اندیشه در اسلام – قسمت چهاردهم | عصر انتظار .: Asre Entezar :.

به نام خدا

اهداف بعثت

بزرگ‏ترین حادثه تاریخ بشر، بعثت پیامبران خداست. پیامبران الهى براى اصلاح سه عضو از وجود انسان فرستاده شده‏اند، زیرا بى‏شك، سعادت دنیا و آخرت انسان و خرابى دنیا و آخرت او در صلاح و فساد سه عضو است.

هدف اوّل (حركت عقلى)

اصلاح عقل، رشد فكر انسان و قرار دادن اندیشه او در مسیر صحیح و سلامت است، زیرا انسان مى‏تواند در سایه نبوت، از نظر فكر به جایى برسد كه فقط فكر خیر و اندیشه پاك داشته باشد و در مغز او نقشه صلاح و پاكى باشد، چرا كه اگر درِ هر دانشى را به روى فكر بشر باز كنند،این تابلوى ارزنده از رسول گرامى اسلام صلی الله علیه و آله باقى مانده است كه :

«اطلبوا العلم من المهد الى اللحد»1 .

از گهواره تا گور زمان دانشجویى است و از گور به بعد، زمان برداشت محصولات دانش است :

«الدنیا مزرعة الآخرة»2.

هركسى را كه نزد ایشان تعریف مى‏كردند، دو پرسش مى‏فرمود، اگر مثبت بود، مى‏گفت: تعریف شما درست است، اگرنه، مى‏فرمود: عقل او چگونه است؟ یا درباره مرگ چگونه فكر مى‏كند؟ آیا او با عینك مادى به دنیا مى‏نگرد یا اعماق عالم را مى‏بیند؟ انبیا به عقل انسان‏ها حركت مى‏دهند و دنیاى وسیعى را در برابر اندیشه آنها باز مى‏كنند.

حكمت جنگ پیامبر صلی الله علیه و آله با كفر

یكى از یاران پیامبر صلی الله علیه و آله گفته است: در حمله به مملكت كفر، سردار مشركان پرسید : علت حمله شما به مملكت ما چیست؟

گفتم: شما خیال كردید مابراى خاك آمده‏ایم، ما در عربستان خاك داشتیم. شما خیال كردید ما براى پول آمدیم، ما تازه از بردگى پول نجات پیدا كرده‏ایم. گفت:

«لنُخرج العباد من عبادة العباد الى عبادة اللّه‏»3 .

آمدیم تا شما را از اسارت شاهان و امپراطوران و قیصرها نجات دهیم.

حكایت قاضى بلخ با فرد زرتشتى

قاضى بلخ كه حافظ ناموس و مال و جان مسلمانان بوده‏است، در دادگاه نزد زرتشتى قدیمى و آتش‏پرست مى‏رود و به او مى‏گوید: مى‏دانم آتش‏پرست هستى، اما مى‏خواهم دخترم را شوهر دهم، به چه كسى بدهم. آمدم با تو مشورت كنم. از تعجّب بهت زده شد. قاضى مسلمانان كه امین جان و مال و ناموس مردم است براى شوهر دادن دخترش از من مشورت مى‏خواهد. گفت: آقاى قاضى من نمى‏توانم طرف مشورت شما واقع شوم. گفت: آقا من قاضى هستم و قدرت هم دارم باید در این مشورت به من كمك كنى. آن زرتشتى عاقل بود بیرون گود ایستاده نگاه مى‏كرد، گفت: حالا كه مجبور هستم به تو مى‏گویم كه شاهان ایران براى شوهر دادن دختر همیشه دنبال پولدارها بودند، قیصران روم براى شوهر دادن دختر دنبال داماد صاحب جمال بودند، بزرگان عرب براى شوهر دادن دختر دنبال حسب و نسب و قبیله بودند، تنها كسى كه براى شوهر دادن دختر دنبال حقیقت بود، فقط محمد بن عبداللّه‏ صلی الله علیه و آله بود. شما دخترت را به اهل حقیقت شوهر بده. طرف زرتشتى است، ولى از شعاع نور پیامبر كه از دور به او رسیده، عقل او این حركت را پیدا كرده و این اندازه فهمیده است كه شاهان عجم و قیصران روم و بزرگان عرب خطاكار بوده‏اند. تنها كسى كه در حیات و زندگى اشتباه نداشته، رهبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله بوده است. خدا نكند در كنار تعریف پیامبر، حقى از پیامبران خدا را پایمال كنیم.

« الآمآ * ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدىً لِلْمُتَّقِینَ * الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَوةَ وَمِمَّا رَزَقْنَهُمْ یُنْفِقُونَ * وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِن قَبْلِكَ »4

نبوت به دلیل حركت عقلى مردم به آنها عطا شد و خداوند برمردم منت گذاشته است.

هدف دوم بعثت (اصلاح قلب)

اما هدف دوم نبوت و بعثت انبیا، براى اصلاح قلب مردم بوده است. مردم ممكن است عقل خود را از علم پُر كنند، اما به قول شاعران قدیم، دزدى از آب درآید كه با چراغ به زندگى مردم بزند.

چو دزدى با چراغ آید

گزیده‏تر برد كالا

اگر عقل درستى نباشد و اگر قلب با واقعیات الهى كنترل نشود، عقل با علم به خنجر تیزى تبدیل خواهد شد كه از پشت به هر كسى مى‏زند. نبوت تنها بر علم تكیه ندارد. قرآن مى‏فرماید:

« وَمَا یَعْقِلُهَا إِلاَّ الْعَالِمُونَ »5.

ولى جز اهل معرفت و دانش در آنها تعقّل نمى‏كنند .

در جاى دیگر مى‏فرماید :

« یَوْمَ لاَ یَنفَعُ مَالٌ وَلاَ بَنُونَ * إِلاَّ مَنْ أَتَى اللّه‏َ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ »6.

روزى كه هیچ مال و اولادى سود نمى‏دهد ، * مگر كسى كه دلى سالم [ از رذایل وخبایث] به پیشگاه خدا بیاورد.

یكى ازعقل‏هاى پرقدرت كه ضررش از حیوانات شرور براى بشر بدتر بوده است، در سوره اعراف و جمعه از دانشمند زمان بنى اسرائیل كه قلب خود را كنترل نمى‏كردند، به سگ هارتعبیر مى‏كند.

« فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ یَلْهَثْ »7.

پس داستانش چون داستان سگ است [ كه ]اگر به او هجوم برى ، زبان از كام بیرون مى‏آورد ، واگر به حال خودش واگذارى [ باز هم ]زبان از كام بیرون مى‏آورد .

آیا كسانى كه از زمان فتحعلى شاه تا بهمن 57 كشور را به باد دادند، بى‏سوادهاى این مملكت بودند؟ سیصد سال در این كشور قرارداد استعمارى امضا شد و قراردادها هم در ایران و هم در انگلستان است، قراردادها را هم یا مهندسان یا دكترها امضا كرده‏اند. در تمام دوره حكومت قاجار، فقط چند نفر قرارداد را امضا نكردند؟ یكى قائم مقام فراهانى، چه قدر حاكم بوده است؟ یكى میرزا تقى خان امیر كبیر و دیگرى هم شهید شیخ فضل اللّه‏ نورى و در این اواخر هم در چند دوره مجلس، سید حسن مدرس بود، اما كسى كه از همه قوى‏تر در برابر گرگ استعمار ایستاد، رهبر كبیر انقلاب بود.

هدف سوم بعثت (اصلاح نفس)

سومین هدف انبیا براى اصلاح نفس و به تعبیر ساده‏تر، اصلاح اخلاق و آراستن مردم به صفات الهى با تأكید بر اخلاق الهى است. دستورهاى مهمى هم كه در جانب عقل است، در اصلاح قلب و نفس است كه این دستورها در یك مجموعه وسیعى در قرآن، گنجانده شده است. در كتاب « الذریعة الى تصانیف الشیعة » نام كتاب‏هایى كه براى اصلاح قلب، عقل و نفس است از الف تا یاء آمده است. كتاب « أعیان الشیعة » براى شناخت نویسندگان آن در شصت جلد، دانشمندانى را كه از راه قرآن و روایات براى اصلاح قلب و عقل و نفس اقدام كرده‏اند، نام مى‏برد. پیشنهاداتى كه پیامبر صلی الله علیه و آله براى اصلاح این سه ناحیه دارد، 24 مسئله است.

سفارش پیامبر صلی الله علیه و آله به ترك گناهان

«أوصیك بتقوى اللّه‏»8 ؛ سفارش مى‏كنم كه رابطه خود را با همه گناهان، به ویژه گناهان كبیره قطع كنید.

امیرالمؤمنین علیه السلام خطبه‏اى در نهج‏البلاغه درباره زهد و ورع و محرمات دارند. دراین خطبه مى‏فرماید: «به آن چه شما را دعوت كردم و آن این كه با گناهان كبیره ترك رابطه كنید»9. امام صادق علیه السلام علنى مى‏فرماید : «گناهان كبیره گناهانى هستند كه قرآن مجید به آن وعده حتمى آتش داده است. ربا گناه كبیره است، زنا گناه كبیره است كه در قرآن مانند ربا به آن وعده آتش داده شده‏است. شراب و قمار با شرط و بدون شرط با پول، موسیقى حرام، خوردن مال یتیم و ظلم به حق مردم، به امید كَرَم خدا معصیت كردن، گناه كبیره است. به این امید هم وعده آتش داده شده‏است كه هر كس تقوا پیشه كند، هم در دنیا و هم در آخرت منفعت آن را مى‏برد»10 .

حكایت روزى حلال با پرهیز از حرام

مردى در مدینه زندگى مى‏كرد كه كارش دزدى بود، ولى بروز نمى‏داد. شب‏ها دزدى مى‏كرد و صبح قیافه زیبایى داشت. از دیوار خانه‏اى نصف شب بالا رفت. چهار اتاق خانه پر از اسباب و یك زن سى ساله هم تنها بود. گفت: امشب سفره ما دو برابر است، هم پول و طلاها را مى‏بریم و هم آن زن كه كسى پیش او نیست و زورش هم به ما نمى‏رسد. در این فكر بود كه یكى از آن برق‏هاى الهى به او زده شد. یك لحظه قیامت خود را نگاه كرد، چه شب‏هایى دزدى رفتم و بعد به ناموس مردم دست درازى كردم، حالا هم قیامت شده است، هیچ فریادرسى ندارم، اگر خدا مرا محاكمه كند، چه جوابى بدهم. از دیوار پایین آمد و گفت: مولاى من! ما هر شب به دزدى رفته‏ایم، امشب تو را دزدیده‏ایم، ولى خیلى سخت به او گذشت. قیافه آن زن در نظرش مى‏آمد، عجب زن زیبایى بود. صبح به مسجد آمد، مردم گفتند: یا رسول‏اللّه‏ خانمى شما را كار دارد، فرمود: داخل مسجد بیاید، زن گفت: پدر و مادرم مرده‏اند، خانه‏اى دارم با چند اتاق پر از اسباب زندگى، شوهرم هم مرده است. دیشب بیدار بودم، شبحى روى دیوار دیدم، نمى‏دانم خیالاتى شده‏ام یا كسى مى‏خواست دزدى كند. درد ما را درمان كن. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: چیست؟ گفت: از امشب مى‏ترسم در آن خانه تنها باشم، اگر كسى زن ندارد، مرا شوهر بده. پیامبر رو به جمعیّت كرد و دزد را دید، فرمود: زن دارى؟ نه، پول دارى عروسى كنى؟ زن گفت: آقا پول نمى‏خواهم، همین خوب است. فرمود : آقا این خانم را مى‏خواهى؟ الان آماده‏اى خانم را برایت عقد كنم؟ گفت: هر چه شما بفرمایید، عقد كرد و فرمود : معطل نشو دست خانم را بگیر و برو. دو تایى به خانه رفتند و دزد نگاهى به این اتاق‏ها كرد، گفت: خانم دلم مى‏خواهد گریه كنم، با من حرف نزن، چشمان او مانند آتش سرخ شده بود، گفت: خانم آن دزد دیشبى من بودم و من براى رضاى خدا از تو گذشتم و این گونه خدا به من مرحمت كرد.

توصیه‏هاى رسول خدا صلی الله علیه و آله

وفا كردن به عهد، اداى امانت و ترك خیانت.

درهمه جا نرم و آرام حرف بزنید، صداى خود را بلند نكنید.

به یك دیگر سلام كنید، تكبّر نكنید.

حقّ همسایگان خود رارعایت كنید.

كار خوب انجام دهید.

آرزوهاى خود را كم كنید، عاشق آخرت شوید،از قیامت در وحشت باشید.

به هیچ قیمتى، رابطه خود را با خدا قطع نكنید، قرآن را بفهمید.

تا آخر عمر خود به یك مسلمان فحش و ناسزا نگوئید. دین من دین فحش نیست.

بترسید از این كه از گناه كار اطاعت كنید.

بترسید از این كه از یك دولت عادل اسلامى سرپیچى كنید.

بترسید از این كه راست گویى را تكذیب كنید.