، از اين و آن بدگويي نكنيد، نكنند، نكنيم. اين وحدتي كه در بين اين مردم به وجود آمد توانست تمام جناح‌هايي را كه در اين حادثه سهيم بودند منزوي كند، شما ببينيد امروز از نظر مردم ما درست هم هست بني‌صدر تا مرفق دستش به خون بهشتي و امثال بهشتي آلوده است، منافقين تا ابد در چشم مردم ما زشت‌رو و سياه‌رو هستند و دل مردم ما يك لحظه و يك آن با اينها صاف نخواهد شد و بسياري دستاوردهاي ديگر حاكميت خط امام و حاكميت اسلام … از خداي بزرگ درخواست مغفرت و رضوان و رحمت خودش را براي آن شهداي عزيز و صبر و اجر براي بازماندگان محترمشان مي‌كنيم و اميدواريم كه پروردگار راه ما را و سرانجام ما را هم مثل راه آنها و سرانجام آنها قرار بدهد.
***
بقيه 72 تن هم كم و بيش هر كدام را نگاه كنيد يك شخصيت ممتاز بودند. شما ببينيد در ميان اين 72 تن محمد منتظري هست. يك چهره انقلابي خستگي‌ناپذير؛ از اول نوجواني‌اش در كنار پدرش در زندان، در بيرون زندان، در خارج از كشور، در خاورميانه، در اروپا، اين جوان و بعد اين مرد كامل به طور تمام نشدني‌اي تلاش كرده بود، فعاليت كرده بود و هرگز خسته نشده بود. در ميان اينها چند چهره درخشنده كابينه بود. مرحوم شهيد كلانتري بود يا عباسپور بود يا قندي بود يا فياض‌بخش بودند. اينها هر كدام به نحوي واقعاً كساني بودند كه كابينه با اينها رونق و جلا پيدا مي‌كرد. در ميان اينها مبارزان قديمي نامدار بودند، صادق اسلامي بود، درخشان بود.من فكر نمي‌كنم مردم ما بدانند صادق اسلامي كي بود! و بتوانند بفهمند اين مردي كه در طول پانزده سال مبارزه يك لحظه آرام نگرفته بود.
اگر مى‌بينيم كسى مثل شهيد اندرزگو مثلاً نام آور مى‌شود و چهره برجسته‌اش در تاريخ مبارزات اسلامى ما مى‌درخشد، بايد بدانيم امثال صادق اسلامى بودند كه امكان مى‌دادند تا شهيد اندرزگو به وجود بيايد و فعاليت كند. لذا يقيناً در رتبه كار انقلابى، صادق اسلامى كمتر از اندرزگو نبود. شهيد صادق اسلامى يك عنصر ممتاز و فعال با فكر و فداكارى بود كه همه چيز در راه مبارزه برايش وسيله بود تا به آن هدف انقلاب برسد، همچنين شهيد درخشان يا بعضى از برادران ديگر نظير اينها، كه ممكن است الان اسمشان را به ياد نداشته باشم.
بعضى از آنها در حزب عناصر اصلى بودند، مثل شهيد حسنى كه همان حسن اجاره‌دار بود و وقتى مادرش را بعد از حادثه – با توجه به اين‌كه فرزند و دامادش هر دو را از دست داده بود آن گونه مصاحبه كرد – ديدم، دانستم واقعاً جا داشته كه آن طور قوى و پرقدرت باشد يا برادرمان مرحوم مالكى، يعنى آن جوان فعال و خوش فكر كه از عناصر اصلى و عضو شوراى مركزى حزب بود، يا آنهايى كه در مجلس بودند، امثال مرحوم دانش آشتيانى و مرحوم حسينى و مرحوم حقانى كه اگر بخواهم اسم بياورم اولاً اسمشان به خاطرم نمى‌آيد و ثانياً اگر هم به خاطرم بيايد طولانى مى‌شود.
اما به‌هرحال هر يك از اينها يك عنصر واقعاً فعال و زبده‌اى بودند، ولى بعضى از آنها عناصر دولتى نام آور نبودند و در پرده كار مى‌كردند، مثل شهيد موسوى كه براى آموزش و پرورش يك عنصر خوب و اصلى بود. و لذا اگر كسى فكر كند، خواهد فهميد كه اين جمع چقدر مى‌توانستند براى پيشبرد و سازندگى انقلاب مؤثر باشند.
* سخنراني آرشيوي امام خامنه اي به نقل از روزنامه ايران 9 تيرماه 1389
