مجله امان شماره 16 .:::. مقالات
قسمت چهارم
دكتر روح الله شاكري زواردهي
استاد حوزه و دانشگاه، عضو هيئت علمي دانشگاه
در شماره‌هاي قبل، به تعريف اجمالي واژة نجات و واژه دين پرداختيم اينك ادامه مطالب؛
تعبير اديان، تسامحي و بنابر روش متداول علم دينشناسي است وگرنه از نظر قرآن و اسلام دين يکي است که در طول تاريخ به تناسب نياز بشر و اقتضاي زمان در چهره شريعتها ظهور پيدا کرده است آن دين واحد که براساس فطرت انساني است همان اسلام است. بنابرين مراد از اديان، شريعتها است منتهي نه فقط شريعت‌هاي ابراهيمي بلکه همة اديان چه ابراهيمي و توحيدي و چه غيرابراهيمي و غيرتوحيدي و نيز مراد از اديان معناي عام آن است که شامل اديان غير الهي مانند مکاتب بشري نيز ميشود.1
پس بررسي مباني مشترک مهدويت به گسترة جهان انساني ميشود چه انسانهاي پيش از اسلام و چه پس از اسلام؛ و چه انسانهاي ساکن در سرزمينهاي عربي و اسلامي و چه انسانهاي ساکن در باختر و خاور.
عقيدة ظهور موعود و منجي در تاريخ اديان، برخاسته از ضرورت نجاتخواهي بوده است، بنابراين شايسته است تا پيش از طرح موعود و منجيشناسي اديان اندکي درباره نجات سخن گفته شود و انتظار به فرجام نيک و نجات در اديان مهم بررسي شود تا روشن شود که اصل نجاتخواهي و انتظار رهايي، يک اصل و اميد مشترک اديان است. اين نوشتار براساس تقسيم اديان به ابراهيمي و غير ابراهيمي مورد بحث و بررسي قرار خواهد گرفت.
بخش اول: اديان ابراهيمي
در مطالعات تطبيقي اديان مي‌توان گفت، دين‌هاي ابراهيمي همه از سنت ابراهيم عليه السلام يعني دين حنيف او الهام مي‌گيرند، دين‌هاي يهود و مسيحيت و اسلام از جهاتي با يكديگر اشتراك دارند كه در ذيل به برخي از آنها اشاره ميشود:
1. اديان ابراهيمي همگي معتقد به تئوري پيامبري هستند يعني معتقدند خداوند افرادي را انتخاب كرده و براي آنها پيغامهايي را بطور مستقيم يا به واسطه يك فرشته ارسال فرموده است، لذا آموزه‌هاي آنان ـ صرف نظر از وضعيت فعلي ـ وحياني يا توحيد تلقي ميشود.
2. قرآن كريم پيروان اديان ابراهيمي را «اهل كتاب» مي‌خواند، برخورد اصولي قرآن با اهل كتاب شبيه با برخورد آن با مسلمانان مي‌باشد، بدين معنا كه مي‌گويد بعضي از اهل كتاب حقيقتاً پيرو دين حضرت ابراهيم عليه السلام ـ پدر اديان ابراهيمي و وجه مشترك دين يهود، مسيحيت و اسلام ـ و مؤمن به خداوند و راسخ در علم هستند و بعضي ديگر افراد بي‌ايمان و دنباله‌رو تخيلات خويش مي‌باشند.
3. پيروان اديان سه‌گانه ابراهيمي، بر پيروزي ايمان بر كفر، حاكميت حق و علم، و عدالت اجتماعي و نجات بشر از ظلم و ستم و وراثت زمين به صالحان، اعتقاد راسخ دارند، در يك كلمه مي‌توان گفت: فلسفه تاريخ در اديان ابراهيمي با اعتقاد به ظهور منجي معني پيدا مي‌كند. بر همين اساس تلاش داريم منجي را از نگاه سه دين بزرگ يهود، مسيحيت و اسلام به عنوان اديان ابراهيمي بررسي نماييم.
ادامه دارد
پي نوشت
1. مشروح تقسيمات، اديان و مذاهب. ر.ک : سليماني اردستاني، سيري در اديان، ص28.
