فاتحان خرمشهر از كدام طبقه بودند؟

چه كساني در اين پيروزي بزرگ نقشي ايفا نكردند؟ نه در جبهه حضور يافتند و نه از رزمندگان مظلوم حمايت كردند؟ چه كساني در مقاومت 34 روزه در مقابل دشمن و در بدو حمله ارتش بعثي عراق به اين شهر، مقاومت كردند؟مسجد جامع خرمشهر چه نقشي در مقاوت و نيز به هنگام پيروزي رزمندگان اسلام ايفا كرد؟ چه شد كه رزمندگان اسلام از دشمن نترسيدند و چون آهن، مقاوم و پر صلابت ايستادند؟
بزرگ داشت سوم خرداد، روز فتح خرمشهر، پس از يك اشغال نسبتاً طولاني از سوي ارتش متجاوز بعثي عراق، در حقيقت احترام به حماسه مقاومت مردم ايران و رزمندگان اسلام در جريان جنگ تحميلي است. اين جنگ كه دو برابر مدت زمان جنگ دوم جهاني به طول انجاميده است، يكي از گسترده ترين و طولاني ترين جنگ هاي تاريخ بشر و حوادث كشور است. ويژگي اصلي فتح خرمشهر را بايستي در نتيجه به ثمر رسيدن تلاش طولاني و مستمر رهبر كبير انقلاب اسلامي، حضرت امام خميني(ره) و فرماندهان عزيز جبهه هاي جنگ و رزمندگان سلحشور و مردم مقاوم كشور براي مقابله با دشمن و دفع تجاوز برنامه ريزي شده رژيم بعثي صدام دانست.

از آنجا كه دفاع در برابر يورش دشمن، مهم ترين عامل براي حفظ استقلال يك كشور است، بنابراين فتح خرمشهر در روز سوم خرداد سال 1361 به معناي توانايي انقلاب اسلامي براي ظهور قدرت هاي بديع از درون ملت به منظور حفظ تماميت ارضي كشور در مقابل تهاجم همه جانبه دشمن بوده است. متأسفانه ملت ايران در دوران رژيم سلطنتي و حكومت شاهان فاسد و خودكامه، تجربه تلخي را در از دست دادن بخش هايي از پيكره خود در حافظه تاريخي خود دارد. اگر به دوران گذشته ايران تا حدود سيصد سال پيش، نگاهي انداخته شود و در مورد وقايع آن تأمل صورت گيرد و تاريخ مكتوب آن تورق شود، روشن خواهد شد كه در هر جنگي كه در مرزهاي كشور رخ داده، ايران بخش هايي از سرزمين خود را از دست داده است و تنها در دوران حيات انقلاب اسلامي و در دوره پرافتخار رهبري حضرت امام خميني(ره)، است كه اين معادله تاريخي به هم مي ريزد و ايران موفق مي شود كه پس از اشغال بخش هايي از سرزمينش، دشمن را از تمامي خاك خود با قدرت تمام بيرون براند. پس از گذشت اندكي از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، جنگي نابرابر با حمايت قدرت هاي بزرگ جهاني و كشورهاي عرب پولدار نفتي، بر ايران تحميل مي گردد.

در اين شرايط، مردم ايران فقط با انگيزه الهي و با دست هاي خالي از سلاح هاي پيشرفته و با عشق به مكتب اسلام و با هدايت رهبريِ حكيم نهضت اسلامي، در جبهه هاي جنگ حضور مردانه و عاشقانه مي يابند و به كمك نيروهاي مسلح خود مي شتابند و از خود، حماسه هايي شگرف مي آفرينند. يكي از ثمرات اين فداكاري عظيم، فتح خرمشهر، در پايان سلسله عملسات بيت المقدس و پس از يك نبرد طولاني 25 روزه است. مقاومت شديد دشمن در خرمشهر براي حفظ موفقيت هاي به دست آمده و پافشاري آن بر اشغال بخش هاي وسيعي از استان خوزستان، اهميت و ابعاد اين اتفاق بزرگ را در استراتژي نظامي حاكمان وقت بغداد و متحدان جهاني و منطقه اي اش روشن مي كند.

آن روزها صدام حسين، رئيس وقت رژيم بعثي عراق، تلاش داشت تا به هر قيمتي كه شده اين شهر مهم و زيبا را در اشغال خود نگه داشته و آن را از دست ندهد. به ويژه آن كه او با تبليغات وسيع و دامنه داري كه انجام داده بود نمي خواست به يكباره تصور «شكست ناپذيري» را كه از خود در اذهان متحدان و حاميانش پديد آورده بود، دچار خدشه نمايد. به همين دليل نيروهاي نظامي خود را كه مسئوليت حفظ خرمشهر را بر عهده داشتند آن قدر در آن شهر نگه داشت كه به يكباره حدود 12 هزار اسير، از ارتش خود در درون آن شهر برجاي گذاشت. اين در حالي بود كه پس از ورود رزمندگان اسلام از سمت شمال غربي خرمشهر به داخل آن بندر، بسياري از نظاميان بعثي، در آخرين لحظات، با رها كردن سلاح خود، به آب زدند و با عبور از اروند رود از مهلكه گريختند.

مسلم است كه اين پيروزي اعجاب انگيز و افتخار آفرين، فقط در سايه روحيه بزرگ و قلوب سرشار از ايمان و اخلاص و روح شهادت طلبي رزمندگان عزيز اسلام،كه در مكتب امام خميني(ره)، به طور مرتب، خود را از وابستگي هاي دنيايي رهايي مي بخشيدند، اتفاق افتاد و رمز حماسه بزرگ و جاودان «فتح خرمشهر» را فقط بايد در آن مقوله جست و جو كرد. البته نبايستي از كنار برنامه ريزي دقيق و انتخاب تاكتيك هوشمندانه اين عمليات كه عبور عمده قوا از رودخانه كارون به عنوان تلاش اصلي عمليات طرح ريزي شده بود، گذشت. مطالعه گسترده در مورد چگونگي آرايش دشمن در فضاي 5400 كيلومتري منطقه عملياتي و نيز پي بردن به روش و تاكتيك دفاعي دشمن و نيز برنامه ريزي براي استفاده از نقاط ضعف دشمن و حمله به عقبه هاي تداركاتي و خطوط مواصلاتي لشگرهاي زرهي و مكانيزه دشمن را بايستي از عوامل اصلي موفقيتِ نبرد فتح خرمشهر دانست.

رزمندگان اسلام در آن ايام نام نبرد خود را كه از تاريخ 10/2/1361 شروع شد و در 3/3/1361 با فتح خرمشهر به پايان رسيد، «عمليات بيت المقدس» گذاشتند، تا به مردم جهان و مردم دربند عراق بگويند كه هدف اصلي اين نبردها نه فقط دفع تجاوز دشمن از سرزمين هاي اشغالي ايران، بلكه نشان دادن راهي براي فتح بيت المقدس از چنگ اشغالگران صهيونيست از سوي مسلمانان و مردم منطقه است. پيام روشن اين انتخاب زيبا براي نام گذاري اين عمليات، از سوي رزمندگان ايران، همانا همدلي با فرزندان قدس و فلسطينيان مظلوم و آواره، در آن سوي خاورميانه بود. فتح خرمشهر اولين صداي رساي ايرانيان، خطاب به همه كساني بود كه حريم سرزمين و تاريخ شان از سوي بيگانگان مورد تعرض قرار گرفته بود، كه راه پيروزي از مسير سرخ شهادت مي گذرد و پيروزي از آن خداست چرا كه: «وَ مَا النَّصَرَ اِلا مِن عِندِالله».

در سال روز حماسه فتح خرمشهر، فرصت مناسبي است تا مردم ايران بررسي نمايند كه چه كساني در فتح آن شهر خونين نقش داشتند؟ آن ها از چه طبقاتي از مردم برخاسته بودند و انگيزه و اهدافشان از اين مقاومت طولاني و پرثمر چه بود؟

شايد پاسخ به بخشي از پرسش هاي فوق در اين جمله بنيانگذار انقلاب اسلامي خلاصه شود كه: «ملت ما براي خدا قيام كرده است و ملتي كه براي خدا قيام كند از هيچ چيز نمي ترسد و آسيب نمي بيند». به حق، فرماندهان جبهه هاي جنگ و رزمندگان سلحشور اسلام در آن دوران، از جمله كساني بودند كه مصداق بارز سخن فوق بودند.آنان فقط براي خداوند، تمام توان خويش را عليه دشمن به كار گرفته بودند و بيش از هر چيزي به شيوه هاي مقابله با دشمن فكر مي كردند و ابتكار عمل مناسب در طرح ريزي هاي عملياتي از خود به خرج مي دادند، جلسات خود در قرارگاه كربلا با آياتي از قران مجيد، آغاز مي كردند و بر بالاي اكثر نقشه ها و كالك هاي عملياتي خود اين آيه كريمه را درج كرده بودند كه: «وَالَّذينَ جاهَدوا فينا لَنَهدينَّهُم سُبُلَنا وَ اِنَّ اللهَ لَمَعَ المُحسِنين» و آنان كه در راه ما جهاد و كوشش كردند، محققاً آن ها را به راه هاي خويش هدايت مي كنيم و خداوند هميشه با نيكوكاران است. (سوره عنكبوت، آيه 69)

اين شعر اقبال لاهوري نيز زمزمه برخي از رزمندگان بود كه:
ما زنده از آنيم كه آرام نگيريم
موجيم كه آسودگي ما عدم ماست
در اين شرايط بود كه خداوند هم راه چگونگي آزادسازي خرمشهر را از چنگال دشمن به آن ها نشان داد و بالاخره «خرمشهر را خدا آزاد كرد».

دكتر حسين علايي