عيد نوروز

مجله امان شماره 16 .:::. مقالات

رقيه سادات موسوي

كارشناس ارشد فلسفه و كلام اسلامي

عيد نوروز يكي از اصيل ترين سنت‌ها و اعياد ايراني است. نوروز نمادي از هويت ملت ايران است. عيد نوروز آن‌چنان در فرهنگ ايراني ريشه دوانده كه هر ساله با آمدن خود، به تجديد خاطره‌ها و سنت‌هاي ديرينه و قديمي مي‌پردازد.

اين عيد آن‌چنان شور و هيجاني در افراد به وجود مي‌آورد كه با ياري يكديگر به زدودن غبار از خانه و كاشانه خويش مي‌پردازند. ملابس تازه و جديد خريداري مي‌كنند به ديدار يكديگر مي‌روند و به شادي و سرور مي‌پردازند و بار دگر حياتي زيبا و تازه را همراه با شكفته شدن شكوفه‌هاي بهاري از سر مي‌گيرند. آري، عيد نوروز اين قابليت و توانايي را دارد كه روز نو، روزي نو، سال نو، و انساني نو را ايجاد كند.

ما ايرانيان مسلمان جداي از عيد نوروز، ايّام خاص ديگري را عيد خود مي‌دانيم:

عيد قربان، عيد فطر، عيد مبعث، عيد غدير، ولادت پيامبر اكرم صل الله عليه و آله و سلم، و ائمه عليهم السلام به ويژه نيمه شعبان سالروز ولادت امام زمان حضرت مهدي موعود عجل الله تعالي فرجه الشريف و … .

معنا و مفهوم «عيد»:

معناي لغوي:

1. در لغت‌نامه دهخدا آمده: واژه عيد در اصل از فعل «عاد»، «يعود» است و به معاني «خوي گرفته، روز فراهم آمدن قوم» مي‌باشد.5

2. در لسان العرب آمده: اصل واژه «عيد» از «عادت» است زيرا اقوام بر گرد آمدن دور هم در آن روز عادت كرده‌اند.6

معناي اصطلاحي:

مولاي متقيان علي عليه السلام مي‌فرمايد:

«كل يومٍ لا يعصي الله تعالي فيه فهو يوم عيد»

«هر روزي كه در آن معصيت خدا نشود و گناهي انجام نگيرد آن روز عيد است».2

نيز دوباره آن حضرت فرمودند: «اگر قدر بدانيد هر روزي نوروز است».3

يعني اگر قدر عمر خود را بدانيد و معصيت نكنيد و هر روزي پيشرفتي داشته باشيد آن روزتان نو و تازه است در غير اينصورت هر روزتان مثل روز قبلي خواهد بود و در اينصورت نه نوروز و عيد بلكه كهنه روز خواهد بود. چنانچه در حديثي به آن اشاره گرديده است:

«هر كس دو روزش با هم مساوي باشد زيان كرده است».4

با توجه به مطالب و احاديث مذكور مي‌توان عيد را اين گونه معنا نمود: هر گونه تحول و پيشرفت سازنده‌اي كه در ايام زندگي فردي يا اجتماعي رخ دهد و آنان را بر سختي‌ها و مشكلات پيروز گرداند و آنان را به سمت اهداف متعالي سوق دهد، آن روز عيد است و مبارك.

مقام معظم رهبري در پيام نوروزي سال 1369ه‍.ش فرمودند: «تحويل سال جديد شمسي كه مصادف با نوعي تحول در عالم طبيعت مي‌باشد فرصتي است براي اين كه انسان به تحول دروني و به اصلاح امور روحي و معنوي و مادي خود بپردازد. ايجاد تحول كار خداست … اما ما موظفيم كه براي اين تحول در درون خود، در زندگي خود و در جهان اقدام كرده و همت و تلاش به عمل آوريم».

اقسام «عيد»:

1. فردي: تك تك انسان‌ها با ترك منكرات و به پا داري معروفات شاهد انقلابي عظيم در درون خود باشند.

2. اجتماعي: همه افراد يك جامعه با كمك و تعاون يكديگر، تحولات سازنده و عظيمي در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي، فرهنگي، سياسي، عقيدتي و … ايجاد نمايند.

اعمال عيد

گرچه عيد نوروز مانند ديگر اعياد نيست كه در آن روايت‌هاي فراواني آداب و دعاهاي خاصي مطرح نموده باشند اما مناسب است در كنار صله رحم‌ها و بازديد‌ها و تلاش براي اصلاح رفتارها و دعاي تحويل سال به اين روايت نيز عمل كنيم:

معلي بن خنيس از امام صادق عليه السلام درباره نوروز روايت كرد فرمود:

«هر وقت نوروز شد پس غسل كن و پاكيزه‌ترين لباسهايت را بپوش و خود را با بهترين عطرهايت خوش بو كن و آن روز را روزه بدار، پس زماني‌كه نافله‌هاي نمازهاي ظهر و عصر و خود نمازها (ظهر و عصر) را خوانديد پس بعد از اين‌ها چهار ركعت نماز بخوان ( دو ركعتي)، در اول هر چهار ركعت سوره فاتحة الكتاب بخوان و ده بار سوره «انا انزلنا في ليلة القدر» و در ركعت دوم فاتحة الكتاب و بعد ده مرتبه «قل يا ايّها الكافرون» و در ركعت سوم فاتحة الكتاب و بعد ده مرتبه «قل هو الله احد» و در ركعت چهارم فاتحة الكتاب و بعد ده مرتبه سوره «ناس و فلق» را بخوان و بعد از خواندن اين چهار ركعت سجده شكر كن و در سجده، دعا كن (براي خودت) كه گناه پنجاه سال تو آمرزيده شود».1

مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف آخرين «مائده آسماني»

«رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاء تَكُونُ لَنَا عِيداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِّنكَ …»7 «خدايا نازل كن براي ما مائده‌اي از آسمان كه براي اولين و آخرين از ما عيد باشد ونشانه‌اي از تو …»

اولين مائده آسماني پس از وجود نازنين و گرامي رسول اكرم صل الله عليه و آله و سلم، حضرت علي عليه السلام بودند. حضرت رسول صل الله عليه و آله و سلم در روز 18 ذي الحجة در غدير خم، حضرت علي را به عنوان امام و جانشين پس از خود معرفي نمودند و از همگان بيعت گرفتند و جمعيّت حاضر به ولايت و امامت ايشان پس از رسول گرامي اسلام اقرار نمودند.

در اين روز بزرگ، خداوند بر ما منّت نهاد و با نزول آيه3 سوره مباركه مائده «… اليوم أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا…» و نصب آن حضرت به امامت، نعمتش را بر همگان تمام نمود و دينشان را كامل كرد.

اما متأسفانه نه ايشان و نه ديگر ائمه عليهم السلام به دليل كارشكني‌ها، مشكلات و وجود كوته فكري و سطحي‌نگري عوام، موفق به اجراي بخشي از برنامه‌ها و پياده نمودن اهداف الهي نشدند.

با ظهور حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف تنها و آخرين مائده آسماني، يگانه منجي عالم بشريت است كه تمام اهداف الهي بر روي زمين پياده خواهد شد. زمين زنده خواهد شد «يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا»8 و هر آن‌چه درون خويش دارد آشكار مي‌سازد، همدلي و برابري و برادري ايجاد خواهد شد، بدعت‌ها از ميان مي‌رود و آداب و سنن اسلامي جان آن را مي‌گيرد، باطل شكست مي‌خورد و حق جانشين آن مي‌شود، دين اسلام بر ساير اديان و همچنين بر شرك و نفاق غلبه مي‌يابد و مومنين وارث زمين مي‌گردند.

«أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ»9 و پس از آن عبادت پروردگار خالصانه و به دور از شرك بر سرتاسر زمين حاكم خواهد شد و دنيا روزي تازه و نو را شروع خواهد نمود.

«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لَايُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً…»10

آري، روزي كه مهدي فاطمه، بقية الله روحي و ارواح العالمين له الفداء، بيايد آن روز عيد واقعي و حقيقي ماست، عيد فردي و اجتماعي ماست، چه زيباست كه قبل از آمدن حضرتش، درون خويش را همچون عيد نوروز متحول كنيم و به خانه تكاني دل بپردازيم و خويش و جامعه را آماده ظهور حضرت نماييم چرا كه بهار و عيد واقعي، زمان ظهور حضرت است، چون عاشق واقعي، رنگ معشوق به خود مي‌گيرد و همچون مجنون در راه ليلي جان مي‌دهد، با آمدن او جان‌ها، تازه مي‌شوند و از معرفت الهي سيراب مي‌گردند.

گل هميشه بهارم خدا كند كه بيايي اسير طعنه خارم خدا كند كه بيايي

امام صادق عليه السلام مي‌فرمايد:

«… و هو اليوم الذي يظهر فيه قائمنا اهل البيت و ولاة الامر و يظفره الله تعالي بالدجال فَيُصلِبه علي كناسة الكوفة…»11

«نوروز همان روزي است كه قائم ما اهل بيت و صاحب امر ظاهر خواهد شد و خداوند او را بر دجال غلبه مي‌دهد. پس آن حضرت دجال را بر كناسه كوفه به دار مي‌كشد…»

اينك دستي به دعا برمي‌داريم و با گريه و زاري مي‌گوييم:

«اين السّبب المتصل بين الارض و السماء»

پي نوشت:

1. مصباح المتهجّد، ص591؛ وسائل الشيعه، ج5، ص288.

2. تفسير نمونه، ج5، ص131.

3. الفقيه، ج2، ص300، ح4074.

4. بحارالانوار، ج71، ص173، ح5، باب64.

5. لغت‌نامه دهخدا، ذيل واژه عيد.

6. لسان العرب، ابن منظور، ج3، ح319.

7. سوره مائده، آيه114.

8. سوره روم، آيه24.

9. سوره انبياء، 105.

10. سوره نور، آيه55.

11. بحار الانوار، ج56، ص116؛ وسائل الشيعه، ج5، ص388؛ عوالي اللئالي، ج3، ص41.