به نام خدا
در پي درج پيش‌نويس منشور راهبردي فرهنگ مهدويت در شماره 57 مجلة موعود، اين پيش‌نويس مورد بازنگري قرار گرفت و نيمة شعبان امسال آمادة عرضه شد. اينك ويرايش نخست آن براي اطلاع همة عزيزاني كه اين موضوع را دنبال مي‌كنند، تقديم مي‌شود.
· مقدمه
در چند سال گذشته شور و شوق ظهور منجي موعود در سراسر جهان و در ميان همة اقوام، ملل و مذاهب رشدي شتابان داشته و مباحث مربوط به آخرالزمانشناسي و منجيگرايي با سرعتي باورنكردني گسترش يافته است. پيروان اهل بيتعليهم السلام در سرزمين اسلامي ايران نيز به مدد انفاس قدسي حضرت بقيةاللَّه الأعظم – أرواحنا له الفداء – توجه روزافزوني دربارة موضوع مهدويت و انتظار پيدا كرده و عاشقان مهدي(ع) گوشه، گوشة اين سرزمين را تبديل به مجالس ذكر ياد و نام آن عزيز كردهاند.
امروزه در كشور ما كمتر مركز علمي و آموزشي ديده مي‌شود كه در آن محفل، انجمن، كانون، گروه يا نشريهاي با هدف تبليغ و ترويج باور مهدوي يا تحقيق و پژوهش در اين زمينه شكل نگرفته باشد. رسانههاي عمومي، اعم از صدا و سيما، مطبوعات و پايگاههاي اطلاعرساني نيز از اين قافله عقب نمانده و با سرعت روزافزوني به سمت توليد آثار ديداري، شنيداري و نوشتاري مرتبط با فرهنگ مهدويت به پيش ميروند. از سوي ديگر شاهد افزايش مراكز و مؤسسات فرهنگي، تبليغي و پژوهشي مهدوي در كشور هستيم.
شرايط به وجود آمده، اگرچه موجب زنده شدن روح اميد و سرزندگي در جامعه ما شده و باور به ظهور منجي موعود را بيش از پيش در جامعة ما زنده ساخته است، اما بيمها و نگرانيهايي را هم در بين صاحبنظران مباحث اعتقادي و فرهنگي ايجاد كرده است؛ زيرا فضاي موجود، زمينة طرح افكار و انديشههاي انحرافي و ديدگاهها و نظرات افراطي و تفريطي در زمينة باور مهدوي و فرهنگ انتظار را نيز فراهم ساخته است و بيم اين ميرود كه عدهاي به دليل نشناختن درست اين باور و فرهنگ، نداشتن بينش عميق در اين زمينه و يا تحت تأثير برخي دشمنان دانا و دوستان نادان، علاوه بر اين كه خود دچار آسيب و انحراف عقيدتي شوند، فرهنگ ارزشمند مهدويت را نيز دچار آسيب سازند.
از اينرو، ضروري به نظر ميرسد كه مراكز و مؤسسات فعال مهدوي با تدوين منشوري كه در آن اصول و چارچوبهاي فعاليتهاي پژوهشي، آموزشي و ترويجي در حوزة مهدويت تبيين شدهباشد، مقدمات ايجاد وحدت نظري و عملي در اين زمينه را فراهم آورند و جلوي آسيبها و انحرافهاي احتمالي را بگيرند. تنها در اين صورت است كه ميتوان اميدوار بود جامعة شيعي ايران از يگانه دستاويز خود براي نيل به سعادت و رستگاري دنيوي و اخروي به خوبي استفاده كند و با بهرهگيري از فرهنگ مهدويت از فتنهها و آشوبهاي عصر غيبت به سلامت به درآيد.
پيش‌نويس حاضر با اين هدف از سوي «مؤسسه فرهنگي موعود» تهيه شده است و اميدواريم پس از بحث و بررسي نهايي، به عنوان سندي براي فعاليتهاي مهدوي در كشور مطرح شود.
در همينجا از همة صاحبنظران و فعالان در حوزة مباحث مهدوي دعوت ميكنيم كه با ارائة ديدگاهها و نظرات خود دربارة اين پيش‌نويس قدم مؤثري در راه اتقان و تكميل آن بردارند.
· 1. مباني نظري
1-1. «امامت»، تداوم «نبوت» و تكميل كنندة رسالت خاتمالانبياء(ص) بوده و در عصر حاضر امامت در وجود شريف حضرت خاتم الاوصياء امام مهدي(عج) تجلي يافته است.
1-2. بر اساس روايات قطعي و ترديد ناپذيري كه از پيامبر گرامي اسلام(ص) و ائمة معصومين(ع) به ما رسيده است معرفت امام زمان(ع) بر هر فردي لازم است، و دست نيافتن به اين معرفت برابر با مرگ جاهلي (مرگ در حال كفر يا شرك يا نفاق) است.
1-3. معرفت امام زمان(ع) آنگاه ميتواند ما را از مرگ جاهلي برهاند كه بتوانيم با شناسايي امام عصر خود، از هدايتهاي او بهرهمند شويم و اوامر و نواهي او را پاس داريم.
1-4. امام مهدي(ع) آخرين حجت خدا، تداومبخش سلسله حجتهاي الهي، خاتم اوصيا، وارث همة انبيا و اولياي پيشين و آخرين امام از نسل پيامبر اكرم(ص) است.
1-5. حضرت حجّت(ع) با وجود غيبت ظاهري، شاهد و ناظر بر اعمال شيعيان بوده و از همة آنچه بر آنان ميگذرد آگاه است.
1-6. امام مهدي(ع) از پس پردة غيبت اداره و ولايت امور جهان را بر عهده دارد و عنايت آن حضرت شامل حال مردم مي‌شود.
1-7. بر اساس روايات اسلامي و فرمايش صريح امام عصر(ع)، در عصر غيبت، فقهاي عظام شيعه حجت بر همة مردم بوده و آنها موظفند ديدگاه و نظرات اين فقها را در همة امور خود مورد توجه قرار دهند.
1-8. هدايت و سرپرستي امور سياسي ـ اجتماعي مسلمانان در عصر غيبت به فقيهي برگزيده از ميان فقهاي جامعالشرايط سپرده شده است و مردم با پذيرش ولايت اين فقيه ميتوانند جامعة خود را تا عصر ظهور امام عصر(عج) به نحو شايستهاي كه مورد رضاي آن حضرت است، اداره كنند.
1-9. انتظار منجي موعود و اعتقاد به تحقق آيندة روشن و به دور از هرگونه تيرگي، تباهي، ظلم و فساد براي جهان در ميان همة ملل و نحل و به ويژه پيروان اديان ابراهيمي مطرح بوده و همة مسلمانان اعم از شيعه و اهل سنت در انتظار ظهور مردي از خاندان پيامبر اكرم(ص) و از نسل فاطمه زهرا(س) هستند.
1-10. در تفكر شيعي، انتظار موعود، به عنوان يك اصل مسلم اعتقادي مطرح بوده و همة شيعيان موظفند همواره در انتظار ظهور آخرين حجت خدا باشند.
1-11. انتظار، عملي آگاهانه همراه با آمادگي و مجاهده، در سطوح مختلف فكري، اخلاقي و عملي براي ساختن آينده مطابق برنامه و نقشة الهي است.
1-12. انتظار، ضامن حفظ سلامتي اخلاقي فرد و جامعه، تداوم انگيزه مجاهده و تلاش، بقاي روحية اميدواري و نشاط در جامعه، پايداري و شكيبايي در برابر سختيها و مشكلات، مصونيت عمومي در برابر ابتلائات سوء عصر غيبت و بالاخره گسترش و تعميق انس و الفت با ساحت قدس اهل بيت(ع) است.
1-13. بر اساس تعاليم ائمة معصومينعليهم السلام منتظر بايد هر لحظه آمادة ظهور باشد و زندگي خود را چنان سامان دهد كه هر زمان ارادة خدا به ظهور تعلق گرفت بتواند با سربلندي در پيشگاه حجت خدا حاضر شود.
1-14. شيعيان در عصر غيبت، وظايف و تكاليف مختلفي در برابر حجت خدا دارند و تنها با عمل كردن به آنها ميتوانند در برابر آن حضرت سربلند باشند و از اين طريق رضايت خداوند را به دست آورند.
1-15. از مهمترين وظايف شيعيان در برابر حجت خدا، پيراستن خود از خصايص ناپسند و آراستن خود به اخلاق نيكو، حفظ و تقويت پيوند قلبي با امام عصر(ع) و تجديد دائمي عهد و پيمان با آن حضرت، كسب آمادگي همه جانبة فكري، فرهنگي و عملي و مهيا كردن شرايط براي ظهور، ارتباط با فقها و مراجع تقليد، به عنوان نواب عام امام عصر(ع) و دعا براي تعجيل فرج است.
1-16. در عصر حاضر كه دوران امامت و ولايت آخرين حجّت خدا، امام مهدي(ع) است، ما از يك سو وظيفه داريم كه به ريسمان ولايت مهدوي چنگ زنيم و همة مناسبات فردي و اجتماعي خود را بر اساس خواست و رضايت آن حضرت كه از طريق كتاب و سنت به دست ما ميرسد، سامان دهيم و از سوي ديگر مكلفيم كه از تمسك به ولايت دشمنان ايشان خودداري كنيم و از هر آنچه كه در تقابل با اين ولايت است بيزاري جوييم.
1-17. شناسايي همه جانبه (نظري و عملي) كفر، شرك و نفاق و مظاهر آنها در عصر حاضر براي پيراستن مناسبات فردي و جمعي مسلمانان از شائبهها و كسب آمادگي براي مقابله با آن مظاهر و اصلاح مناسبات و مصونيت بخشي به وجوه مختلف حيات فرهنگي و مادي مسلمين امري ضروري و اجتنابناپذير است.
1-18. امام راحل(ره) با طرح انديشة حكومت اسلامي در عصر غيبت و تلاش خستگيناپذير در راه تحقق اين انديشه به «انتظار» معنا و مفهوم تازهاي بخشيد و تعريفي نو از رسالت و تكليف شيعيان در برابر حجت خدا ارائه داد.
1-19. پرداختن به باور مهدوي و فرهنگ انتظار، ضرورت انكارناپذير عصر ماست و احيا و گسترش اين باور و فرهنگ در جامعه ما ميتواند اقشار مختلف، به ويژه جوانان را در برابر امواج مسموم تهاجم فرهنگي بيگانه بيمه سازد.
· 2. راهبردها
2-1. شناسايي و نقد بنيادين وجوه مختلف فرهنگ و تمدن مغرب زمين، به عنوان فرهنگ و مدنيتي كه در تقابل جدي با آرمان «حقيقت مدار»، «معنويتگرا» و «عدالت محور» مهدوي قرار دارد؛ زيرا انسانهاي عصر غيبت تنها زماني ميتوانند به ريسمان ولايت مهدوي چنگ زنند و به تمام معنا در سلك منتظران موعود قرار گيرند كه باطل زمان خويش را بهدرستي بشناسند و با تمام وجود از آن بيزاري جويند.
2-2. شناخت و نقد جدي مناسبات فرهنگي، سياسي و اقتصادي حاكم بر جوامع اسلامي؛ مناسباتي كه عمدتاً به تقليد از الگوهاي توسعة غربي و تحت تأثير انديشههاي عصر مدرنيته در اين جوامع شكل گرفته است؛ چرا كه اين جوامع بدون شناخت جدي از وضع موجود خود نميتوانند به راهكارهاي مبتني بر آموزههاي ديني براي خروج از فتنههاي فراگير عصر غيبت دست يابند.
2-3. تلاش در جهت تدوين استراتژي سياسي، فرهنگي، اقتصادي و نظامي جوامع اسلامي در عصر غيبت و تا رسيدن به عصر طلايي ظهور، براساس انديشة مهدوي و فرهنگ انتظار.
2-4. تبيين وظايف و مسئوليتهاي نهادها و دستگاههاي مختلف فرهنگي، آموزشي، تبليغي و اجرايي در جهت توسعه و تعميق باور مهدوي در جامعة ما.
2-5. بازشناسي وجوه مختلف اعتقادي، تاريخي، فرهنگي و اجتماعي انديشة مهدوي و فرهنگ انتظار با بهرهگيري از منابع متقن و مستدل و استفاده از همة توان مراكز علمي حوزوي و دانشگاهي در زمينه مباحث كلامي، فلسفي، عرفاني، اخلاقي، حقوقي، سياسي و… .
2-6. تلاش در جهت پالايش انديشة ناب مهدوي از هرگونه شائبة جعل و تحريف و زدودن اين انديشه از زنگارهاي جهل و خرافه، سخنان سست و بياساس و هرگونه ديدگاه انحرافيِ مبتني بر افراط يا تفريط.
2-7. پاسخگويي عالمانه و متناسب با نيازهاي روز به شبهات، پرسشها و ابهامهاي موجود در زمينة منجيگرايي شيعي.
2-8. شناساندن معارف مهدوي به نسل جوان و نهادينه ساختن اين معارف در متون آموزشي از دبستان تا دانشگاه.
2-9. احيا و گسترش فرهنگ انتظار و تلاش براي شناساندن نقش سازندة اين فرهنگ در پايداري و پويايي جوامع اسلامي.
2-10. تبيين وظايف و تكاليف مردم در برابر حجت خدا و امام عصر(ع)، نهادينه ساختن اين وظايف و تكاليف در فرد و اجتماع و آماده ساختن جامعه اسلامي براي استقبال از واقعة مبارك ظهور.
2-11. مقابلة جدي با كلية جريانهاي سياسي – فرهنگي كه در قالب كتاب، نشريه، فيلم، نرمافزارهاي رايانهاي، پايگاههاي اطلاعرساني جهاني (اينترنت) و… به تقابل با انديشة موعودگرايي شيعي ميپردازند، از طريق گسترش فرهنگ ناب مهدوي و نقد و بررسي جريانها و تفكرهاي انحرافي و التقاطي.
2-12. بررسي و نقد كلية ديدگاههايي كه از سوي متفكران ماديگرا و فرقههاي انحرافي در زمينة جهان آينده و آيندة جهان مطرح شده است.
2-13. بهرهگيري شايسته از ابزارهاي هنري و رسانههاي ديداري و شنيداري به ويژه سينما و تلويزيون براي تبليغ و ترويج معارف مهدوي.
2-14. ترويج و گسترش مفاهيمي چون اميد به آينده، ياري مظلومان، منجيگرايي، ظلمستيزي، عدالتخواهي، معنويتگرايي و… كه از عناصر جوهري فرهنگ مهدويت و انتظار به شمار ميآيند، از طريق قالبهاي مختلف هنري (ادبيات داستاني، شعر، نمايشنامه، فيلم و…).
2-15. گشودن زواياي جديد در طرح مباحث مهدوي و پرداختن به موضوعات مختلف فرهنگي، سياسي، اجتماعي از منظر فرهنگ انتظار.
3. سياستها
3-1. توجه به جايگاه و شأن رفيع امام عصر(ع) و خودداري از به كار بردن كلمات و تعابيري كه شايسته جايگاه و شأن آن حضرت نيست.
3-2. توجه به ديدگاهها و نظرات مراجع عظام تقليد براي در امان ماندن از هرگونه افراط و تفريط در فعاليتهاي مهدوي.
3-3. توجه به كاركردهاي مجالس و مراسم مهدوي و تلاش براي حفظ كاركرد اصلي اين مجالس و مراسم كه چيزي جز تجديد پيمان با امام عصر(ع)، يادآوري تكاليف و رسالتهاي ما نسبت به آن امام، ترويج فرهنگ انتظار و آمادهسازي جامعه براي ظهور يگانه منجي عالم بشريت نيست.
3-4. پرهيز از تعيين وقت براي ظهور و متمركز كردن همة تلاشهاي فرهنگي، تبليغي بر اصل لزوم انتظار فرج، منتظر نگه داشتن مردم، حفظ شادابي و سرزندگي انتظار در آنها و يادآوري وظايف منتظران.
3-5. پرهيز از طرح مطالب سست، واهي و بياساس مبتني بر خواب و رؤيا براي ترويج و تبليغ فرهنگ انتظار.
3-6. پرهيز از دامن زدن به موضوع تشرفات و خودداري از طرح تشرفاتي كه منبع و مستند محكم و قابل اعتمادي ندارند.
3-7. خودداري از بهرهبرداريهاي مادي از موضوع تبليغ و ترويج نام امام عصر(عج) و پرهيز از هرگونه برخورد سوداگرانه و با هدف طرح خود، با اين موضوع.
3-8. بسنده نكردن به بُعد احساسي و عاطفي موضوع مهدويت و انتظار و تلاش در جهت بالا بردن سطح معرفت مردم در اين زمينه.
3-9. پرهيز از هرگونه افراط و زيادهروي در طرح ياد و نام امام عصر(عج) در محافل، مجامع، رسانهها و دستگاههاي تبليغي به گونهاي كه موجب زدگي مردم از اين موضوع شود.
3-10. توجه به تمايزها و تفاوتهاي ادبيات آخرالزماني و منجيگرايي شيعي با ادبيات آخرالزماني و منجيگرايي ساير اديان و مذاهب.
3-11. بهرهگيري از منابع متقن و مستدل در تبليغ و ترويج فرهنگ مهدوي.
برگرفته از سايت :المهدويه
