متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1380/9/17
بسم الله الرحمن الرحيم
بحث را در شب 23 رمضان مي‌بينيد. گرچه شب 19، 21، 23 اين سه شب را مي‌گويند شب قدر اما از نظر قرآن و حديث، از نظر حديث و توجهي كه اولياء خدا داشتند شب بيست و سوم احتمال زياد دارد كه شب قدر باشد. به همين خاطر عبادت ويژه‌اي در شب بيست و سوم است، اگر شب نوزدهم و بيست و يكم يك غسل مستحبي دارد، شب بيست و سوم دو تا غسل مستحبي دارد، يكي سر شب و يكي آخر شب، اگر قران سر گرفتن را، دعاي جوشن و الغوث، الغوث شب‌هاي ديگر هم بود اما شب بيست و سوم گفته‌اند سوره دخان و روم و عنكبوت را هم بخوانيد. قران را بيشتر بخوانيد. شب قدر شب دعاست، حتي اولياي خدا
نمي گذاشتند بچه هاشان شب بيست و سوم بخوابند.
حتي گاهي خوابشان مي‌گرفت با آب به صورت اينها مي‌پاشيدند و مي‌گفتند امشب شب بيست و سوم است. امشب نخوابيد. من يك خورده راجع به شب قدر و نزول قران صحبت كنم. سوره دخان را بخوانيد كه مربوط مي‌شود به شب قدر، اعوذ بالله من الشيطان الرجيم، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِحم وَ الْكِتابِ الْمُبينِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرينَ» دخان/3-1. «حم». 114 سوره داريم در قران، 29 تاي آنها اولش اين حروفه، الف، لام، ميم، يا ان، سين، ق، ص، حام، ميم، كاف، حا، يعني حروف مقطعه، معني زيادي هم شده ولي شايد بهترين معني كه خدا رحمت كند آيت الله حاج سيد مهدي روحاني را او اصرار داشت و دليل خوبي هم مي‌آورد مي‌گفت، بهترين معني توي اينها همين است كه مي‌خواهد بگويد قران از همين حروف درست شده است.
دليلش سوره شوري، سوره‌ي شورا مي‌گويد: «حم عسق كَذلِكَ يُوحي إِلَيْكَ وَ إِلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكَ اللَّهُ الْعَزيزُ الْحَكيمُ» شورى/3-1. بعد پشت سرش مي‌گويد كه «كَذلِكَ يُوحي إِلَيْكَ»، يعني وحي‌اي كه ما فرستاديم به اين شكل مي‌فرستيم. يعني وحي ما با قران ما «كَذلِكَ» همين طور است. چون پشت سر اين حروف مي‌گويد «كَذلِكَ يُوحي إِلَيْكَ»، وحي ما اين شكلي است. ايشان مي‌گفت آيت الهه روحاني خدا رحمتش كند مي‌گفت از اين «كَذلِكَ يُوحي» استفاده مي‌شود كه مي‌خواهد بگويد قران از همين حروف است، شما از خاك چه درست مي‌كنيد؟ خشت و سفال و سراميك. خدا از اين خاك سه رقم رنگ و گل و بلبل و ميوه، خاك همين خاك است. من و شما از خاك خشت و آجر درست مي‌كنيم. خدا از اين خاك سه رقم ميوه درست مي‌كند.
(حم) از اين 114 تا سوره چندتاش به اين شكل است گفتم، اينها 29 تاست كه از توي 29 تا 7 تا سوره با اين كلمه شروع مي‌شود. حم بعد مي‌گويد، وال، بخوانيد اين كلمه را، «وَ الْكِتابِ الْمُبينِ» دخان/2، قسم به اين كتاب روشنگر، قران كتابي است كه خدا را به آن قسم خورده به غير خدا هم مي‌شود قسم خورد. مبين روشنگر، قران نور، قران روشن، قران مفهوم. البته در قران ايات مشابه هست كه چند تا معنا دارد.
آيات متشابه هم با توجه به آيات روشن آنها روشن مي‌شود. قران نور است. به كتاب روشنگر قسم، چون در شب قدر ما بيشتر با «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ» قدر/1 آشنا هستيم.
مي‌خواهم امشب با يك آيه ديگر هم آشنا شويد. «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ»، «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ» دخان/3، شب قدر شب مباركي است، ما يك «اَنْزَلَ» داريم يك «نَزَّلَ». «نَزَّلَ» يعني به تدريج. «اَنْزَلَ» يعني يكدفعه.
در قران هم داريم، «نَزَّلَ» هم داريم. «اَنْزَلَ» يعني قران هم يكدفعه نازل شد هم بتدريج نازل شد. بتدريج چه جوري نازل شد؟ روز مبعث.
«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذي خَلَقَ» علق/1. از روز مبعث شروع شد تا بيست و سه سالي كه پيغمبر، پيغمبر بود. از 40 سالگي تا 63 سالگي. يعني يك مرتبه قران قطعه قطعه نازل مي‌شد كه نزل، يك مرتبه شب قدر همه قران يكجا از آسمان هفتم به بيت اامامور آسمان چهارم و يا به قلب پيغمبر نازل شد. انزل مثل چي؟ مثل اين كه من يك كارتون را يك مرتبه به شما مي‌دهم مي‌گويم كارتون خدمت شما اين پاكت پول خدمت شما.
يك مرتبه هم كارتون را باز مي‌كنم قطعه قطعه جنسايش زا مي‌دهم. يك مرتبه همه قران بر قلب پيغمبر يك جا نازل شد، يك مرتبه هم به مرور، به هر مناسبتي نازل شد.
به همين دليل وقتي قطعه قطعه نازل مي‌شد پيغمبر تند تند و پيش پيش مي‌خواند كه آيه نازل شد: «لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ» قيامت/16. چرا تند و تند پيش پيش مي‌خواني تا مثلا مي‌گفت «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ» حجرات/13. پيغمبر مي‌گفت اتقاكم. گفتند صبر كن. اين كه پيغمبر پيش پيش مي‌خواند پيداست قبلاً انها را بلد بود. مثل اين كه ما يك شعري را بلديم شما تا مي‌گويي سعديا مرد نكونام، من مي‌گويم نميرد هرگز، اين پيداست كه من قبلاً شعر را بلد بودم.
يك بار، همه قران بر قلب پيغمبر نازل شد، يك بار هم در 23 سال تدريجاً نازل شد. بخوانيد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ».
گاهي خدا مي‌گويد انا، يعني بدرستي كه ما، گاهي مي‌گويد اني يعني بدرستي كه من، چرا بعضي وقت‌ها مي‌گويد من، بعضي وقت‌ها مي‌گويد ما؟ آنجايي كه خدا كارهايش را خودش مشخصاً انجام بدهد مي‌گويد من كردم. مثل اين كه مي‌گويد «نَبِّئْ عِبادي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحيمُ» حجر/49. من مي‌بخشم، بخشش فقط كار من است، كار هيچ كس نيست. اما يك جايي كه خدا كارهايش را با واسطه انجام مي‌دهد، مي‌گويد ما كرديم. مثل اين كه خدا باران مي‌دهد منتهي باران خدا با واسطه است. خورشيد مي‌تابد، اقيانوس بخار مي‌شود ابر مي‌شود اينها همه كمك مي‌كند، يا نازل مي‌شود توسط جبرئيل.
هر جا خدا مستقيم يك كارهايي را مي‌كند مي‌گويد اني، هر جا با واسطه مي‌كند مي‌گويد انا. يك بار بخوانيد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ». چرا شب، شب براي مناجات بهتر است. بلكه خدا با موسي شبانه روز قول داده بود. حضرت موسي كه رفت كوه طور چهل شبانه روز بود ولي قران مي‌گويد «وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثينَ لَيْلَةً» اعراف/142. مي‌گويد «ثَلاثينَ لَيْلَةً». با اين كه روزها هم بود اما خدا در قران نمي‌گويد روز هم بود. مي‌گويد شب بود. براي اين كه براي مناجات شب بهتر است. بخصوص شب‌هاي زمستاني. ليله. چرا مي‌گويند مباركه. مسأله بركت است، اصلاً قران خودش بركت است. اما نازل كننده، فارسي بگويم، فرستنده مبارك، فرستنده كيست؟ خداست. فرستنده مبارك است. به چه دليل؟ به اين دليل كه قران مي‌گويد «تَبارَكَ الَّذي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمينَ نَذيراً» فرقان/1 او كسي كه «نَزَّلَ» «تَبارَكَ»، «تَبارَكَ» يعني مبارك. «بِبَكَّةَ مُبارَكاً» آل عمران/96، چون قران كجا نازل شد؟ مكه. قران راجع به مكه مي‌گويد «بِبَكَّةَ مُبارَكاً». مكان مبارك. زمان مبارك. شما بگوييد زمان را «في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ» دخان/3. «في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ». مگر شب هم بركت دارد؟ بله، زمان ما دو جوراست، ، هم زمان نحس داريم، هم زمان مباركه داريم. زمان نحس، قران مي‌گويد «في يَوْمِ نَحْسٍ» قمر/19. بعضي روزها نحسه. «في أَيَّامٍ نَحِساتٍ» فصلت/16. زمان مباركه مي‌گويند «لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ». در زمان، خير و شر است. خود زمان خير و شر ندارد. حوادث خير زمان را هم خير مي‌كند، حوادث شر هم زمان را شر مي‌كند مثل شراب كه ليوان را نجس مي‌كندولي شربت ليوان را هم شيرين مي‌كند. بخوانيد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ». خداوند قران را در شب مبارك قرار داد. خود قران هم مبارك است چون مي‌گويد «وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ» انعام/92. حالا بعد مي‌گويد كه «إِنَّا كُنَّا مُنْذِرينَ» دخان/3. حالا شب مبارك بايد چه كنيم؟ كساني كه شب نوزدهم و بيست و يكم را از دست داديد شب بيست و سوم عنايت داشته باشيد قران مي‌گويد «ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ» غافر/60، دعا بكنيد. «أَسْتَجِبْ»، نگفته «ادْعُوني فأَسْتَجِبْ»، اگر مي‌گفت «فأَسْتَجِبْ» يعني فعلاً دعا كنيد يك چند ساعت بعد مستجاب كنم. اگر مي‌گفت «ادْعُوني ثم أَسْتَجِبْ»، يعني فعلاً دعا كنيد چند سال ديگر مستجاب مي‌كنم. نگفته «فأَسْتَجِبْ». نگفته «ثم أَسْتَجِبْ». گفته «ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ». يعني دعا كنيد سريع مستجاب است.
اگر دعا كرديد مستجاب نشد، يا دعايش دعا نيست يعني واقعاً خير نخواسته‌ايم. واقعاً «ادْعُوني» نيست. يعني از من بخواه. ما از خدا اگر خالص خواستيم مستجاب مي‌شود، گاهي وقت‌ها از خدا مي‌خواهيم ولي شوخي مي‌كنيم جدي نمي‌خواهيم. اگر خالصانه و جدي خواستيم مستجاب مي‌شود.
دعا آدابي دارد مثل شماره تلفن اگر اين شماره را بگيريم گوشي را بر مي‌دارند آداب دعا: 1- بسم الله گفتن 2- دست بلند كردن، يكچيزي، كسي از من پرسيد شما وقتي دعا مي‌كنيد دست بلند مي‌كنيد مي‌گوييد خدا بالاي آسمان است؟ گفتم نه اين علامت اين است كه من سائلم، آدم سائل آدمي است كه سؤال مي‌كند. دستش را بلند مي‌كند. اين علامت گدايي من است. نه علامت مكان خدا.
همچنين اگر ده مرتبه يا الله بگوييد، ببينيد كه خدا مي‌گويد لبيك يعني چه مي‌خواهيد؟ بهت مي‌دهم. حديث است در اصول كافي: اگر ده مرتبه گفتيم يا رب، خدا مي‌گويد لبيك، چه به تو بدهم.
در دعا چند عمل به عنوان آداب دعا آمده: 1- بسم الله گفتن 2- تجليل از خدا، مثل همين دعايي كه مي‌گوييم يا علي يا عظيم، يا غفور، يا رحيم. خدايا تو رحيمي، بخشنده‌اي، آمرزنده‌اي، تجليل كنيم از خدا، غفوري، رحيمي، جليل، جوادي، كريمي. فارسي، عربي، هرچه بلديم، از خدا تجليل كنيم.
سوم بيان نعمت‌ها. يك خرده نعمت‌ها را بيان كنيم. خدايا مثل يك تك سلول بودم، يك اسپرم بودم، انسانيت به من دادي، مي‌شد من انسان نباشم. مي‌شد آدم نباشم. مي‌شد ديوانه باشم، مي‌شد در اين شب قدر خوابم ببرد، مي‌شد ايمان نداشته باشم. مي‌شد بودايي بودم، مي‌شد، مي‌شد، مي‌شد، همين كه در اين جا نفس مي‌كشم، در اين زمان، مكان، حلال زاده هستم، عقل دارم، فطرت دارم، اميرالمؤمنين را دوست دارم، زهرا را دوست دارم، قران را دوست دارم، تجليل از نعمت‌ها و بيانش.
چهارم شكر، شكر هم كه مي‌كنيد نگوييد خدا را شكر مي‌كنيم، اين طوري شكر كنيد: خدايا براي هر نعمتي كه به ما دادي، براي هر يكيش در هر آني به عدد آنچه براي آن علم داري شكر، نگو صد هزار مرتبه شكر. صد هزار تا كه چيزي نيست. نگو به عدد شن‌ها، به عدد برگ‌ها، به عدد باران‌ها، شكر، بگو به عدد انچه برآن علم داري شكر. اين شكلي فكر كنيد.
پنچم بيان لغزش‌ها، منتهي يواش بگو كسي نفهمد، خدا راضي نيست كه آدم گناه هايش را به زبان بياورد كس ديگري بفهمد گناه كردي. خودت بگو خدايا اينجا نگاه بد، كلام بد، بد امضائ كردم، بد فكر كردم، بد رفتم، بد عمل كردم. به زبان بياور. بعد كه به زبان آوردي بين خودت و خدا،
ششم: عذر خواهي كن استغفرالله ربي و اتوب اليه. خدا من را ببخش. بعد از اينها يك صلوات ديگر بفرست، بعد اينجا دعا كن بعد از دعا هم يك صلوات ديگر بفرست. اين آداب دعاست. در روايت است چون شب بيست و سوم شب دعاست، حيف بود كه نگويم اهميت شب بيست و سوم از شب بيست و يكم بيشتر است. انا انزلناه، بخوانيد بقيه را: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ». آيه ديگر مي‌گويد «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ». قران را در شب قدر نازل كرديم. شب قدر چون هر چيزي اندازه دارد.
قران مي‌فرمايد «وَ كُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ» رعد/8. همه چيزها اندازه گيري شده. «قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً» طلاق/3. «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» قدر/3. شب قدر از هزار ماه بهتر است. هزار ماه تقسيم بر 12 مي‌شود 80 و چند سال، شبي كه به اندازه هشتاد و چند سال مي‌ارزد. احياء در شب بيست و سوم مثل احياء هزار ماه است. هزار تومان به فقير در شب بيست و سوم بدهي مثل اين است كه هزار تا هزار تومان دادي. ثواب يك ميليون را دارد. هر كاري در شب قدر ضدربدر هزار مي‌شود. من سراغ دارم آدم‌هايي را كه هر چه مي‌خواهند در طول سال به فقرا كمك كنند شب بيست و سوم يكجا كنار مي‌گذارند و بعد به تدريج فقرا را ديدند مي‌دهند. چون مي‌بينند شب بيست و سوم كارها ضربدر چند مي‌شود. يكي از كارهايي كه مي‌خواهيد دعايتان مستجاب شود اين است كه ظرف را بشوييد. اگر شما ظرف را شستيد شيرش مي‌كنند ظرف نشسته را شير نمي‌كنند. قلب سليم، در قران سه تا قلب داريم. ، قلب سليم درقران است«إِذْ جاءَ رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَليمٍ» صافات/84، قلب منيب در قران است«وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنيبٍ» ق/33، قلب مريض توي قران است، «في قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ» بقره/10. شما اگر ظرف را شستيد خداوند شيرش مي‌كند. قلب سليم يعني كينه كسي در دلتان نباشد. حالا كسي فحش داده، غيبت كرده، ببخشيدش، قران يك آيه دارد مي‌گويد اگر مي‌خواهي ببخشمت تو هم مردم را ببخش. آيه‌اش اين است: «وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ» نور/22 «وَ لْيَعْفُوا»(عفو كنند همديگر را) «وَ لْيَصْفَحُوا»(باز يعني همديگر را نبينند) بعد مي‌فرمايد «أَ لا تُحِبُّونَ»(آيا دوست نداريد) «أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ»(دوست نداريد خدا شما را ببخشد؟) اگر دوست داريد خدا شما را ببخشد شما هم مردم را ببخش.
شب قدر مبارك است، هر كسي يادتان آمد دعا كنيد. از چيزهايي كه دعا مستجاب مي‌شود اين است كه انسان به چهل نفر دعا كند. قبل از اين كه به خودش دعا كند بگويد خدايا فلان مشكل را حل كن از فلاني، فلاني را شفايش بده، فلاني را ببخش. اگر هم به چهل نفر دعا كردي، خدا هم دعاي تو را مستجاب مي‌كند.
حالا شب قدر، نمي‌گويد شب قدر چه شبي است، مي‌گويد شب قدر «إِنَّا أَنْزَلْناهُ»، دو تا «إِنَّا أَنْزَلْناهُ» داريم يكي سوره قدر يكي سوره دخان. «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ». قران چه كتابي است خيلي قران براي خودش كمال گفته.
نور، برهان، عبرت، بينه است. جلسات قران الحمدالله در جمهوري اسلامي راه افتاده، حفظ قران الحمدالله راه افتاده، صدها نوجوان داريم كه قران را حفظ مي‌كنند، صدها هزار نفر را داريم كه يك جزء، دو جزء، ده جزء كمتر، بيشتر حفظ مي‌كنند، تفسير قران تكان خورده، البته هنوز راه نيافتاده. ماه رمضان دارد تمام مي‌شود. من نمي‌دانم چه كسي پاي سخنراني‌ام نشسته، خطابم به همه هست بياييم در هر شهري چند تا جلسه تفسير راه بياندازيم. يك آيه چي مي‌خواهد بگويد؟ در هر شهري يك جلسه تفسير باشد.
يك كاري بكنيم كه حوزه و دانشگاه ما، زن‌هاي خانه دارِ ما با يك مقداري مسأله تفسير بياد جلو. نهضت قران آموزي، كه همه قران‌ها رو بخونن. بعد از قران آموزي حفظ قران. مرحله سوم بعد از حفظ، تفسير قران است. و حالا قسمت مهمش مانده، و ان عمل به قران است.
بيننده‌هايي كه شب قدر گوش مي‌دهيد من چند تا دعا مي‌كنم با جان آمين بگوييد. آمين يعني خدايا، كلمه آمين عربيه. فارسي‌اش اينه كه دعا را قبول كن. بپذير.
خدايا به ابروي قران به آبروي كسي كه قران را بر او نازل كردي، پيغمبرت، و اهل بيتش و به آبروي آنهايي كه قران را تلاوت كردند و اسرارش را فهميدند و عمل كردند و در راهو تبليغ قران عمرشان را صرف كردند، خدايا كشور ما را قراني بفرما. الهي آمين. قران را نور فكر ما، نور چشم ما، نور عقل ما، نور زندگي ما، نور مرگ ما، نور قيامت ما، نور تربيت ما، نور اقتصاد ما، نور سياست ما، نور اجتماع ما، نور همسرداري ما، نور تربيت بچه‌هاي ما، قران را نور همه چيز ما قرار بده. الهي آمين.
خدايا به آبروي قران ما را از آنهايي قرار بده كه درقران از آنها تعريف كردي. الهي آمين. خدايا روز قيامت پيغمبرت مي‌گويد من از مردم راضي نيستم، قران را كنار گذاشتند، قران متروك بود، مهجور بود، گاهي وقت‌ها به اسم محرم و صفر كه ايام عزاداريه قرائت‌ها تعطيل بود. آخر مي‌گويد امام حسين نگفته كه قران تعطيل، چرا قرائت‌ها تعطيل، در ماه محرم و صفر خدايا ما را از آنهايي قرار نده كه پيغمبر گله مي‌كند، مي‌گويد اينها قران را كنار گذاشتند. ما را از آنهايي كه مورد شكايت پيغمبرند قرار نده. خدايا كساني كه ما را با قران آشنا كردند با امام صادق و محمد و آل محمد محشور بگردان. الهي آمين. كشور ما، امت ما، رهبر ما، دولت ما، نسل و ناموس ما، مرز و بوم ما، عقايد و افكار ما را در پناه قران و اِبنِ قران، اهل بيت پيغمبر حفظ بفرما. الهي آمين. آني بين ما و قران و اهل بيت پيامبر جدايي مينداز. الهي آمين. مزه قران را به ما بچشان. الهي آمين.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
