متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1382/8/18
«بسم الله الرحمن الرحیم»
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
ماه رمضان 82 بحث اعتدال را داریم اعتدال یعنی میانه روی «اهدنا الصراط المستقیم» خداوند تعریف اسلام را که میکند میگوید «و کذلک جعلناکم امة وسطا» شما امت وسط هستید امت وسط یعنی نه تند نه کند امت وسط. حالا میانه روی در چی؟ در عبادت در غذا در رفیق شدن در قهر کردن در صلح در خرج کردن در گریه در خنده در شادی در عروسی عرض کنم که مطالعه عرض کنم که ورزش اعتدال در همه چیزی چون آنچه توی جامعه ما میبینیم بسیاری از افراد یا افراطی هستند یا تفریطی پس موضوع بحث ما در سایه آیه «اهدنا الصراط المستقیم» موضوع در جستجوی راه مستقیم، راه مستقیم راه اعتدال راه وسط راه میانه نه افراط نه تفریط این موضوعی است که داریم روی آن صحبت میکنیم. یکی از شاخه هایش بحث این بود که خندهها و گریهها گاهی…
اعتدال میان خنده و گریه در مجالس دینی
عرض کنم به حضور شما که نامیزان است. ما گاهی وقتها جلساتمان همهاش جلسه روضه است آنوقت یک جایی درست میکنند بنام فرهنگسرا میگویند همهاش بیایید بخندید فکر میکنیم یک جا باید همهاش گریه کرد یک جا باید همهاش خندید فکر میکنیم اگر توی فرهنگسرا حرف حکیمانه و حرف خوب بزنیم و جلسات علمی مفید رشدی باشد این ضد تفریح است و فکر میکنیم اگر توی مسجد گاهی یک کسی یک چیزی گفت شاد بود مردم را خنداند این کار، کار درستی نیست نه خیر «وانه هو اضحک و ابکی». خداوند هم میخنداند و هم میگریاند منتهی کنترل باید باشد یعنی باید سهم همه داده بشود هر چیزی سهمی دارد معلم چقدر سهم دارد؟ مادر سهم اش چیه؟ همسایه سهم اش چیه؟ سهم آزادی چیه؟ سهم اخلاق چیه؟ سهم منطق چیه؟ ما گاهی وقتها مثلا میگوییم که آزادیه! فکر میکنیم حالا که آزادیه میتوانیم توی روزنامه به هم فحش بدهیم آنوقت سهم اخلاق از بین میرود به اسم آزادی هتاکی میکنند نه آزادی سهم دارد اخلاق هم سهم دارد منطق هم سهم دارد گاهی وقتها کار شما آزادیه شما آزادید این کار را بکن اما این کار ولو به آزادی جور در میآید اما با منطق و و عقل جور در نمیآید خوب این رقمی… علمی نیست عقلی نیست به همان دلیلی که آزادی حق است و سهمی دارد منطق و استدلال هم حق است و سهمی دارد اخلاق هم حق است و سهمی دارد باید همه سهم هایش را داد سهم خنده چیه سهم گریه چیه سهم هایشان را نمیدهیم. گاهی مردها به قدری غیرت دارند که اسم خانم شان را هم توی خانه نمیبرند و خانمش یک چیز دیگری میگوید خوب بگو زهرا خانم نه آدم نباید اسم زن اش را روبروی مردم ببرد خوب ما اسم زنهای پیغمبر (صلی الله علیه و آله) را بلد هستیم طوریه؟ اسم دختر پیغمبر(صلی الله علیه و آله) را بلدیم طوریه؟ بعضی بقدری غیرتشان بی جاست که حتی حاضر نیستند اسم… بعضیها هم به قدری مثلا غیرت وارفته که دیگر میگوید دختر دیر کرد میگوید هر جا هست خواهد آمد اه!! همین اصلا غصه نمیخورد که حالا ناموسش آسیبپذیر باشد ممکن است کسی اغفالش کند گول اش بزند توطئهای برایش بشود بی خیال بی خیال. بعضی خیلی بی غیرتند بعضی خیلی با غیرت، غیرت کنترل باید باشد خنده، همه چیز باید کنترل باشد اصلا معنای قانون هم همین است قانون یعنی بیاییم حساب کنیم این آقا ماشین اش با چه سرعتی باید برود این جاده بدلیل اینکه مقدار ماشین این است عرض جاده هم اینست بخاطر زیادی تردد و بخاطر باریک بودن جاده سرعت توی این جاده باید اینقدر باشد عقلای دلسوز مینشینند میگویند سرعت در این جاده اینقدر جوب بگو چشم نه خیر آزادیه خوب آزادیه گازش بده… دره یا خودت را بکش یا عدهای را بکش هر چیزی سهم دارد در جلسه قبل سهم خنده و گریه را داشتیم گفتیم حرفهایمان ماند حالا از اینجا ادامه میدهیم.
شادی در پی گناه، مایه تعجب خدا
یکی از خنده هایی که بد است اینست که یک حدیث داریم «عجبت» خداوند میفرماید تعجب میکنم «من عبد لایدری» تعجب میکنم نه یعنی که خداوند تحت تأثیر قرار میگیرد یعنی جای تعجب است که انسان میخندد و حال آنکه «لایدری ان راض عنهام ساخط علیه وهو اضحک» اصلا نمیداند که من از او راضی هستم یا راضی نیستم میخندد مثل بچهای که قهقهه میخندد نمیداند نمره هایش چند است صبر کن اگر کارنامه ات خوب شادی کن یک بچهای که توی خیابان دارد شادی میکند و نمیداند نمرهاش صفر قد در قوری است یا یک نمره خوبی است برای… الکی خوش است. به امیرالمومنین (علیه السلام) گفتند خیلی عبادت میکنی چرا اینقدر خودت را خسته میکنی فرمود نمیدانم حتی یک کارم قبول شده یا نه من عبادت خیلی کردم اما قبول هم شد یا نه شما خیلی توی آشپزخانه ممکن است زحمت بکشی عمده اینست که میهمان از غذای شما خوشحال شد یا نه آقا من ده ساعت زحمت کشیدهام بله ولی آنچه پختهای باب میل او نیست مریض بود اصلا سوپ میخواست بیخود اینهمه غذا پختی تمام اینها چربی دارد ترشی دارد و زعفران دارد هم شوهر پول خرج کرد هم زن زحمت کشید اما هیچکدام باب میل… میهمان نیست مهم اینست که او بپسندد اگر او پسندید مهم است.
خندههای بی جا، مایه بطالت عمر
امام سجاد (علیه السلام) دید یک آدم چرت و پرت گو (بطال، بطال یعنی حرف چرت و پرت میزند) آدمی که از صبح تا شام هر چه میگوید هرز میگوید اصلا… آدمهایی هستند میگویند برویم خانه فلانی یک جوک بشنویم اصلا به هم میرسند سلام هم… جوک تازه چی؟ اصلا… مثلا نمیگوید مشکل مملکت چیه؟ الان نه مشکل سیاسی نه مشکل اقتصادی نه مشکل محله نه مشکل روستا این هیچ غصه ندارد میگوید جوک تازه چی؟ امام سجاد (علیه السلام) به یکی از اینها رسید ک میگوید جوک تازه چی؟ فرمود که «ان الله یوما یسخروا فیه المبطلون» روز قیامت هستند که این یاوه گوها و هرزه گوها هی خسارت خواهند کرد عجب چه جوری عمرمان را تلف کردیم گوشت کیلویی چندهزارتومان خوردیم چرت و پرت گفتیم. یک دعایی است ماه رمضان سحرهای ماه رمضان خوانده میشود بنام دعای ابوحمزه ثمالی اصفهان 30-40 سال است این دعا را هر شب میخوانند عدهای هستند احیاء میگیرند و هر شب نماز میخوانند بعد از اصفهان هم شهرهای دیگر الحمدالله راه افتاده خیلی کار خوبی است توی جمهوری اسلامی چند تا کار خیلی خوب شد یکی اعتکاف شد خیلی کار خوبی شد حفظ قرآن ما الان الحمدالله خیلی حافظ قرآن داریم خیلی حافظ قرآن داریم من یکوقت رفتم یکی از کشورها با ما مصاحبه کردند که ما در کشورمان 500 هزار حافظ قرآن داریم در ایران چند تا حافظ قرآن است ما دیدیم خیلی آبروریزی است بگوییم دروغ بگوییم خدا راضی نیست راست بگوییم آدم به هر حال غرور ملی اش اجازه نمیدهد که به هر حال ایران در کشورهای دیگر باید سرفراز باشد گفتم شما چند تا دارید گفت 500 هزار تا شما چند تا دارید گفتم حالا عددش را من نمیدانم اما در ایران روی حافظ قرآن نمیدانم چقدر داریم ولی محافظ قرآن خیلی داریم گفت حافظ چیه محافظ چیه؟ گفتم حافظ الفاظ قرآن را حفظ میکند البته کار خوبی است خیلی خوب اما محافظ ممکن است الفاظ قرآن را غلط هم بخواند اما اگر صدامیها خواستند یک وجب کشورش را بگیرند دفاع میکند و لو حسین فهمیده… برود زیر تانک حسین فهمیده حافظ قرآن نبود اما برای حفظ محافظت از دین خودش برای محافظت از قرآن اش برای محافظت از انقلابش خودش را پرپرکرد شما چند تا حسین فهمیده دارید ممکن است همه تان چشم هایتان را ببندید همه قرآن را بخوانید اما حاضر نباشید یک سیلی برای اسلام بخورید ولی خوب…
محافظ قرآن داشتیم حافظ قرآن کم داشتیم الحمد لله حفظ قرآن راه افتاده و قرآن هم بخصوص فصل اش ماه رمضان است فصل اش ماه رمضان است یک آیه قرآن خواندن ثواب یک ختم قرآن دارد حالا لازم هم نیست وسطهای قران را بخوانید همان سوره کوچکها را تند تند بخوانید قل هوالله را که حفظ هستید یک کسی آمد گفت من همه قرآن را حفظ هستم من دیدم خیلی آبروریزی است من چی چی به این بگویم گفتم خوب من هم 11 هزار قل هوالله حفظ هستم شما بالاخره اگر هم قرآن حفظ نیستید آن سوره هایی را که بلدی یک خورده تلاوت قرآن را ماه رمضان زیاد کنید. در دعای ابوحمزه ثمالی که سحرهای ماه رمضان میخوانند میگوید خدایا من هر وقت میآیم سرنماز خوابم میگیرد بعضیها هستند تا مطالعه میکنند خوابشان میگیرد بعضیها هستند پای منبر خوابشان میگیرد. یک واعظ به مردم میگفت من هم حق پدری بر گردن شما دارم هم حق مادری اما حق پدری دارم به گردن شما چون موعظه تان میکنم اما حق مادری دارم این موعظه لالایی میشود پای منبر من میخوابید. یک کسی هم از لبنیاتی آمد لبنیات بخرد به این آقایی که شیر میفروخت گفت آقا دو نفر به گردن من حق دارند یکی مادرم به من شیر داد یکی امروز تو به من شیر دادی تو هم از امروز حق مادری داری.
حضور در مجالس باطل، مایه کسالت در نماز
در دعای ابوحمزه میگوید خدایا سرنماز کسل هستم چرتم بی نشاطم چرا؟ میگوید به 11 دلیل یکی از دلیلها اینست که «لعلک رأیتنی» شاید من را میبینی «آلف مجالس البطالین» دلیلی که نه… مزه عبادت را نمیچشیم اینست که «لعلک» خدایا شاید تو «رأیتنی» میبینی من را «رأیتنی آلف» یعنی الفت «آلف»، «مجالس» هم که میدانید یعنی چه «مجالس البطالین» بطالین یعنی آنهایی که هی باطل میگویند همهاش چرت و پرت میگویند خدایا از بس که دیدی که من الفت گرفتم یعنی انس گرفتم با مجلس چرت و پرت گوها چون از بس که گوشم چرت و پرت شنیده دیگر مزه عبادت از من چی؟ گرفته شده مثل ظرفی که چیز آلوده توی آن بکنند بعد آب هم که توی آن میریزی بخوری آن آب هم بو بر میدارد حالا غیر آلوده هم لازم نیست باشد مثلا یک ظرفی ترشی توی آن باشد حنا توی آن باشد آلوده هم نیست چیز خوبی است اما بالاخره وقتی توی ظرف حنا آب کردی بخوری بوی حنا میدهد من ظرف روحم را پر کردهام از چرت و پرت گویی آنوقت اینست که دیگر جا بر نمیدارد. مس را که میخواهند سفید کنند اول این مس را با یک رقم شنی با یک چیزی این را میسائیدند که بعد آن موادی را که به آن میزنند آن سفیدی را جذب کند من نور جذبم نمیشود چون دیوار روحم گرد گرفته آئینه وقتی نشان میدهد که پاک باشد آئینهای که پر از غبار است شما را خوب نشان نمیدهد من روحم غبارآلوده شده با یاوه گوییها حدیث هم داریم اولین سیلی که خدا به انسان میزند اینست که گناه که کرد مزه عبادت را از او میچکد سه ساعت نشسته حرف میزند ولی تا میخواهد نماز بخواند حال ندارد. الله اکبر بسم الله الرحمن الرحیم الحمدالله رب العالمین الرحمن الرحیم مالک یوم الدین ایاک نع… یک نمازی میخواند که امام صادق (علیه السلام) فرمود بعضیها بقدری زشت نماز میخوانند که اگر اینطوری که با خدا حرف میزنند با همسایه شان حرف بزنند همسایه جوابش نمیدهد میگوید برو، برو گم شو برو اول بخواب صورتت را بشور بعد با من حرف بزن این چه رقم با من حرف زدن است؟ (دست توی دماغش میکند دست تو چیزش! میکند دماغش را میخاراند) بقدری زشت نماز میخواند. یک کسی نماز میخواند باریش هایش هم بازی میکرد همچین میگفت «ایاک نعبد و ایاک نستعین اهدنا الصراط المستقیم صراط الذین انعمت علیهم» امام فرمود ببین اینکه با ریش هایش دارد بازی میکند پیداست حضور قلب ندارد.
امام سجاد (علیه السلام) وقتی نماز میخواند فقط اگر بادی میوزید عبایش تکان میخورد انگار گنجشک روی دوشش نشسته تکان نمیخورد. حدیث داریم زن که میرود سرنماز آنچه طلا دارد به خودش آویزان کند مرد که طلا برای او حرام است حتی زنجیر طلا حتی حلقه طلا به بعضی جوانها میگوییم حلقه طلا حرام است میگوید نامزدی است! میگویم خوب اگر نامزدی شد حلال میشود؟ با اسم نامزد که حرام حلال نمیشود یک کسی جگر بو میداد روی منقل گربهها جمع شدند فوری گفت بلاله بلاله!!! این فکر کرد که مثلا اگر بگوید بلاله گربهها میروند؟ اگر به جگر گفتیم بلال که گربهها نمیروند که اگر ما به طلای حرام گفتیم نامزدی، نامزدی حرام را حلال نمیکند آنوقت آن عروس خانم هم اجازه ندهد شوهرش گناه بکند یک گناه الکی… آخر گاهی یک کسی گناه میکند چیزی گیرش میآید این دائما حلقه طلا دستش است یک گناه الکی عروس خانم به شوهرت بگو که ما امشب پای بحث تلویزیون آقای قرائتی نشسته بودیم حالا آقاش هم نمیخواهد بگویی قرائتی بگو ما امشب پای بحث تلویزیون قرائتی نشسته بودیم ایشان گفت که اسلام و همه مراجع میگویند طلا بر مرد حرام است و حال آنکه اینطور شده شما بیا ماه رمضان برای رضای خدا دیگر این گناه را انجام نده چقدر ما گناه الکی میکنیم الکیها. خدایا من میروم نماز بخوانم نشاط عبادت ندارم چرا؟ برای اینکه «رأیتنی» ببینم هوش تان چطوره؟ «لعلک» یعنی چی؟ شاید «رأیتنی» دیدی تو من را «آلف» الفت گرفتم انس گرفتم «مجالس البطالین» مجلس آدمهای باطل گو، دیدی من هرزه میگویم رفتهام جلسه هرزه را گرم کردهام اصلا راضی بودن به گناه هم گناه است. حضرت صالح (علیه السلام) شتری داشت این شتر معجزه الهی بود چون گفتند اگر تو پیغمبری الان از این کوه یک شتر بیاید بیرون شتر چنین و چنانی تو مگر نمیگویی من پیغمبرم وصل به قدرت خدا هستم به همان خدا بگو از دل… از دل کوه شتر بیاید بیرون. شتری آمد بیرون این… گفت خوب این شتر آب منطقه را میخورد… یک روز شتر آب بخورد یک روز آب مال شما عوض اش شیر فراوان برای شما میدهد «هذه ناقة الله هذه» این «ناقةالله» این ناقه، شتر مربوط به قدرت خداست «لا تمسوها بسوء» لا تمسوها تماس نگیرید با این ناقه «بسوء»، «لا تمسوها بسوء» سوء یعنی بدی یعنی ضربهای ضرری به این شتر… چرا؟ «فیأخذکم» اخذ میگیرد شمارا عذاب علیم عذاب دردناک شما را میگیرد. اینجا میدانید چرا این آیه را نوشتم؟ میخواستم یک نکته بگویم اگر چیزی رنگ الهی داشت میشود مقدس به مقدسات جسارت کنید عذاب دارید (این در مقابل یک کسی است که میگفت ما چیزی بنام مقدس نداریم! حالا افرادی پای تلویزیون هستند میدانند غرض من کیه، یک کسی اینطرف و آنطرف سخنرانی میکرد میگفت ما چیزی بنام مقدس نداریم این آقا مقدسه نه خیر هیچکس مقدس نیست) قرآن ببینید میگوید:«هذه ناقةالله» این ناقه مربوط به قدرت غیبی الهی است «لا تمسوها بسوء» به این ناقه سوء و ضربه و ضرری وارد نکنید چرا؟ این شتر با همه شترها فرق دارد این قداست دارد «ناقة الله».
احترام به مقدسات دینی، لازمه ایمان
چیزی که مربوط به خداست «بیت الله، عبدالله، عبادالله، کتاب الله، حکم الله» یک چیزی که مربوط به خدا… این قانون الهی است مقدس است کتاب خداست مقدسه. بابا ابولهب خیلی آدم جنایتکاری است عموی پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بسیار آدم پستی است اما تا مادامی که این ابولهب… بنده الان دستم روی ابولهب بزنم اشکال ندارد ببینید پاک کردم اما اگر این ابولهب توی آیه بود« تبت یدا ابی لهب» این ابی لهب را نمیتوانم دست روی آن بگذارم این خدا لعنت اش کند ولی چون اسمش توی قرآن است آیه قرآن است نمیشود دست بی وضو به آن زد گرفتی چی شد؟ گاو را میکشند پوست اش را چرم میکنند این چرم اگر کفش شد دور بینداز روی خاکش بمال اما همین چرم اگر جلد قرآن شد همین چرم را ما میبوسیم آهن اگر در خانه شما شد لازم نیست ببوسی اما اگر همین آهن ضریح پیغمبر (صلی الله علیه و آله) شد میبوسیم چون وصل به رسول الله شد سوال: آیا ما چیزی بنام مقدس هم داریم؟ بله خدا مقدس است و هر چیزی هم که وصل به او شد مقدس است کتاب خدا بنده خدا قانون خدا خانه خدا مقدس است خوب. خنده کنترل باید بشود (بطال)… البته این را هم بگویم نمیخواهم بگویم جلسه ما همهاش علمی و حکمتی باشد چون گاهی وقتها بحثهای علمی هم که میکنند طرف خسته میشود من خودم فوق اش 2 ساعت بتوانم مطالعه کنم بعد از دو ساعت خسته میشوم باید یک صحنه عوض بشود.
انسان نیاز به تفریح دارد خدا انسان را اینگونه آفرید که نیاز به تفریح دارد یک جنب و جوشی… اصلا عبادت ما جنب و جوش توی آن هست نماز ما حرکت توی آنست حج ما حرکت توی آنست جهاد ما حرکت توی آنست. خیلی از عبادتهای ما با حرکت خط کشی میشود مثلا میگویند هر گامی که برای تحصیل برداشتی چقدر ثواب داری یعنی… نمیگوید هر کلمهای که یاد گرفتی میگوید هر قدمی که برای تحصیل برداشتهای یعنی برده روی حرکت هر قدمی که برای صله رحم برداشتی نگفته هر عمهای که دیدی! هر نگاهی که به خاله کردی میگوید هر قدمی که برای صله رحم یعنی ثواب برده روی قدمها ما مساله حرکت و تنوع و اینها را قبول داریم خود نماز تنوع دارد یک خوردهاش را ایستاده میگوئیم یک خوردهاش را رکوع میگوئیم یک خوردهاش را سجده میگوئیم یک خوردهاش را همچین میگوئیم یک خوردهاش را همچین میگوئیم بعد از نماز، خود نماز تنوع دارد تنوع لازمست تفریح لازمست حرکت لازمست همه اینها لازم اما حساب شده. روز قیامت خنده هایی که حزب الله تحقیر میشود مثلا یک بچهای به تکلیف رسیده تا دیروز با دخترخاله هایش با دخترعمه هایش میگفتند بازی میکردند امروز که به تکلیف رسیده این بچه مثلا میخواهد تقوا داشته باشد فامیلها هو هو!! دیگه حالا مرد شده!! بیا برو!!! اصلا سر به سرش میگذارند که… بابا این بچه الان سیزده چهارده سالش است میخواهد تقوا داشته باشد دیگر میخواهد نگاه به نامحرم نکند فامیلها سر به سرش میگذارند یا دارد نماز میخواند دارند به او میخندند.
خندههای تحقیرآمیز در دنیا، مایه تحقیر در قیامت
قرآن برای اینهایی که به خوبها میخندند یک آیه تندی دارد خیلی تند است روز قیامت جهنمیها هی التماس میکنند خدایا! ما را از جهنم نجات بده «قال اخسئوا فیها و لاتکلمون» (اخسا) در فارسی میگوئیم چخ به سگ میگویند چخ «اخسا» یعنی به سگ میگویند خفه شو «اخسا» یعنی یه جوری که با سگ برخورد میکنند با این برخورد میکنند بعد میگوید چرا؟ میگوید «انه کان فریق من عبادی» بعضی بندگان خوب من داشتند دعا میکردند «فاتخذتموهم سخریا» شما حزب الله را مسخره کردید «و کنت منهم تضحکون» تضحکون، ضحک، ضحک یعنی خندیدن به خوبها خندید مواظب باشید به آدمهایی که بخاطر عبادت بخاطر تقوا نمیکنند خنده نکنید این خندهها تحقیر مقدسات است.
خدایا! هر جا از مرز تو پرت شدهایم تا حالا به آبروی خوبان تاریخ ما را بیا…بیامرز. از این به بعد ما را در راه مستقیمی که افراط و تفریط توی آن نباشد همانطوری که تو دوست داری ما را در آن راه قرار بده.
«و السلام علیکم و رحمة الله»
