ملت ما مطالعه كردن را اصلاً جزو كارهاى بشرى نمى‌دانند! مثل خوراك و ورزش و ديگر چيزهايى كه جزو كارهاى معمول انسان است، مطالعه اصلاً جزو اين چيزها نيست! آدم بايد عنوان ديگرى داشته باشد- يا بايد شب امتحانش باشد؛ يا بايد معلم در مدرسه از آدم بخواهد؛ يا بايد يك دانشمند باشد؛ يا بايد بخواهد در جايى سخنرانى كند- تا موجب شود كه مطالعه كند! اين چه‌قدر خسارت است!؟ واقعاً خدا مى‌داند من وقتى يادم مى‌آيد- و اين چيزى است كه تقريباً هيچ‌وقت از يادم نمى‌رود- كه مردم ما مطالعه كردن را بلد نيستند، به قلب من فشار مى‌آيد! از اين بابت، ما چقدر داريم هر ساعت خسارت مى‌بينيم!؟ واقعاً اين به عهده‌ى چه كسى است؟ در حال حاضر اين‌طور است كه بنده يا يك نفر مثل بنده، سالى يك‌بار به نمايشگاه كتاب برود و يك كلمه راجع به مطالعه بگويد؛ آن‌هم به شرطى كه دست يك گزارشگر خاص نيفتد؛ اين‌كه نمى‌شود! (1)
بايد جوانان و كودكان را به كتابخوانى عادت دهيم
يكى از مشكلات ما تنبلى است. مسئله‌ى مطالعه و كتابخوانى مهم است. در جامعه‌ى ما بى‌اعتنائى به كتاب وجود دارد. گاهى آدم مى‌بيند در تلويزيون از اين و آن سؤال ميكنند: آقا شما چند ساعت در شبانه‌روز مطالعه ميكنيد، يا چقدر وقت كتابخوانى داريد؟ يكى ميگويد پنج دقيقه، يكى ميگويد نيم ساعت! انسان تعجب ميكند. ما بايد جوانان را به كتابخوانى عادت دهيم، كودكان را به كتابخوانى عادت دهيم؛ كه اين تا آخر عمر همراهشان خواهد بود. كتابخوانى در سنين بنده – كه البته بنده چندين برابر جوانها كتاب ميخوانم – غالباً تأثيرش بمراتب كمتر است از كتابخوانى در سنين جوانها و شما عزيزانى كه اينجا حضور داريد. آنچه كه هميشه براى انسان ميماند، كتابخوانى در سنين پائين است. جوانان شما، كودكان شما هرچه ميتوانند، كتاب بخوانند؛ در فنون مختلف، در راههاى مختلف، مطلبى ياد بگيرند. البته از هرزه‌گردى در محيط كتاب هم بايد پرهيز كرد، منتها اين مسئله‌ى بعدى است؛ مسئله‌ى اول اين است كه ياد بگيرند، عادت كنند به اين كه اصلاً به كتاب مراجعه كنند، كتاب نگاه كنند. البته بايد دستگاهها مراقب باشند، اشخاص مواظب باشند، هدايت كنند به كتاب خوب؛ كه با كتاب بد، عمر ضايع نشود(2)
طلبه باید در دوره جوانی هر چه میتواند كتاب بخواند
بايد درس بخوانيد، خوب درس بخوانيد، عالم شويد، ملا شويد، قوى شويد، قدرت تجزيه و تحليل افكار نو را پيدا كنيد. مطالعات جنبى هم داشته باشيد. بعضى از اين درسهائى كه در حوزه‌ها معمول شده، در قم يا تهران، ميتواند به صورت مطالعات جنبى استفاده شود؛ مثل ادبيات فارسى، اخلاق و بعضى درسهاى ديگر – البته ادبيات عرب لازم است؛ آن جزو ابزار كار ماست – لزومى ندارد اينها حتماً در برنامه‌هاى درسى وارد شود. البته من دخالت نميكنم، سليقه‌ام را عرض ميكنم؛ برنامه‌ريزان بنشينند رويش فكر كنند.
طلبه بايد دستش از كتاب رها نشود؛ كتاب بخواند، همه جورش را بخواند، در دوره‌ى جوانى بخواند. اين ذخيره‌ى حافظه را كه بى‌نهايت داراى ظرفيت است، هرچه ميتوانيد، در دوره‌ى جوانى پر كنيد. ما هرچه در جوانى در حافظه انباشتيم، امروز موجود است؛ هرچه در دوران پيرى – كه بنده همين حالا هم با همه‌ى گرفتارى‌ها، بيش از جوانها مطالعه ميكنم – به دست مى‌آوريم، ماندگارى ندارد. الان شما جوانيد. اين منبع قيمتىِ ارزشمند را از اطلاعات ارزشمند، از آگاهى‌هاى مفيد و لازم در زمينه‌هاى مختلفى كه براى تبليغ به آنها احتياج داريد، هرچه ميتوانيد، انباشته كنيد؛ از اين استفاده خواهيد كرد.(3)
فرهنگ کتابخوانی بهترین راه مقابله با تهاجم فرهگی است
نبرد فرهنگی را با مقابله به مثل می‌شود پاسخ داد. كار فرهنگی و هجوم فرهنگی را با تفنگ نمی شود جواب داد. تفنگ او، قلم است. این را می‌گوییم تا مسئولان فرهنگی كشور و كارگزاران امور فرهنگی در هر سطحی و شما فرهنگیان عزیز، اعم از معلم و دانشجو و روحانی و طلبه و مدرسان تا دانش‌آموزان و تا كسانی كه در بیرون این نظام آموزشی كشور مشغول كارند، احساس كنید كه امروز سرباز این قضیه شمایید و بدانید كه چگونه دفاع خواهید كرد و چه كاری انجام خواهید داد».(4)
رهبر انقلاب در جایی دیگر به موضوع مسلّم بودن تهاجم فرهنگی و ناباوری مسئولان در این زمینه اشاره می‌كند و می‌فرماید:
«من وقتی با عده ای صحبت می‌كنم برای اینكه اثبات كنم دشمن در زمینه فرهنگی مشغول تلاش است، در مقابل آنها احتیاج به استدلال و دلیل دارم… ولی شما و امثال شما این عرصه مبارزه بی امان و بسیار سنگین و همه جانبه را به چشم خودتان می‌بینید. ای كاش بعضی از شما بروند و با آنها (برخی مسئولان) صحبت كنند و تفهیم كنند كه چنین مبارزه ای و چنین درگیری و چنین تهاجمی هست».(5)
منابع:
1-بیانات رهبری در ديدار با اعضاى گروه اجتماعى صداى جمهورى اسلامى ايران 1370/11/29
2-بیانات رهبر انقلاب در دیدار با اعضای مجمع نویسندگان مسلمان. (ر.ك: كتاب و كتابخوانی، ص 245،242).
3-همان،ص 245
4-بيانات در ديدار معلمان و اساتيد استان خراسان شمالى ۱۳۹۱/۰۷/۲۰
5- بيانات در ديدار علما و روحانيون استان خراسان شمالى ۱۳۹۱/۰۷/۱۹
