متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1382/3/29
«بسم الله الرحمن الرحیم»
امام (رحمة الله علیه) می فرماید اگر کسی نصف لیوان آب دور بریزد اسراف کرده است این در رساله تحریر آمده است اسراف هم از گناهان کبیره است حالا ما توی خانه شیلنگ را بر می داریم چقدر آب بیخود می ریزیم توی حمام و جاهای دیگر چقدر آب بیخود می ریزیم بماند اگر دور ریختن آب گناه کبیره است دور ریختن عمر چه می شود واقعا هدر دادن عمر خیلی مهم است. اصولی که در تفریح باید مراعات بشود اصولی است عقلی و شرعی و منطقی و پذیرفته و دلپسند و استاندارد و بین المللی پیرامون تفریح و ورزش:
برنامه روزانه یک مسلمان
1-تنظیم و برنامه ریزی کار باید یک برنامهای داشته باشد چندین روایت داریم که مسلمان باید کارهایش را تقسیم کند. حدیث داریم «ساعة لمناجات ربه» یک ساعت بگذارید برای گفتگوی با خدا «ساعة للمعاش» ساعتی را برای درآمد خرجی زن و بچه «ساعة للِّذته» ساعتی را برای لذت تفریح، زیارت دوستان، گپ زدن، گفتگو از این می فهمیم که ورزشکار ما باید بنده خدا هم باشد هنر درآمد هم داشته باشد نمی شود گفت من اهل فلان ورزش هستم خوب ورزش ات را بکن باقی کارهایت چیه؟ یک کار دیگر هم باید بکنید مثل اینکه به یک کسی بگوئید شما چکارهاید؟ بگوید من پیش نماز هستم پیش نمازی که شغل نیست پیش نمازی خوب است منتهی باید بعد از نماز یک حدیث بگویی یک مسئله بگویی یا درس هم بدهی یا درس هم بخوانی پیش نمازی یعنی یک متر جلوتر خوب اگر یک متر جلوتر شغل است پس یک متر عقبتر هم شغل است به یک کسی بگویند شما چکارهاید بگوید من هم پس نمازم. پیش نمازی شغل نیست پیش نمازی برای عالم، طلبه کسی که به هر حال اهل قرآن، تحصیل، تبلیغ یکی از این کارهایی که مربوط به دین است باید انجام بدهد خوب منتهی پیش نمازی هم بکند. فوتبالیست هم همینطور است گل ات را بزن گاهی هم گل بخور اما بالاخره هنر چی؟ زن و بچه چی؟ برادرت بیکار است چی؟ خواهرت جهازیه ندارد چی؟ کمک به پدر و مادر چی؟ یک رابطه با خدا یک رابطه با خانواده یک رابطه با خودت این تنظیم یک اصل است. این که گفتم خیلی خوب بود اگر یک کسی زیاد درس بخواند به تفریح اش نرسد فردا یک رنگ زرد، فلج و اعصاب خورد. زیاد بازی کند فردا 16 تا تجدیدی هم دارد عقب مانده علمی است آدم بی سواد در جامعه تحقیر می شود.
عبادت همراه با تحرک و حرکت
همینطور که اندام بدن با هم بزرگ می شود اگر زنی بچه بزاید کله بزرگ بدن کوچک این چی می شود؟ یک زن دیگر بچهای با بدن بزرگ و کله کوچک بزاید بدنی سالم است که اندامش مناسب باشد تفریح، کار، عبادت، خدمت، همهاش باید به هم بخورد. دوم یکی از اصولی که دوم مطرح می شود در تفریح 2-تفریح برای همه اسلام وقتی گفته نماز بخوانید بر همه واجب کرده از مرجع تقلید90 ساله خانه دار، پیر، بزرگ تاجر همه باید خم شوند همه باید به سجده بیفتند چه سازمان تربیت بدنی و چه تشکیلات ورزشی روی کره زمین می توانست قدرتی داشته باشد که با یک دستور تمام مردم را روزی پنج بار به خم شدن و صاف شدن…
گرچه آن خم شدن عبادت است اما در درون این عبادت مسئله حرکت هم جاسازی شده طواف عبادت است اما توی همین طواف حرکت است سعی و صفا و مروه عبادت است اما توی همین عبادت حرکت است یعنی اسلام حرکت و جنب و جوش و ورزش را لا به لای کارها جاسازی کرده مثل خانم یا برادری که لباس می شورند هدف اش لباس شستن است اما توی همین لباس شستن غذایش هضم می شود عرق بدنش هم در می آید ورزش هم می کند باید برای همه باشد کوچک بزرگ عام و خاص امام (رحمة الله علیه) برنامه تفریح زیاد داشت منتهی شرط می کردند که اگر می خواهیم به تفریح برویم دو تا شرط دارم یکی اینکه 1-غیبت نکنیم ما می خواهیم کیف کنیم چرا آبروی مسلمانی را بریزیم می رویم ورزش من از فلانی برای شما می گویم شما از فلانی برای من می گوئید غروب که برمی گردیم دو مومن نزد ما خوار شده صبح عزیز بودند ولی وقتی من غیبت فلانی را نزد شما کردم نزد شما سبک شد شما هم یک غیبت می کنید دیگری را نزد من سبک می کنی شب لذت جسمی بردهام اما آبروی دو مومن ریخته شده است غیبت ممنوع 2-نمازمان را اول وقت بخوانیم.
تفریح، به دور از کینه و کدورت
3-دوری از کدورت اینها را اشاره کردم در جلسه قبل دو نفر با هم رفیق هستند می نشینند با هم قمار می کنند بعد یکی پول دیگری را می برد وقتی از سر سفره قمار بلند می شوند آنکس که باخته کینه برنده را در دل دارد چون پولش توی جیب او رفته است. پول جابجا شدن هنر نیست هنر آنست که آدم تولید کند حالا این دو هزار تومان یا جیب تو یا جیب من خوب تولید نشد در قمار تولید نیست کدورت هست رفیق می نشینند دشمن بلند می شوند «یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوة و البغضاء».
4-تفریح همراه با تولید خیلی از کارها ضمن اینکه تفریح است سرگرمی است ولی تولید هم در آن هست کشاورز، گل کار، کارگر مثلا نشسته صنایع دستی، هنرهای دستی خیلی از کارها ضمن اینکه ایام فراغت پر می شود نان و آبی هم برای صاحب اش پیدا می شود، همراه با تولید.
5-تفریح همراه با پرورش دادن دیگران مادری که بچه داری می کند تفریح می کند ضمن اینکه مادر از گفتگو با بچهاش لذت می برد با بچه صحبت می کند این چیه دست، این چیه لب و… هی او را پرورش هم می دهد. خاطراتی که برای هم می گویند می رویم صحرا می رویم کوهنوردی می گوئیم هر کس خاطره مفیدی دارد بگوید ضمن اینکه می گوئیم و می خندیم انتقال تجربه هم هست. من بارها گفتهام خداوند یک لب توی صورت گذاشته است تمام مسائل را با همین لب مکیدن، جویدن، سخنرانی، اکسیژنگیری و پس دادن کربن می شود چند منظوره باشد.
6-تفریح همراه با پرورش عاطفه تفریحی برویم که در همین تفریح عواطفمان هم پرورش پیدا کند متاسفانه عواطف کم شده حرمت و احترام هم را کم نگه می دارند به همدیگر جسارت می کنند آدم در بعضی جاها خیلی بد دهنی می بیند تو خانه حتی. حدیث هم داریم پیغمبر (صلی الله علیه و آله) اسم کوچولوها را هم با کنیه می گفت مثلا نمی فرمود احمد می فرمود احمد آقا، حسن، حسن آقا ابوالقاسم عربها یک اسم دارند یک کنیه که کنیه کلاس اش بالاتر است. جشن فارغ التحصیلانی بود در دانشگاه تهران ما رفتیم برای آن جشن سخنرانی کنیم رئیس دانشگاه قبل از من رفت حالا مثلا یک خیر مقدمی بگوید من هم یک بحثی تهیه کرده بودم در حد فوق لیسانس مثلا کلاس بالا فکر کرده بودم یک مرتبه دیدم رئیس دانشگاه گفت من از شما دانشجویان عزیز تقاضا می کنم حالا که دارید می روید سالی یک تلفن هم به ما بزنید من خیلی غصه خوردم و گفتم مگر ما دانشجویی داریم که سالی یکبار تلفن به رئیس اش نزند آخر توی این دانشگاه درس خواندهای سالی یک تلفن را باید تذکر بدهند؟ خدا نکند اینطور باشد حالا معلوم می شود بعضی از دانشجوها اینطور هستند یا بعضی دانشآموزان دبیرستانها دیپلم شان را که گرفتند اصلا سراغ دبیرشان نمی آیند نباید اینطور باشد. امیر المومنین (علیه السلام) می فرماید کسی که یک کلمه به من یاد بدهد تا آخر عمر نوکرش هستم «من علمنی حرفا فقدصیرنی عبدا» آنوقت شما دیپلم ات را که گرفتی هیچی به هیچی؟ استاد احترام دارد. حدیث داریم ما سه پدر داریم «ولدک»، «علمک»، «زوجک»، پدر که تو از او به دنیا آمدی پدری که آموزش داد پدری که به تو همسر داد یعنی پدر شوهر و پدر زن هم پدر است.
پیامبر و امام، پدران امت هستند
«انا و علی ابوا هذه الامة» من و علی (علیه السلام) پدر این امت هستیم «ملة ابیکم ابراهیم» قرآن می فرماید انبیاء پدر ما هستند – یعنی حضرت ابراهیم (علیه السلام) پدر شماست مادر دختران ما زهرا (علیها السلام) و خدیجه (علیها السلام) است. پدر طبیعی پدر مکتبی پدر فکری به هر حال این مساله همراه با عاطفه باشد همراه با صله رحم ما که می خواهیم توی خیابان قدم بزنیم از این خیابان برویم که به عمو و عمه هم سلامی بکنیم در مسیر راهمان همراه صله رحم باشیم
7-ورزش همراه با خدمت فصل درو هست بچههای روستا بگویند برویم کمک این کشاورزها و گندم هایشان را درو کنیم. فصل یک چیزی هست همه جمع شویم بسیج شویم مشکل را حل کنیم. یک روز بهداشت کار دارد همه بسیج شویم برای قطرات فلج اطفال گاهی مثلا وزارت آموزش و پرورش به ما نیاز دارد کمک کنیم همراه با خدمت لازم نیست به کسی خدمت کنیم خودمان را خدمت کنیم. ما الان دهها هزار مدرسه داریم که حتی دستشویی ندارد یعنی دختر و پسر کوچولو که می آیند ادرارشان را نگه می دارند تا به خانه بروند آنوقت جوان 120 کیلویی کنار خیابان ایستاده و بیکار است می خواهیم ورزش کنیم بلند شویم و برویم اینکه می گویم شده است همین تجریش شمال تهران جوانهایی هستند دانشجو بچه هایشان هم تاجرند می روند توی روستاهای زابل کار می کنند منتهی سالی 10-20 روز.
آموزش و پرورش که اینهمه جوان دارد دانشگاه که اینهمه جوان دارد چرا مشکل خوابگاه خودشان را حل نمی کنند ما از جمهوری اسلامی تقاضا داریم برای ما اتاق بسازد برویم بخوابیم ای معرکه کردی جوانی که خودش باید شهرک بسازد برای جای خوابش هم محتاج است خیلی بد است. (صلوات) مسیر تفریح هایمان را عوض کنیم مسیر خدمت لااقل خدمت به خانه پدر و مادر حدیث داریم آدمهایی هستند می روند بیرون سفر پهن شد می آیند می خورند تا خوردند فرار می کنند ملعون حدیث داریم خداوند لعنت کند کسی را که «من القی کلَهُ علی الناس» خداوند لعنت کند کسی را که بار زندگی اش را روی دوش مردم می اندازد یعنی از زیر کار جیم می شود. پیغمبر (صلی الله علیه و آله) با گروهی رفتند تفریح هر کسی گفت من یک کاری می کنم حضرت فرمود پس من هم هیزم جمع می کنم گفتند آقا شما پیغبر هستید فرمود اگر قرار است من هم آبگوشت بخورم باید من هم یک کاری بکنم. آمدند گفتند آقا در کاروان حج یک کسی بود خیلی عبادت می کرد تا می رسیدیم به جایی مشغول ذکر و ورد و دعا می شد حضرت فرمود پس کارهایش را چه کسی انجام می داد؟ بالاخره کاروانی که به اسب و شتر می آید وقتی می رسند شستن و پختن دارد آقا ما کار می کردیم او نماز می خواند فرمود کار شما از نماز او بهتر بود مگر می شود آدم از زیر کار در برود و نماز بخواند. حالا اینهایی را که من می گویم شما مقایسه کنید با تفریحهای صادراتی بازی هایی که از غرب آمده و ما هم میلیون میلیون تقلید می کنیم خدمت دارد؟ رحم دارد؟ پرورش دیگران دارد؟ یا نه به هم فحش می دهیم آبیته، قرمزته شیشه می شکنیم، دعوا می کنیم، نعره می کشیم نتیجه این بازیهای غربی چی شده؟ اسلام چه می گوید ما چه هستیم؟ و چه چیزی را از دست دادهایم و سراغ چه رفتهایم و چقدر تا حالا باختیم. شهید مطهری به من می گفت این دعا مال ماه رجب است ولی شما هر روز بخوان «خاب الوافدون علی غیرک» باختند آنهایی که رفتند درخانه غیر از اسلام در خانه غیر خدا «و خسر المتعرضون الالک»
8-تفریح همراه با آموزش من یک قصه از قرآن بگویم: دو تا پیغمبر در صحرا یک کلاس دو نفره گذاشتند موسی و خضر (علیهما السلام) موسی (علیه السلام)به خضر گفت «قال له موسی هل اتبعک علی ان تعلمنی مما علمت رشدا» (سوره کهف، آیه 66) خضر (علیه السلام) توی بیابانها می رفت موسی (علیه السلام) گفت اجازه بده من دنبال تو راه بیفتم همینطور که توی بیابانها می رویم یک چیزی یاد من بده.
به دنبال علمی باشیم که مایه رشد باشد
نکاتی که در این آیه است:1-ادب بی اجازه نیست «هل» یعنی آیا سوال می کند اجازه هست بیایم سرکلاس، اجازه هست بروم بیرون 2-خودتان را در عرض معلم ندانید نگو آقا چه خبره؟ تو یکی من هم یکی نه خیر تو یکی من هم یکی اما تو باید دنباله رو باشی (اطاعت) «اتبع» تبعیت 3-کلاس صحرایی مثل بیمارستان صحرایی اردوی صحرایی چون توی بیابان بود 4-علم به قدری ارزش دارد که آدم بیابانگر بشود «تعلمنی» 5-ظرفیتها متفاوت است «مما علمت» نمی فرماید «تعلمنی ما علمت» اگر می فرمود: «ما علمت» یعنی هر چه بلدی به من هم بده «مما» می فرماید یعنی از آنچه بلدی یکوقت می گویم نان ات را به من بده بخورم یک وقت می گویم از نان ات به من بده بخورم (من) یعنی از – ظرفیت تو… تو خضر (علیه السلام) هستی خضر (علیه السلام) خیلی با سواد است چون کانالهای مختلفی داشت موسی (علیه السلام) از یک کانال می دانست اما خضر (علیه السلام) کانال غیبی هم می دانست به همین خاطر وقتی سوار کشتی شدند کشتی را شکست و آن بچه را کشت هی موسی (علیه السلام)گفت چرا همچین کردی؟ گفت آخر میدانی من کانال دیگر هم دارم اطلاعاتی از طریق دیگر به من می رسد.
6-می گوید ای خضر(علیه السلام) فکر نکن این چیزهایی را که بلدی از خودت است «علمت» «علم» فعل مجهول است یعنی تو آموزش داده شدی یعنی یک خدایی اینها را به تو… یکوقت می گویم آقا پولت را بده خوب سنگین است یکوقت می گویم از آن پولهایی که خداوند موقتاً به تو داده یعنی از خودت نیست. یکوقت می گویم آقا از میوههای باغت بده یکوقت می گویم حالا که امسال بارندگی شد حالا که الحمدالله درخت ات پربار شده از آن میوههایی که خدا به تو داده 2 کیلوی آن را به همسایه بده «علمت» یعنی از خودت نیست علم از اوست می فرماید «رشدا» در خیلی از علوم حتی علوم قرآنی رشد نیست البته خلق بعضیها با این کلمه تنگ می شود در حوزه و دانشگاه علومی داریم بنام علوم قرآن دکترای آن را هم می گیرند اما بنده بعنوان کسی که 30 سال است در زمینه قرآن کار می کنم علوم قرآنی کم اش لازم است. علوم قرآن اطلاعات است مثلا می گوییم شیرجه برو شنا برو این می رود استخرها موزاییک استخرها را می شمارد می گوید فاصله استخر چند متر مکعب است این علوم قرآنی است. مثلا می گوییم امام خمینی (رحمةالله علیه) حسینیه جماران چی گفت؟ می گوید حسینیه جماران 8 پایه داشت 32 تا مهتابی می گوییم اه!! اینکه امام خمینی (رحمه الله علیه) نشد. می گوییم بوعلی سینا چه گفت؟ می گوید بوعلی سینا چند کیلو است. علوم قرآنی تاریخ و جغرافی قرآن است ناسخ و منسوخ، فسخ و نسخ محکم، متشابه، قاری، اعجاز، اینها همهاش شمردن موزاییک هاست هیچکدام شنا نیست
وظیفه در برابر قرآن کریم
خداوند از ما 4 چیز خواسته 1-تلاوت «فاقرءوا» 2-زیاد تلاوت کردن «فاقرءوا ما تیسر» (سوره مزمل، آیه 20) 3-تدبر کردن یعنی از قرآن نکته در بیاوریم 4-عمل کردن 5-آنچه فهمیدیم و عمل کردیم به دیگران هم بگوییم. بد نیست بدانیم اولین قرآن که چاپ شد چه موقع بود اما می خواهم بگویم خیلی ضرورتش در حد تدبر نیست. یعنی گاهی وقتها می رویم مسجد الحرام پایهها و بلندگوها را می شماریم آنوقت می بینی از طواف ماندیم. من گاهی وقتها می روم توی بعضی شهرها سخنرانی اینها چند سال است من را توی تلویزیون دیدهاند می گویند برویم همان کسی است که توی تلویزیون است می آیند بعد می گویند آنکه توی تلویزیون است کوچکتر است توی تلویزیون قشنگتر است توی تلویزیون زشتتر است اصلا یادش می رود من چه می گویم این تا می رود تاریخ و جغرافی من را وارسی کند از حرفهای من غافل می شود علوم قرآن گاهی وقتها ما از اصل قرآن باز می دارد یک مقدار کمی از آن لازم است (با معذرت از آقایانی که عمرشان را توی این وادی خرج کردهاند البته اگر یک وقت هم بحث شد من از خودشان شنیدهام. چه کسانی دکترای علوم قرآنی دارند و الان دارند اشک می ریزند که عمرمان را باختیم یعنی بجای اینکه بدانیم خود قرآن چه می گوید رفتیم سراغ اینکه اول قرآنی که نوشته شده است خطشناسی نسخهشناسی از این شناسایی، شناساییها راه انداختیم بعد نفهمیدیم خود قرآن چه می گوید. ایام فراغت همراه با آموزش، آموزش حتی در حیوان هم اثر دارد سگ آموزش دیده شکار کند شکارش حلال است سگ آموزش ندیده شکار کند شکارش… اگر گفتند کلمهای راجع به آموزش بگو، بگو علم به قدری ارزش است که اگر سگ هم یک کلمه بلد باشد شکارش با باقی سگها فرق می کند. در حیوانها اثر می کند تا چه برسد به انسان. اجمالا تفریح ما باید برنامه ریزی داشته باشد یعنی تمام وقت مان صرف تفریح نشود خودمان ورزش کنیم نه تماشای ورزش عمومی ورزش کنیم نه فقط جوانها ورزش هایمان صفا را اضافه کند نه اینکه صفا و صمیمیت و محبت را به هم بزند در آخر ورزشمان تولید باشد این همه آدم بی خانه داریم دو تا تابستان سرباز و دانشجو و دبیرستانی بسیج شوند مشکل مسکن را حل می کنند یعنی هم مشکل مسکن داریم و هم پای آن ایستادهایم و سوت می کشیم هم پای آن ایستادهایم سیدی و ویدئو می بینیم برادر و پدرمان خانه ندارند خواهرمان جهازیه ندارد من هم دارم سی دی می بینم یعنی من دارم آلوده می شوم فکرم تلف می شود نوجوانیام از بین می رود پدرمان در کرایه خانه مانده برادرمان هم می خواهد عروس بیاورد خواهرمان جهازیه ندارد ببینید خودمان گیر هستیم. ما باید ایام فراغتمان را با اینها پر کنیم گر چه ممکن است عدهای به ما بخندند خوب بخندند ممکن است عدهای به ما بگویند امل ما را به اسم روشنفکری به اینجا رساندهاند ما نمی خواهیم روشنفکر باشیم خدایی که ما را خلق کرده او می داند چه ساخته است به ما می گوید راه حق همین است «و ان اعبدونی هذا صراة مستقیم» (سوره یس، آیه 4) «و انک لتدعوهم الی صراط مستیم» (سوره مومنون، آیه 72) «و من معتصم بالله» راه مستقیم این است راههای دیگران راهی است که ما را هرزه بار می آورد عیاش بار می آورد بیکار بار می آورد بی عار بار می آورد تخصص هایشان را یاد ما نمی دهند اما هرزگی هایشان را یاد ما می دهند یعنی فرمول اف – 16 را آمریکا هرگز به شما یاد نخواهد داد اما عکس سکسی هر چه بخواهی برای تو می فرستد یعنی آنچه باعث ول شدن شماست مجانی می دهد اما آنچه باعث رشد شماست هرگز نمی دهد نه فرمول اف- 16 فرمول پپسی کولا را آمریکا هرگز به شما نخواهد داد نه آبکی اش پپسی کولا و نه سفتگی اش اف- 16 یعنی چیزهای علمی به شما یاد نمی دهد اما هرچه عکس سکس بخواهی برای تو می فرستد برای اینکه شمارا از هویت بیندازد برای پوک کردن شما هرچه بخواهی خرج می کند برای رشد شما قفل می کند و ما باید دشمن خودمان را بشناسیم.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته »
