بخشی از بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اقشار مختلف مردم در روز سى‌ام ماه مبارك رمضان سال 69 هجری شمسی، درباره راه‌های اثبات حلول ماه جدید قمری بر انسان.
در اين خصوص، چند راه ذكر كرده‌اند:
یك: یكى رؤيت است. البته به شرط اين‌كه جاى ماه را بدانيد و وارد باشيد؛ يك مقدار آشنايى لازم دارد.
دو: دوم اين است كه تواتر يا شياعى باشد كه براى انسان يقين بياورد؛ يعنى معروف شده باشد كه امشب اول ماه است. همه مى‌گويند، افراد زيادى ديده‌اند، همه نقل مى‌كنند، انسان اينها را از هر كسى مى‌شنود، تا اين‌كه اطمينان و يقين پيدا مى‌كند.
سه: سوم اين‌كه دو نفر شاهد عادل شهادت دهند. مورد وثوق كافى نيست؛ بايد عادل باشد. ديشب كه ما از نقاط مختلف كشور تفحص مى‌كرديم، بعضى جاها مى‌گفتند كه يك نفر پيش آقايى آمده و گفته است كه من ديده‌ام. دو، سه جا چنين چيزى گفته شد؛ ليكن از لحاظ شرعى، هيچكدام معتبر نيست؛ زيرا كه خبر دهندگان، متصف به عدالت نبودند و كسى نمى‌دانست كه اينها عادلند.
چهار: راه ديگر، حكم حاكم است. وقتى حاكم اسلامى حكم كرد كه امروز اول ماه است، همه‌ى كسانى كه قضيه برايشان روشن نشده است، ملزمند كه به حكم او عمل كنند؛ مگر كسى كه خودش ديده باشد، يا كسى بداند كه حاكم در اين حكم، به شهادت فلان كس استناد مى‌كند كه او عادل يا خبره نيست و اشتباه كرده است. اگر كسى اين را بداند، واجب نيست به حكم حاكم عمل بكند؛ اما همه‌ى مردمى كه در كوچه و بازار راه مى‌روند و دنبال هلال نرفته‌اند، يا اطلاعى پيدا نكرده‌اند و نمى‌دانند كه اوضاع و احوال چگونه است، يا تفحص هم كرده‌اند، ولى چيزى براى آنان ثابت نشده است، به مجرد اين‌كه حاكم حكم كرد كه امشب يا امروز شب يا روز عيد فطر است و يا اول ماه مى‌باشد، بر همه‌ى آنها واجب است كه اطاعت كنند؛ فرق هم نمى‌كند كه مجتهد يا مقلد، عامى يا عالم يا جاهل باشند؛ همه موظفند كه طبق حكم حاكم عمل كنند.
پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) – مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی
