سوسنگرد آزاد شد

مرکز مطالعات وتحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کتاب “هویزه ،آخرین گامهای اشغالگر”از مجموعه کتابهای “روزشمار جنگ ایران وعراق”حوادث این روز را اینگونه بیان می کند:
دو شنبه26آبان 1359 8 محرم 1401 17 نوامبر 1980
عراق در ادامه فعالیت و فشار خود برای تسخیر سوسنگرد، بار دیگر تانکها را وارد شهر کرد . چند دستگاه تانک تا ده متری مسجد جامع ( مقر نظامی شهر ) پیشروی کرد که با انهدام دو دستگاه آن، این حمله متوقف و به شکست منجر شد .
با این وجود از یک سو با طولانی و تنگ تر شدن حلقه محاصره و از سوی دیگر فشارهای پیاپی دشمن که بمباران و گلوله باران شهر همراه بود، باعث قطع تدارکات و پشتیبانی و بالا رفتن آمار و شهدا مجر وحین شد. واحد عملیات سپاه سوسنگرد وضعیت شهر را در ساعت 10 صبح چنین گزارش می کند : جنگ تن به تن در غرب شهر ادامه دارد . سپاه آخرین گلوله ها و مهمات خود را مصرف کرده است . زخمی ها در مسجد انباشته شده اند و بچه ها به یکدیگر وصیت می کنند . ( 1 )
استانداری خوزستان نیز درباره همین ساعت سوسنگرد می نویسد : دشمن از سمت جنوب سوسنگرد به شهر وارد شده و حمله از هر چهار طرف ادامه دارد . هویزه نیز زیر آتش توپخانه دشمن است و کلیه راههای ارتباطی آنجا تحت کنترل دشمن می باشد. ( 2 )
 از سوی دیگر از اولین ساعات روز ( در چارچوب عملی ات ذکر شده در قبل ) حمله نیروهای خودی به خط مقدم و نیز اجرای آتش روی عقبه های دشمن شروع شده است . بنا به گزارش سپاه خوزستان، نیروهای عراقی در حمودی زیر آتش توپخانه قرار گرفته اند . تعدادی از تانک های دشمن نیز مورد حمله هلی کوپترهای هوانیروز قرار گرفته و منهدم شدند. گزارش هاعراق در ادامه فعالیت و فشار خود برای تسخیر سوسنگرد، بار دیگر تانکها را وارد شهر کرد . چند دستگاه تانک تا ده متری مسجد جامع ( مقر نظامی شهر ) پیشروی کرد که با انهدام دو دستگاه آن، این حمله متوقف و به شکست منجر شد . با این وجود از یک سو با طولانی و تنگ تر شدن حلقه محاصره و از سوی دیگر فشارهای پیاپی دشمن که بمباران و گلوله باران شهر همراه بود، باعث قطع تدارکات و پشتیبانی و بالا رفتن آمار و شهدا مجر وحین شد. واحد عملیات سپاه سوسنگرد وضعیت شهر را در ساعت 10 صبح چنین گزارش می کند : جنگ تن به تن در غرب شهر ادامه دارد . سپاه آخرین گلوله ها و مهمات خود را مصرف کرده است . زخمی ها در مسجد انباشته شده اند و بچه ها به یکدیگر وصیت می کنند . ( 1 )
استانداری خوزستان نیز درباره همین ساعت سوسنگرد می نویسد : دشمن از سمت جنوب سوسنگرد به شهر وارد شده و حمله از هر چهار طرف ادامه دارد . هویزه نیز زیر آتش توپخانه دشمن است و کلیه راههای ارتباطی آنجا تحت کنترل دشمن می باشد. ( 2 )
 از سوی دیگر از اولین ساعات روز ( در چارچوب عملی ات ذکر شده در قبل ) حمله نیروهای خودی به خط مقدم و نیز اجرای آتش روی عقبه های دشمن شروع شده است . بنا به گزارش سپاه خوزستان، نیروهای عراقی در حمودی زیر آتش توپخانه قرار گرفته اند . تعدادی از تانک های دشمن نیز مورد حمله هلی کوپترهای هوانیروز قرار گرفته و منهدم شدند. گزارش هاحاکی از دستپاچگی و به هم ریختگی نیروهای عراقی است . در ساعت 11 ، اولین دسته از تانک های عراقی، شامل 8 تانک، از سوسنگرد گریختند و تا پل کرخه کور عقب نشینی و از آن عبورکردند. ( 3 )
 خبر تهاجم موفق خودی، به مدافعین شهر رسید . آنان ابتدا باور ن می کنند، تا این که حدود ظهر فرمانده عملیات سپاه یا تنی چند از برادران شخصاً از شهر بیرون می روند و پیشروی خودی را مشاهده می کنند. ( 4 ) در ساعت 30 / 13 ، حلقه محاصره شکسته می شود . نیروهای خسته شهر که ثمرات مقاومت خود را می بینند، همپای نیروهای کمکی به پاکسازی شهر می پردازند . دشمن با به جا گذاردن تعدادی کشته و زخمی و دادن 45 اسیر عقب نشینی می کند.
 25 تانک و خودرو با مقادیر زیادی مهمات جزء غنائم است وحدود 40 تانک و خودرو نیز منهدم گردیده است . از این سو علاوه برمقرهای نظامی، بازار شهر، بیمارستان، جهادسازندگی و بسیاری از منازل مسکونی خسارات فراوانی دیده اند . اجساد هشت تن از برادران پاسدار که دشمن از روی آنها با تانک عبور کرده است، گویای صحنه های نبرد چند روزه است . ( 5 )
نتیجه به دست آمده، حاکی از صحت این تحلیل است که نیروهای دشمن در صورت عدم مقاومت موثر در برابرشان، اهداف خطرناکی را دنبال می کنند، ولی چون تنها از برتری کمّی  خود در نیروی انسانی و ادوات جنگی سود می برند و برتری کیفی ندارند و به خصوص از نظر روحیه در وضع نامناسبی به سر می برند، تهاجم جدی و نسبتاً ق وی علیه آنان بسیار موثر است.
 این مطلب در پیوست طرح عملیاتی شماره 3 لشکر 92 زرهی اهواز، مورخه 25 / 8 / 59 ، دربند » ت « پیوست تحت عنوان » هدفهای احتمالی « چنین آمده است: دشمن چنانچه موفق شود شهر سوسنگرد را تصرف و موقعیت خود را در این شهر تثبیت نماید، با پشتیبا نی یگانهای مستقر در الله اکبر خواهد توانست به جناح سمت چپ تیپ 3 تک نموده، پس از عبور از کرخه خود را به پادگان دشت آزادگان برساند؛ چنانچه موفق به این کار شود، با تقویت یگانهای مستقر در مقابل اهواز، به اهواز نیز تک خواهد کرد . در بند » ج « تحت عنوان » کارایی رزمی و روحیه « چنین آمده  است : آنچه در طول مدت عملیات ثابت شده، دشمن فاقد کارایی و آموزش لازم در جنگ بوده و روحیه پرسنل به خصوص رده های پائین فوق العاده ضعیف است و تمایل به جنگ ندارند و ادامه جنگ هم به خاطر فشاری است که توسط عوامل بعثی به آنها وارد می شود. ( 6 )
 در پی شکست سریع و غیر منتظره عراق در سوسنگرد، رسانه های خبری جهان ناباورانه، با این رویداد برخورد کردند و به همین خاطر در این زمینه به سکوت فرو رفتند و روال خبری گذشته را همچنان ادامه دادند . صدای امریکا در ساعت 6 صبح امروز گفت : یکی از سنگین ترین و فشرده ترین جنگ های دو ماهه اخیر ایران و عراق در اطراف شهر مرزی سوسنگرد جریان دارد .
 رادیو تهران ضمن تائید تهدید سوسنگرد از سوی عراقیها اظهار داشت که نیروهای ایران با جنگ خانه به خانه مانع از پیشروی عراقیها شده اند . تحلیل گران نظامی تصمیم عراق در گشودن جبهه ای تازه در خوزستان کوشش می دانند که عراق برای دست یابی به یک پیروزی بزرگ، پیش از رسیدن فصل زمستان به آن دست زده است . ( 7 ) بخش عربی رادیو لندن در ساعت 30 / 16 از بغداد گزارش داد : اگر عراقیها شهر سوسنگرد را به تصرف خود در بیاورند، می توانند از ناحیه شمال ارتباط اهواز را با سایر نقاط ایران قطع کنند و ارتباط زمینی این شهر را از جاده آسفالته گرفته تا راه آهن و نیز شبکه های متعدد لوله های نفتی با تهران به کلی قطع و چهره ناگوارتری به جنگ بدهند که دورنمای آن بسیار خطرناکتر از آنچه خواهد بود که تاکنون پیش بینی شده است. ( 8 )

همین رادیو در ساعت 30 / 20 به نقل از رویتر می گوید : سوسنگرد از نظر سوق الجیشی برای عراقیها اهمیتی ندارد و دلیل آنکه عراق نیروی جنگی خود را متوجه سوسنگرد کرده، این است که روحیه نیروهای ایرانی را، که به شدت مقاومت کرده اند، بشکند . ( 9 )
 رادیو لندن به نقل از خبرنگار خود در بغداد می گوید : شهر سوسنگرد با جمعیت حدود 30 هزار تن از نظر سوق الجیشی برای عراقیها اهمیت دارد . چون تسخیر آن به عراق این امکان را می دهد که نیروهای تهاجمی خود را به طرف شمال متوجه کند و ارتباط شهر اهواز را با سایر نقاط کشو ر قطع کند . آبادان که در جنوب اهواز قرار دارد، در محاصره است . چنانچه عراقیها اهواز را تسخیر کنند، اطمینان پیدا خواهند کرد که مناطق نفت خیز خوزستان را نیز در اختیار دارند، لذا هدف آتی عراق سوسنگرد خواهد بود، به این علت که این شهر پایگاهی برای نیروهای عراقی خواهد شد . عراق به ساختن جاده های جدید مبادرت کرده تا بتواند مهمات و وسایل را به ویژه از عماره به نیروهای مسلح خود برساند . روی هم رفته خط مشی عراق با هدف ابتدایی آنها یعنی سرنگون کردن رژیم آیت الله خمینی در ایران تطابق دارد . امید عراق این است که با قطع جریا ن نفت، ایران دچار مشکلات و گرفتاریهای داخلی گردد. ( 10 )
 رادیو لندن به نقل از تایمز و با اشاره به حمله عراق به سوسنگرد می گوید : عراق می کوشد تا قبل از آغاز کنفرانس سران عرب که هفته آینده در امان برگزار می شود، حداکثر امتیازات ممکنه را به دست آورد . فرمانده ان نظامی عراق در جنوب ایران با اطمینان خاطر از امکان تصرف آبادان در هفته آینده سخن می گویند . این احتمال نیز وجود دارد که عراقیها قصد دارند لااقل تا قبل از آغاز فصل بارندگی، که از سرعت عملیات آنان خواهد کاست، کوششهای خود را در جهت تصرف اهواز متمرکز نمایند. ( 11 )
 آسوشیتدپرس دربارۀ اوضاع سوسنگرد و ارتباط آن با اهداف عراق در مورد اهواز چنین گزارش می کند : در حالی که جنگ خلیج فارس وارد نهمین هفته خود می شود، نیروهای ایران و عراق به خونین ترین و شاید حساس ترین مرحله جنگ رسیده اند . جنگ برای به دست گرفتن کنترل شهر سوسنگرد وارد چهارمین روز شده است . عراق ادعا کرده 700 ایرانی را در این شهر به قتل رسانده است . جنگ سوسنگرد به دلایل تاکتیکی و استراتژیکی دارای اهمیت است . از لحاظ تاکتیکی بعد از جنگ خرمشهر، این عمده ترین درگیری طرفین است . از نظر استراتژیکی، در صورتی که عراق سوسنگرد را بگیرد راه را برای حمله گاز انبری به اهواز باز خواهد کرد .
 نیروهای عراقی اهواز را زیر آتش توپخانه سنگین خود گرفته اند . در حالی که آبادان کاملاً به محاصره درآمده، عراق توجه خود را به اهواز معطوف کرده است . تصرف اهواز راه را برای کنترل  بقیه استان خ وزستان و چاههای نفت آن باز خواهد کرد . ناظران نظامی معتقدند تهاجم عراق به سوسنگرد از چند روز قبل برای این شورع شد که با فرا رسیدن بارانهای زمستانی، آب رودخانه های کرخه و کارون طغیان می کند و نیروهای عراق در گل و لای فرو می برد. ( 12 )
  رئیس جمهور، بنی صدر، در مصاحبه با تلویزیون مجارستان گفت : ارتش ایران شدیداً تقویت شده و آماده است ضربه مهلکی به نیروهای عراقی وارد آورد . نیروهای تازه نفس به ارتش پیوسته اند و ما قادریم محاصره آبادان را بشکنیم . در حال حاضر مشغول تضعیف تاکتیکی دشمن هستیم و زمان حمله را تعیین خواهیم کرد . ما مجهز به وسایل جنگی جدیدی هستیم که بزودی در خدمت ارتش قرار می گیرد . ( 13 ) وی در مصاحبه با روزنامه انقلاب اسلامی گفت : از مدتها قبل از اینکه عراق به تهران حمله هوایی کند، معلوم بود نقشه های حساب شده ای در کار است و من به دفعات برای امام نوشته و گفته ام … منتهی این نقشه ها چگونه به اجرا درمی آیند و باچه دست هایی ؟ آن دستها است که باید قطع گردد تا مردم راحت شوند. ( 14 )
 در این باره، روزنامه کویتی الرای العام می نویسد : نبرد بر سر قدرت بین رهبران ایران و خیابانها و بازار کشیده شده و در حالی که ای ران در آغاز جنگ، در مورد سقوط رژیم عراق شرط بندی می کرد، اکنون به این نتیجه رسیده که جنگ کنونی نه تنها موجب استحکام هرچه بیشتر رژیم عراق شده، بلکه اقدامات مبارزاتی را برای کسب قدرت بین ریاست جمهوری و نخست وزیر و سایر ارگانهای موثر ایران علنی و تشدید نموده است. ( 15 )
  کار دادرسی به اتهامات محمدرضا سعادتی، عضو سازمان مجاهدین خلق در دادگاه انقلاب اسلامی پایان یافت . وی که به جرم تبادل اطلاعات و گرفتن وسایل جاسوسی از شوروی دستگیر شده بود، به ده سال زندان محکوم شد . به دنبال این حکم، سازمان مجاهدین خلق با صدو ر اطلاعیه ای سعادتی را قربانی سازش جمهوری اسلامی با امریکا خوانده و خواستار آزادی وی شده است. ( 16 )
 سازمان کمونیستی پیکار در سر مقاله نشریه خود خواهان رویگردانی از جنگ با رژیم عراق و تبدیل آن به یک جنگ داخلی شده است . در این مقاله ضمن بررسی اوضاع داخلی،چگونگی و شرایط کشاندن جنگ به داخل مرزها و ایجاد آشوبهای داخلی آمده : امروز در بستر بحران ناشی از جنگ، توده ها بیش از پیش نسبت به رژیم حاکم بیزار می شوند . در چنین شرایطی، کمونیستهای راستین، کمونیستهایی که بیکرانه در راه انقلاب پیش می روند، خواهان بر هم زدن صلح داخلی هستند . آنان از صلح تحت حاکمیت بورژوازی نفرت دارند و این نفرت را به میان توده ها می برند . آنان از هر نارضایتی جرقه ای می سازند و از هر جرقه شعله ای درخشان به پا می کنند . آنان می دانند که نهیب انقلاب فردا در گرو برافروختن شعله های خشم انقلابی ا مروز توده هاست . کمونیستها می کوشند تا به کوچکترین نارضایتی و اعتراض توده ها جهت داده، توده ها را در مسیر مبارزه علیه حکومت سرمایه بکشند . بنابراین وظایف ما روشن است، برای این که انقلاب فرا برسد، باید خشم ناشی از جنگ و حکومت ستمگران را با بذرآگاهی انقلابی پ رورش داده، اعتراضات و تظاهرات آنان را به مبارزه متشکل علیه حکومت تبدیل سازیم هرچه بیشتر دامنه جنبش سراسری را گسترش دهیم . اگرچه شعار تبدیل جنگ ارتجاعی به جنگ داخلی، یک شعار استراتژیک است، اما این شعار بدون تدارکات قبلی تحقق نخواهد یافت . حتی اگر موقعیت انقلا بی بر جامعه مستولی شود، ولی ما تدارک لازم را ندیده باشیم، جنبش راه به پیروزی نخواهد کشاند. ( 17 )
  درباره اقدامات صلح سازمان ملل، روزنامۀ کریستین ساینس مانیتور خبر داد که اولاف پالمه ( نخست وزیر پیشین سوئد )، امروز قرار است وارد تهران شود و از جانب دبی ر کل سازمان ملل امکان برقراری صلح را میان ایران و عراق بررسی کند . قرار بود وزیر خارجه کوبا هم، که کشورش ریاست دورۀ جاری جنبش غیر متعهدها را به عهده دارد، دیروز از عراق به ایران برود. ( 18 )
  طه یاسین رمضان، معاون نخست وزیر و فرمانده ستاد ارتش خلق عراق ، تدابیر کشورش را برای تامین نیروی انسانی مورد نیاز جبهه چنین تشریح کرد : تاکنون 45 هزار عراقی دوره آموزش خود را طی کرده اند و برای دفاع از شهرها به ارتش خلق پیوسته اند . این عده به خاطر آموزش و کارآیی خود برای یک جنگ طولانی آماده شده اند . آنها هزاران تن هستند و اکنون صدها تن در کنار ارتشیان عراق در جبهه و عده زیادی خواهان شرکت در جنگ هستند. ( 19 )
 خبرنگار بی بی سی گزارش داد : مردم بغداد در برابر ادعاهای مقامات این کشور دچار تردیدتوأم با دلهره و وحشت شده اند، زیرا مردم عراق می گویند بنا به ادعای مقامات رسم ی و نظامی کشورشان نیروهای عراقی تا امروز 432 فروند هواپیمای جنگی ایران را سرنگون ساخته اند، در حالی که گزارش مؤسسه نظامی بین المللی بر این واقعیت تاکید دارد که ایرانیها پیش ازشروع جنگ جاری کلاً 445 فروند هواپیمای جنگی داشته اند که تقریباً نیمی از این رقم ق ابل استفاده رزمی بوده اند . حال چگونه می شود از این رقم، یعنی حدود 222 فروند هواپیمای قابل استفاده در جنگ، 432 فروند سرنگون شده باشد. ( 20 )
  امروز قراردادی برای انجام امور مخابراتی بین رژیم عراق و یک شرکت فرانسوی منعقد شد که احتمالاً می تواند در بالا ب ردن توان نظامی عراق تاثیر بگذارد . رادیو صوت الجماهیر می گوید : سعدون غیدان، عضو شورای فرماندهی انقلاب و وزیر حمل و نقل و ارتباطات، بامداد امروز با یکی از شرکتهای فرانسوی این قرارداد را به ارزش 49 میلیون دینار امضاء کرده است. ( 21 )
 هفته نامه لوپوئن، چاپ پاریس در زمینه تحویل هواپیماهای میراژ خریداری شده توسط عراق نوشت : شرکت سازنده هواپیماهای میراژ فرانسوی سعی دارد اولین هواپیماهای عراق را در هفته اول دسامبر تحویل بغداد دهد . عراق در دسامبر آینده اولین سری از هواپیماهای میراژ » اف  « 1 را از فرانسه تحویل خو اهد گرفت . عراق این هواپیماها را، که در ژوئیه و دسامبر 1979 سفارش داده بود، باید در فوریه سال 1981 تحویل می گرفت، ولی دولت فرانسه دستور داده تحویل میراژهای عراق سه ماه زودتر از موعد قرارداد، صورت گیرد. ( 22 )
  خبرگزاری رویتر در زمینه تحویل هلی کوپترهای ایتالیایی خریداری شده توسط ایران گزارش داد : این کشور، به خاطر مسئله گروگانهای امریکایی از تحویل پنجاه هلی کوپتر غول پیکر شنوک به ایران همچنان خودداری می کند و براساس سیاست ایتالیا تنها در صورت آزادی گروگانها، هلی کوپترها تحویل ایران خواهند شد. ( 23 )
 مجله ژون افریک درباره انواع کمک های کویت به عراق می نویسد : در عراق بعضی از انواع مواد غذایی از قبیل شکر، آرد و گوشت کمیاب شده و مواد سوختی تنها به نظامیان و پزشکان در حال خدمت تحویل داده می شود . کویت کوشش می نماید تا مواد مورد نیاز همسایه خود را تدارک ببیند، ولی بیشترین حمایت و کمک کویت مربوط به ارتش عراق می شود.
 این روزنامه در ادامه با نگاهی بدبینانه به آینده روابط دو کشور می افزاید، کویت یکی از اولین کشورهایی بود که حمایت خود را از عراق اعلام داشت و در حقیقت اولین کسی خواهد بود که خود را در معرض تهدید و فشار خواهد دید. ( 24 )
 کنفرانس سران کشورهای عربی قرار است هفته آینده در امان، پایتخت اردن تشکیل شود .
 جناح کشورهای عربی دوست عراق که در صدد تشکیل و تحکیم این کنفرانس می باشند در تلاشند تا با بهره گیری از این گردهمایی، کشورهای شرکت کننده در کنفرانس ر ا به حمایت از صدام ترغیب کنند . رادیو لندن در مورد وضع کشورهای مختلف درباره تشکیل این کنفرانس می گوید : مقامات مسئول از اتحادیه عرب وارد اردن شدند تا ترتیبات لازم برای کنفرانس عربی را فراهم سازند . ولی هنوز روشن نیست که همه کشورهای عربی در این کنفرانس شرکت کنند.
 سوریه خواستار به تعویق انداختن کنفرانس سران بر اثر اختلافات درباره جنگ ایران و عراق شد . لیبی، یمن دمکراتیک، لبنان، سازمان آزادیبخش فلسطین با به تعویق انداختن این کنفرانس موافقت کرده اند، در عین حال مقامات مسئول اردن می گویند که شانزده کشور عربی آمادگی خود را برای شرکت در کنفرانس به اضافه عربستان و عراق نشان داده اند . یاسر عرفات مذاکراتی را با ملک خالد شاه عربستان انجام داده است تا موافقت سعودی ها را برای تعویق کنفرانس جلب کند .
 این در حالی است که شاذلی قلیبی، دبیر کل جامعه که در عربستان است، نسبت به تشکیل کنفرانس ابراز امیدواری کرده است. ( 25 )
 وضعیت سیاسی منطقه با توجه به وقوع جنگ ایران و عراق، در مجله ژون آفریک بدین ترتیب مورد بررسی قرار گرفته است : اوضاع منطقه خلیج فارس آشفته و کلیه پیوندها از میان رفته است . شوروی علیرغم اینکه طبق قرارداد دوستی با عراق، متحد این کشور است، به حضور نظامی در ایران تمایل دارد؛ و نیز با سوریه که دشمن سرسخت رژیم بغداد است، در حال انعقاد یک قرارداد دوستی می باشد . ایالات متحده امریکا نیز در حالی که وانمود می کند مخالف هر گونه » عدم ثبات « رژیم ایران است، در عین حال بیان ات اخیر برژینسکی را نیز خاطرنشان می سازد که می گوید : » ما هیچ گونه تفکیک و اختلاف اساسی میان منافع عراق و امریکا مشاهده نمی کنیم . « همزمان با این جریانها، واشنگتن به دنبال دومین کمربند اطمینان در منطقه است .

موارد حمایت از : اردن که ملک حسین همواره حضور ن ظامی خود را در عراق اعلام می دارد، مصر در حالی که سادات از عدم موفقیت عراق ناراحت است، پیشنهاد خدمات خود را به عراق افزایش می دهد و سرانجام عربستان را که اخیراً پنتاگون چهار هواپیمای آواکس در آنجا مستقر کرد ( که مجهز به رادارهایی با برد 400 کیلومتر هستند و زیر نظر 300 مستشار نظامی امریکا فعالیت می کنند )، نباید نادیده گرفت . با این حال نمی توان نگرانی واشنگتن را برای استحکام و تقویت آخرین پشتیبان حضور امریکا در خاورمیانه، یعنی عربستان پنهان کرد . ( 26 )
 در همین زمینه معاون وزیر دفاع اسرائیل می گوید : موضع اسر ائیل امروز بهتر از همیشه است و علت آن، حصول صلح با مصر و از هم پاشیدگی صفوف دشمنان ما در خط مقدم جبهه است . سوریه در لبنان درگیر است و مناسباتش با اردن بدتر شده، عراق خود را درگیر جنگ فرساینده با ایران کرده است … او از اینکه امریکا ظاهراً نمی تواند از خود دفاع کند و در جایی که جهان کمونیست رو به تقویت است، میل به دفاع از خود را هم ندارد، متأسف است … ( 27 )
 جناح بندی داخلی ایران پیرامون گروگانها، در رسانه های غربی بررسی شده است . صدای آمریکا به نقل از روزنامه کریستین ساینس مانیتور می گوید : کشمکش ها و ف شارهای داخلی در ایران ظاهراً رهبران بنیادگرا و افراطی را جویا و کوشای راههایی برای پایان دادن به بن بست بحران گروگانهای امریکا و جنگ خلیج فارس ساخته است . متعصبین مذهبی ایران زمانی امیدوار بودند با سلاحهایی که انتظار داشتند پس از آزادی گروگانها به ایران سرا زیر شود، بتوانند ضربه ای کاری به عراق بزنند، ولی امروز آشکار شده که افراطیون ایران در مورد توانایی خود برای ترغیب امریکا به مبادله گروگانها در ازای تجهیزات امریکایی اشتباه کرده اند .
کشورهای اروپایی هم تاکید کرده اند تا جنگ میان ایران و عراق ادامه دارد، اس لحه به این منطقه نخواهند فرستاد. ( 28 )
 رادیو لندن نیز از قول فرانک باربر یکی از کارشناسان امور بین الملل اعلام می دارد : بنی صدر می گوید : که اگر موضوع گروگانها فوراً حل نگردد، استفاده از کمکهای خارجی بسیار دیر خواهد بود و تاثیر چندانی به جای نخواهد گذاشت . در این صورت گروگانها برای چند ماه دیگر در بازداشت به سرخواهند برد . وی در نطق خود که از رادیو تهران پخش می شد، توضیح چندانی در این زمینه نداد، ولی کاملاً روشن است که ایران با کمبود سوخت، اسلحه، گلوله، توپ و ارز مواجه است . در صورتی که دولت ایران بتواند مشا جرات خود را با امریکا خاتمه دهد،حداقل پاره ای از این مشکلات تخفیف خواهند یافت . تندروهای مذهبی که امریکا را شیطان بزرگ خوانده اند، بازنده اصلی مشاجرات ایران و امریکا خواهند بود، زیرا اگر مشاجرات خاتمه یابد، نفوذ امریکا مجدداً برقرار می گردد . هرچند ممکن ا ست این نفوذ ابتدا به شکل ارسال قطعات یدکی و نظامی آغاز گردد، و این در صورتی است که ملت امریکا نسبت به ارسال لوازم، مخالفتی به عمل نیاورند . پافشاری بنی صدر به آزادی فوری گروگانها، به این اظهارنظر انجامیده که با ادامه گروگانگیری گویی این ایران است که به گرو گان گرفته شده، ولی این چیزی نیست که تندروهای مذهبی علاقه ای به شنیدن آن داشته باشند. ( 29 )

 شهید تجلایی در آخرین روز حضور در سوسنگر د و قبل از اعزام به تهران برای معالجه، می نویسد : به من خبر دادند که نیروهای کمکی در نزدیکی شهر هستند. ولی ما باور نمی کردیم تا اینکه نزدیکیهای ظهر به اتفاق برادران به طرف جاده رفتیم. در این موقع نیروهای سپاه را که در جاده پیش می آمدند، دیدیم . این لحظه گفتنی نیست که از خوشحالی همه … دعا می کردند و شکر خدا را به جای می آوردند؛ همدیگر را در آغوش می کشیدند و گر یه می کردند، البته گریۀ خوشحالی . هوانیروز و توپخانه ارتش و سپاه پاسداران تانکهای دشمن را در محور کرخه کور منهدم کرده بودند . آسمان را دود و آتش گرفته بود. شروع به پاکسازی شهر نمودیم و نیروهای پراکندۀ بعثی را کشته یا دستگیر کردیم. در این روز من از قسمت پا تیر خوردم.
 اگر در این لحظه این تیر به جمجمه ام هم می خورد، ناراحت نبودم، چون با خیال راحت شهید می شدم، زیرا دیگر سوسنگرد آزاد شد .
ولی این مزدوران، این بعثی های امریکایی که آلت دست اربابان امریکایی و روسی خود هستند، نمی دانند که این ملت با وعده ای که خداوند متعال و مهربان به مستضعفان داده، شکست نخواهد خورد و ما تا سرنگونی رژیم بعثی عراق خواهیم جنگید . و اما در آخر گزارشم از مسئولین کشور می خواهم که علت نارساییها و مهم تر از همه علت نرسیدن کمک در روزهای قبل از محاصره سوسنگرد و دلیل عمل نکردن توپخانه ارتش را بررسی کنند. این سئوال شهیدانی است که … ( نامفهوم )
 ( سند شماره 021476 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه، گزارش پاسداران اعزامی از تبریز به منطقه سوسنگرد، علی تجلایی، 30 / 8 / 1359 )

منابع و ما خذ :
 1  سند شماره 001752 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ : گزارش سپاه خوزستان از عملیات سوسنگرد، 30 / 8 / 1359 .
 2  سند شماره 001709 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ : دفتر سیاسی انتظامی استانداری خوزستان، 26 / 8 / 1359 .
 3  سند شماره 001706 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ : » بولتن خبری 24 ساعته « واحد اطلاعات سپاه خوزستان، شماره 48 ، .1359/ 8/ 26
 4  سند شماره 021476 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ : گزارش پاسداران اعزامی از تبریز به منطقه سوسنگرد، علی تجلایی، .1359/ 8/ 30
 5  ماخذ شماره 3 .
 6  سند شماره 001707 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ : طرح عملیاتی شماره 3 لشکر 92 زرهی اهواز، 25 / 8 / 1359 .
 7  خبرگزاری پارس و » گزارشهای ویژه « ، نشریه 244 ، 1359/ 8/ 27 .
 8  ماخذ شماره 7 ، بخش عربی رادیو لندن، 1359/ 8/ 26 . بغداد.
 9  ماخذ شماره 7 ، رادیو لندن، 26 / 8 / 1359 ، خبرنگار رویتر.
 10  ماخذ شماره 7 ، رادیو لندن، 26 / 8 / 1359 ، بغداد.
 11  ماخذ شماره 7 ، رادیو لندن ، 26 / 8 / 1359 ، روزنامه تایمز.
 12  ماخذ شماره 7 ، آسوشیتدپرس، بغداد، .1359/ 8/ 26
 13  روزنامه کیهان، 26 / 8 / 1359 ، خبرگزاری فرانسه.
 14  روزنامه انقلاب اسلامی، 26 / 8 / 1359 .
 15  ماخذ شماره 7 ، اردن، 26 / 8 / 1359 ، روزنامه کویتی الرای العام.
 16 ماخذ شماره 7 .
 17  اداره تحقیقات و بررسیهای سیاسی وزارت ارشاد اسلامی، جنگ تحمیلی در تحلیل گروهکها، ( تهران؛ وزارت ارشاد اسلامی، 1362 )، ص 91 به نقل از پیکار، شماره 81 ، 26 / 8 / 1359 .
 18  ماخذ شماره 7 ، رادیو امریکا، 1359/ 8/ 26 ، روزنامه کریستین ساینس مانیتور.
 19  ماخذ شماره 7 ، خبرگزاری فرانسه، بغداد، .1359/ 8/ 26
 20  ماخذ شماره 8 .
 21  خبرگزاری پارس، » گزارشهای ویژه ، « نشریه 243 ، 26 / 8 / 1359 ، رادیو صوت الجماهیر ( بغداد ).
 22  ماخذ شماره 7 ، رادیو صدای آزاد ایران، هفته نامه لوپوئن چاپ پاریس.
 23  خبرگزاری پارس، » گزارشهای ویژه ، « نشریه 245 ، 28 / 8 / 1359 ، رویتر، رم، .1359/ 8/ 26
 24  ماخذ شماره 14 ، مجله ژون افریک.
 25  ماخذ شماره 7 ، بخش عربی رادیو لندن، .1359/ 8/ 26
 26  ماخذ شماره 24 .
 27  ماخذ شماره 7 ، خبرگزاری فرانسه، تل آویو، 26 / 8 / 1359 .
 28  ماخذ شماره 18 .
 29  ماخذ شماره 7 ، رادیو لندن، 26 / 8 / 1359 .