متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1383/3/7
بسم الله الرحمن الرحيم
الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي.
مقداري نگاهي به سورهي رحمت الهي ميكنيم بينندگان عزيز بحث رادرشب تولد امام حسن عسكري(عليه السلام) پدر آقا امام زمان(عليه السلام) ميبينند زمان پخش7خرداد است درسال83مطابق باشب جمعهاي است كه جمعهاش تولد آقا امام حسن عسكري(عليه السلام) است به همهي بينند گان و شنوندگان اين روز را تبريك ميگويم بناي ما تفسير سورهي الرحمن بودكه بزرگترين رحمتش اولياي الهي هستند موضوع بحث الرحمن رحمت الهي «الرحمن عّلم القرآن خلق الانسان علمه البيان» قبلاً يك بحثي داشتم كه اصولاً رحمت به چي گفته ميشود همهي نعمتهاي خداوند رحمت است ولي يك سري چيزها راعنايت باكلمهي رحمت گفته شده است خودرحمان از اسمهاي مخصوص خداست رحيم هم هست رحمان هم هست اما مااجازه داريم به كسي ديگر هم رحيم بگوئيم يعني آدم ميتواند خدا به اوبچهاي بدهداسمش رابگذاردرحيم هم توي جامعه افرادي به نام رحيم اما ما اجازه نداريم كه اسم بچهمان رابگذاريم رحمان، رحمان اسم مخصوص خداوند است.
واژهي رحم در قرائت نماز
كلمهي رحم واژهاي است كه هر مسلماني60 بارواجب است اين كلمه را ازدهانش بيرون بيايد يعني 17 ركعت نمازي كه ما ميخوانيم10 تاحمد دارد7 ركعتش هم «سبحان الله والحمدلله ولا اله الا الله والله اكبر» توي هر حمد و قل هوالله 6بارماكلمهي رحم رامي گوئيم كه ده شش تامي شود60 تا « بسم الله الرحمن الرحيم » دومرتبه بعداز« الحمد لله رب العا لمين» بازمي گوئيم « الرحمن الرحيم » بازبراي قل هوالله ميگوئيم «بسم الله الرحمن الرحيم» يعني انسان اگرروزي60 بار كلمهي رحم برزبان جاري بشود آنوقت ميشود كه آدم بي رحمي باشد؟ يعني انسان روزي60 بارباتوجه اگربگويدرحمت، رحمت، رحمت رحمت، رحمت، رحمت، رحمت، رحمت، رحمت، رحمت، رحمت، اين اگرتوجه داشته باشد ميشودآدم بي رحمي باشد؟
مريضي را توي جاده ميبيندبي اعتناباشدفقيري راتوي جامعه ميبيند بي اعتناباشد نسبت به مستاجرش كه پول ندارد تهديدش كند كه پاشو طرف ندارد چكش را ببرد برگه بزند زندانش كند حالا يك خلافي همسر انجام داد انتقام بكشد.
اگر توجه داشته باشيم كه چي ميگوئيم و نقش رحمت چيه خيلي جامعهي ما مشكلاتش حل ميشود و اگر رحم را برداريم هيچي جايش نميرسد شما خواسته باشيد رحم را برداريد توي يك خانهي رحمت نباشد پول جايش را پر نميكند زور جايش را پر نميكند پست جايش را پر نميكند اگر دو تا كارمند و كارگر جزء با هم مهربان باشند زندگيشان شيرين است اگر رحم را از توي اين كارخانه و اداره برداريم هر چه درجه و پست را جابجا كنيم كار مهرباني را نميكند «الرحمن».
توسعهي رحمت، بحث رحمت الهي است گستردگي رحمت قرآن ميفرمايد «رحمتي وسعت كل شيء» رحمت خدا همه چيزي را در بر ميگيرد زهر مار هم رحمت است چون زهر مار در بدن مار رحمت است بله بيايد توي بدن من، من را ميكشد آب دهان هر انساني در بدن انسان رحمت است بله اگر آب دهان اين انسان پرت بشود به ديگري تف ميشود و جسارت ميشود اما اگر اين آب دهان پرتاب شد به انساني جسارت شد معنايش اين نيست كه ا ين آب دهان در جاي خودش و در دهان انسان رحمت نباشد.
نقش مشكلات در رشد و پيشرفت علوم
ما اگر خواستيم ببينيم چي رحمت است هر چيزي در جاي خودش رحمت است چون بلايي ميآيد از جسم ميگيرد از شخص ميگيرد شخصيت را بالا ميبرد اگر فشار تاريكي نبود اديسون اختراع برق هم نبود اگر بلاي مرض نبود علم داروسازي هم نبود.
اگر زلزله نبود خانههاي ضد زلزله سازي و رشد خانه سازي نبود تمام پيشرفتهاي علمي بعداز آن است كه انسان گرفتار شده نشسته فكر كرده عقلش را به كار انداخته وقتي عقلش به كار افتاد براي مبارزه با آن بلا علم و ابتكارش پيش رفته است پس بلاها هم به يك نحوي رحمت است منتهي رحمت مستقيم نيست گاهي كه چوبي را معلم ميزند ظاهرش تنبيه است ولي باطنش رحمت است « ورحمتي وسعت كل شيء » رحمت خدا همه چيزي را در بر گرفته. ما اگر خواستيم قضاوت كنيم نبايستي زود قضاوت كنيم بايد خيلي چيزها را تا آخر خط ببينيم اگر چه. . . در جمع بايد حساب كنيم در فارسي مثالي است كه ميگويند جوجهها را بايستي آخر پائيز شمرد اين يك حرف حسابي است يعني زود قضاوت نكن.
كسي سگي داشت توي خانه براي حفاظت، زنبيلي دست گرفت رفت بيرون خريد كند وبرگردد تا در را باز كرد بيايد تو ديد سگ با پوزهي خوني آمده دم در فكر كرد اين سگ بچهي كوچولويي را كه توي اتاق بوده پاره كرده عصباني شد فوري كلت را كشيد سگ را كشت دويد رفت توي اتاق ديد نه، بچهاش سالم است يك حيواني ديگر آمده توي خانه سگ ديده اين حيوان قصد بچه را دارد بچه قنداقش را گرفته گذاشته آن تاقچهي بالا پريده و با اين حيوان درگير شده آن حيوان را كشته و با پوزهي خوني آمده دم در كه اگر دو تا استخوان چرب به من دادي من امروز جان بچهات را نجات دادم آمده بود كه مثلاً خودنمايي كند بعد غصه ميخورد كه من چرا اين سگ را كشتم گفت رفتم بالاي سر اين سگ نشستم هي نگاه كردم ديدم اين سگ با چشمهايش به من ميگويد چرا زود قضاوت كردي من كه توي خانهي تو بودم صبر ميكردي ميرفتي ميديدي اگر بچهات را كشتم بعد من را ميكشتي زود قضاوت نكنيم.
تا بلا رسيد نگوئيم خدا چرا همچين كردي؟ پشت اين بلا چي بود قبل از اين بلا چي بوده؟ نتيجهي اين بلا چيه؟ اين بلا دفع چه بلاي بزرگتري را ميكند؟ گاهي بلاي كوچك جلوي بلاي بزرگ را ميگيرد گاهي اين بلاي كوچك سبب رشد و تكامل است پس رحمت خدا توسعه دارد تلخيها هم در آن رحمتي ا ست.
قرآن، مايهي رحمت الهي
قرآن رحمت است چون ميفرمايد «الرحمن» پشت سر آن ميفرمايد «علم القرآن» چرا؟ چون انسان نياز به قانون دارد زندگي انسان اجتماعي است انسان مثل بتن نيست كه سبز بشود خشك بشود و كاري به بغل دستياش نداشته باشد سعادت يك نفر ميتواند افرادي راسعادتمندكندشمااگردردانشگاه موفق شدي تمام بستگان خوشحال ميشوند شكست خورديدهمهي بستگان غصه ميخورنديعني پيروزي و شكست شما اثر ميگذارد دنيا سرايت ميكند زندگي ما اجتماعي است خوبيها و بديها در جامعه اثر ميگذارد. اختراع هروئين دهها هزار جوان را نابود ميكند اختراع دارو دهها هزار نفر را نجات ميدهد زندگي اجتماعي قانون ميخواهد منتهي قانوني بي تحريف قانوني از سر چشمهي علم قانونهاي ديگر تحريف شدهاند تورات تحريف شده شما در تورات ميخوانيد خدا كشتي گرفت با حضرت يعقوب(عليه السلام) و حضرت يعقوب(عليه السلام) خدا را زد به زمين و خدا شصت پاي يعقوب(عليه السلام) را دندان گرفت و بالعكس و گفت اگر من را بركت ندهي رهايت نميكنم با زور گاز گرفتن از شصت پاي خداي كشتي گير، خداي عاجز، خدايي كه آدم پشت درختهاي بهشت قايم شد وهي داد ميزد كجا هستي كاش تو را خلق نميكردم پشيمان شده خدا از آفرينش انسان اين كتاب آسماني پر از، حالا پر كه نگويم بسياري از حرفهاي اين رقمي توي تورات هست.
شما در انجيل ميخوانيد كه حضرت عيسي(عليه السلام) با مادرش رفت ميهماني شراب كم آمد صاحبخانه خجالت كشيد گفتند خجالت نكش ظرفها را پر آب كن معجزه ميكنيم شراب درست ميكنيم كه همهي ميهمانها شراب بخورند و مست بشوند كه تو آبرويت نريزد يعني پيغمبر شراب ساز خداي كشتي گير.
رابطهي قرآن با علوم بشري
قرآني به ما داده كه هر چي علم پيش ميرود رشد بيشتر ميشود تنها ديني كه هر چي علم توسعه پيدا ميكند طرفدارانش عزيزتر ميشوند دين اسلام است يك قانون خلاف عقل در اسلام نيست يك قانوني نداريم كه بگويند پيشرفت علم اينرا رد كرده برعكساش داريم كه هر روز مثلاً قرآن ميفرمايد بخاطر اينكه فلان قوم بد آدمي بودند « فبظلم من الذين هادوا» بخاطر ظلمي كه يهوديها كردند « حرمنا» حرام كرديم بر آنها تا ميگويد چي؟ تا ميگويد « الشحم» يعني پي بخاطر اينكه بد كردند گفتيم حق نداريد پي بخوريد اين آيه را ما كه ميخوانديم ميگفتيم كه مگر پي خوردن هم ارزش دارد حالا كه بدي پي به تو نميدهم بخوري پي كه خوردن ندارد پي مفت به ما بدهند ما حاضر نيستيم بخوريم آخر پي چيه كه خدا ميگويد حالا كه بد هستيد تو بيختان ميكنم ميگوئيم چه ميكني؟ ميگويد نميگذارم كه پي بخوريد پي خوردن كه. . . حالا ميبينيم شبها توي تلويزيون بعضي شبها بنده خودم بحثش را شنيدهام كه گوشت قرمز بدون پي و بدون چربي عامل چه مرضهايي است خيلي خوشي نكنيد كه آقا گوشت قرمز قرمز اصلاً چربي نميخواهد بله ممكن است چربي زياديش مضر باشد اما گوشت قرمز خالي هم. . . حالا هم آقايان بعنوان يك كشف علمي كه گوشت بدون پي چه عوارضي دارد.
وقتي قرآن ميفرمايد «والوالدات» يعني خانمها «يرضعهن» شيربدهند«اولادهن» مادرها بچه هاشان راشيربدهندچقدر؟ «حولين كاملين» دوسال كامل شيربدهيد «لمن يتم» هر كه ميخواهددوسال كامل شيربدهيداين ميخواهدبگويدبچه بايدشيرمادربخوردسالهابا تبليغات شيرغيرمادروشيرخشك دادندحالا هرسال كنگره ميگيرنددردنيا كه چه ضررهايي ما ازشيرخشك ديديم وهيچ چيزجاي شيرمادر را پرنمي كندوبهداشتي ترين شيرهاشيرمادراست سرشيشه ايي نميخواهدشيشه نميخواهدگرم كردن نميخواهد سردكردن نميخواهدموادچربي و قندي تزريقي نميخواهدهرچي كه بدن طفل نياز دارد خداوند اتوماتيك توي شيرمادرجاسازي كرده چرا ما. . .
هنوزيك آيه پيدانشده به لطف خدا ومابايدافتخاركنيم «الرحمن علم القرآن» اين رحمت خدا است كه ما. . . ولذا اين همه نعمت هست نميگويد الرحمن چي به تو داديم اول از. . . بعد از كلمهي رحمت ميگويد «الرحمن علم القرآن» قرآن به تو داديم يعني كتابي به توداديم كه يك نقطه پس و پيش نشده است كتابي به تو داديم ازسرچشمهي وحي است(اينطور نيست كه مثل پزشكها ميگويند حالا آزمايش ميكنيم ببينيم چه ميشود مثل مصلحان جهاني، مصلح نمايان جهاني كه ميگويند اين كار را بكنيم بعد چنين ميشود پيشرفته ترين يا ازپيشرفته ترين كشورهاآمريكاست ازنظرحقوقي، سياسي، نظامي، اطلاعاتي، تكنولوژي، از خيلي كشورها. . . سرمايهي زور شده. . . از سن كم شما حالا شما سال دوم سوم دانشگاه هستيد در اين بيست سالهي شما تقريباً چندمرتبه آمريكاخودش گفته غلط كردم طالبان رابزرگ كردگفت غلط كردم اينكه ميگويد غلط كردم يك آدم عادي نيست چندهزارمغزنظامي و سياسي و حقو قي فكرمي كنندتاطالبان رابزرگ ميكنند بعدهمه با هم غلط كردند چندهزارساعت و جلسه و شبانه روز فكر ميكنند صدام را بزرگ ميكنند بعد همه باهم ميگويند غلط كرديم چندهزارساعت مغزوفكركارمي كندعراق را اشغال ميكنند بعد همه با هم ميفهمند غلط كردند يك قانون نيست كه اسلام بگويد ما اين را وضع كرديم بعدبگويدكه مااشتباه كرديم چرا؟ براي اينكه قانون ازسرچشمهي علم است.)
تمام قوانين پشتش يا حزب است يا سود فرد است يا سود حزبي است يا خط است «الرحمن علم القرآن» من راجع به قرآن جلسات ديگر هم حرف دارم پيغمبر و رهبر معصوم هم رحمت است.
پيامبر مايهي رحمت الهي
رهبر آسماني رحمت است قرآن راجع به پيغمبر ميفرمايد«وماارسلناك» اينرا الان شب تولد امام حسن عسكري(عليه السلام) است ميشنويد اينراحدواً دو ماه قبل از امشب هم اشاره شد توي تلويزيون «وماارسلناك الا رحمه» پيغمبرمانفرستاديم تورامگررحمت يعني سرتا پا رحمت هستي البته رحمت است به شرطي كه ما گوش بدهيم آب رحمت است به شرطي كه ما صورتمان را بشوريم اما اگر جوي آب كنار انسان برود و انسان وضو نگيرد يا خودش را نشورد آب رحمت است اما ايشان از اين رحمت استفاده. . . ولذا آيهي ديگر ميفرمايد كه «الا ليطاع» «وماارسلنامن رسول» ماهيچ پيغمبري را نفرستاديم «الا ليطاع الا رحمه» آيهي داريم پيغمبر نيست جز رحمت.
آيهي ديگري داريم پيغمبر نيامد جز براي اينكه اطاعت بشود يعني دريافت رحمت در سايهي چي؟ مثل كتابخانه، كتابخانه رحمت است به شرطي كه شما وارد شويد مطالعه كنيد كامپيوتر رحمت است تا كدام تكمه را بزني. پدر و مادر رحمت است تا چقدر از اين پدر و مادر استفاده كنيم رهبر الهي، به چه دليل ما نياز به امام داريم؟ شب تولد امام حسن عسكري(عليه السلام) بد نيست كه يك چند دقيقهاي راجع به امامت صحبت كنم.
به همان دليلي كه ما نياز به پيغمبر داريم. سوال: به چه دليل ما نياز به امام داريم؟ پاسخ: به همان دليلي كه ما نياز به پيغمبر داريم اگر جاهليم جاهل معلم ميخواهد پيغمبر معلم است اگر متحيريم متحير راهنما ميخواهد پيغمبر راهنما است اگر منحرف ميشويم اگر از آينده خبر نداريم آدم دلش ميخواهد بالاخره بداند آينده چه ميشود ما بايد يك كسي باشد كه از آينده خبر داشته باشد به ما بگويد بالاخره ما اينطرفش را ميبينيم بالاخره تا مردن را ميفهميم اما بعد از مرگ چه خبر ميشود ما از آن علم خبر نداريم بعد از مرگ. . . اگر ما از غيب خبر خواسته باشيم بايد يك كس صادقي باشد كه از غيب يك خبرهايي به ما بدهد علم ما محدود است ما از اسرار هستي خبر نداريم.
(خيلي غصه ميخورم پاي تلويزيون كه مينشينم مثلا ميبينم كه كشف جديد كارشناسان نميدانم محققين ثابت كردند در اثر چه تحقيقات طولاني كه مثلا فرض كنيد كه آب انار چه خاصيتي دارد نميدانم گوشت تازه چه خاصيتي دارد نميدانم سبزي كاهو چه خاصيتي دارد من وقتي اينها را ميبينم خيلي غصه ميخورم) گاهي ميبينم كه توي تلويزيون ميگويند در اثر تحقيقات چنين فلان كهكشان كشف شد حالا در هر كهكشاني مسافت و ستار و مدار و ديگر آنرا من نميدانم يك حديث كوچولو داريم كه تا آخر تاريخ هر چه كهكشان كشف بشود اين حديث بيشتر جلوه ميكند.
امير المؤمنين(عليه السلام) فرمود كرهي زمين نسبت به آسمان مثل يك حلقه است توي يك بيابان يك حلقهي انگشتر توي يك بيابان بيفتد چه جور است آسمان اول نسبت به آسمان دوم مثل يك حلقه است توي يك بيابان آسمان سوم نسبت به آسمان چهارم مثل يك حلقه است توي يك بيابان آسمان پنجم نسبت به آسمان ششم، ششم نسبت به هفتم، هفتم نسبت به عرش، عرش نسبت به كرسي، ما وقتي اين حديث را ميديديم يادم هست كه پانزده سالم بود اين حديث را شنيدم از آيت الله نجفي كاشاني از مفسرين بزرگ كاشان چند دوره تفسير فرمود خدا رحمتش كند حالا اينجا چون كاشان هست و باغ فين هم هست ما 25سال است كه كاشان فيلم پر نكردهايم فقط يك مرتبه سر قبر محتشم فيلم پر كرديم و بعد هم فهميديم يك خبرهايي هم توي عالم غيب هست چون من با دوربين از تهران آمدم رفتم سر قبر محتشم به مناسبت عاشورا يك فيلمي پر كردم يكي از علماي بزرگوار قم خبر نداشت به من زنگ زد گفت شما ديشب با محتشم و امام حسين(عليه السلام) برنامهاي داشتيد؟ گفتم شما خبر داريد؟ گفت نه من هيچ خبري ندارم ولي يك خوابي ديدم گفتم چه خوابي ديدهاي؟ گفت خواب ديدم كه تو رفتهاي حرم امام حسين(عليه السلام) با قلم و رنگ به ديوارهاي حرم امام حسين(عليه السلام) شعرهاي محتشم را مينويسي گفتم بله شما كي اين خواب را ديدهاي؟ گفت ديشب گفتم عصرش من سر قبر محتشم يك نواري براي امام حسين(عليه السلام) واشعار محتشم پر كردم فهميدم يك خبرهايي هم هست.
حدودا پانزده سالم بود كه ايشان در تفسيرش ميفرمود كه همين حديث كه حضرت علي(عليه السلام) فرمود آسمان اول نسبت به دو، دو نسبت به سه تا شش نسبت به هفت حالا هرچي كهكشان كشف بشود ميبينيم اين حديث هي دارد جلوه پيدا ميكند.
رهبر معصوم رحمت است «وماارسلناك الا رحمه للعالمين» الان دنيا مشكلش چيه؟ مترو است، انرژي اتمي است، پتروشيمي است، هواپيما و فرودگاه است؟ دنيا الان توي چي چي ميسوزد؟ توي نداشتن رهبر لايق چرا عراق سوخت؟ رهبرش صدام بود.
با چند هزار كارشناس تازهي آمريكا ميگويد حركات بوش آمريكا. . . حيثيت آمريكا را در دنيا ضايع كرد يعني بوش با همهي كارشناس هايش كه كار ميكنند بعد گروه ديگر ميگويند تو با اين حركتت با اين تفكرت و با اين سياست گذاريت آمريكا را ضايع كردي آمريكاه يك ابهتي داشت. شعارها، آدمها، همه رنگ ميپزند ولي امام صادق(عليه السلام) هر روز جلوهاش تازهتر ميشود رهبر الهي رحمت است نجات از طاغوت رحمت است قرآن ميفرمايد «فانجيناه هو و الذين معه» ما نجات داديم آن پيغمبر و حاميانش را «برحمه منا» معلوم ميشود نجات از طاغوت خودش رحمت است همين نجات رحمت است شما يك گربه را توي قفساش كن هر چه گوشت بيندازي توي قفس ميبيني هي به پنجرهها چنگ ميزند با گربه مصاحبه كنيم كه گربه جان! چي چي ميخواهي؟ ميگويد آزادي ميگوئيم بيايي بيرون ديگر گوشت نيست بايستي توي كوچهها خورده كاغذ بخوري به نايلون دندان بزني ميگويد آزادي، گربه ترجيح ميدهد كه بيرون قدم بزند گرسنه باشد اما توي قفس گوشت پهلويش. . . روزهاي اول فكر ميكردند بعضي كه، بله وضع عراق نميداني برنج ارزان شد يك چند كشتي برنج مقداري برنج وروغن آوردند مردم فكر كردند رفاه است بله توي قفساش كن گربه را هم اگر توي قفساش كني گوشت به او بدهي يا در قفس را باز بگذاري گرسنگي بكشد گرسنگي با آزادي را ترجيح ميدهد با گوشت توي قفس هر نعمتي. . .
(گاهي وقتها ممكن است يك خانمي خواستگار برايش بيايد مهرش زياد باشد ميگويد به! چه خانهاي، چه قيافهاي، چه پزي، اما اين بخاطر هوسهايي كه دارد و دين هم كه ندارد تو را اسير ميكند اسير هوسهاي خودش ميكند ممكن است يك طلايي، ساعت مچياي، تلفن همراهي به اسم تو كند يا ماشيني به اسم تو كند چراغ سبزي ممكن است به تو نشان بدهد ولي تو را اسير هوس خودش ميكند ممكن است يك دامادي براي خواستگاري شما بيايد چيزي ندارد ولي آدم سالمي است اين آدم سالم با فقرش شرف دارد بر آن پولداري كه تو را اسير هوسهاي خودش كند.)
اينكه آدم بفهمد نجات از هوسبازان بين المللي يا هوسبازان كوچه و بازار و پارك و اينها آزادي يك نعمت است. وقت تمام شد «الرحمن علم القرآن» ادامهي بحث را در جلسهي بعد خواهيم گفت. خدايا رحمتهاي خودت را به ما بشناسان و توفيق شكر واقعي مرحمت بفرما(الهي آمين).
در قيامت ما را كه از ما سوال ميكني چون در روز قيامت سوال ميكنند از ين رحمتهاي عمرت را چه كردي؟ جوانيات را چه كردي؟ مالت را چه كردي؟ سلامتيات را كجا مصرف كردي؟ خدايا در آن روزي كه ما(يا من في الحساب هيبته) در دعاي جوشن داريم كه خدايا در حساب، هيبت تو آدم را ميگيرد اولين سوال را هم نميتوانيم جواب بدهيم به ما توفيق بده از الطاف و نعمتها ورحمت تو جوري استفاده كنيم كه روز قيامت سرافراز باشيم(الهي آمين).
اين رحمت آسماني حضرت عسكري(عليه السلام) پدر آقا امام زمان(عليه السلام) تولدش را كه بالاترين رحمت الهي است به همه تبريك ميگويم.
(والسلام عليكم ورحمه الله وبركاته)