اهمیت نماز جماعت

متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاریخ پخش   ::      ۱۳۷۰/۹/۱۴

بسم اللّه الّرحمن الّرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی تقوی»
در آستانه‌ی شهادت بانو زهرا(س) و در خدمت برادران و خواهران آموزش و پرورشی هستیم. در این روزها خبرهای شیرینی درباره‌ی حرکت نماز جماعت داریم وتاثیری که پیام مقام معظم رهبری درباره‌ی اقامه‌ی نماز داشت. خداوند انشالله همه‌ی ما را از مصلّین قرار بدهد. خبر خوشحال کننده که من می‌خواهم به شما بگویم این است که برادران و خواهران آموزش و پرورشی، اگر شما با تلاشتان نسل نو را به نماز جماعت واداشتی دعای حضرت ابراهیم در حق شما مستجاب شده است. چون حضرت ابراهیم(ع) دعا می‌کرد: «رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاه»(ابراهیم/۴۰) خدایا ابراهیم را از برپاکنندگان نماز قرار بده. دعایی که ابراهیم برای خودش گفت، در حق شما مستجاب شده و این مبارک باشد. لازم است از ائمه‌ی جمعه‌ی که هرروز هفته برای یک دبیرستان اقامه‌ی نماز می‌کنند تشکر کنم. از دبیرخانه‌ی ائمه‌ی جمعه خب رسیده که شهر شیروان بهترین شهر از نظر برپایی نماز و ارتباط قوی بین فرماندار و شهردار و آموزش و پرورش بوده است. امیدوارم که ما هم بتوانیم چنین برنامه ریزی بکنیم که وقتی صدای اذان بلند می‌شود در کوچه و مدرسه و اداره ولوله‌ای بیفتد و همه‌ی مساجد ما پر شود. من درمورد مسئله‌ی نماز آیات و روایاتی برای شما پیدا کردم. امیدوارم بحث امشب ما در اضافه شدن جمعیت‌ها به مساجد کمک کند. قرآن می‌فرماید: با کسانی که مخالف و درگیر هستید، «فَإِنْ تابُوا» اگر آن مخالفین دست از کارشان بردارند، « وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ فَإِخْوانُکُمْ» شرط برادری این است. سوره‌ی توبه آیه‌ی ۱۱ بود. اگر اقامه‌ی نماز کردند برادر هستید. کسی که اهل نماز نیست برادر خود قرار ندهید. ددر نماز جماعت همرنگی هست. اگر«بحول الله» می‌گوییم با هم هستیم. به خاک می‌افتیم با هم هستیم. رکوع می‌کنیم با هم هستیم. پیشنماز تا در کوچه هست می‌تواند با هرکسی سلام علیک کند. پیشنماز وارد مسجد که شد امام همه هست. امام جماعت برای افراد فرقی ندارد. یعنی پیشنماز برای همه در یک شعاع پیش نماز است. رهبر باید با مردم باشد. در مردم باشد. از مردم باشد. «رسولاً فیهم» در مردم، «رَسُولاً مِنْهُم‏» از مردم، «رسولاً معکم» با مردم، بهترین سیما و جلوه‌اش در جماعت است. اگر کسی برای نماز نمی‌آید بایکوتش کنید. ما در اسلام یک نوع محاصره‌های اجتماعی داریم. یعنی فلانی را بایکوت کن. «لا تدخلنّ فی مشورتک فلانی و فلانی» با فلانی مشورت نکن. یعنی بایکوتش کن. از فلانی مشورت نکن. یعنی او را کنار بگذار. «فَأَعْرِضْ عَنْهُم‏»(نساء/۶۳)، «فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ»(نساء/۱۴۰) او را کنار بگذار. با او ننشین. آیه داریم «فَلا تَقْعُدُوا»، آیه داریم «اعرضوا» اعراض کنید. «لا تدخلن فی مشورتک» با فلانی مشورت نکن. روایت داریم اگر کسی در جماعت و جمعه نمی‌آید با او وصلت نکن. سه رقم ناقوس دارم. من نوار آن را می‌آورم تا مردم ما یک مقدار صدای اذان را بشنوند، صدای ناقوس را هم بشنوند، این دو شعار را مقایسه کنند. ناقوس یک صدای بی محتوا و بی معناست ولی اذان سرودی است که از الله شروع می‌شود و به الله ختم می‌شود. بین دو الله هم یک دوره تفکرات اسلامی است. بین کلمات کوتاه و موزون اذان با ناقوس مقایسه کنید. اذان یک شیپور است. در همه‌ی دنیا شیپور است. شیپور که می‌زنند همه‌ی سربازهای متفرق جمع می‌شوند و در اختیار فرمانده‌ی کل قوا هستند. اذان شیپور توحیدی است که اهل توحید با صدای شیپور یکجا جمع می‌شوند و در اختیار فرمانده‌ی کل قوا یعنی خداوند متعال قرار می‌گیرند. در نماز جماعت اصولی به چشم می‌خورد و درس‌هایی می‌گیریم. در قانون گذاری‌ها قانونی وضع کنید و مراعات اضعف را بکنید. اگر مدیر یک دبیرستان می‌گوید: مقنعه باید فلان رنگ باشد، اول ببیند مردم پول دارند بخرند؟ پارچه‌ی این رنگی در بازار هست؟ مراعات اضعف را بکنید.
معاذبن جبل پیشنماز بود. کارگری آمد اقتدا کرد. معاذ پیشنماز به جای قل هو الله سوره‌ی بقره خواند. کارگر خسته از حال رفت. قصد فرادی کرد و رفت. معاذ او را دعوا کرد. ماجرا را نزد پیامبر بردند. حضرت به معاذ پیشنماز دعوا کرد. فرمود: چرا فتان شده‌ای؟ امروز دیدم که مرحوم فیض کاشانی فتان را معنا می‌کند. «فتان» یعنی «بان تکون سبباً و ان تجعل الناس ایاک ان تکون فتانا ایاک ان تجعل الناس فی الفتنه بان تکون سبباً لترک جماعه» ‌ای پیشنماز، چرا به جای «قل هوالله» سوره‌ای خواندی که طول بکشد، مردم را در فتنه و دردسر انداختی نماز طولانی شد مردم فرار کردند. از این حدیث می‌فهمیم پیشنماز باید سوره‌ی کوچک بخواند، که مراعات مردم را بکند. رسول اکرم سر نماز بود، رکعت دوم و سوم بود یک بچه گریه کرد، پیغمبر سریع نماز را تمام کرد. گفتند: یا رسول الله، رکعت سوم و چهارم را تند کردی. فرمود: بچه گریه کرد، و مادر بچه در نماز جماعت بود و من باید مراعات اضعف مامومین را بکنم. مراعات اضعف مامومین یک درسی در نماز است. در قانون گذاری‌ها، در رانندگی‌ها، دربرنامه ریزی‌ها، مراعات اضعف مامومین را بکنیم. این قیمت گذاری که می‌گذاریم، آیا مردم می‌توانند بخرند؟ مردم می‌توانند به این بخش نامه عمل کنند؟ این مراعات اضعف مامومین درس خوبی است. اگر برای امام مسئله‌ای پیش بیاید، نفر دوم سریع امام شود، پیشنماز دارد حمد می‌خواند، اما یادش می‌اید که وضو نگرفته است. اینجا چه کند؟ فوری بگوید: مردم، من بی وضو در مسجد آمدم. فوری نفر اول بیاید و جای او بایستد. از این می‌فهمیم جامعه‌ی اسلامی با رفتن یک نفر نباید سقوط کند. اگر برای پیشنماز حادثه‌ای پیش آمد، برای همین گفتند: که صف اول افراد عادل و باتقوا و عالم باشند، که از صف اول سریع بیاید جای پیشنماز بایستد. علامه طباطبایی آیه‌ی سیستم را گفته است. آیه‌ای برای نظام و تشکیلات داریم که می‌گوید: «افع ما قتلت قلبتم» در جنگ احد شعار دادند پیغمبر شهید شد، مسلمان‌ها فرار کردند. آیه نازل شد، فرض که پیغمبر شهید شد، شما باید فرار کنید. علامه در تفسیر می‌فرماید: از این آیه استفاده می‌شود که تشکیلات نظام اسلامی باید چنان محکم باشد، که با رفتن یک نفر نظام سقوط نکند. درنماز جماعت ایستاده نمی‌تواند به نشسته اقتدا کند. یک پای پیشنماز در گچ است، نشسته نماز می‌خواند. من که سالم هستم نمی‌توانم نشسته نماز بخوانم. این درس یعنی رهبر باید، از من قوی‌تر باشد. رهبر باید من را ببرد. خودش نشسته است. اگر یک پیشنمازی خوابیده است، کمرش در گچ است، خوابیده نماز می‌خواند، نشسته به خوابیده نمی‌تواند اقتدا کند. اینها همه الهام دارد. پیشنماز نباید بلند‌تر باشد. محراب‌ها فرورفته است. یعنی آن کسی که جلو است باید تواضعش بیشتر باشد. پایین بودن پیشنماز یعنی تواضعش بیشتر است. در نماز راز‌ها و رمزها و الهاماتی است. سلام و صلوات خدا بر امام باشد. فرمود: حضرت رسول(ص) وقتی متولد شدم ۱۴ ستون از طاق کسرا لرزید. می‌گفت ۱۴ ستون اشاره به قبر چهاردهم نیست. امام همیشه از مردم جلوتر بود. مردم آمدند گفتند: ما طلبه نداریم، امام یک نامه به گورباچف برای دعوت به اسلام نوشت. بحثی بود که آیا این خط درست می‌گوید، یا آن خط درست می‌گوید؟ یکباره امام مافوق همه‌ی خطوط اعدام سلمان رشدی را اعلام کرد. اصلاً امام همیشه یک حرکت‌هایی می‌کرد که جامعه را سوق می‌داد. فصل انتخابات بود. هریک از نماینده‌ها از سوابق و خدمات خود می‌گفتند. زمانی که کشمکش عجیبی در تبلیغات بود، امام در حسینیه جماران فرمود: من خدا را گواه می‌گیرم که یک رکعت نماز برای خدا نخواندم. یعنی دنبال کارتان بروید. اصلاً وقتی آدم مناجات‌های امیرالمومنین را می‌خواند خود ماناجات‌ها آدم را رها می‌کند. « یُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْض‏»(جمعه/۱) کل هستی سبحان الله می‌گویند، حالا یک سبحان الله را از حلق تو باید با قلاب بیرون کشید. نمی‌خواهی بگویی نگو. اگر هم نخواستند «سبحان الله» بگویند، نگویند. خداوند موجوداتی معصوم و عابد دارد. که دائماً رکوع و سجود می‌کنند و خسته هم نمی‌شوند. « یُسَبِّحُونَ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ لا یَفْتُرُونَ(انبیاء/۲۰)» ماهی از شنا خسته نمی‌شود. ما از شنا خسته می‌شویم. امام که سوره‌ی حمد می‌خواند شما ساکت باش. این رمز است. خوب است که امام صدایش را به مامومین برساند. این هم یک اصلی است. من امروز یک حدیث خواندم که خیلی غصه خوردم. امام صادق(ع) فرمود: ‌ای شیعه‌ها، به قدری در مساجد هجوم بیاورید و مساجد را پر کنید که بگویند: درود بر شیعیان با این هجومی که آوردند. متاسفانه وضع ما به جایی رسیده است که می‌گوییم: مسجد صعودی‌ها شلوغ است. چقدر منحرف شدیم. یعنی خواسته‌ی امام را برعکس کردیم. البته شیعه و سنی هردو برادر هستند، حیف که آرزوی امام صادق عملی نشد. شما می‌توانید عملی کنید. در نماز چند چیز است که اگر زیاد شد نماز باطل است. اگر در یک رکعت دو بار رکوع شد نماز باطل است. اگر سجده تکرار شود نماز باطل است. اما برای جماعت اگر رکن اضافه شود باطل نیست. مثلاً شما در نماز جماعت خم شدی، رکوع می‌روی، بلند می‌شوی می‌بینی آقا هنوز در رکوع است. فوری دوباره شما رکوع می‌روی. دو رکوع شد. اما به احترام جماعت اینجا اضافه شدن رکن ضرری به نماز شما نمی‌زند. اسلام چقدر به جماعت اهمیت داده است.
حدیث داریم «من مشا الی مسجد» کسی که قدم بردارد و به مسجد برود «یطلب فیه الجماعه کان له بکل خطبه. . . الف حسنه» هفتاد هزار ثواب برای یک قدمی است که در راه مسجد برمی دارد. چقدر می‌سوزند روز قیامت افرادی که خانه هایشان نزدیک مسجد است و برای هر پنیر و تخم مرغی هزارها قدم برداشتند و ماه و هفته‌ها آمد پایشان را در مسجد نگذاشتند. اینها خیلی حسرت می‌خورند. یک قدم برای مسجد هفتاد هزار ثواب دارد. امام رضا فرمود: می‌دانید فایده‌ی جماعت چیست؟ «انما جعله الجماعه» فلسفه‌ی نماز جماعت از بیان امام رضا(ع):
«لعلا یکون اخلاص و توحید و اسلام و العباده الا ظاهراً مشعوفا» تظاهر به اصول، خیلی‌ها نماز می‌خوانند، در روز راهپیمایی قدس همه حزب اللهی هستند. در روز عاشورا روز تشییع جنازه‌ی امام یک حوادثی پیش می‌اید اینها تظاهر به اصول است. نگویید: حرام است. رئیس دبیرستان روبروی بچه‌ها نماز بخواند. تظاهر به نماز کنند. امام رضا فرمود: ریا کنید. آن ریایی که می‌گویند: باطل و حرام است، آن ریایی است که خواسته باشی بگویی: من خوب هستم. شما برای معرفی خودت که نمی‌خوانی برای معرفی نماز می‌خوانی. می‌گویی: اگر من بخوانم، دیگران هم می‌خوانند. اگر من روبروی بچه‌ها نماز بخوانم آنها هم می‌خوانند. اگر تیمسار در صف برود سرباز هم می‌رود. اگر تیمسار بگوید: من اگر در نماز بروم سربازها هم می‌آیند این تظاهر به اسلام است. ریا برای نماز است. «ولیکون منافق و المستخف معزی لما اغربه» هل دادن دیگران، هل دادن ضعفا، فایده‌ی جماعت این است که اگر سر ظهر رئیس سازمان و مدیر عامل کارخانه وسط چمن و راهرو سر نماز رفت، اصلاً کسی هم که نماز نمی‌خواند فکر می‌کند چه کار کند؟ دنبال یک راهی برای فرار می‌گردد. در جمهوری اسلامی نماز طوری باید مطرح شود، که تارک الصلاه فرار کند. امام رضا می‌فرماید: نماز را طوری با عظمت بخوانید «ولیکون منافق» تا آنهایی که به ظاهر مسلمان هستند ولی اهل رابطه با خدا نیستند «والمستخف» یا کسی که نماز برای او خفیف و سبک است «معزی لما اغر به» یعنی در فشاری قرار بگیرد که او هم بیاید. «ولیکون شهاده الناس للاسلام بعضهم لبعض جایزه» نماز جماعت برای آشنایی با مردم است. «معما فیه من المساعده علی البر و تقوی» نماز جماعت امداد است. در جلسه‌ی قبل گفتم: «خذوا زینکم علی عند مسجد المال و البنون زینه» یعنی مسجد که می‌روید پول و بچه‌ی خود را برای زینت ببرید. «والزجر من کثیر ان معاذ الله» نماز جماعت مانع مفاسد است. جلوگیری از مفاسد است.
شخصی صاحب خانه‌اش اذیتش می‌کرد. خدمت حضرت آمد و گفت: صاحب خانه مرا اذیت می‌کند. فرمود: صبر کن. گفت: مرا می‌سوزاند. فرمود: صبر کن. در آخر امام فرمود: دیگر صبر بس است. شما در روز جمعه اثاثیه‌ات را وسط جاده بگذار و بنشین. اینهایی که به نماز جمعه می‌روند می‌پرسند چرا کنار جاده نشستی؟ چرا اثاثیه‌ات را بیرون ریختی؟ بگو: صاحب خانه مرا اذیت کرد. می‌گوید: خدا لعنتش کند. یک شهر را ولوله کن، که به جای مرگ بر آمریکا مرگ بر صاحب خانه بگویند. اگر نماز جماعت شلوغ باشد، می‌شود پدر گران فروش را درآورد. اگر ما مخترع خوبی باشیم امام جمعه در جایگاه دست شما را می‌بوسد. مگر پیغمبر دست کارگر را بوسید تبصره و آیین نامه داشت؟ بوسیدن که خرجی ندارد. مگر امام صادق(ع) وقتی هشام وارد می‌شد نمی‌ایستاد. مگر امیرالمومنین که پیغمبررا دید عمامه‌اش را برنداشت روی سر گذاشت. ما گاهی وقت‌ها با یک بلند شدن می‌توانیم از بهترین نیروهایمان تجلیل کنیم. الآن در هر سازمانی پول‌های زیادی صرف تشویقات می‌شود ولی آن طور که باید باشد نیست. اگر نماز جماعت پر شکوه باشد در نماز جماعت همه نوع تشویق و تنبیهی می‌شود. اصلاً مشکلات همه حل می‌شود. زمان شاه بود یکی از اخوی‌های ما سرباز بود. در خرم آباد پادگانی است. ما طلبه‌ی قم بودیم. به دیدن او رفتیم. نزدیک دژبان گفتم: می‌شود داخل بیایم سخنرانی کنم؟ گفت: بله؟ مگر اینجا روضه است؟ برو شیخ! زمان شاه نمی‌شد که آخوند در پادگان برود. راست می‌گفت. هرکسی آمد و رفت، من گفتم: می‌شود داخل شوم؟ گفتند: نه! برادر ما گفت: من را دیدی برو. ممکن است دسته گلی آب بدهی که هم تو را بگیرند و هم من به دردسر بیفتم. گفتم: اصلاً امکان ندارد؟ گفت: نه! گفتم: اگر لباسم را دربیاورم می‌شود؟ گفت: نه! گفتم: اگر خوراکی بگیرم، می‌شود شما بیایید بخورید؟ گفت: شاید بشود. من به خرم آباد آمدم، چند کاهو گرفتم و شستم و چند شیشه هم سکنجبین خریدم. لباس هایم را هم درآوردم. به پادگان رفتم و به اخوی گفتم: به سربازهای کاشانی بگو بیایند بخورند. اینها آمدند کاهو بخورند من دو سه حدیث برایشان خواندم. گفتم: من یک تقاضا دارم. شما الآن هفده نفر بچه کاشانی هستید. نمازهایتان را با هم بخوانید. خدا می‌داند که خیلی از سربازها می‌خواهند نماز بخوانند. اما می‌بیند که او نمی‌خواند این هم خجالت می‌کشد بخواند. اما وقتی همه‌ی شما خواندید آنها هم می‌خوانند. ایشان به من گفت: ما وقتی سر نماز رفتیم دیدیم بقیه بچه‌ها هم سریع وضو گرفتند و امدند. یعنی گاهی وقت‌ها افرادی هستند که پیغمبر را دوست دارند، اما فقط منتظر هستند که یک نفر بگوید: بر محمد و آل محمد صلوات! ما نمونه‌اش را دیدیم که حضرت امام بنیانگذار جمهوری اسلامی آمد و به حرکت مردم جهت داد. ما اگر به نماز جماعت جلوه بدهیم بعد معلوم می‌شود که خیلی‌ها شرکت می‌کنند. پیغمبر فرمود: «فما من مومن مشا الی الجماعه الا تفسط علیه احوال من یوم القیامه» اگر کسی به نماز جماعت اعتنا و توجه کند، خطرهای قیامت از او برطرف می‌شود. اولین نماز جماعت را پیغمبر به همراه خدیجه و امیرالمومنین آمدند اقتدا کردند. پدرها و مادرها بچه هایشان را وادار کنند که به مسجد بروند. از امام سوال می‌کنند امام فتوا می‌دهند. فتوا این است. در خانه که نماز می‌خوانم با خضوع و خشوع و طولانی است. در مسجد که نماز می‌خوانم حواس من پرت می‌شود. آیا نماز طولانی خانه بهتر است یا نماز تعاونی مسجد بهتر است؟ امام فرمود: نمازی که در مسجد می‌خوانی. اگر حواست هم پرت شود به نماز خانه که دو لیتر هم گریه می‌کنی شرف دارد. آقا دارد نماز می‌خواند. اگر پیشنماز سر نماز می‌رود نافله را قطع کند. حتی اگر دارد نماز قضا می‌خواند باز هم قطع کند. اگر نماز واجب می‌خواند می‌بیند نماز جماعت شروع شد. فوری در نیتت از نماز واجب به نماز نافله نیت کن. نماز نافله دورکعتی بخوان و سلام بده و به جماعت برس. من یک سوال می‌کنم ولی راست بگویید. تا به حال بیشتر ایرانی‌ها با کم و بیش کوپنشان باطل شده است. آن وقتی که کوپنت باطل شد بیشتر غصه خوردی یا وقتی که به مسجد رفتی و دیدی جماعت تمام شده است؟ اگر شانه‌ی تخم مرغ برای شما مهمتر از جماعت است، امشب که شب جمعه است استغفار کن. بگو: خدایا معذرت می‌خواهم. کوپن من باطل شد، غصه خوردم. ولی نماز جماعت نرفتم اصلاً غصه نمی‌خورم.
من یکبار از حرم امام رضا بیرون آمدم. کتابی نوشته بودم. در حرم رفتم و گفتم: یا امام رضا، ما این کتاب را نوشتیم، می‌خواهیم چاپ کنیم. از خدا بخواه اثر داشته باشد. به نظر خودم توسلی کردم. بعد وقتی می‌خواستم بیرون بیایم درهای طلا را بوسیدم. در صحن آمدم درهای چوبی را دیدم. دیدم حال ندارم ببوسم. دیدم امامت با طلا ادغام شده است. اخلاص نیست. نزد یکی از علمای بزرگوار مشهد رفتم. گفتم: وضع من اینطور است. من خیلی درگیر هستم. امامت من با طلا مخلوط است. گفت: خوشا به حالت! آدم‌های مسنی هستند که نود سال درهای طلا را می‌بوسند و درهای چوبی را نمی‌بوسند. توجه هم ندارند که مخلوط هستند. خوشا به حال تو که فهمیدی وضعت خراب است. حالا اگر در این مدت ما برای نماز سنگ تمام نگذاشتیم اما همین توجه لطف است. از امام پرسید: در مسجد که نماز می‌خوانم حواسم پرت است. امام فرمود: «وکتب علیه سلام صلی بهم و احسن الصلاه و لا تتقلوا» برو مسجد نماز بخوان.
کشاورزی خدمت حضرت آمد. گفت: آقا ما در خانه نماز جماعت پنج، شش نفری می‌خوانیم. من و خانم و بچه هایم نماز جماعت می‌خوانیم. پیغمبر فرمود: احسنت! فرمود: گاهی بچه‌ها سراغ آب می‌روند و من و خانم و دخترم هستیم. فرمود: احسنت! گاهی وقت‌ها هم خانم من کار دارد و من و دخترم هستیم. فرمود: احسنت! این ثواب جماعت را دارد. چون دلت می‌خواهد جماعت بخوانی وقتی هم کسی نیست خدا به تو ثواب جماعت را می‌دهد. می‌گویند: کسی که در جوانی نماز شب بخواند، وقتی هم که پیر شود خدا ثواب نماز جماعت را به او می‌دهد. مثل کسانی که در جوانی کار می‌کنند و در پیری حقوق بازنشستگی دارند. همسایه‌ی مسجد که صدای اذان را می‌شنود «لا صلاه لجار المسجد الا فی المسجد» مسجدها خلوت است. همسایه‌ها یک جلسه بگیرید، چرا مسجد خلوت است؟ ۱- پیشنماز دیر می‌آید. ۲- طول می‌دهد. ۳- خادم بد اخلاق است. ۴- مسجد سرد است. ۵- نظم نیست. هر مشکلی دارد، مسجدها را گرم نگه دارید. شما احتمال نمی‌دهید که اگر مسجدها شلوغ شود خدا یک سری از مشکلات را برمی دارد. آدم‌های وسواسی باید به مسجد بروند. باید نماز جماعت بخوانند. آدم‌هایی که حمد و سوره‌شان غلط است باید به جماعت بروند. اگر والدین به بچه گفتند: به مسجد برو باید بروند. این سه عامل باعث می‌شود که جماعت واجب شود. داریم اگر کسی وارد مسجد شد، نماز تمام شده است، آقا دارد تشهد می‌خواند، شما فوری الله اکبر بگو و تشهد بده.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»