مرکز مطالعات وتحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کتاب “اسکورت نفت کشها”از مجموعه کتابهای “روزشمار جنگ ایران وعراق”حوادث این روز را اینگونه بیان می کند:
چهار شنبه 31 تیر 1366 ذیقعده 1407 22 ژوئیه 1987
نخستین نفت کش های کویتی در حفاظت ناوگان جنگی امریکا با فرمان رییس جمهور این کشور در ساعت 7 : 27 صبح امروز حرکت خود را از بندر “ خور فکان “ امارات متحده عربی در دریای عمان تا به سوی کویت آغاز کرد .
این نفت کش ها به هنگام ثبت شدن در امریکا ، به “ بریجتون “ و “ گاز پرنس “ تغییر نام یافته اند و از سوی سه ناوشکن محافظ آنها ، “ کید “ ، “ فوکس “ و “ کروملین “ نام دارند . ( ضمیمه دارد ) امریکا برای انجام دادن مأموریت حفاظت از نفت کش ها ، تاکنون 11 فروند نفت کش کویتی را پرچم گذاری کرده و نیروهای خود را در خلی ج فارس به حدود 20 ناو جنگی افزایش داده است . یک نشریه داخلی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، هدف این عملیات را محک زدن توان نیروهای جمهوری اسلامی ایران ذکر کرد و در مورد چگونگی شروع حرکت و آرایش کاروان در مسیر خود ، نوشت : » ناوشکن موشک انداز “ فوکس “ در ج لو ، ناوشکن موشک انداز “ کروملین “ با حفظ فاصله نیم مایل ، مسئولیت تأمین جناح چپ کاروان را به عهده داشت و ناوشکن “ کید “ در سمت راست کاروان قرار گرفته و تأمین ناحیه شمالی آن را به عهده داشت . سوپر نفت کش “ بریجتون “ در وسط و در پشت ناوشکن “ فوکس “ و کشتی “ گاز پرنس “ با رعایت فاصله یک مایلی ، در پشت “ بریجتون “ به شکلی قرارگرفتند که مجموعه کاروان شکل یک پیکان را به خود گرفته بود . سرعت تقریبی کاروان 13 گره دریایی در ساعت و براساس حداکثر سرعت تقریبی نفت کش “ بریجتون “ تنظیم شده بود . وقتی کاروان به مقابل اولین نقطه سواحل ایران یعنی غرب “ جاسک “ رسید و در این لحظات به دلیل پرواز دو فروند جنگنده ایرانی از پایگاه هوایی بندرعباس ، آماده باش پرسنل کشتی های تحت اسکورت ، 60 درصد به آماده باش صدردصد تبدیل شد و پرسنل به کلاه خود ، جلیقه نجات و ماسک ضدگاز مجهز شدند . همچنین علاوه بر فعال شدن سیستم موشکی ناوها ، موشک های قابل حمل “ استینگر “ نیز برای مقابله با تهاجم احتمالی جنگنده های ایرانی در ارتفاع پایین ، در عرشه مستقر شدند . چند فروند جنگنده اف 14 نیز از فراز عرشه ناو هواپیمابر “ کانستلیشن “ چندین بار به منظور تأمین پوشش هوایی و مقابله با جنگنده های ایرانی به پرواز در آمدند . در این هنگام دو فروند جنگنده ایرانی در فاصله حدود 50 کیلومتری کاروان مذکور و برفراز سواحل ایران مورد ره گیری و اخطار هواپیماهای امریکایی قرارگرفتند و با پاسخ خلبانان ایرانی مب نی بر انجام گشت عادی روزانه و تغییر مسیر این جنگنده ها ، حالت فوق العاده در کاروان کشتی های امریکایی لغو شد . در ادامه مأموریت ، نیروهای امریکایی به دهانه تنگه هرمز نزدیک شدند .
“ ویلیام ماتیس “ که مسئولیت فرماندهی ناوگان را بر عهده دارد ، با اعلام این امر به نیروهای خود که در شرایط عملیاتی واقعی قرار دارند ، سعی کرد آمادگی لازم را برای مقابله با خطرات احتمالی ، در رزم ناو ایجاد کند . ( 1 )
هنوز یک ساعت از لغو آماده باش نگذشته بود که مجدداً با اعلام رسیدن کاروان به منطقه تحت پوشش عملیاتی ( ضمیمه دارد ) موشک های ساحل به دریای نیروی دریایی سپاه موسوم به “ خطر مرگ “ ، یک بار دیگر آماده باش کامل اعلام شد و آرایش ناوها تغییر کرد : ( ضمیمه دارد ) ناوشکن “ کروملین “ از سمت چپ به سمت راست کاروان حرکت کرد و به هم راه ناوشکن “ کید “ از جناح شمالی کاروان محافظت کند . از سوی دیگر ، پرواز هواپیماهای امریکایی از عرشه ناو “ کانستلیشن “ به همراه هواپیماهای مخصوص جنگ الکترونیک موسوم به ECM برای ردگیری فعالیت راداری هدف یاب سیستم موشکی پایگاه مذکور ( سپاه ) مجدداً آغاز شد . همچنین سیستم های الکترونیک ناوها فعال ش ده و دیده بانان اضافی ، مجهز به وسایل “ الکترو اپتیک “ و سیستم های اعلام خبر بر عرشه ناوها متمرکز شدند . در آرایش کاروان مذکور با آمدن ناوشکن “ کروملین “ به کنار ناوشکن “ کید “ در سمت راست ، پس از عبور از محدوده چتر عملیاتی موشک های کرم ابریشم ( خطر مر گ ) ، آماده باش کامل لغو و دوباره کاروان اسکورت در وضعیت آماده باش “ آلفا 1 “ قرار گرفت … اکنون کاروان در وسط تنگه هرمز قرار داشته و ظاهراً موفق به پشت سر نهادن اولین خطر از دیدگاه طراحان نظامی امریکا شده بود … خبرگزاری “ یونایتدپرس “ و روزنامه “ اینترنشنال “ در همان روز به نقل از سخن گوی پنتاگون ، خوشحالی زایدالوصف دولت امریکا را در عبور بی خطر اسکورت مذکور از مقابل سایت ایران و خارج شدن از میدان عملیاتی این موشک ها اعلام داشته و آن را مایه دل گرمی و امیدواری مقامات عالی رتبه نظامی کاروان اسکورت به خاطر عدم واکنش ایران در سایر مراحل و مناطق دیگر کاروان ، اعلام کردند . ( 2 )
کاروان در ادامه مسیر به هنگام تاریکی شب به مقابل جزیره “ ابوموسی “ رسید که از سوی مقامات نظامی امریکا به عنوان یکی از پایگاه های تهاجمی قایق های تندرو نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی محسوب می شود . فرماندهان ناوهای اسکورت کننده به موجب دستورات دریافتی از مرکز فرماندهی نیروهای امریکایی مستقر در بحرین ، ضمن اعلام آماده باش کامل ، آرایش خود را در برابر برنامه توجیهی قبلی به شرح ذیل تغییر دادند :
ناوشکن موشک انداز “ کروملین “ که نسبت به ناوشکن “ کید “ و رزم ناو “ فوکس “ از قابلیت مانور بیش تری برخوردار بود ، در شمال کاروان و ناوشکن “ کید “ در جلو و رزم ناو فوکس در جنوب [ کاروان ] قرار گرفتند و علاوه بر سه ناو قبلی ، رزم ناو “ ریورز “ ( ضمیمه دارد ) که مجهز به سیست م آتش نزدیک بود نیز برای مقابله با حمله احتمالی قایق های تندرو به جمع آنها اضافه شد و در فاصله دو مایلی پشت سر کروملین قرارگرفت . 3 ) « )
با وجود تدابیر همه جانبه امریکا برای مهار رسانه های همگانی و ایجاد محدودیت برای خبرنگاران به منظور جلوگیری از پخ ش اخبار و مسائل مربوط به مأموریت حفاظت از نفت کش های کویتی و حوادث خلیج فارس ، محافل خبری به دلیل اهمیت مسائل مربوط به این منطقه به ویژه چگونگی حفاظت از نخستین نفت کش های کویتی ، گزارش هایی در مورد کلیات و مسائل حاشیه ای منطقه تهیه و مخابره کردند . به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس ، سخن گوی وزارت دفاع امریکا ( رابرت سیمز ) ، پس از عبور نفت کش های کویتی و ناوهای محافظ آنها از تنگه هرمز ، گفت : » خاطرمان آسوده است که کاروان از تیررس موشک “ کرم ابریشم “ خارج است ، هر چند هواپیماهای ایرانی در آسمان بودند اما نمایشی از نیت خصمانه نسبت به کاروان مشاهده نشد . این نخستین مأموریت است و خوشحالیم که به این خوبی به پیش می روند . « وی افزود : » تنها در یک مورد یک هلی کوپتر ناشناس به محدوده دو کیلومتری کاروان کشتی ها نزدیک شد . این هلی کوپتر که ابتدا به پیام های رادیویی پاسخ نمی داد ، با اخطار ناوهای امریکایی اعلام کرد که حامل خبر نگاران می باشد و بعد منطقه را ترک کرد . 4 ) « )
وزارت دفاع امریکا نیز در گزارشی که از رادیو امریکا پخش شد ، در این باره گفت : » هنگامی که کاروان کشتی ها از تنگه هرمز عبورکردند و وارد خلی ج فارس شدند و مسیری را در پیش گرفتند که دیگر در تیررس موشک های ایرانی در امتداد ساحلی قرار
نداشتند ، حالت آماده باش کامل لغو شد . 5 ) « )
رادیو بی . بی . سی . نیز در گزارشی از خلیج فارس گفت : » هر چند نیروی دریایی ایران عبور پنج کشتی را که از آب های ساح لی ایران عبور می کردند نادیده گرفت ، اما خطرات درگیری همچنان باقی است . « خبرنگار این رادیو در ادامه گزارش خود از کویت افزود : » به ناوهای جنگی امریکایی دستور داده شد که به مجرد آن که خودشان و نفت کش ها مورد تهدید قرارگرفتند ، عملیات نظامی خود را آغازکن ند . برخلاف نگرانی “ رونالد ریگان “ رییس جمهوری امریکا ، شواهد و قرائن به طور قطعی نشان می دهند که ایران قصد حمله به کشتی ها را ندارد و تاکنون فقط به تلافی حملاتی که توسط عراق به کشتی های ایرانی شده ، به کشتی های خارجی حمله کرده است . بنابر این اگر عراق وارد این
ماجرا نشود ، دلیلی وجود ندارد که منتظر حمله ای از طرف ایران به کشتی های امریکایی باشیم . نگرانی امریکا از احتمال حملات انتحاری ایران است که ممکن است توسط یک قایق تندرو مملو از مواد منفجره صورت گیرد . مقامات ایران با افتخار گفته اند که چنین حمله ای را می توانند انجام دهند . این از نظر مقامات امریکا یک احتمال و یک خطر مدام است . 6 ) « )
خبرگزاری فرانسه به نقل از محافل سیاسی در مورد میزان آمادگی امریکا برای رویارویی با حملات ایران ، گزارش داد : » در مسیر 880 کیلومتری تنگه هرمز تا کویت ، جنگنده های نیروی هوایی ، هواپیماهای شناسای “ آواکس “ ، “ اوریون “ و ماهواره های جاسوسی امریکا در هوا و فضا مراقب این عملیات می باشند . 7 ) « )
خبرگزاری رویتر نیز در مورد توانایی های ایران در خلیج فارس به نقل از منابع کشتی رانی منطقه در “ فجیره “ ، اعلام کرد : » ایران قادر است ناوهای جنگی امریکا را در حال اسکورت نفت کش های کویتی در خلیج فارس ، حتی در شب ردیابی کند . 8 )
به جز کشتی های جنگی امریکا که چند فروند از آنها امروز دو نفت کش کویتی را در خلیج فارس همراهی کردند ، کشورهای شوروی ، انگلستان و فران سه نیز تعدادی کشتی جنگی برای نظارت بر کشتی رانی تجاری ، در منطقه مستقر کرده اند . اتحاد جماهیر شوروی با هفت فروند ، انگلستان و فرانسه هر کدام با چهار فروند کشتی در خلیج فارس حضور نظامی دارند . ( 9 )
شوروی برای حفاظت از کشتی های خود سه فروند مین روب نیز در منطقه مستقر کرده است . ( 10 )
همچنین فرانسه اعلام کرده است که در هفته جاری یک فروند رزم ناو جهت حفاظت از دو فروند نفت کش این کشور به خلیج فارس اعزام می کند . انگلستان هم به نیروی دریایی خود دستور داده است که در برابر هر حمله ای ، به اقدام متقابل دست بزند . ( 11 ) سخن گوی وزارت خارجه آلمان نیز در مورد احتمال اعزام کشتی جنگی به منطقه ، گفت : » اعزام نیروی دریایی از سوی آلمان به خلیج فارس ، برخلاف قانون اساسی این کشور است اما در صورت فشار زیاد ، شاید آلمان برای نشان دادن حسن نیت خود یکی از ناوهای آموز شی خود را به مسیر خلیج فارس اعزام نماید ، اما انجام مأموریت های نظامی قانوناً غیرممکن است . 12 ) « )
“ بلونوگوف “ نماینده شوروی در سازمان ملل ، نارضایتی کشورش را از وقایع جاری خلیج فارس ابراز کرد : » وقایع اخیر خلیج فارس ، این منطقه را به خطر نزدیک کرده است .
آب های بین المللی که به طور سنتی مورد استفاده صلح آمیز کشتی رانی قرار می گرفت ، مورد تهدید قرار گرفته است و این منطقه توسط کشتی های جنگی از جمله کشتی های جنگی متعلق به کشورهایی که هزاران کیلومتر با این ناحیه فاصله دارند ، مورد تهدید قرار گرفته است . 13 ) « )
وی اعلام کرد : » شوروی قاطعانه با بین المللی شدن این جنگ منطقه ای مخالف است . « بلونوگوف با اعتراض به تمرکز نیروهای خارجی در منطقه خلیج فارس ، گفت : » هدف از این نوع اقدامات ، به دست آوردن پایگاه های جدید برای فرودآمدن هواپیماها و یا بنادر جدید برای پهلوگرفتن ناوگان جنگی بعضی از کشورهایی است که خارج از منطقه هستند . « وی افزود : » شوروی قطع نامه اخیر شورای امنیت را مبنای صحیح و عادلانه ای برای حل مناقشه ایران و عراق از طریق مذاکره می داند . 14 ) « )
خبرگزاری تاس نیز در گزارشی از واشنگتن اعلام کرد : » آنچه که توسط پنتاگون “ عملیات حمایت از نفت کش ها “ نامیده می شود ، در حقیقت علمیات نظامی گسترده ای است که می تواند عواقبی غیر قابل پیش بینی به دنبال داشته باشد و اوضاع متشنج منطقه را وخیم تر سازد . 15 ) « )
دراین حال ، “ کاسپار واینبرگر “ وزیر دفاع امریکا ، لشکرکشی کشورش در خلیج فارس را جز مسئولیت های امریکا به عنوان “ کشور رهبر “ اعلام کرد و افزود : » واشنگتن باید نقش برحق خود را در خلیج فارس جنگ زده ایفاکند یا این که خطر افزایش نفوذ رقیب خود ، شوروی را در منطقه بپذیرد . 16 ) « )
اعلام نارضایتی شوروی از وقایع کنونی خلیج فارس در حالی که حضوری مشابه اما بسیار محدودتر از کشورهای غربی در این منطقه دارد و نیز اظهار نظر مقام های امریکایی درباره حضور و تلاش روس ها در منطقه ، باعث شده است که وضعیت معادلات قدرت امریکا و شوروی و نیز م واضع هر یک از دو قدرت در برابر دیگری در چارچوب تحولات جاری خلیج فارس ، محور بحث ها و تحلیل های محافل خبری ، قرار گیرد ؛ از جمله مفسر رادیو بی . بی . سی درباره همکاری و رقابت دو ابر قدرت در این منطقه ، گفت : » از پاره ای جهات امریکا و شوروی در این مناقشه در کنار هم قرارگرفته اند . گرچه هر دو می گویند بی طرفند ، اما هر دو از پیروزی ایران با عواقب بی شمارش برای منطقه بیم ناکند و به همین خاطر به جانب عراق متمایل گشته اند . نکته جالب آن است که می توان استدلال کرد بی ثباتی در خلیج فارس به سود هیچ یک از دو ابرقدرت نیست و مصلحت هر دو است که این جنگ هفت ساله پایان گیرد ، اما چشم و هم چشمی شرق و غرب آن قدر ریشه دار است که مشکل بتوان همکاری در این مورد خاص را وثیقه دست شستن از رقابت کرد . احساس عمومی در فضای سیاسی واشنگتن آن است که همکاری محدود ابرقدرت ها در سازمان ملل پذیرفتنی است ، با این حال این فضای سیاسی ، همکاری مستقیم امریکا با شوروی را نمی پذیرد و استدلال می کند : چنین چیزی به نقش جدید شوروی و حضور او در خلیج فارس مشروعیت می بخشد . 17 ) « )
بخشی از تفسیرهای مربوط به انگیزه ها و علل افزایش حضور نظامی امریکا در خلیج فارس که حول محور روابط امریکا و عراق دور می زنند ، به طور ضمنی یا آشکار ، انگیزه اصلی امریکا از تلاش های اخیر در منطقه را نه مسائل امنیتی منطقه و نفت ، بلکه پشتیبانی از عراق در جنگ علیه ایران ذکرکرده اند : روزنامه “ نیویورک تایمز “ با اشاره به تمایل شدید امریکا به پشتیبانی از عراق ، دولت ریگان را متهم کرد که با اجرای طرح های محافظت از یازده نفت کش کویتی ، عجولانه و ارتجاعی عمل کرده است . این روزنامه نوشت : » تمایل شدید امریکا به سمت عراق و حمایت از آن ، پاسخ گویی ایران به دعوت س ازمان ملل برای مصالحه را غیرممکن می سازد . امریکا با این عمل ، خود را به جنگ در کنار عراق سوق می دهد . امریکا نمی تواند اقدام سوء و گران دیگری را در این منطقه تحمل کند ، بنابراین باید چند هفته ای برنامه خود را به تعویق بیندازد تا نتیجه اقدامات سازمان ملل مشخص شود . ( 18 )
نظر “ آنتونی پارسونز “ سفیر سابق انگلستان در ایران نیز در همین چارچوب قرار دارد . وی در پاسخ به این پرسش که “ آیا به گمان وی ایران به کشتی های امریکایی در خلیج فارس حمله خواهد کرد یا نه ؟ “ گفت : » سیاست ایران از ابتدای جنگ آن بود که خارجی ها را از جنگ خلیج فارس دور نگه دارد زیرا برخلاف عراق ، تمام صادرات و واردات این کشور از خلیج فارس انجام می شود .
برای ایران هیچ نفعی ندارد که خلیج فارس به صورت جبهه جنگ درآید ؛ این عراق بود که در سال 1983 [ میلادی ] حمله به کشتی ها را در خلیج فا رس آغاز کرد و البته ایران درصدد پاسخگویی است . 19 ) « )
در این حال سفیر عراق در لندن در مصاحبه با تلویزیون بی . بی . سی ، آشکارا گفت : » عراق برای ممانعت از ادامه جنگ ، به کشتی ها در خلیج فارس حمله خواهدکرد . 20 ) « ) “ شیخ سعد “ وزیر نفت کویت نیز با تصریح این مطلب که کویت در طول جنگ از عراق حمایت کرده است ، در مورد دلیل دعوت از امریکا برای حفاظت از نفت کش ها گفت : » عراق نباید در این جنگ تنها بماند ، چون این کشور بخشی از جهان عرب به شمار می آید . 21 ) « )
پاره ای از مقام های سیاسی و محافل خبری نیز ج بران شکست از ایران در ماجرای “ مک فارلین “ و رفع بی اعتباری ناشی از آن در نزد ارتجاع منطقه را از جمله انگیزه های امریکا برای حضور جدید نظامی در خلیج فارس می دانند . ( 22 )
هرچند “ کاسپار واینبرگر “ وزیر دفاع امریکا رسماً این نظر را تکذیب کرده است ، اما رادیو بی . بی . سی ، در بخش انگلیسی خود در این باره گفت : » علی رغم تکذیب های وزیر دفاع امریکا ، تردیدی نیست که طرح امریکا برای اسکورت نفت کش های کویتی در خلیج فارس ، تلاش برای تحت الشعاع قرار دادن ماجرای “ ایران کنترا “ و اعاده حیثیت به امریکا است . مقامات امریکا به طور خصوصی هم اعتراف کرده اند که هدف از طرح امریکا در خلیج فارس ، جبران اثرات فاجعه آمیز فروش پنهانی سلاح به ایران بوده است . 23 ) « )
“ آیت الله سیدعلی خامنه ای “ رییس جمهور ، پس از دیدار از شهرهای آذربایجان شرقی ، با شرکت در یک مصاحبه مطبوعاتی ، دست آوردهای این سفر و مواضع جمهوری اسلامی ایران را درباره مسائل خلیج فارس و قطع نامه 598 تشریح کردند . وی گفتند : » اگر دنیا می خواهد امنیت نفت کش ها حفظ شود ، رژیم متجاوز عراق را از ادامه شرارت هایش باز دارد .
ما حرکت اخیر امریکا در اس کورت نفت کش ها را توطئه ای علیه خود به حساب آورده و به شدت مقابله به مثل خواهیم کرد . 24 ) « )
رییس جمهور ، حضور ناوگان امریکا در خلیج فارس را قدم نامبارکی در به تشنج کشاندن منطقه خواندند و افزودند : » ما موضع خود را آشکارا اعلام کرده ایم و زیر بار تج اوز و زور نمی رویم . در صورت ادامه شرارت ها ، پاسخ دندان شکنی به آنها می دهیم . ما نوع برخورد را الآن اعلام نمی کنیم ، برخورد ما در خلیج فارس هم برای امریکا و هم برای کشورهای تحت حمایت امریکا بسیار مهلک خواهد بود . 25 ) « )
رییس شورای عالی دفاع با تأکید بر یک جانبه بودن قطع نامه و تلاش امریکا در نقض آن و استراتژی خصمانه ایالات متحده علیه ایران ، بدبینی خود را به تلاش های شورای امنیت اعلام کردند و در مورد قطع نامه 598 شورای امنیت گفتند : » ما به هیچ عنوان در جنگ عقب نشینی نخواهیم کرد و در جبهه سیاسی نیز تسلیم فشار و جوسازی نخواهیم شد . 26 ) « )
نماینده دائمی ایران در سازمان ملل افزود : دولت متبوع من از شورای امنیت می خواهد صراحتاً عراق را به عنوان کشور متجاوز محکوم ساخته و از عراق بخواهد غرامت جنگی به ایران بپردازد . « رجایی خراسانی در مورد تحریم تسلیحاتی و حمایت امریکا از عراق گفت : » ایران در مورد امکان این که شورای امنیت یک تحریم تسلیحاتی جهانی علیه جمهوری اسلامی اعمال کند ، نگران نیست . « وی افزود : » این جنگ در صورت توقف حمایت امریکا از عراق ، می تواند در عرض یک هفته تمام بشود . 29 ) « )
خراسانی در پاسخ به این پرسش که “ آیا ایران وجود پرچم امریکا بر نفت کش های کویتی را اقدامی خصمانه تلقی می کند ؟ “ گفت : » ما با حضور تمام ابرقدرت ها در خلیج فارس مخالفیم و اگر هدفی را مشروع تشخیص دهیم ، بدون توجه به این که آن هدف چه پرچمی دارد ، قطعاً به آن حمله خواهیم کرد . 30 ) « )
سخنان و اظهارنظرهای مقام های ایرانی در مورد تحرکات نظامی جدید امریکا و نیز قطع نامه 598 شورای امنیت ، بازتاب گسترده ای در رسانه های خبری و مطبوعات کشورهای جهان داشت . رادیو صدای امریکا به نقل از روزنامه “ کریستین ساینس مانیتور “ گفت :
» مقامات ایران با قطع نا مه شورای امنیت به سردی برخورد کردند ولی آن را به طور صریح رد نکردند ، اما اعلام نمودند که تقویت و تمرکز نیروهای نظامی امریکا در خلیج فارس این قطع نامه را کان لم یکن ساخته است . « این روزنامه می نویسد : » واکنش ایران به دقت مورد مراقبت است زیرا رد آشکار قطع نامه ، آن شورا را ملزم می سازد علیه طرفی که قطع نامه را مراعات نمی کند ، تحریم هایی در نظر بگیرد . یکی از این تحریم های احتمالی ، تحریم بین المللی صدور اسلحه است که امریکا آن را پی گیری می کند ، اما معلوم نیست که سایر اعضای شورای امنیت در این زمینه با امریکا همکاری خواهندکرد یا نه . 31 ) « )
رادیو امریکا افزود : » به رغم گزارش های ضد و نقیض ، جمهوری اسلامی ایران تاکنون قطع نامه را رد نکرده است . “ سعید رجایی خراسانی “ در یک کنفرانس مطبوعاتی ، قطع نامه 598 شورای امنیت را نتیجه کوشش های خستگی ناپذیر امریکا خواند . وی افزود که طی هفت سال گذشته ، شورای امنیت مسئولیت خود را برعهده نگرفته بود و هیچ گاه از عراق نخواست که خاک ایران را ترک کند و اکنون زیر فشار امریکا به یاد فصل هفت منشور سازمان ملل افتاده است . آقای خراسانی عدم حضور وزرای خارجه چین و شور وی را در شورای امنیت ، پیامی به امریکا خواند و گفت : “ عدم حضور این دو کشور شاهد بر آن است که این دو ابرقدرت به تصمیمات شورا اهمیت ویژه ای نداده اند . “ سفیر جمهوری اسلامی ، شورای امنیت را متهم کرد که بدون مشورت با نمایندگان ایران ، در مورد متن قطع نامه تصمیم گرفته است . 32 ) « )
روزنامه “ لارپوبلیکا “ چاپ ایتالیا نیز درباره دلایل مخالفت ایران با قطع نامه نوشت : » در طرح شورای امنیت اثری از محکومیت صریح عراق به خاطر آغاز جنگ و به کارگیری سلاح های شیمیایی دیده نمی شود و ایران به این دلیل با طرح تنظیمی شورای امنیت مخالفت می کند . 33 ) « )
رادیو فرانسه نیز در خبری با عنوان “ واکنش تهران به قطع نامه شورای امنیت “ گفت :
» تهران در حال حاضر به طور رسمی این قطع نامه را رد نکره است . “ علی اکبر ولایتی “ وزیر امور خارجه ایران ، اعلام کرد که در این قطعنامه نکات مثبتی دیده می شود ولی کافی نیست ، زیرا از عراق به عنوان متجاوز نام برده نشده است . 34 ) « )
روزنامه “ لزاکو “ چاپ پاریس هم با غیرمنصفانه خواندن قطع نامه و نبودن تمایز میان “ عراق متجاوز “ و ایران مورد تجاوز قرار گرفته ، نوشت : » از نظر حقوقی به زحمت می توان نظر ایران را مورد حمله و انتقاد قرارداد ، ولی آیا می توان عملاً از آن پشتیبانی کرد ( 35 ) « )
روزنامه “ لیبراسیون “ نیز با اشاره به ناتوانی سازمان ملل در تشخیص آغازگر تجاوز ، نوشت : » خیلی عجیب است که عالی ترین مرجع بین المللی که پنج قدرت بز رگ جهانی در آن عضویت دائمی دارند ، ظاهراً از پاسخ به این پرسش عاجزند “ که جنگ افروز کیست ؟ “ ! برای پاسخ به آن ، هیچ گونه ابهامی وجود ندارد :
این عراق است که در سپتامبر 1980 [ میلادی ] وارد ایران شد و این عمل در حقوق بین الملل و براساس منشور سازمان ملل ، تجاوز نامیده می شود . 36 ) « )
عراق به طور رسمی قطع نامه 598 شورای امنیت را پذیرفت . خبرگزاری فرانسه با اعلام این خبر ، از عراق گزارش داد : » بغداد خاطرنشان کرد که پذیرش قطع نامه توسط تهران نیز ضروری است . یک سخن گوی عراق گفت : “ تصمیم یادشده درپی گردهم آیی فرماندهی سیاسی عراق ، تحت ریاست صدام حسین اتخاذ شده است . مجلس عراق قبلاً به اتفاق آرا ، این قطع نامه را مورد تصویب قرارداد و پیشنهاد کرد که کاملاً از نظر شکل و محتوا پذیرفته شود “ . وی افزود : “ عراق آمادگی خود را برای پذیرش دبیرکل سازمان ملل ، به وی اعلام کرد و علاوه بر آن طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق نیز آماده است به نیویورک برود . “ سخن گوی عراق تصویب قطع نامه 598 را یک پیروزی سیاسی و دیپلماتیک برای عراق خواند و اظهار داشت : “ تصویب این قطع نامه بیانگر توافق وسیع بین المللی بوده که به تشکیل یک اراده بین المللی مشترک کمک کرده است “ . 37 ) « )
سفیر عراق در لندن ( عبدالامیر الانباری ) نیز گفت : » عراق به طور یک جانبه نیروهای خود را به مرزهای بین المللی عقب نخواهد کشید . « وی بدون اشاره به این که عراق آغازگر جنگ بوده است ، افزود : » جنگ را یک کشور می تواند آغاز کند ، اما صلح به همکاری دو کشور نیاز خواهد داشت . 38 ) « )
“ سعدون حمادی “ رییس مجلس ملی عراق هم درپی اجلاس فوق العاده مجلس ملی ، پیامی به روسای مجالس کشورهای عربی در جهان ارسال کرد . در بخشی از این پیام آمده است : » از شما خواسته می شود تا دولت های متبوع خود و کشورهای عضو شورای امنیت را تشویق کنید و اعمال مجازات را نسبت به ایران در صورت رد قطع نامه به اجرا بگذارند . 39 ) « )
در لبنان ، محافل انقلابی علیه صدور قطع نامه 598 موضع گیری کردند . حزب الله لبنان با صدور بیانیه ای قطع نامه اخیر شورای امنیت را بخشی از تلاش های امپریالیسم جهت حفظ دولت عراق بیان کرد و خواستار ایستادگی همه مسلمانان در برابر آن شد . در این بیانیه آمده است : » توافق نظر امپریالیسم امریکا و شوروی ، تأکید جدیدی بر اشتراک مصالح استکبار شرق و غرب در بر ابر حفظ رژیم تجاوزگر صدام است ، لذا ما بندبند این قطع نامه را محکوم می کنیم و بار دیگر به امام امت پیام می دهیم که در کنار امت مسلمان ایران تا آخرین قطره خون آماده نبرد با دشمنان اسلام هستیم . 40 ) « )
حزب الله لبنان در این بیانیه با اشاره به ناتوانی جن گ افروزان در بهره برداری از جنگ ، افزوده است : » آنانی که جنگ را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کردند ، علی رغم موفقیت در جنگ افروزی ، نتوانستند از نتایج آن بهره برداری نمایند و به صدور قطع نامه پایان جنگ متوسل شدند . 41 ) « )
روزنامه “ السفیر “ چاپ بیرو ت نیز قطع نامه شورای امنیت را یک اقدام امریکایی اعلام کرد و نوشت : » ریگان از طریق این قطع نامه می کوشد شبح جنگ ویتنام را که پس از قبول پرچم گذاری بر نفت کش های کویتی ذهن امریکاییان را به خود مشغول کرده است ، بزداید . اما ریگان با صدور این قطع نامه به آرامش دست نخواهد یافت . 42 ) « )
با وجود چشم انداز نامعلوم قطع نامه 598 بر جنگ ، به دلیل انتقادهای اساسی ایران از آن ، دبیرکل سازمان ملل متحد درباره برنامه خود برای اجرای آتش بس بین ایران و عراق در چارچوب قطع نامه ، گفت : » براساس یکی از مفاد قطع نامه که نمایندگان سازمان ملل برای اجرای آتش بس نظارت خواهند داشت ، سازمان ملل در نظر دارد به منظور تضمین استقرار ناظران در اسرع وقت ، افسرانی را که در حال حاضر در بخش عملیاتی نظامی سازمان ملل مشغول به کارند ، به منطقه اعزام نماید . 43 ) « )
در حالی که ت صویب قطع نامه 598 ، حضور گسترده و بی سابقه ناوگان جنگی امریکا در خلیج فارس و جنگ سفارت خانه ها بین ایران و فرانسه ، تحرکات سیاسی ایران را حساس کرده است ، سفارت ایران در آلمان غربی اعلام کرد که وزیرخارجه ایران فردا برای یک سفر دو روزه وارد “ بن “ خواهد شد . ( 44 )
رادیو “ کلن “ در گزارشی ، درباره این سفر گفت : » طی دیدار ولایتی از آلمان فدرال ، پیرامون سه مطلب بحث و مذاکره خواهد شد ؛ اول قطع نامه اخیر و بسیار مهم شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره خاتمه دادن به جنگ خلیج فارس ؛ دوم مناسبات دیپلماتیک ایران و فرانسه و بالاخره سرنوشت دو تبعه آلمانی ربوده شده در لبنان مطرح خواهد شد و آلمان از دولت ایران خواهد خواست که در این زمینه از کمک های مؤثر خود دریغ نورزد . 45 ) « )
رزم ناو موشک انداز “ فوکس “ ( Foox ) از کلاس “ بلک ناپ “ ( Blaknp ) فرماندهی حفاظت از نفت کش ها را به عهده داشت . این ناو با وزن هشت هزار تن ، طول 7 / 166 متر ، عرض و آب خور 8 / 8 متر ، این قابلیت ها را دارد : یک فروند هلی کوپتر ، موشک های ضد سطحی “ هارپون “ ( Horpon ) ، موشک های “ تام هاوک “ ( Tom Howk ) ب ا برد 2500 کیلومتر علیه هدف های عمقی ، موشک های ضدهوایی استاندارد ، توپ های 127 میلی متری و دو قبضه سیستم توپ ضد موشکی مدرن “ فالانکس “ که نقش عمده ای را در این عملیات داشته است . سرعت 33 گره دریایی این ناو تحرک فوق العاده ای به آن بخشیده که در کنار سیست م های جنگ افزار و الکترونیک آن با صرف 200 میلیون دلار به یکی از رزم ناوهای مورد قبول نیروی دریایی امریکا تبدیل شده و سبب شده تا در بسیاری از مانورهای تجاوزگرانه قبلی امریکا ، به عنوان ناو اسکورت کننده ناو هواپیمابر “ جان اف کندی “ درآید . خدمه این ناو 513 تن ، از جمله 25 افسر می باشد .
ناوچه موشک انداز “ کروملین “ ( Crommelin ) از کلاس “ اولیور هازارد پری “ ( ( Oliver Hazard perry می باشد . این گونه ناوها در نیروی دریایی امریکا به ناوهای “ پاسور “ ( اسکورت کننده ) مشهور هستند . ناوچه مزبور در این ع ملیات به منظور دفاع از کاروان در برابر تهاجم قایق های تندرو و نیز کشف اهداف زیر دریایی به کار گرفته شده بود . این ناوچه در سال 1983 [ میلادی ] به آب انداخته شد و یکی از جدیدترین ناوچه های پاسور از میان بیش از 50 فروند ناوچه پاسور امریکا در کلاس یادشده می باشد که با طول 135/ 6 متر و توان حمل هلی کوپتر ، موشک های سطحی “ هارپون “ ، موشک های ضدهوایی “ استاندارد “ ، توپ های 76 میلی متری ، سیستم 20 میلی متری “ فالانکس “ ، سونار کشف اهداف زیر دریایی و اژدرها و با 29 گره سرعت ، قابلیت مناسبی برای انجام دادن مأموریت های محوله دارد .
ناوچه موشک انداز “ کید “ ( kidd ) با شماره بدنه DD = 993 از دیگر ناوچه های جنگی کارآمد امریکا در منطقه است . این ناوچه در زمره چهار فروند ناوچه ای است که رژیم سابق ایران به امریکا سفارش داده بود ساخت و تکمیل آن تا سال 1981 ( 1360 ) به طول انجامید و با لغو آن قرارداد ، نام ناوچه از “ کوروش “ به “ کید “ تغییر یافت و با توجه به تناسب آن جهت مانور در آب های کم عمق و کم وسعت ، در زمره ناوگان خلیج فارس نیروی دریایی امریکا درآمد . این ناوچه 8300 تنی با طول 6 / 171 متر خود ، قابلیت حمل دو فروند هلی کوپتر را دارد و با تجهیزات موشک های سطحی “ هارپون “ ، موشک های هوایی استاندارد ، دو قبضه توپ 127 میلی متری ( 5 اینچی ) ، سیستم توپ های ضدموشکی “ فالانکس “ mk- 16- clws ) ) ، سیستم ضددریایی ( Asroc ) و با سرعت 33 گره دریایی ، یکی از ناوهای مخصوص در جنگ های عمومی و چندمنظوره می باشد که می تواند در یک زمان ، در سه نوع جنگ ضدهوایی ، سطحی و ضدزیردریایی امریکا شرکت کند . این ناوچه ، نوع تغییر یافته ناوچه کلاس “ اسپرنس “ ( Sprance ) و یکی از بهترین ناوچه های در نیروی دریایی امریکا است و مأموریت آن به خصوص در هنگام عبور از مقابل سایت موشک های “ کرم ابریشم “ ایران ، حساس تر می شد . ( 46 )
امریکا با تفکیک تهدیدات محتمل ، ماهیت تهدید و موقعیت جغرافیایی آن در طول مسیر حرکت کاروان ، پنج منطقه حساس را مشخص کرد و تدابیر و طرح های لازم را برای آنها در نظرگرفته بود که به ترتیب موقعیت جغرافیایی از ابتدای حرکت کاروان تا سواحل کویت به شرح زیر می باشد :
1 ) استقرار موشک های ساحل به دریای رزمندگان اسلام موسوم به “ کرم ابریشم “ در دهانه ورودی تنگه هرمز و در ارتفاعات منطقه “ کوهستک “ .
2 ) استفاده از جزایر “ ابوموسی “ و موقعیت های جغرافیایی مشابه ( جزیره سیری ) که امکان تهاجم سریع و موفقیت آمیز نیروهای اسلام را با قایق های توپ دار خود به کاروان کشتی های امریکایی فراهم می آورد و این نیروها می توانستند با عقب نشینی فوری به پایگاه های خود در این جزایر ، از مواضع پدافندی خود استفاده کنند .
3 ) امکان تهاجم هوایی و هلی کوپتری در مناطق خلیج فارس ، یعنی حدفاصل جزیره سیری تا روبه روی سواحل قطر .
4 ) امکان تهاجم شناوری در محدوده عمومی جزیره فارسی درشمال خلیج فارس .
5 ) کانال ورودی بندر “ الاحمدی “ کویت و احتمال مین گذاری مجدد ، که نیروی دریایی کویت با اکیپ کارشناسی اعزامی از امریکا ، به صورت کامل مأمور حفاظت از این آب راه تا پایان موفقیت آمیز عملیات شده بودند . ( 47 )
به هنگام اعلام آماده باش ، کاپیتان “ دانیل مورفی “ فرمانده ناوچه “ کید “ که در سمت راست کاروان در حال حرکت بود ، در پشت بلندگوی ناوچه قرارگرفت و 380 نیروی ناوچه مذکور را از تاریخچه استقرار سایت موشکی نیروهای اسلام در ارتفاعات “ کوهستک “ ، آگاه کرد . وی با نشان دادن تصاویری از شش سکوی پرتاب موشک که ماهواره های جاسوسی امریکا تهیه کرده بودند موقعیت منطقه را برای نیروها تشریح کرد . ( 48 )
رزم ناو موشک انداز “ ریورز “ ( Revers ) از کلاس “ لهی “ ( Leahy ) نیز با هشت هزار تن ظرفیت جابه جایی ، یکی از ناوهای جنگی نیروی دریایی امریکا است . این ناو 163 متری با تجهیزاتی مانند موشک های سطحی “ هارپون “ ، موشک های “ استاندارد “ ، دو سیستم توپ های “ فالانکس “ و سایر تجهیزات ضدزیردریایی ، با 33 گره سرعت و 513 خدمه ، به همراه ناوشکن کروملین با پوشش دادن به جناح شمالی کاروان و در طی مدت عبور از مقابل جزیره “ ابوموسی “ ، نقش خود را در این عملیات انجام داد و سپس از کاروان جدا شد . ( 49 )
منابع و ماخذ :
1 سند شماره 208834 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ : سپاه پاسداران ، نیروی دریایی ، اگر من بودم می زدم ، 8 / 10 / 1371 ، ص 23 .
2 پیشین ، ص 25 .
3 پیشین ، ص 28 .
4 واحد مرکزی خبر ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، بولتن رادیوهای بیگانه ، 3 / 5 / 1366 ، صص 9 8 ، به نقل از رادیو امریکا ، 1 / 5 / 1366 .
5 واحد مرکزی خبر ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، بولتن رادیوهای بیگانه ، 3 / 5 / 1366 ، ص 8 ، به نقل از رادیو امریکا ، 1 / 5 / 1366 .
6 واحد مرکزی خبر ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، بولتن رادیوهای بیگانه ، 1 / 5 / 1366 ، صص 22 21 ، به نقل از رادیو بی . بی . سی . ، 1 / 5 / 1366 .
7 روزنامه رسالت ، 31 / 4 / 1366 ، ص 12 ، به نقل از خبرگزاری رویتر .
8 روزنامه جمهوری اسلامی ، 31 / 4 / 1366 ، ص 11 ، به نقل از خبرگزاری رویتر .
9 روزنامه رسالت ، 1 / 5 / 1366 ، ص 12 .
10 روزنامه رسالت ، 31 / 4 / 1366 ، ص 11 ، واحد مرکزی خبر ، به نقل از خبرگزاری رویتر .
11 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ نشریه شماره 125 ، 1366/ 5/ 1 ، ص 30 ، فجیره به نقل از خبرگزاری رویتر ، 31 / 4 / 1366 .
12 روزنامه رسالت ، 31 / 5 / 1366 ، ص 12 ، بن به نقل از خبرگزاری .
13 روزنامه اطلاعات ، 31 / 4 / 1366 ن ص 20 ، به نقل از خبرگزاری رویتر .
14 روزنامه جمهوری اسلامی ، 31 / 4 / 1366 ، ص 3 ، خبرگزاری فرانسه ، به نقل از خبرگزاری تاس .
15 روزنامه اطلاعات ، 31 / 4 / 1366 ، ص 20 ، مسکو خبرگزاری فرانسه ، به نقل از خبرگزاری تاس .
16 روزنامه اطلاعات ، 31 / 4 / 1366 ، ص 20 ، واشنگتن خبرگزاری رویتر .
17 واحد مرکزی خبر ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، بولتن رادیوهای بیگانه ، 1 / 5 / 1366 ، صص 17 16 ، به نقل از رادیو بی . بی . سی . ، . 1366/ 4/ 31
18 روزنامه جمهوری اسلام ، 31 / 4 / 1366 ، ص 7 ، به نقل از روزنامه “ نیویورک تایمز “ .
19 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 125 ، 1366/ 5/ 1 ، ص 28 ، خبرگزاری جمهوری اسلامی ، رادیو بی . بی . سی . ، . 1366/ 4/ 31
20 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 127 ، 1366/ 5/ 3 ، ص 7 ، لندن به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی ، . 1366/ 5/ 1
21- San Francisco Chronicle ) July 21, 1987 ( P . 17 .
22 روزنامه جمهوری اسلامی ، 31 / 4 / 1366 ، ص 7 ، به نقل از روزنامه “ اورادینی “ چاپ یونان ؛ و روزنامه کیهان ، 31 / 4 / 1366 ، ص 20 ، واحد مرکزی خبر ، به نقل از خبرگزاری رویتر .
23 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 126 ، 1366/ 5/ 2 ، صص 11 10 تهران خبرگزاری جمهوری اسلامی ، به نقل از رادیو بی . بی . سی . ، 1 / 5 / 1366 .
24 روزنامه کیهان ، 31 / 4 / 1366 ، ص 3 .
25 روزنامه کیهان ، 1 / 5 / 1366 ، ص 18 .
26 روزنامه کیهان ، 31 / 4 / 1366 ، ص 3 .
27 روزنامه جمهوری اسلامی ، 1 / 5 / 1366 ، ص 82 .
28 روزنامه جمهوری اسلامی ، 1 / 5 / 1366 ، ص 12 .
29 روزنامه جمهوری اسلامی ، 31 / 4 / 1366 ، ص 2 به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس .
30 روزنامه کیهان ، 31 / 4 / 1366 ، ص 2 ، به نقل از رادیو امریکا .
31 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 125 ، 1366/ 5/ 1 ، ص 23 ، رادیو امریکا ، به نقل از روزنامه “ کریستین ساینس مانیتور “ ، 31 / 4 / 1366 .
32 واحد مرکزی خبر ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، بولتن رادیوهای بیگانه ، 1 / 5 / 1366 ، صص 12 11 ، به نقل از رادیو امریکا ، 31 / 4 / 1366 .
33 روزنامه کیهان ، 31 / 4 / 1366 ، ص 20 ، رم خبرگزاری جمهوری اسلامی ، به نقل از روزنامه ایتالیایی لاربر بلیکا .
34 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 126 ، 1366/ 5/ 1 ، صص 38 37 ، پاریس خبرگزاری جمهوری اسلامی ، به نقل از رادیو فرانسه ، 31 / 4 / 1366 .
35 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 126 ، 1366/ 5/ 2 ، صص 37 36 ، پاریس به نقل از روزنامه “ لزاکو “ ، . 1366/ 4/ 31
36 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، 126 ، 2 / 5 / 1366 ، صص
37 36 ، پاریس خبرگزاری جمهوری اسلامی ، به نقل از روزنامه “ لیبراسیون “ ، 31 / 4 / 1366 .
37 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 126 ، 1366/ 5/ 1 ، صص 21 20 ، تهران خبرگزاری جمهوری اسلامی ، به نقل از خبرگزاری فرانسه ، 31 / 4 / 1366 .
38 روزنامه اطلاعات ، 31 / 4 / 1366 ، ص 2 ، لندن به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی .
39 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 126 ، 1366/ 5/ 2 ، صص 27 25 ، به نقل از رادیو صوت الجماهیر ، 1 / 5 / 1366 .
40 روزنامه جمهوری اسلامی ، 1 / 5 / 1366 ، ص 3 ، بیروت به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی .
41 روزنامه جمهوری اسلامی ، 31 / 4 / 1366 ، ص 3 ، بیروت به نقل از واحد مرکزی خبر .
42 روزنامه جمهوری اسلامی ، 31 / 4 / 1366 ، ص 3 ، لبنان به نقل از روزنامه “ السفیر “ .
43 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 125 ، 1366/ 5/ 1 ، ص 31 ، فجیره به نقل از خبرگزاری رویتر ، 31 / 4 / 1366 .
44 روزنامه کیهان ، 31 / 4 / 1366 ، ص 2 .
45 خبرگزاری جمهوری اسلامی ، “ گزارش های ویژه “ ، نشریه شماره 125 ، 1366/ 5/ 1 ، صص 26 25 ، به نقل از از رادیو کلن ، 31 / 4 / 1366 .
46 سند شماره 208834 / گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ : سپاه پاسداران ، نیروی دریایی ، اگر من بودم می زدم ، 8 / 10 / 1371 ، صص 23 22 .
47 پیشین ، ص 25 .
48 پیشین ، ص 25 .
49 پیشین ، صص 23 22
