متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1386/4/14
بِاِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي
سلام علیکم و رحمه الله بحثی که عزیزان می بینند در آستانه تولد حضرت زهرا (س) است که تصادفاً تولد بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام هم هست. من یک یادداشتی دارم از قدیم در یادداشت هایم است که آن را خدمتتان می گویم. آئین همسر داری در اسلام، و می توانیم بگوییم که فاطمه زهرا تجسم قرآن بود یعنی در قرآن هر چه آیه برای کمالات هست بالاترین درجه اش را شما در حضرت زهرا می بینید. حالا خانمها، دخترهای عزیز، خانمهای محترم، یک نگاهی بکنند ببینند چقدر با این خط کشی که امشب من می گویم اگر هر اندازه به خط نزدیک ترند بیشتر خدا راشکر کنند. هر اندازه فاصله گرفته اند ببینیم چقدر فاصله داریم.
1- حضرت زهرا( سلام الله علیها)، قرآن مجسّم
زهرا (س) قرآن مجسم. قرآن لفظ که شود، می شود قرآن . و انسان که بشود، می شود زهرا. چطور؟ در قرآن آیاتی داریم مثلاً می فرماید که:
1- «و بالوالدین احسانا» بالاترین درجه احسان فاطمه زهرا بود بقدری نسبت به پدرش احترام می کرد که پدرش گفت: تو دختری یا مادر، محبت هایی که تو می کنی محبتهای دختری نیست، محبتهای مادری است تو ام ابیها هستی تو مادر پدرت هستی. احسانش از مرز دختری فراتر می رفت وقتی حضرت رسول (ص)، به او فرمود: که بعد از رحلت من نزدیک ترین کسی که به من ملحق می شود تو هستی، خندید به عنوان مثال پیغمبر الآن دارد از دنیا می رود فاطمه زهرا پریشان شد، کنار گوشش فرمود: که پریشان نشو من که از دنیا بروم تو فوراً به من ملحق می شوی. خندید یعنی عروسی که در هجده سالگی، دختر جوان وقتی خبر مرگ را می شنود می خندد بخاطر اینکه به پدرش ملحق می شود. چقدر انسان باید پدرش را دوست داشته باشد که از جوانی و عروسی و داماد و شوهر به راحتی بگذرد و به مرگ لبخند بزند. این عشق به پدر اگر هم بحث «بوالدین احسانا» هست قله اش زهرا است.
2- در قرآن داریم «اخبتوا الی ربّهم»، یعنی دربست مال خدا باشید. نه حالا چند درصد خدا چند درصد هم غیر خدا، اگر بناست که ما در بست مال خدا باشیم مخبطین باشیم و دربست باشیم دربستی یعنی اینکه حتی یک هزارم حواسمان به غیر خدا پرت نشود. اگر در قرآن داریم «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ آل عمران/92» یعنی نمی رسید به بر به نیکی نمی رسید « حَتَّى تُنْفِقُوا آل عمران/92»ا مگر اینکه انفاق کنید « مِمَّا تُحِبُّونَ آل عمران/92» هر چه را دوست دارید بدهید اگر چیزی را دوست دارید به فقیر بدهید. نه حالا این پیراهن که تنگ شده کوتاه شده رنگش رفته از مد افتاده چیزهایی که می خواهی بیرون بریزی به فقیر بدهی که هنر نکرده ای چیزی را که دوست داری بده قرآن می فرماید: اگر می خواهی رشد کنی هر چه را دوست داری بده ما وقتی پول بخواهیم بدهیم به فقیر اگر پولی را در آوردیم اگر پول سیاه بود می دهیم به فقیر سفید را نگه می داریم برای خودمان با این که پول سفید هم چند دقیقه دیگر خرج می شود ولی دلمان خوش است یک چند دقیقه این پول سفید در جیبمان است
2- رسیدگی به محرومان، ویژگی اهل بیت پیامبر علیهم السلام
قرآن می فرماید: هر چه را دوست داری بده من چیزی که دوست دارم این است ما اگر گوسفندی قربانی کنیم کبابیهایش را می گذاریم در یخچال می گوییم که این باشد کباب کنیم کله پا چه اش هم مال فردا صبح سیراب شیردانش هم برای فردا عصر دیگر حالا هر چه مانده بود در راه خدا می دهیم هر چه دوست دارید بدهید. اگر در قرآن می گویند و «وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ الإنسان/8» به فقرا غذا بدهید زهرا (س) نزدیک افطار بود که یک شب فقیر و یتیم و اسیر در خانه را زدند و غذای افطاری شان را دادند. تمام آیاتی که در قرآن می فرماید: «فی سبیل الله» فقط برای خدا کار بکنید اینها وقتی افطارشان را به فقیر دادند گفتند «إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا الإنسان/9» نه جزا می خواهیم از شما نه شکور، تشکر. توقع تشکر هم نداریم. ما این را برای خدا می دهیم حالا اصلاً هیچ توقعی نداریم، که شما حتی به ما دست شما درد نکند هم نگویید اگر اخلاص است این است.
اگر در قرآن آیاتی برای جهاد هست زهرا در جنگ خندق شرکت کرد. در جنگ احد شرکت کرد. اگر بحثی از هجرت هست فاطمه زهرا جزو مهاجرات بود که از مکه به مدینه هجرت کرد. اگر راجع به صبر آیاتی است در قرآن الگو و مجسمه صبر زهرا بود. به قول شاعر می گوید که آن قدر مصیبت بر من ریخت که اگر بر روز ریخته شده بود آن روز از غصه شب می شد. اگر آیاتی در رابطه با توجه به دیگران در قرآن است فاطمه زهرا از سر شب تا صبح اول به دیگران دعا می کرد، امام حسن مجتبی (ع) گفت مادر یک دعا هم برای خودت بفرما، فرمود «الجار ثم الدار» اول همسایه بعد خودمان. دیگران مقدمند. اگر آیاتی راجع به تربیت اولاد هست فاطمه زهرا اولادهایی که تربیت کرد پسرش حسن و حسین بود دخترش زینب کبری اگر آیاتی در قرآن برای حجاب و حیا هست فاطمه زهرا حتی درخواست کرد که من نمی خواهم بدن من را حتی بعد از مرگم کسی ببیند و لذا زنها و مردها را روی تخته می گذاشتند تخته صاف یک نفر آمد تابوت درست کرد که یک دیواری هم داشته باشد گفت: من در فلان منطقه تابوت این رقمی دیدم فاطمه زهرا شاد شد فرمود: اگر من مردم، بدن من را بعد از مرگم نمی خواهم در جلوی چشم مردها باشد
اگر بحث عبادت هست اینقدر عبادت کرد که زانویش ورم کرد. پاهایش ورم کرد. اگر بحث شهادت هست زهرا (س) هم خودش شهید است. هم شوهرش شهید است. هم مادر شهید است. یعنی همسرش شهید خودش شهید مادر شهید. اگر بحث تبلیغ هست زهرا (س) بخشی از عمرش را تبلیغ می کرد. جلساتی داشت خانمهای مدینه می آمدند از ایشان استفاده علمی می کردند. اگر بحث همسرداری هست یک تقاضا در عمرش از همسرش نکرد. معطل نکنم هر آیه ای هر کمالی در قرآن هست: فاطمه زهرا برجسته ترین نمونه آن آیه را عمل کرد. پس اگر بگویم زهرا (س) مجسمه قرآن است و قرآن ناطق است، حرف نابجایی را نزده ایم. بینندگان بحث را در تولد این بی بی گوش می دهند. همسرداری در قرآن چگونه است در قرآن راجع به همسرداری چند تا جمله داریم.
چون تولد حضرت زهرا را روز زن هم نامیده اند.
3- زندگی بر اساس عرف پسندیده جامعه
آئین همسرداری: در قرآن اول می فرماید که چه مرد، چه زن این رقمی همسرداری کنید. «عاشروهن»، عاشروا یعنی معاشرت کنید، زندگی کنید با خانمتان «عاشروهن بالمعروف» یعنی زندگی که می کنید به طور معروف زندگی کنید یعنی طوری زندگی کنید معقول و پسندیده باشد بعضی مرد ها سلیقه های خاصی دارند، بعضی زنها سلیقه های خاصی دارند زن وسواسی است. هر چه شوهرش می گوید اینقدر آب نریز به خدا پاک شد خانم می گوید به دلم، نچسبید، این دلم می دانید چیست؟ یعنی خدا بیخود می فرماید که پاک شد. چون خدا می فرماید پاک شد پیغمبر و چهارده معصوم و مراجع تقلید همه می گویند پاک شد خانم می گوید همه شما دروغ می گویید من می گویم پاک نشد، وسواسی در مقابل خدا و پیغمبر جبهه می گیرد همه می گویند پاک شد او می گوید پاک نشد این معروف نیست زندگی باید معروف باشد باقی زنها چقدر آب می ریزند باقی مردها چگونه پول خرج می کنند. اگر مرد، مردان دیگر برای خانمشان چگونه هدیه می خرند. شما هم مثل بقیه هدیه بخر، کاری نکنید که مثلا من آخوندم باید طوری زندگی کنم در خانه که اگر خواستگاری، آخوندی آمد، طلبه ای آمد دختر مرا بگیرد خانمم نگوید بر پدرم لعنت دخترم را به آخوند بدهم یعنی طوری زندگی کنم که دیگر همسر من از آخوند متنفر شود دخترم هم بگوید من دیگر زن طلبه نمی شوم. پیداست طوری زندگی کردم که معروف نبوده است اینها “آه” به دلشان مانده و لذا حدیث داریم می فرماید: مردها خودشان را آرایش کنند مرد می آید در خانه بوی پی می دهد حالا عیبی ندارد آدم قصاب باشد ولی وقتی می آیی در خانه، خودت را بشور. اصلاً مرد یک قیافه ای در خانه می آید که این زن حدیث داریم که زن اگر در کوچه راه می رود یک مرد خوش عطری از بغل او رد شد بوی آن مرد را شنید، خوش به حال زن ها چه شوهر هایی دارند ما با چه کسی زندگی می کنیم حدیث داریم مردی که به خودش نرسد زنش فاسد می شود حدیث هست، این که می گویم از خودم نیست. مردی اگر به خودش نرسد زنش فاسد می شود یعنی بستری را فراهم کرده که زن فاسد شود بچه هم همینطور است اگر پدر و مادر به بچه نرسد بچه فاسد می شود اگر خود پدر و مادر گاهی با بچه اش نروند یک باغی باغچه ای، پارکی، یک جایی مهمانی بروند حالا در مغازه ها یک بستنی بخورند آه این بستنی در دل این بچه می ماند می گوید: خدایا همه پدر ها پدرند این هم پدر یک بار ما را نبردیک بستنی برای ما بخرد این بچه شما با یک بستنی گول می خورد. چرا آب را روی آهک می ریزند می ترکد؟ چون این آهک از بس خشک شده تا آب به آن رسید متلاشی می شود خانواده های خشک، اگر دید یک مرد معطری از بغلش گذشت این خانم متلاشی می شود اگر دید باقی پدر ها به بچه هایشان محبت می کنند این نمی تواند محبت بکند این بچه متلاشی می شود اگر می خواهید زندگیتان معروف باشد، معروف باشید.
4- آداب و رسوم و عرف جامعه در چارچوب دین
«عاشروهن بالمعروف» یعنی فرهنگ عمومی را باید، البته فرهنگ عمومی صحیح باشد یک وقت ممکن است فرهنگ عمومی همه اشتباه باشد می گوید: خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو. این غلط است یک وقت در عروسی همه نماز نمی خوانند بگوییم نه قرائتی در تلویزیون گفت: فرهنگ عمومی را باید رعایت کنیم پس من هم نمازم را بجا بله، نه، اینجا فرهنگ عمومی که با قرآن و حدیث با کلمات اهل بیت (ع) منافات نداشته باشد باید مراعات کنیم زندگی باید معروف باشد.چند تا سکه حالا یک مردی یک وقت تقوایش گل می کند می گوید نه من دخترم را با پنج عدد سکه با یک سکه! اکنون دیگر یک سکه معروف نیست از آن طرف من هم باید یک مهری بگیرم که رکورد را بشکنم، معروف نیست ما کارمان باید عرفی باشد ممکن است شما یک کاری انجام دهید رکورد را بشکنید اما رکورد شکستن، یکی از وظایف ما رکورد شکستن نیست زمانی یک دوستی داشتیم گفت من می خواهم کاری بکنم رکورد را بشکنم گفتم: حالا این وظیفه شرعی شماست؟ اگر بناست رکورد بشکنیم برویم هندوستان مرتاضانی هستند چهل شبانه روز غذا نمی خورند. این خیلی مهم است؟ این همه در قرآن می فرماید: «کلوا من الطیبات». بخور، بخور، کلوا. آن شخص به آیات “کلوا” عمل نمی کند این غلط است ما آدم داریم که رکورد را در خواب شکسته است چهل شبانه روز نمی خوابد! این خیلی مهم است؟ این ها مرض است مرض امتیاز طلبی، یعنی دلش می خواهد کاری بکند که هیچ کس نکرده است ما وظیفه مان این است که بنده ی خدا باشیم منتهی در بندگی خدا ممکن است کاری بکنیم که رکورد را بشکنیم مثل امام حسین، امام حسین رکورد شهدا را شکست اما نیتش رکورد شکستن نیست او رفت برای اینکه رژیم بنی امیه را بردارد برای حذف بنی امیه رفت کربلا بیشترین شهید راه هم داد بیشترین اسیر را هم داد زیر سم اسب رفت رکورد شکنجه را امام حسین شکست، اما امام حسین اگر در راه می رفت که الآن می گفت: که سلام علیکم ببخشید یک بلند گو دست گرفت مصاحبه کنیم هدف شما از اینکه به کربلا بروید چیست؟ می فرماید: بسم الله الرحمن الرحیم می روم رکورد بشکنم. اگر رکورد می خواهد بشکند که قصد قربت نبود ما باید برای خدا قیام کنیم البته گاهی آدم برای خدا قیام می کند رکورد هم شکسته می شود مثل شما در عروسی همه نشسته اند متوجه می شوی نماز را نخوانده ای فوری بلند شو نماز بخوان گرچه آنجا وقتی نماز می خوانی همه نگاهت می کنند و رکورد هم می شکنی برای خدا قیام کنی رکورد شکست، شکست نشکست، نشکست.
مسئله ی دیگری که مسئله ای است که باید بگوییم، این است که «عاشروهن بالمعروف» با خانمهایتان معروف زندگی کنید خنده تان عادی باشد گریه تان عادی باشد سوغاتی خریدنتان هدیه دادنتان دید و بازدید هایتان اگر در این فامیل رسمشان این است که مثلاً دو ماه به دو ماه خانه همدیگر می روند بگویی: نه اگر می خواهی همسر من باشی سالی یک بار. چرا؟ طبق سلیقه ی فامیل عمل نمی کنی؟ مرد و زن باید طبق سلیقه ی فامیل عمل کنند جز اینکه این سلیقه معروف نباشد. اگر معروف نیست می گوید ببین خانم، ببین شوهر حرف شما با قرآن و حدیث نمی خواند، هر سلیقه ای که ضدّ قرآن و حدیث نبود کوتاه بیایید، گفتم پیغمبر (ص) خنده اش نگرفت ولی گفت اکنون که همه می خندند من هم بخندم. من وظیفه ام نیست روزه بگیرم زخم معده دارم ولی حالا که همه نمی خورند من هم لااقل در خیابان نخورم افکار عمومی را باید مراعات کرد الآن جو جامعه. معروف چیست؟ گاهی اوقات ما معروف عمل نمی کنیم و این درست نیست. «عاشروهن بالمعروف، امسکوهن بالاحسان» یعنی اگر زن داری می کنید درست زن داری کنید. اگر خدای ناکرده کار به جایی رسید که طلاق بدهید یعنی واقعاً به هیچ عنوانی نمی توانید با هم زندگی کنید باز هم قشنگ طلاق بدهید « عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ البقرة/236» مردی که وضعش خوب است به مقدار خوبی وضعش یک هدیه ای به خانمش بدهد از خانمش با محبت جدا شود «وَعَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ البقرة/236»، مردی که در تنگدستی است آن هم به مقدار…
5- دوری از افراط و تفریط در امور زندگی
نه آن قدر تنگ نظر باشیم که مهمان که آمد از خجالت خیس عرق شویم نه آنقدر بریز و بپاش کنیم که اگر در تلویزیون نشان داد خیس عرق شویم امام رضا چه فرمود؟ امام رضا فرمود: طوری زندگی کنید که اگر زندگیتان را خواستید در نماز جمعه برای مردم بگویید ناراحت نباشید. حقوقتان طوری باشد که بگویید: حقوق من این است. ساعت کارم این است. وضعم این است. طوری زندگی کنید که انگشت نما نباشید. خمس هم همینطور است. چقدر خمس بدهیم؟ می گویند کسی به مقدار زندگی اش اگر خرج کرد خمس ندارد یعنی یک آدم اگر یک خانه ای خرید ماشینی خرید یخچالی خرید فریزری خرید فرشی خرید مواردی که انسان برای زندگی اش می خرد خمس ندارد. آن وقت بعضی اشخاص برای اینکه خمس ندهند وسایل بزرگی برای خانه شان می خرند. می گویم: نه. بیا! تو خمس داری، باید یخچالت جمع شود. شما دو نفرید به عنوان مثال یخچالتان باید این اندازه باشد تو که این یخچال این قیمتی را خریده ای پیداست می خواهی از زیر بار خمس،…؟ ماشین شما، در شأن شما چه چیزی است. الآن در شأن ایشان چه ماشینی است؟ ماشینی باید سوار شوی که مردم سوت نزنند. این آقا برای اینکه خمس ندهد با یک ماشین قیمتی، آمده می گوید: در رساله نوشته است مرکب خمس ندارد. من داماد دیدم از وقتی هم که این را گفت دیگر مهرش از دلم رفت. که رفت، که رفت، که رفت، که رفت، اصلاً هر وقت او را می بینم رویم را برمی گردانم که سلام هم به او ندهم. می گفت هجده سال است که پدر زنم را ندیده ام گفتم: بسیار آدم بی خودی هستی، ما صد تا پدر داریم پدر خودمان پدرمان است پدر زن هم پدر است معلم هم پدر است عمو هم پدر است رهبر هم پدر است.
«انا و علی ابوها هذه الامه» ما پنج عدد پدر داریم . پدری که سبب تولد ما شد، به عمو هم پدر می گویند، به پدر زن هم پدر می گویند، به معلم هم پدر می گویند، به رهبر هم پدر می گویند. پدر زن هم پدر است تو هجده سال است دیدنش نرفته ای؟ بعضی ها به عنوان مثال برای اینکه عروس را بسوزانند می گویند: حالا که این طور شد من خانه پدرت نمی آیم. من خانه مادرت نمی آیم. این زندگی معروف نیست.
6- دوری از افراط و تفریط در مسأله حجاب
حجاب باید معروف باشد من حجاب های تند سراغ دارم. فنر را وقتی در دستت گذاشتی فشار دادی تا دستت را برداشتی بالا می پرد و لذا من سفارش می کنم در مدرسه ها خانم هایی که دبیر هستند با رنگ روشن بروند سر کلاس چادر سیاه را در کوچه گفته اند برای اینکه جاذبه نداشته باشد، کسی نگاه نکند اما این بچه سر کلاس به چه دلیلی روزی پنج ساعت باید به سیاه نگاه کند؟ رنگ کرم باشد، رنگ شاد باشد رنگ باید رنگ شاد باشد. در قرآن یک آیه داریم می فرماید: «لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِينَ البقرة/69» رنگ در روان اثر دارد امروز در دانشکده ها روانشناسی رنگ هست. بلی یک وقت مرد است مدرسه هایی که مرد در آن است اما مدرسه دخترانه یک مرد هم نیست همه سیاه پوش همه قهوه ای پوش همه سرمه ای پوش به چه دلیل؟ چه کسی گفته است؟ کدام آیه داریم؟ من آخوند هستم. کدام حدیث داریم؟ حساب بیرون با حساب مدرسه … این زندگی های معروف آن وقت باعث می شود که وقتی بچه وارد خانه می شود، می گوید: های، چادرش را پرت می کند و می گوید: راحت شدم. چرا؟ برای اینکه ما دینی آورده ایم که وقتی دستمان رابرمی داریم بچه مثل فنر بالا می پرد. زندگی باید عرفی باشد اگر از خانمتان کار می کشید عرفی باشد. زن چند ساعت باید در خانه کار کند می خواهی افطاری بدهی افطاری بده اما چقدر باید زن کمک کند خیلی خوب است. در خانه هر زنی هر کاسه کوزه ای هر چیزی هر جایی می گذارد حدیث داریم تمام تغییر و تحولاتی که زن در خانه می دهد پشتی را آنجا می گذارد، صندلی را آنجا می گذارد، پرده را آنجا می گذارد تمام حرکات زن در خانه عبادت است اما چقدر عبادت؟ به شرطی که این زن دیگر از پا نیفتد مریض نشود. «عاشروهن بالمعروف»
7- میانه روی در تحصیل علم و عبادت
بابی داریم” باب الاقتصاد فی العباده” می خواهی عبادت کنی اندازه گیری کن تحصیل باید اندازه گیری شود ما سراغ داریم آدم هایی که اسمشان را ببرم شما هم می شناسید، بد درس خوانده اند اکنون در خانه افتاده اند. چه کسی گفت این گونه درس بخوانید چه کسی گفت این رقمی درس بخوانید یک شخصی را داشتیم در بازار کتاب به دست تند تند مطالعه می کرد، می خواند گفتیم در بازار با مردم سلام علیک کن. این چنین نکن حالا بعد دیدیم چشمش را از دست داد ما باید مطالعه مان خرج کردنمان گریه و خنده مان. می خواهیم عزاداری کنیم قمه می زنیم وقتی می خواهیم بخندیم همه دنیا را مسخره می کنیم رشتی، مازندرانی، کاشانی، یزدی، نه آن عزاداری که قمه می زنی بدنت را خونی می کنی نه این که همه استان ها را دست می اندازی خنده مان معروف نیست گریه مان معروف نیست در ایران متأسفانه اینگونه زیاد داریم یا چهل ستون است یا بی ستون، نه چهل ستون نه بی ستون چهار ستون یعنی افراط و تفریط.
خدایا تو را به حق فاطمه زهرا رفتار و گفتار ما را طوری قرار بده که طبق آیات قرآن و روایات اهل بیت شود و ما را آنی و کمتر از آنی از قرآن و اهل بیت جدا نکن (الهی آمین). سالروز تولد حضرت امام بنیانگذار جمهوری اسلامی که مصادف شد با تولد جدش زهرا را نیز تبریک می گوییم خدایا ما را نسبت به انقلاب امام وفادار قرار بده (الهی آمین). دشمنان ما را شاد نکن (الهی آمین). عیدی ما را عفت دختران عیدی ما را آسان شدن ازدواج عیدی ما را عمل به قرآن قرار بده (الهی آمین). امام رضا فرمود: اگر اسلام را از افراط و تفریط جدا کنند تندرویها و کندرویها را کنار بگذارند خود اسلام ناب را به مردم عرضه کنند همه مردم مسلمان می شوند. هر که از اسلام فرار می کند اسلام درست به او عرضه نشده است. یا اسلام تند یعنی یا شور یا بی نمک. اسلام ناب اگر معرفی شود امام رضا فرمود همه مردم مسلمان می شوند هر که مسلمان نشده اسلام به او نرسیده یا بد به او رسیده است. خدایا اسلام ناب را توفیق شناخت و پیروی اش را به همه ما مرحمت بفرما (الهی آمین).
والسلام علیکم و رحمه الله و بركاته
