«اهدنا الصّراط المستقيم»
نكته‌اى در سوره مباركه‌ى حمد هست كه من مكرّر در جلسات مختلف آن را عرض كرده‌ام. وقتى كه انسان به پروردگار عالم عرض مى‌كند «اهدنا الصّراط المستقيم» -ما را به راه راست و صراط مستقيم هدايت كن- بعد اين صراط مستقيم را معنا مى‌كند: «صراط الّذين انعمت عليهم»؛ راه كسانى كه به آنها نعمت دادى. خدا به خيلی‌ها نعمت داده است؛ به بنى اسرائيل هم نعمت داده است: «يا بنى‌اسرائيل اذكروا نعمتى الّتى انعمت عليكم». نعمت الهى كه مخصوص انبيا و صلحا و شهدا نيست: «فاولئك مع الّذين انعم‌اللَّه عليهم من النّبيّين و الصّدّيقين و الشّهداء و الصّالحين». آنها هم نعمت داده شده‌اند؛ اما بنى‌اسرائيل هم نعمت داده شده‌اند.
كسانى كه نعمت داده شده‌اند، دوگونه‌اند:
1 يك عدّه كسانى كه وقتى نعمت الهى را دريافت كردند، نمى‌گذارند كه خداى متعال بر آنها غضب كند و نمى‌گذارند گمراه شوند. اينها همانهايى هستند كه شما مى‌گوييد خدايا راه اينها را به ما هدايت كن. «غيرالمغضوب عليهم»، با تعبير علمى و ادبيش، براى «الّذين انعمت عليهم» صفت است؛ كه صفت «الّذين»، اين است كه «غيرالمغضوب عليهم و لاالضّالّين»؛ آن كسانى كه مورد نعمت قرار گرفتند، اما ديگر مورد غضب قرار نگرفتند؛ «و لاالضّالّين»، گمراه هم نشدند.
2 يك دسته هم كسانى هستند كه خدا به آنها نعمت داد، اما نعمت خدا را تبديل كردند و خراب نمودند. لذا مورد غضب قرار گرفتند؛ يا دنبال آنها راه افتادند، گمراه شدند. البته در روايات ما دارد كه «المغضوب عليهم»، مراد يهودند، كه اين، بيان مصداق است؛ چون يهود تا زمان حضرت عيسى، با حضرت موسى و جانشينانش، عالماً و عامداً مبارزه كردند. «ضالّين»، نصارى هستند؛ چون نصارى گمراه شدند. وضع مسيحيّت اين‌گونه بود كه از اوّل گمراه شدند – يا لااقل اكثريتشان اين‌طور بودند – اما مردم مسلمان نعمت پيدا كردند. اين نعمت، به سمت «المغضوب عليهم» و «الضالّين» مى‌رفت؛ لذا وقتى كه امام حسين عليه‌السّلام به شهادت رسيد، در روايتى از امام صادق عليه‌السّلام نقل شده است كه فرمود: «فلما ان قتل الحسين صلوات‌اللَّه‌عليه اشتدّ غضب اللَّه تعالى على اهل الارض»؛ وقتى كه حسين عليه‌السّلام كشته شد، غضب خدا درباره‌ى مردم شديد شد. معصوم است ديگر. بنابراين، جامعه‌ى مورد نعمت الهى، به سمت غضب سير مى‌كند؛ اين سير را بايد ديد. خيلى مهمّ است، خيلى سخت است، خيلى دقّت نظر لازم دارد.
نماز جمعه تهران 1377.02.18
منبع : khamenei.ir
