متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاریخ پخش :: ۱۳۷۰/۱۰/۲۶
بسم الله الرحمن الرحیم
تولد امام نهم را به تمام بیندگان تبریک عرض می‌کنم. خداوند انشاء الله ما را با او آشنا، توفیق زیارت قبر مطهرش را در کاظمین نصیب، راه کربلا برای علاقه مندان باز بفرماید.
مسئله‌ای که داریم در انقلاب چند تا کار خوبی شد: یکی توجه به قرآن در آموزش و پرورش و امور تربیتی و مسابقات قرآن که در پارسال حدود ۲ میلیون نفر در سراسر ایران شرکت کردند. حرکت قشنگی بود. و هر سال به نامی و امسال به نام فلسطین سرزمین وحی این مسابقات هست و آقازاده‌ها و دختر خانم‌ها شرکت می‌کنند. من با اینکه به مناسبت هفته حوزه و دانشگاه بحثی راجع به قرآن داشتم. امروز یادداشتهایم را دیدم. دیدم که خیلی حرفهای نگفته راجع به قرآن در یادداشتهایم هست فکر کردم حالا که هفته قرآن است و مسابقات قرآن جلوه‌ای دارد بحمدلله ما هم یک مقداری راجع به قرآن باز یک مطالبی را بگویم.
امیر المومنین علی(ع) درباره قرآن مطالبی دارد:
می فرماید: قرآن کتاب نوری است که چراغش خاموش نمی‌شود. افروختگی‌اش کم نمی‌شود. دریایی است که آدم به ته آن نمی‌رسد. راهی است که آن کسی که در آن راه می‌رود گم نمی‌شود. نورش هیچ وقت تیره نمی‌شود. کتابهای دیگر یک زمانی در بورس هستند و یک زمانی دیگر از مد می‌افتند. قرآن هیچ وقت از مد نمی‌افتد. چون در آیه هایش رمز و رموز و اسراری است، از منشاء علم بی نهایت است. «فُرْقَاناً لَا یُخْمَدُ بُرْهَانُهُ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) استدلال قرآن هیچ وقت خاموش نمی‌شود.
«وَ شِفَاءً لَا تُخْشَى أَسْقَامُهُ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) کسی که با آیه قرآن راه خودش را پیدا کرد دیگر گم نمی‌شود و عزتش شکست نمی‌خورد
«وَ عِزّاً لَا تُهْزَمُ أَنْصَارُهُ وَ حَقّاً لَا تُخْذَلُ أَعْوَانُهُ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) قرآن عزتی است که شکست نمی‌دهد یارانش را حقی است که یارانش را خار نمی‌کند.
«فَهُوَ مَعْدِنُ الْإِیمَانِ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) معدن ایمان، قرآن است.
اینها جملاتی است که امیرالمومنین می‌فرمایند.
«وَ یَنَابِیعُ الْعِلْمِ وَ بُحُورُه»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) چشمه سار و دریای علوم قرآن است.
در آیه‌ای از قرآن خزینه‌ای است که اگر روی آن فکر کنیم چیزی گیرمان می‌آید.
قرآنی نیست که ما به زبان ساده می‌خوانیم. هر آیه‌اش نکته دارد. لطیفه دارد.
«وَ یَنَابِیعُ الْعِلْمِ وَ بُحُورُه» امیرالمومنین می‌فرماید: دریاهای علم در آیات قرآن هست.
«وَ رِیَاضُ الْعَدْلِ وَ غُدْرَانُهُ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) باغ عدالت است.
«وَ أَثَافِیُّ الْإِسْلَامِ ِوَ بُنْیَانُه»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸)، بنیاد اسلام است.
«وَ أَوْدِیَهُ الْحَقِّ وَ غِیطَانُهُ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) وادی حقیقت است.
دریایی است که هر چه از آن برداری خشک نمی‌شود.
«وَ بَحْرٌ لَا یَنْزِفُهُ الْمُسْتَنْزِفُونَ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸). قرآن دریایی است که هر چه از آن برداری خشک نمی‌شود چشمه ساری است که هر چه از آن آب بکشی، کم نمی‌شود. منزل گاهی است که مسافرانش راه را گم نمی‌کنند.
«وَ آکَامٌ لَا یَجُوزُ عَنْهَا الْقَاصِدُون»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸). نشانه‌هایی است که روندگان گمش نمی‌کنند.
«وَ رَبِیعاً لِقُلُوبِ الْفُقَهَاءِ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸). قرآن، بهار روح علما است.
«وَ مَحَاجَّ لِطُرُقِ الصُّلَحَاءِ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) مقصد راه پارسایان است.
«وَ دَوَاءً لَیْسَ بَعْدَهُ دَاءٌ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸). دارویی است که بعد از آن بیماری نیست.
«وَ عِزّاً لِمَنْ تَوَلَّاهُ»(نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۸) قرآن عزت است برای هر کسی که دوستش داشته باشد.
مفصل است من می‌ترسم دیگر طول بکشد.
قرآن در دیدگاه امیر المومنین.
خیلی از قرآن، امیرالمومنین تجلیل کرده. کتابی را امروز من دیدم قبلا هم دیده بودم ولی امروز همه کتاب را یک نگاهی کردم. که قرآن در احادیث اسلامی. این را یکی از فضلای قم به نام آقای خوشنویس چاپ کردند. روایاتی که راجع به قرآن است چاپ شده و بیش از هزار حدیث راجع به عظمت قرآن، از روایات جمع آوری شده، شما انشاء الله در آغاز دهمین دوره مسابقات شرکت می‌کنید و من در اینجا باید از منطقه ۶ آموزش و پرورش یک حرکتی کرده، چند سال می‌گذرد. می‌ارزد که من تشکری کنم. که پا ضبط ما ایشان از منطقه ۶ می‌اید وقتی من حرف می‌زنم از بحث من سوال طرح می‌کند و در چند تا منطقه تکثیر می‌شود. سوالات تستی(چهار جوابی) و روی این نمره داده می‌شود. تلویزیون می‌تواند مفید باشد. ویدئو می‌تواند مفید باشد. بگذریم از اینکه در ایران ویدئو وسیله اغفال نسل نو قرار داده شده در کشورهای دیگر ویدئو وسیله رشد است نه وسیله شهوت. تلویزیون وسیله سرگرمی نیست وسیله آموزش است. و حالا هم که از مناطق ۲۰ گانه تهران شما خواهران و برادران تشریف آوردید من این سفارش را می‌کنم امروز هم از وزیر آموزش و پرورش چیز خوبی را شنیدم. شنیدم که در شورای عالی آموزش و پرورش یک چیز خوبی تصویب شده. تصویب شده که دبیران تعلیمات دینی نمره‌ای که می‌دهند به کتابهای تعلیمات دینی چند نمره هم بگذارند برای عمل به دین. چون ممکن است یکی از نظر علمی از تعلیمات دینی نمره ۲۰ بیاورد اما اصلا نماز هم نخواند. سال می‌اید و می‌رود پایش را در نماز جمعه نمی‌گذارد. این آقازاده که نمره تعلیمات دینی او خوب است چقدر عمل می‌کند. علوم دیگر هم هست که یک سری تئوریها را در کتاب می‌خوانند، یک مقداری هم عملی. در دانشگاه، یک سری از فرمولها را در دانشگاه در کتابها می‌خوانند بعد می‌روند در آزمایشگاهها در بیمارستانها، دانشجو دوره عملی می‌بیند. شورای عالی آموزش و پرورش تصویب کرد، که غیر از آنکه محصل درس می‌خواند و یاد می‌گیرد و حفظ می‌کند و نمره می‌گیرد، این محصل چقدر عمل به دین می‌کند به تعهد عملی او هم چند نمره‌ای داده شود و این حرکت بسیار خوبی بود که در سمینار نماز مشهد یک کمیسیونی که بود، تقاضای کمیسیون این بود که بحمدلله عملی شد.
حالا راجع به قرآن چند تا تذکر می‌خواهم بدهم. خیال هم نکنید که آدم قرآن را زود یاد نمی‌گیرد. قرآن را بسیار راحت می‌شود یاد گرفت. و چون ماه رجب و ماه شعبان، بیننده‌ها در آن هستند در آستانه رجب و شعبان هستیم. شبها هم زمستانی و طولانی بسیاری از افرادی که پای تلویزیون نشسته‌اند می‌توانند تصمیم بگیرند. شما که اتاقت کثیف می‌شود پول نمی‌دهی رنگ می‌کنند. ماشین خود را به صافکاری نمی‌دهید؟ شب سال تحویل خانه تکانی نمی‌کنی؟ همینطور که فرم ماشینت را صافکاری می‌کنی، خانه‌ات را رنگ می‌کنی قالی‌ات را قالی شویی می‌دهی. لباس تغییر می‌دهی همینطور که در سر و وضع خانه‌ات تغییر می‌دهی. نمی‌خواهی قبل از رسیدن ماه رمضان، از این شبهای زمستانی، جلسات قرآنی ۲ نفری ۵ نفری بگذارید.
یک استاد دانشگاه که قرآن بلد است، بشود معلم باقی اساتید دانشگاه بروند خانه‌اش، یک قراری با هم بگذارند شبی نیم ساعت. ما دیگر در ایران نداشته باشیم استاد دانشگاهی که قرآن بلد نباشد. زشت است. نداشته باشیم لیسانسی که قرآن بلد نباشد. زشت است و خیلی هم زود یاد می‌گیرند.
تحصیل کرده‌های ما بین ۱۰ ساعت تا ۳۰ ساعت راحت قرآن را یاد می‌گیرند.
چرا فقط باید ۲ میلیون در مسابقات قرآن شرکت کنند ما باید همه‌مان در مسابقات شرکت کنیم. البته حالا ما با این وضعی که داریم از همه کشورهای اسلامی بهتر هستیم.
یک جلسه‌ای هفته گذشته بود من در هندوستان جلسه‌ای سمینار با عظمتی حدود ۲۰ هزار دانشجو تقریبا در آن جلسه شرکت کرده بودند از ایران کسی نبود ولی از سراسر هندوستان بودند. من گفتم که برادران مهم نیست که فلان کشور قرآن چاپ می‌کند به دنیا می‌فرستد. چاپ قرآن مهم نیست. چون ممکن است کسی قرآن را چاپ کند کف کار را بچاپد. چاپ بودن برای چاپیدن. حواستان جمع باشد حافظ قرآن خوب است اما بهتر از حافظ قرآن، محافظ قرآن است. ممکن است در فلان کشور چند هزار حافظ قرآن باشد. ما در ایران حافظ قرآن ۳۰۰ تا بیشتر نداریم، حافظ قرآن کم داریم ولی محافظ قرآن زیاد داریم. که حاضر است برای یک آیه قرآن قطعه، قطعه شود و جلو گلوله برود. ممکن است شماها صدها هزار حافظ قرآن داشته باشید ولی حاضر نباشید برای یک آیه قرآن، سیلی بخورید. اما ما ممکن است حافظ قرآن کم داشته باشیم ولی محافظ قرآن زیاد داریم.
به هر حال به امید روزی که قرآن از خانه‌های صوتش بلند شود. خدا رحمت کند پدران ما را. من بچه کاشانم. بچه که بودم در کوچه و محله‌های ما صبحها بعد از نماز صدای قرآن بلند می‌شد.
چه طور شد حلقومها نسبت به قرآن. . . یک حدیث امروز بعداز ظهر دیدم.
رسول اکرم فرمود: خانه‌ای که صدای قرآن در آن بلند نشود. نگویید خانه بگویید قبرستان. خانه‌ای که قرآن در آن خوانده نشود، قبرستان است. حدیث، حدیث تندی است.
قرآنی که هر آیه‌اش نگاه کنی، فکر کنی، نکات زیادی در می‌آید. نکات بسیاری. . .
حالا من یک مقداری راجع به قرآن برایتان صحبت کنم.
قبل از آنکه صحبت کنم یک آیه را هم بنویسم. این آیه را با آن آشنا هستید.
«وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثینَ لَیْلَهً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَهً وَ قالَ مُوسى لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ» اعراف/۱۴۲٫
قصه‌اش را برایتان بگویم.
حضرت موسی را خدا به او گفت ۳۰ شب بیا کوه طور مناجات کن تا تورات و کتاب آسمانی را تحویل بگیری. حضرت موسی هم به یهودیها و نصرانیها گفت می‌روم ۳۰ شب معتکف می‌شوم عبادت می‌کنم، قانون آسمانی بیاورم. ۳۰ شب رفت خداوند گفت ۱۰ شب دیگر هم بیا تا ۴۰ شب شود در این ۱۰ روزه یک هنرمند مجسه سازی بنام سامری طلاها را جمع کرده یک گوساله‌ای ساخت روده‌ها و درون گوساله را جوری لوله کشی کرد که باد که وارد می‌شد مثل سوتک این گوساله صدا می‌کرد. مردم را دعوت کرد گفت خدای شما همین گوساله است. مردم از خداپرستی رفتند سراغ گوساله پرستی حضرت موسی آمد دید عصبانی شد، تورات را به زمین زد زلفهای برادرش را گرفت کشید گفت چرا همچین کردی. او هم گفت من مقصر نبودم. وقتی موسی می‌خواست برود آیه‌اش این است.
و واعدنا(وعده دادیم) وعده دادیم به موسی ۳۰ شب به موسی وعده دادیم که ۳۰ شب بیا مناجات کن ولیکن ۳۰ شب را تمام کردیم به ۱۰ تا دیگر یعنی ۱۰ تا دیگر تمدید کردیم ۳۰ شب شد ۴۰ شب میقات خدا(وعده گاه خدا با موسی) ۴۰ شب شد وقتی موسی می‌خواست برود قال موسی(موسی به برادرش) اخی موسی به برادرش گفت ۳۰ شب می‌روم مناجات کنم تو که هارون هستی و برادر من هستی «اخْلُفْنی» خلیفه و جانشین من باش. و مشغول اصلاح بین مردم باش، و راه مفسدین را پیروی نکن.
این آیه خیلی ساده به ذهن آدم می‌اید یعنی موسی رفت مناجات کند ۳۰ شب او شد ۱۰ شب وقتی هم می‌خواست برود به برادرش گفت در جامعه جانشین من باش، اصلاح کن، دنبال فساد و مفسدین هم نرو. خوب این پوست آیه است اما مغز آیه.
۲۰ تا نکته در این آیه من طلبه کم سواد کشف کردم. وقتی هم من ۲۰ تا نکته کشف می‌کنم پیداست مثلا اگر بدهند دست آیت الله جوادی آملی او شاید سی. چهل تا کشف کند. ممکن است بدهند دست علامه طباطبایی بیشتر کشف کند. چون هر کسی به مقدار. . .
خیلی نکته در این آیه است.
درس اول – تا انسان خودسازی نکند خدا به او مدد و الهام. . . موسی هم که می‌خواهد تورات بگیرد باید سی، چهل شب عبادت کند مشغول عبادت شود.
پیامبر ما هم که می‌خواهد قرآن بگیرد باید سالها در غار حرا عبادت کند. تا عبد نباشد معراج نیست. «سُبْحانَ الَّذی أَسْرى بِعَبْدِهِ لَیْلاً» اسراء/۱ پیامبر از خانه خانمش به معراج نرفت پا شد رفت مسجد الحرام مشغول عبادت شود از مسجد معراج رفت. از خانه خانم به معراج نرفت مناجات و خودسازی شرط گرفتن لطف الهی است.
۲- امام صادق فرمود: خداوند از اول می‌توانست بگوید چهل تا ولی اول گفت ۳۰ تا بعد ۱۰ تا اضافه کرد چرا از اول ۴۰ تا نشد؟ می‌خواست امتحان کند مثل این است که شما می‌خواهی یکی را امتحان کنی برای امتحان گفت ۳۰ شب بعد گفت ۱۰ شب اضافه تا ببیند نق و نق می‌شود یا نمی‌شود اینها چه قدر تسلیم هستند. با اینکه شبانه روز بود قرآن می‌گوید «لَیْلَهً» هم می‌گوید «ثَلاثینَ لَیْلَهً» هم می‌گوید «أَرْبَعینَ لَیْلَهً» چرا شب؟ حضرت موسی چهل شبانه روز بود چرا اسم شب را برده؟ این به خاطر این است که وقت مناجات شب است چون کار. کار مناجاتی بوده با این که روز هم بود اسم روز را نبرده، اسم شب را برده، داریم مومن از زمستان لذت می‌برد برای اینکه می‌گوید: به به به به. مومن از زمستان لذت می‌برد. چرا؟ برای اینکه می‌گوید روزهایش کوتاه است روزه می‌گیرم. شبهایش طولانی است، نماز شب می‌خوانم. من اگر ساعت ۱۰ هم بخوابم ساعت ۵ پاشم، ۷ ساعت خواب راحت کردم باز از ۵ تا ۵/۵ نیم ساعت وقت نماز شب است، نماز شب که کاری ندارد چهار تا دو رکعتی است بدون « قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ» اخلاص/۱ هم می‌شود خواند. نشسته هم می‌شود خواند. تمام نماز شب ۷ دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. کسی خواست العفو و اینها را بگوید، بگوید اما قیمت تعاونی هم داریم که خیلی ارزان است مؤمن از زمستان لذت می‌برد روز ماشین کوتاه است ۵ بعد از ظهر غروب است ۶ بعد از ظهر غروب است یعنی هم راهت می‌تواند روزه بگیرد بخصوص ماه رجب و شعبان تمام کسانی که ماه رمضان سال قبل به دلیل مرض و مسافرت روزه اشان را خورده‌اند وقت غذایش همین ماه رجب است تا ماه رمضان نیامده باید روزه اشان را بگیرند. (با اینکه روز هم بود مناجات ولی گفت شب)
«وَ قالَ مُوسى لِأَخیه» موسی به برادرش گفت تو باید جانشین باشی این پیداست رهبر جدید کی حق دارد رهبر جدید شود که با رهبر قدیم در همه مراحل همگام باشند چون حضرت موسی و هارون از اول انقلاب با هم بودند «اذْهَبا إِلى فِرْعَوْنَ» طه/۴۳ موسی و هارون هر دو بروید سراغ فرعون «وَ لا تَنِیا فی ذِکْری» طه/۴۲ شکل نگیرید. محکم باشید. «لا تَخافا إِنَّنی مَعَکُما» طه/۴۶ نترسید، شل نشوید، هر دو بروید.
یعنی رهبر جدید کسی باید باشد که با رهبر قدیم در همه مراحل از اول انقلاب. . .
نمی تواند کسی از خواب بلند شود رهبر جدید شود. یادم نمی‌رود اول انقلاب بود یک پیرمردی از آمریکا، از کجا آمده بود که رئیس جمهوری شود. امام فرمود: تو دیگر وقت استراحتت است برو دنبال کارت ۴۰ سال آمریکا بوده حالا شنیده در ایران شاه عوض شده آمده شاه شود. ۴۰ ساله کجا بودی؟ آمریکا. برو دنبال کارت. البته محرمانه گفت امام، برو دنبال کارت. امام فرمود تو پیری.
رهبر جدید باید کسی باشد که با رهبر قدیم. . . و لذا موسی به هارون گفت. گفت «وَ قالَ مُوسى لِأَخیهِ هارُونَ». اسم هارون را هم برد. با اینکه معلوم است برادر موسی. هارون است. اگر هارون هم نبود همه مردم می‌دانستند که برادر موسی، هارون است. اما باید ببرد چون رهبری باید چنان مشخص شود که مردم خط را گم نکنند. نگویند مردم او یک برادر دیگر از مادر دیگر داشت. نه باید رهبر دقیق مشخص شود «اخْلُفْنی» از این معلوم می‌شود حق انتخاب رهبر با مردم نیست. یا باید خدا تعیین کند یا رسول خدا و امر خدا. این طور نیست که رای بدهیم که کی. رهبر با هارت و هورت و زنده باد و مرده باد نمی‌شود. یک کانال معنوی دارد.
که باید رسول خدا را که خدا تعیین می‌کند در غدیر خم پیامبر تعیین کند و بعد از پیامبر تا امام زمان یکی یکی و امام زمان هم بگوید در زمان غیبت، مجتهد عادلی که هوی و هوس نداشته باشد یعنی کانال باید بند به خدا باشد. خداوند، رسول، رسول، امام، امام هم شرط گذاشت. مجتهد، عادل بی هوس.
«اخْلُفْنی» یعنی موسی حق دارد رهبر تعیین کند به مردم نگفت ما سی شب می‌رویم عبادت کنیم خودتان انتخابات راه بیندازید و رهبر انتخاب کنید.
رئیس جمهور نیست و وکیل مجلس که با انتخابات. . .
رهبر آسمانی باید شخص خود پیامبر باشد یا فرمان الهی. «اخْلُفْنی»
«فی قَوْمی». معلوم می‌شود مدار رهبری فرق می‌کند. یکی رهبر کره زمین است یکی رهبر امت اسلامی یکی رهبر محله است یکی رهبر یک شهری است این که می‌گویند «فی قَوْمی» یعنی مدار رهبری هارون مدار بسته‌ای است «وَ أَصْلِحْ» این پیداست رهبر شرح وظایف او این است که تمام کارهای رهبری در خط اصلاح جامعه است. با اینکه حضرت هارون پیامبر است و معصوم. پیامبر معصوم که دنبال مفسدین نمی‌رود ولی در عین حال باز هم حضرت موسی می‌گوید ما وقتی آیات قرآن را نگاه می‌کنیم می‌بینیم قیافه آیه مثل قصه است. موسی رفت کوه طور به برادرش گفت جای من باش تا من بیایم. اگر این طور بگویی این قرآن هیچ مزه نمی‌کند. اما بگویی اصول ۱- رهبر جدید کسی باید باشد که در تمام حوادث تلخ و شیرین پیامبر قدیم همگام باشد. یک مسئله سیاسی در می‌آید.
انتخاب رهبری با هارت و هورت نمی‌شود باید با خدا باشد یا پیامبر. . .
شرح وظائف رهبری اصلح است جوزدگی جامعه زدگی. جوزدگی نباید باشد.
اگر مفسدین خواستند ایجاد آشوبی کنند و یا خطی را به وجود بیاورند. اگر مفسدین حرکتی کردند تو نباید تحت تاثیر. . . اگر همه رفتند سراغ گوساله پرستی تو باید مقاومت کنی. نگویی خواهی نشوی رسوا. . . چون مردم خواستند ما هم تسلیم شدیم. . . تو رهبر هستی باید خط شکن باشی نه خط پذیر رهبر خط پذیر نیست. رهبر جدید شرایطش چیست. شرح وظائف رهبر چیست.
انتخاب رهبر با کیست؟ می‌شود قرآن را جوری یعنی می‌شود آیه را یک کاری کرد که همه‌اش سیاسی باشد می‌شود یک جوری هم گفت که بله موسی رفت کوه طور به برادرش گفت صبر کن تا من بیایم می‌شود جوری بی مزه معنا کرد که هیچ خاصیتی نداشته باشد و می‌شود از آن نکته نکته چیزی در آورد که اسرار داشته باشد. حیف، حیف که در هر شهری یک تفسیر نیست. حیف که معلمین ما و فرهنگی‌های ما در شهرها. . .
ما باید این سخنرانیها را تبدیل کنیم به تفسیر. حتی اگر کسی هم می‌خواهد تحلیل سیاسی هم بگوید قرآن را باز کند، آیات سیاسی بگوید ما حدود ۵۰۰ الی ۶۰۰ آیه در قرآن داریم که آیات سیاسی قرآن است ما هر چه خواسته باشیم بگوییم از قرآن دلیل داریم قرآن چه کتابی است و چه جور ما باید از آن استفاده کنیم.
حالا یک مقدار درباره تلاوت قرآن صحبت کنیم. ضمنا من قبل از آنکه شرائط تلاوت را بگویم مطلع شدیم که در جلسه ما یک دختر خانمی هست که مادرش مدیر دبیرستان است پدرش مهندس است مسلمان، محترم. این دختر خانم کوچولوی ۹ سال هم مقدار زیادی قرآن حفظ است و هم به خاطر اینکه همه نمره‌های او ۲۰ است و هوش سرشاری دارد به چند زبان ترجمه می‌تواند کند چون ما متوجه شدیم گفتیم دو سه دقیقه دختر خانم بیاید یک مقداری. . . آقا جان بلند شو و بیا. این دختر خانم بلند شود بیاید اینجا. و دخترخانمهایی که پای تلویزیون نشسته‌اند ببینند مشابه خودشان را. که می‌شود کسی نمره‌های درسش ۲۰ باشد قرآن هم بلد باشد زبان خارجی هم بلد باشد فوکولش هم بیرون نباشد دخترهایی داریم تهران و غیر تهران فقط ناخنشان سرخ است و موهایشان بیرون تخمه کدو می‌شکنند و هیچ خاصیتی ندارند بله واقعا می‌گویم یعنی باید این دخترها را کیلویی گفت مثلا ۳ تن دختر نمره درسش تجدید رابطه‌اش با خدا قطع شده نماز نمی‌خواند یک موجود دکوری و مصرفی ما می‌توانیم در هر بعدی رشد کنیم. من حالا به شما نمی‌گویم چه چیزی بخوان یک تکه از قرآن را که بلدی اول قرآن را بخوان بعد هم فارسی ترجمه ساده کن بعد هم حالا(چند زبان بلد هستند؟) من که حالا دکترای زبان کاشانی دارم. بسیار خوب فرانسه، آلمانی و انگلیسی بلد هستند.
شروع کنید هر جوری دوست دارید شروع کنید.
وظیفه پدرها و مادرها این است که بچه هایشان را بفرستند برای قرآن یاد گرفتن. بفرستند رو قرآن کار شود.
من یک مقدار آداب قرآن را برایتان بگویم.
۱- آداب تلاوت قرآن
موضوع بحثمان این طور باشد چگونه قرآن بخوانیم.
با لحن عربی و زیبا با صوت زیبا با صوت حزین.
روایت داریم ولیکن صوت حزین چه صوتی است. این حدیث نو است یعنی برای من نو است. «سُئِلَ النبی ص‌ای النَّاسِ أَحْسَنُ صَوْتاً بِالْقُرْآنِ قَالَ مَنْ إِذَا سَمِعْتَ قِرَاءَتَهُ رَأَیْتَ أَنَّهُ یَخْشَى اللَّهَ»(مجموعهورام، ج۱، ص۳). صوت خوب چه صوتی است؟ صوت خوب خیلی این نیست که چه چه بزند. رسول اکرم فرمود: صوت خوب این است که: «إِذَا سَمِعْتَ قِرَاءَتَهُ رَأَیْتَ أَنَّهُ یَخْشَى اللَّهَ» صوت خوب صوتی است که وقتی نگاه می‌کنی خوب می‌خواند ببینی این آیه‌ها از دلش بر می‌خیزد از جانش. چون گاهی وقتها دل سنگ است بیان نرم است. «طَلِیقُ اللِّسَانِ حَدِیدُ الْجَنَانِ»(نهجالبلاغه، خطبه ۲۳۴) امیرالمومنان می‌فرماید: بعضی‌ها دلشان مثل سنگ است اما بیانشان نرم است.
پیامبر اسلام فرمود: کسی که قرآن می‌خواند قرآن خوان خوب کسی است که وقتی می‌خواند بفهمد که چه می‌خواند. «قِرَاءَهُ الْقُرْآنِ فِی الصَّلَاهِ أَفْضَلُ مِنْ قِرَاءَهِ الْقُرْآنِ فِی غَیْرِ الصَّلَاهِ»(المحاسن، ج۱، ص۲۲۱).
کسی می‌خواهد نماز بخواند به جای قل هوالله سوره‌های دیگر بخواند سوره‌های طولانی‌تر را بخواند سوره‌ی والفجر را بخواند سوره «عَمّ یتسائلون» اگر کسی به جای قل هو الله سوره بزگتری خواند قرآن خواندن در نماز به جای قل هو الله بهتر از این است که نمازش را تند تند با قل هو الله بخواند.
رسول اکرم ص فرمود: «عَلَیْکَ بِتِلَاوَهِ الْقُرْآنِ وَ ذِکْرِ اللَّهِ کَثِیراً فَإِنَّهُ ذِکْرٌ لَکَ فِی السَّمَاءِ وَ نُورٌ لَکَ فِی الْأَرْضِ»(أمالی طوسی، ص۵۳۹).
کسی که قرآن را می‌خواند فرشته‌ها در آسمان از او تجلیل می‌کنند. می‌گویند فلانی اهل قرآن است.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: «الْعَبْدُ الْمَمْلُوکُ إِذَا أَحْسَنَ الْقُرْآنَ فَعَلَى سَیِّدِهِ أَنْ یَرْفُقَ بِهِ وَ یُحْسِنَ صُحْبَتَهُ»(الجعفریات، ص۱۷۳).
رسول اکرم فرمود: اگر یک برده بلد است قرآن خوب بخواند آقای او نسبت به این برده باید حساب ویژه باز کند.
قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ع: «مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ کَانَتْ لَهُ دَعْوَهٌ مُجَابَهٌ إِمَّا مُعَجَّلَهٌ وَ إِمَّا مُؤَجَّلَهٌ»(الدعوات، ص۲۴).
امام مجتبی فرمود: کسی که همه قرآن را بخواند یک دعای مستجاب دارد.
امام باقر(ع) فرمود: «إِنَّمَا شِیعَهُ عَلِیٍّ النَّاحِلُونَ الشَّاحِبُونَ الذَّابِلُونَ ذَابِلَهٌ شِفَاهُهُمْ مِنَ الصِّیَامِ إِلَى أَنْ قَالَ کَثِیرَهٌ صَلَاتُهُمْ کَثِیرَهٌ تِلَاوَتُهُمْ لِلْقُرْآنِ یَفْرَحُ النَّاسُ وَ یَحْزَنُونَ»(وسائلالشیعه، ج۶، ص۱۹۱).
از علامت شیعه این است که انس او با قرآن و تلاوتش زیاد است.
امام صادق فرمود: اگر پسری قرآن بخواند و پدرش از دنیا رفته باشد پسر هر وقت قرآن می‌خواند این قرائت قرآن پسر برای پدر مفید است و ان کان کافرا. گرچه پدر و مادرش کافر باشند.
اگر اولادی قرآن بخواند این قرائت قرآن پسر برای پدر و مادرش مفید است گرچه پدر و مادرش کافر باشند.
با این حدیث می‌ارزد که شما یک مقدار عنایت کنید مسئله قرآن را.
بحمدلله در بسیاری از شهرها، حرکتهایی برای قرآن درست شده ما در اصفهان دارالقرآن داریم در قم درالقرآن داریم در مشهد در بسیاری از شهرهای ایران عرض کنم به حضور شما برای حفظ قرآن درالتحفیظ داریم برای حفظ قرآن و مسابقات قرآن یک حرکتهایی دارد می‌شود اما باید توسعه پیدا کند.
امیرالمومنان فرمود: گاهی خداوند به خاطر بدی مردم اراده می‌کند همه را عذاب کند. اما نگاه می‌کند یک جوانی دارد قرآن می‌خواند به خاطر صوت قرآن یک نوجوان خداوند به همه مردم منطقه رحم می‌کند.
حدیث از ملا یحضر است. از امیرالمومنین تکرار می‌کنم.
گاهی به خاطر فساد خداوند اراده می‌کند همه مردم را گرفتار مصیبتی کند اما یک نوجوان خوب قرآن می‌خواند به خاطر صوت خوب این نوجوان پاک مشکل و بلا را از همه مردم بر طرف می‌کند.
امام صادق فرمود: تا نو هستید و جوان هستید به سراغ قرآن بروید.
افرادی که مشکل قرآن یاد می‌گیرند امام صادق فرمود: «مَنْ شُدِّدَ عَلَیْهِ فِی الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ أَجْرَانِ وَ مَنْ یُسِّرَ عَلَیْهِ کَانَ مَعَ الْأَوَّلِینَ»(کافی، ج۲، ص۶۰۶).
کسی که با دردسر قرآن یاد می‌گیرد ثوابش دو برابر است.
یک کسی نگوید من رفتم یاد بگیرم نشد. آن کسی که با دردسر قرآن یاد گیرد اجرش دو برابر است.
رسول اکرم فرمود: خانه‌هایی که قرآن در آنها خوانده نمی‌شود خداوند اینها را به چه کنم و گرفتاری. . .
(حقوقشان هم خوب است زن و شوهر پول دارند اما باز هم زندگی آنها تلخ است.)
اگر قرآن در خانه خوانده بشود زندگی خانه کامیاب می‌شود.
«اجْعَلُوا لِبُیُوتِکُمْ نَصِیباً مِنَ الْقُرْآنِ فَإِنَّ الْبَیْتَ إِذَا قُرِئَ فِیهِ الْقُرْآنُ یُسِّرَ عَلَى أَهْلِهِ وَ کَثُرَ خَیْرُهُ وَ کَانَ سُکَّانُهُ فِی زِیَادَهٍ وَ إِذَا لَمْ یُقْرَأْ فِیهِ الْقُرْآنُ ضُیِّقَ عَلَى أَهْلِهِ وَ قَلَّ خَیْرُهُ وَ کَانَ سُکَّانُهُ فِی نُقْصَانٍ»(عدهالداعی، ص۲۸۷). اگر در خانه‌ای قرآن خوانده نشود دختر و پسر و زن و شوهر مثل اینها مثل سگ و گربه به هم می‌پرند. و مشکلات و نکبتها و بدبختیها هی کارشان تاب بر می‌دارد.
باید مواظب باشیم اگر کسی قرآن می‌خواند به عقیده خودش قرآن را تفسیر نکند.
امیرالمومنین فرمود: «فَإِیَّاکَ أَنْ تُفَسِّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْیِکَ حَتَّى تَفْقَهَهُ عَنِ الْعُلَمَاءِ»(توحید صدوق، ص۲۶۳).
مبادا یک وقت قرآن بخوانید و بگویید معنای قرآن این است از پیش خودت معنای قرآن نکنید «حَتَّى تَفْقَهَهُ عَنِ الْعُلَمَاءِ» از یک عالمی یاد بگیرید.
من سی سال است سابقه آخوندی دارم. ۱۵ سال هم هست در تفسیر نمونه بودم اخیرا دارم یک تفسیری می‌نویسم بحمدلله تا سوره اعراف آمده‌ام می‌روم قم منزل یکی از علمای بزرگوار بنام آیت الله حاج سید مهدی روحانی از علما و خبرگان است از جامعه مدرسین است چون ایشان ۴۰ سال در تفسیر کار کرده من می‌روم خانه ایشان این تفسیر را برایش می‌خوانم می‌گویم آقا درست فهمیده‌ام.
اگر ایشان گفت درست است می‌آیم می‌گویم اگر گفت نه. نمی‌گویم یعنی با اینکه ۳۰ سال است آخوند هستم و ۱۵ سال است در تفسیر قرآن هستم در عین حال، آیه‌ای در هر تفسیری در رادیو می‌خواهم بگویم ۱۲ تا تفسیر دیده می‌شود اما با این حال در عین حال پهلوی یک کارشناس چک می‌کنم کارم را، چون یک وقت آدم قرآن را کجکی معنا نکند.
من یک جایی رفتم دیدم چند تا جوان می‌گویند ما می‌خواهیم کار تحقیقی کنیم روی قرآن.
گفتم: سواد و مایه. گفتند: ما دانشجو هستیم ولی مایه عربی نداریم ولی خوب می‌فهمیم قرآن را کم کم گفتم: آقا جان بی پیر تو نرو در خرابات نمی‌شود یک کباب پزی تخصص می‌خواهد و گرنه گوشتها می‌افتد در آتش. نمی‌شود آخه الکی. خلاصه دیدم یک خورده غرور دارد من برای اینکه این غرورش را بشکنم گفتم که لطفا این آیه را معنا کن «فَلا یُسْرِفْ فِی الْقَتْلِ» اسراء/۳۳ گفتم این آیه را معنا کن گفت بلد هستم معنایش را لایسرف یعنی اسراف نکن «فِی الْقَتْلِ» یعنی در آدم کشی. در آدم کشی اسراف نکن گفتم پس یکی دو تا می‌شود کشت. چون قرآن گفته نکش گفته چی؟ گفته اسراف نکن. پس یکی دو تا ترور طوری نیست پس طبق دید تو اینطوری است. این معنا که تو کردی نمی‌شود گفت پس چی هست معنایش گفتم قصه‌اش این است این قصه‌ای دارد قصه‌اش این است که در زمان جاهلیت از فامیل الف یک نفر که کشته می‌شد فامیل الف به ب می‌گفت حالا که یکی از ما کشتی ما ۱۰ تا از شما می‌کشیم آیه آمد بابا یکی به یکی اسراف نکنید. این اسراف نکنید مال آن است نه همینطوری داری می‌روی یکی را بکش. در آن زمانی که قصاص یکی به ده تا بود آیه آمد که یکی به یکی. ببین آقا. چشم شما می‌بیند به یک شرط به شرط اینه، چشم شما بند به مویرگها و رگ موها باشد اگر شما چشمت را بکنی بگذاری در نعلبکی نمی‌بیند. گاهی آیه را همین جوری معنا کنی، کج معنا می‌شود باید ببینی آیه، این طرفش چیست آن طرفش چیست. شرح نزولش چیست.
من بچه کوچولو بودم خدا رحمت کند همه اموات را بابایم دستم را گرفت و برد مسجد کاشان هم هوا داغ بود نماز ماه رمضان بود افطار که می‌شد آقا قبل از افطار می‌رسید برای نماز یعنی اول نماز بعد افطار تا آقا می‌رفت نماز بخواند درست یادم است یک کاسه آب می‌آوردند پهلوی سجاده آقا می‌گذاشتند کا آقا بین دو نماز با آب افطار کند. خوب من این را دیدم که کاسه آب می‌آورند صبح هم که آقا سحری خورد و آمد برای نماز من دویدم یک کاسه آب آوردم. . . بابا جان آن افطار بود و این سحری است آقا همان آقا است، سجاده همان سجاده، کاسه همان کاسه. آب همان آب است اما زمانش. . . نمی‌شود گفت آقا من می‌فهمم مگر می‌شود فهمید. ما خیلی تعجب می‌کنم از اینها که می‌گویند می‌فهمیم. مگر می‌شود فهمید یک کسی دیوانه شده بود روز اول دیوانگی‌اش یک پرچم دوشش گرفت و شروع کرد به خواند‌ای. . . ای. . . ای. . . دارم می‌روم کربلا. یک دیوانه به او رسید گفت: کجا می‌روی؟ گفت: می‌روم کربلا. گفت: کی دیوانه شدی گفت: امروز صبح گفت: من ۲۰ سال قبل از تو دیوانه شده‌ام هنوز امام زاده شهر نرفته‌ام آن وقت تو روز اول دیوانگی می‌خواهی بروی کربلا.
مگر می‌شود آدم راحت بفهمد من تعجب می‌کنم از اینهایی که دست در اسلام می‌برند و حال آنکه سوادی هم ندارند مواظب باشیم که. . .
وقت تمام شد. اشاره می‌کنند که وقت تمام شد بله ما سه رقم اشاره داریم گاهی همچین می‌کنند یعنی دارد تمام می‌شود گاهی همچین می‌کنند یعنی دارد تمام می‌شود، تمام می‌شود الآن دارد همچین همچین می‌کند. یعنی دارد تمام می‌شود. خیلی خوب آقا تمام شد.
خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی از نهضت خمینی محافظت بفرما.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»
