پاسخ:
1- زیارت در واقع دارای ابعاد متعددی است که جهات فکری وایمانی و تربیتی را شامل می‌شود و انسان می‌تواند این ابعاد را تحصیل نماید.
قبل از ورود به بحث یک مثال حسی می‌آوریم: مثلاً جنابعالی روزی یک اثر هنری را در یک نمایشگاه ملاحظه می‌نمایید. و در مقابل یک تابلوی چوبی که اثری هنری بر آن ثبت است متوقف می‌شوی، مسلماً این زیارت تنها تقابل دو جسم مادی نخواهد بود، بلکه در حقیقت یک نوع علاقه و ارتباط روحی بین شما و آن هنرمند که این اثر را آفریده است پدید آمده است. علاوه بر این بین عقل شما و عقل هنرمند یک رودرویی صورت گرفته است و باز بین عواطف شما و او تعاملی صورت گرفته است. یعنی در واقع بین شما و صاحب این اثر به واسطة این اثر هنری سه تفاعل عقلی، روحی و عاطفی صورت گرفته است و شما از این تعامل و تفاعل بهره‌هایی از قیبل لذت روحی، معنوی، عبرت و آموزش و…تحصیل کرده‌اید. حال گاهی که شما مقابل مقبره یک شهید قرار می‌گیری در مقابل اثری قرار می‌گیری که ترسیم کننده آن شهید می‌باشد. چه اموری صورت خواهد گرفت اگر یک اثر پیکاسو و بهزاد نقاش و … آن تعاملات را دارد. اینجا این تعامل بیشتر و بیشتر خواهد بود این مقبره جایگاهی است که پاره‌تن رسول خدا (ص) انسان کامل و اشرف مخلوقات یا بنده‌ای از اولیاء خداوند که با او مرتبط و مقام قربی ویژه‌ای داشته است می‌باشد و مسلماً تعامل بیشتر جلوه خواهد کرد. ما در زیارت با عقول بزرگ و نفوس اطهر و پاکیزه‌تر و عواطف پاکتر و ارواح عالی‌تر روبرو می‌شویم که هر کس به حد ظرفیت خود بهره‌مند خواهند شد. و موجب تکامل و پیشرفت معنوی و روحی ما فراهم خواهد شد.
3-اما آثار اجتماعی زیارت بزرگان دین: زیارت بزرگان دین و در رأس آنها رسول اکرم(ص) و بعد از ایشان ائمه اهل البیت(ع) و حضرت صدیقه زهرا(س) و هم امامزاداگان معزز و محترم یک نو ع اعلام شکر و تقدیر نسبت به ایثارگری و فداکاریها و خدمات آنان به عالم بشریت است. و یک اعلام به نسل حاضر است که جزای و پاداش عمل نیک و راهروی به طریق هدایت و حق و دفاع از مبدأ و معاد و عقیده این است و خدای متعال شأن و منزلت چنین افرادی را در دنیا و آخرت رفیع و عظیم خواهد گردانید. و این خود دارای فواید عظیمی است از جمله جوانان و نسل‌ها را وادار به حرکت در طریقه صلاح و رهنمون به سوی کرامات ربانی می‌نماید. و از این جهت است که ملتهای پیشرفته و متمدن بناهای یادبود برای بزرگان خود برپا می‌کنند تا ملت از این طریق متوجه عظمت آنان و درس گرفتن از این وضعیت باشد که بزرگان مورد توجه و عنایت هستند.
4-یکی دیگر از فواید زیارت این است که انسان به ریشه‌های تاریخی خود وقوف می‌یابد، و می‌داند که سلف صالح در ساختن این تمدن انسانی نقش داشته‌اند و باعث اعتماد به نفس گشته و آدمی را مطمئن و نیرومند و سربلند به پیش می‌راند و احساس سرافکندگی و ذلت و فقر فرهنگی نمی‌کند.
5- دانشمند بزرگ اسلامی و اخلاقی کبیر صاحب کتاب جامع السعادات (شیخ محمد مهدی نراقی) می‌فرماید: بدان که نفوس قومی و قدسی، خصوصاً پیامبران عظیم‌الشأن و ائمه اهل البیت علیهم السلام، هنگامی که بدنهای خود را وا می‌گذارند و از آن مجرد می‌شوند و به سوی آسمان صعود می‌نمایند در نهایت احاطه و استیلاء و توجه بر این عالم هستند و دنیا برای آنان مکشوف و ظاهر است. و هر کس که قبرهای آنان را زیارت کند بر این امر اطلاع پیدا می‌کنند و آنان براین معنا شاهد هستند. (بل احیاء عند ربهم یرزقون(1)) پس آنان اطلاع و آگاهی کامل از زوار قبور خود داشته و تقاضاهای آنان را می‌شنوند و توسل آنان را درک می‌کنند پس الطاف خود را شامل حال آنان کرده و از انوار خود بر آنان افاضه کرده و در پیشگاه خداوند شفاعتشان می‌کنند. تا گناهانشان بخشوده و حوائجشان برآورده شود. و سختی‌ها از آنان برداشته شود.(2)
6-البته برای زیارت خواص دیگری هست که تنها اهل آن از آن بهره‌مند می‌شوند. و ما را به آن راهی نیست و هر کس به اندازه معرفت و دانش خود بهره‌مند می‌شود.
خلاصه: زیارت ارتباط
1- عقل با عقل
2- روح و با روح
3- عاطفه با عاطفه است
4- معرفت به بزرگان و استفاده از تاریخ و اخلاق و سجایای آن است. انسان هر گاه به مزرعة‌گل و گلزارها عبور می‌کند یا وقتی از بازار عطاران گذر می‌کند؛ بدون شک بدن و روح او از این عطر و صفا به قدر ظرفیتش بهره‌مند می‌شود. و هر گاه هم در بازار دباغی پوست عبور می‌کند از بوی بد آن بی‌نصیب نخواهد ماند. و هر گاه در بازار ذغال فروشی طی مسیر کند غبار ذغال بر او خواهد نشست.
5- در زیارت اشاعه عمل خیر، و وادارکردن و تحریص کردن آنان بر تکریم بزرگان صورت می‌گیرد که این خود دستور شرع بوده و شریعت ما را به آن رهنمون می‌کند. و فواید دیگر…..(3)
منابع:
1) آل عمران 169
1) آل عمران 169
2) جامع السعادات ج3 ص 398و 399
3) ر.ک.کتاب زیارت در کتاب و سنت – آیت الله جعفر سبحانی
