متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1379/3/12
بسم الله الرحمن الرحيم
الهي انطقني بالهدي والهمني التقوي
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا أُظْلَمَنَّ وَ أَنْتَ مُطِيقٌ لِلدَّفْعِ عَنِّي، وَ لَا أَظْلِمَنَّ وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَى الْقَبْضِ مِنِّي، وَ لَا أَضِلَّنَّ وَ قَدْ أَمْكَنَتْكَ هِدَايَتِي، وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِكَ وُسْعِي، وَ لَا أَطْغَيَنَّ وَ مِنْ عِنْدِكَ وُجْدِي»(صحيفه سجاديه، دعاى 20) السلام عليك يا رسول الله، السلام عليك يا محمد بن عبدالله، السلام عليك يا حسن بن علي المجتبي، السلام عليك يا ابالحسن يا علي بن موسي الرضا. در آستانه شهادت امام مجتبي و امام رضا و رحلت رسول اكرم عليهم السلام بيننده‌ها بحث را گوش مي‌دهند. موضوع بحث تفسير دعاي مكارم رسيديم تا اين جمله كه امام سجاد عليه السلام از خداوند مي‌خواهد كه: «وَ لَا أُظْلَمَنَّ وَ أَنْتَ مُطِيقٌ لِلدَّفْعِ عَنِّي، وَ لَا أَظْلِمَنَّ وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَى الْقَبْضِ مِنِّي» من نه به كسي ظلم كنم و نه به من ظلم بشود. چون بحث ظلم فراگير است و شامل داخل خانه فرزند بزرگتر نسبت به فرزند كوچكتر، ظلم كدخدا و خان در روستا كه در قديم بوده و ظلمهايي با قلم و بيان و فكر و يا از طريق رانندگي، تابستان است و راننده در رانندگي قوي است و ديگري هم تازه گواهينامه گرفته نور بالامي اندازد، اين ظلم است. پس همه جا نشانه‌اي از ظلم ظاهر است و بايد كنترل شود، اينكه مي‌گويند پل صراط از مو باريكتر است در دنيا هم انتخاب حق از مو باريکتر است. آثار ظلم: الف: محروم از رهبري. کسي اگر ظالم باشد حق ندارد رهبر باشد. خداوند به ابراهيم عليه السلام فرمود: تو را براي رهبري و امامت جامعه انتخاب كردم، «إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمينَ» بقره/124 من تو را براي مردم امام قرار دادم. گفت: فرزندانم هم رهبر مي‌شوند. (خداوند) فرمود: عهد من(امامت) به ظالمان نمي‌رسد. ب: محروميت از رستگاري. در قرآن چهار مرتبه فرموده: «لا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ» انعام/21، انعام/135، يوسف/23، قصص/37 افراد ستمگر رستگار نمي‌شوند. ممكن است از نظر دنيايي به جايي برسد ولي روي سعادت را نمي‌بيند، به مقام، وزارت و وكالت و شاهنشاهي ممكن است برسد ولي رستگاري نه. ج: محروم از محبت خداوند. در قرآن سه مورد آمده است: «لا يُحِبُّ الظَّالِمينَ». آل عمران/57، آل عمران/140، شوري/40 خداوند ستمگران را دوست ندارد. ممكن است با ظلم دل افرادي را به دست بياوري، مثلا در جلسه‌اي با مسخره كردن فردي، نظر ديگران را جلب كند ولي خداوند او را دوست ندارد. د: محروم از هدايت. در قرآن ده مورد هست كه: «لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمينَ» بقره/258 و. . . خداوند ستمگران را هدايت نمي‌كند. ه: حسرت در قيامت. قرآن مي‌فرمايد: «يا وَيْلَنا إِنَّا كُنَّا ظالِمينَ» انبياء/14. واي بر ما که در دنيا ما ظالم بوديم. و: هلاكت. اينها گوشه‌اي از آثار ظلم است كه در قرآن آمده است. چرا ما ظلم مي‌کنيم؟ ما اگر معتقد باشيم كه روزي به دست خداست ممكن است با زور وظلم پول بدست آورد ولي آن پول از طريقي از بين رفته و آتش مي‌گيرد. مثلا با سيگار کشيدن پولش را آتش مي‌زند، چون كسي كه سيگار مي‌كشد خودش پولش را آتش مي‌زند. كه قطعاً آتش زدن يک هزار توماني بهتر از سيگار كشيدن است، چون وقتي هزار توماني را آتش مي‌زند، ريشه‌اش سالم مي‌ماند، ولي با سيگار کشيدن هم پول رفته و هم سلامت. کشيدن سيگار و نوشيدن مشروبات الکلي ظلم به نفس است. ترياك كه ديگر چه عرض كنم. جوانان حواس خود را نسبت به ترياكي شدن و اعتياد جمع کنند. اگر مصاحبه كنيم با افرادي كه معتاد شده‌اند خواهند گفت: ما نسبت به معتادها حرفي نداريم كه کار از کارشان گذشته ولي شما جوانان چرا؟ از او بپرس از اول تا كنون پول چند خانه را به اعتياد گذارانده و از بين برده اي. يكي سؤال كرد: آيا خداوند مي‌تواند كره زمين را داخل تخم مرغ كند؟ بله ترياكي‌ها پول خانه را داخل سوراخ ترياك مي‌كنند، سوراخ وافور. حيف نيست ظلم به خود و سلامتي و ظلم به نسل و اعصاب و دستگاه گوارش بکني، پر خوري ظلم به خويشتن است. فكرمي كند زرنگي كرده دو پرس خورده، نه دو اشتباه كرده. ما هميشه فكر مي‌كنيم اگر جنس و سكه‌اي بخريم و ارزان شود، ضرر و خسارت كرده ايم. اما قرآن مي‌فرمايد: «قُلْ إِنَّ الْخاسِرينَ الَّذينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْليهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ» زمر/15. اي پيامبر: بگو خسران ديدگان آنهايي هستند كه خود را باخته اند. خودش را مفت باخت. اگر قالي ارزان شود، پشم ارزان شده ولي تو چرا خود را باخته اي؟ دو ماه تابستان در پيش است که تعطيل است آن را چگونه مي‌خواهيم سپري كنيم؟ و سال اميرالمؤمنين عليه السلام كه مقام معظم رهبري ناميده براي آن حضرت چه كار كرده ايم؟ حديث داريم که هر کس همين مقدار با علي(ع) آشنا باشد که نام فرزندش را علي بگذارد فرداي قيامت همين مقدار از او دستگيري مي‌شود. خانمي كه حامله است سالي كه دو غدير در آن است اگر پسر بود به افتخار آن نامش را علي بگذارد. چرا اسم زهرا و علي نمي‌گذاري؟ مي‌گويد: برادرم دارد، خوب برادرت تلويزيون رنگي و تلفن هم دارد. شما بگو نمي‌خواهم، چون آنها دارند. حال به زهرا و علي كه مي‌رسيم. . . ما به كارها مي‌توانيم جهت بدهيم. مسابقاتي هست ولي من از بسياري از مسؤولين فرهنگي اين گلايه را دارم كه شايد دستي دارد اين مسابقات را به انحراف مي‌كشاند، مثلاً: جواني از من مي‌پرسد: كدام پيامبر 6 ماهه به دنيا آمد؟ حال اگر بدانيم کدام پيامبر 6 ماهه دنيا آمد، در زندگي ما چه نقشي دارد. مثل اينكه بپرسيم: بو علي سينا چند كيلو بود؟ اينها سؤالات احمقانه است، شش ماهه يا هفت ماهه من چه كار كنم؟ حتي سن امامان را هم اگر ندانستيم اشکال ندارد، موعظه‌ها و سخنان امامان مفيد است اما ندانستن سنشان ضرري ندارد. رفتم در سالني كه دعوت شده بودم که جايزه بدهم، از او سؤال كرده بودند: كدام سوره مثلا 50 تا قاف دارد؟ اين مسابقه احمقانه است. به تو چه مربوط است؟ طراح اين سؤالها يا جاهل است يا بدون مشرف چنين مي‌كند، اگر نمي‌توانيد به دانشمند بگوييد سؤال طرح كند. ما 350 «أَعُوذُ» از كامپيوترگرفته‌ايم كه امامان ما به خدا پناه مي‌برده‌اند از بديها يكي: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ»(كنزالفوائد، ج1، ص385) خدايا پناه مي‌برم به تو از علمي كه نفعي نداشته باشد. برخي مسائل، اطلاعات است ولي كشكي است چون فايده ندارد. مثلاً سؤال شود: خانم برادر رستم چه نام داشت؟ پس بايد سؤالاتي باشد كه در دانستن آن رشد حاصل و در جهل آن ضرر عايد شود. ولي سؤالاتي كه دانستن و ندانستن آن فايده‌اي و يا ضرري ندارد، احمقانه است. مثلاً بعضي از حاجي‌ها در مكه بلندگوها را مي‌شمارند، كه مسجد الحرام هفتصد بلندگو داشت و مسجدالنبي چند پايه، مي‌گويم: مگر خلي. ما حاجي خل نداشته ايم، به تو چه كه چند پايه و بلند گو داشت، حيف نبود كه به جاي چند طواف بلندگو شمردي؟ و حيف عمرت نيست که اينطور تلف کردي؟ و يا نام افرادي كه در احد شهيد شدند. شايد بعضي از مراجع تقليد هم اسم نفراتي كه در احد بودند را ندانند، ندانستن آن اشكالي ندارد. مؤسساتي در تابستان مي‌خواهند كار كنند ولي سؤالاتي كج و انحرافي مطرح مي‌كنند. اينها ظلم به خويشتن است كه درقرآن اين همه آمده. حتي ندانستن سن ائمه اشکال ندارد. اين كه امام جواد عليه السلام چند ساله بود؟ بسم الله بلد نيستم و هيچ اشكالي هم ندارد. ولي خوب است كه سؤال شود يكي از سخنان امام جواد عليه السلام را بگو؟ دانستن موعظه‌هاي ائمه(ع) مفيد ولي دانستن سن اثري ندارد. ظلم باعث سقوط مي‌شود. اصولاً قوم و قبيله و رژيمي كه ظلم مي‌كند واژگون مي‌شود. حديث: حتي اگر كافر مظلوم واقع شود دعايش مستجاب مي‌شود. اگر مسلماني به يك كافري ظلم كند خداوند دعاي كافر را مستجاب مي‌كند. به علي عليه السلام خبر دادند كه خلخالي از زن كافره‌اي گرفته اند، (خلخال مثل دستبند كه به دست مي‌كنند آن را به پا مي‌كنند) مگر مي‌شود به كافري هم كه در كشور اسلامي زندگي مي‌كند به جان و مال و آبرويش تعرض كرد، بلكه مورد احترام است، بعد حضرت فرمود: اگر مسلماني از غصه بميرد جا دارد. به اين مي‌گويند: غيرت ديني. يکي از ظلمها اين است: طرد كردن مومنين ظلم است. به پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم گفتند: فقيراني اطراف شما جمع شده‌اند آنها را از خود طرد كن. قرآن در اين باره مي‌فرمايد: «فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمينَ» انعام/52 اگر آنها را طرد كني از ستمكاراني. يكي از خواسته‌هاي دشمنان و مخالفان اين است كه نهادهاي انقلابي مثل جهاد و سپاه و بسيج نباشند. چون به دست امام(خميني ره) تأسيس شد و آنها با اين كار هم محو شدن انقلاب را مي‌خواهند و امام را. حالا اگر ظلم شد مي‌شود گفت: به ما چه ربطي دارد؟ جواب: بعضي ظلمها، اگر ظلم شد و كسي در مقابل آن نايستاد خوبها هم به آتش آن مي‌سوزند. در سوره انفال آيه 25 مي‌فرمايد: «وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصيبَنَّ الَّذينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً» انفال/25 بترسيد از فتنه‌هايي كه وقتي مصيبت آن گريبانگير شما شود فقط آنها كه ظلم كرده‌اند گرفتار نمي‌شوند. مثل: در كشتي اگر كسي جاي خودش را سوراخ كرد و آب به داخل آمد همه با هم غرق مي‌شوند، نمي‌شود گفت جاي خودش است هر كاري مي‌خواهد بكند. مثال: يك پرتقال پوسيده در يك جعبه بقيه پرتقالها را هم خراب مي‌كند. بله يك سري گناهان به همديگر ربطي ندارد مثلا برق منزل يكي خاموش و ديگري روشن است، ولي اگر بادنجان سرخ كند ممكن است همسايه زكام بوده و اذيت شود. پس بعضي از گناهان مثل مرض مسري است، در اين نوع گناهان همه افراد جامعه در مقابل آن مسؤول هستند، ولي در گناهان شخصي مسؤوليت كمتر است. تكيه بر ظالم: قرآن مي‌فرمايد: «وَ لا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِياءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ» هود/113 به ستمگر تكيه نكنيد كه گرفتار آتش مي‌شويد. تكيه برظالم هم ظلم است، مي‌گويد: پرچم آمريكا بر فراز كشتي زده از آبهاي خليج عبور مي‌كنم. در عوض اينكه: «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ» انفال/49 «يَتَوَكَّلْ علي پرچم آمريكا». در مقابل ظلم كردن بايد عذر خواهي كنيم. همه مواظب لقمه حرام باشيم، اگر زماني جابجايي شد برگردانيم. علي عليه السلام فرمود: تمام اموالي كه در زمان خليفه قبل از من به نور چشمي‌ها داده شده همه را بر ميگردانم حتي اگرآنها مهر خانمها شده باشد، چون از بيت المال است. اگر مواظب لقمه حرام نباشيم قاتل امام حسين(ع) مي‌شويم. امام حسين عليه السلام روز عاشورا فرمود: دليل اينكه من هر چه مي‌گويم در شما تأثيري ندارد اين است كه لقمه حرام در شكمهاي شماست. لقمه حرام سيلي دارد، خيلي ناراحت شدم كه استاندار گفت: هزار ميليارد تومان ضرر كم آبي داريم. پول نهضت سواد آموزي با 50 هزار خانم معلم ميليارد تومان است. اشكالي دارد ما نماز باران بخوانيم، آقا ممکن است بخوانيم ولي باران نيايد. اگر نيامد دوباره مي‌خوانيم، اصلا وقتي گفتند دعا كن مگر حتماً بايد مستجاب شود، آنقدر دعا مي‌كنيم تا مستجاب شود، با تجربه ثابت شده كه خداوند دعا را مستجاب مي‌كند. ما يك امام(خميني ره) و عده‌اي بسيجي مخلص داشتيم در مقابل شرق و غرب بالاخره ما روسفيد و آنها روسياه شدند. دعا اثر دارد و ما هر چه داريم از دعا داريم. نماز باران بخوانيم، چرا بايد يك امام جمعه بترسد از اينكه شايد نماز بخواند و باران نيايد. بگويد: آنقدر مي‌خوانيم تا بيايد. يك حرف هم با كشاورزها دارم چرا كه وقتي گندم نيست دود آن به چشم همه مي‌رود. قرآن مي‌فرمايد: اگر يكسال باران نيامد نگوييد: «رَبِّي أَهانَنِ» فجر/16. آيا سال گذشته كه باران آمد زكات داديم؟ نگو سال قبل خوب و امسال بد، خوبي و بدي دست خود شماست چون: «كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ» فجر/17 سال گذشته به تو دادم به يتيم ندادي. داستان قرآني: در سوره «ن والقلم» داستاني است كه پدري از ميوه‌هاي باغ به فقرا مي‌داد از دنيا رفت فرزندانش گفتند ما سهمي از ميوه‌ها براي فقرا قرار نمي‌دهيم. و سحر به باغ رفته ميوه‌ها را چيده تا صبح كه فقرا مي‌آيند كار ما تمام شده باشد. شب كه رفتند ديدند باغ آنها سوخته است: «قالَ أَوْسَطُهُمْ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ لَوْ لا تُسَبِّحُونَ قالُوا سُبْحانَ رَبِّنا إِنَّا كُنَّا ظالِمينَ فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ يَتَلاوَمُونَ» قلم/30-28.
به همديگر نگاه كردند كه چرا چنين شد؟ . . . آنها تصميم گرفتند به فقرا ندهند خدا هم به آنها نداد. قرآن مي‌فرمايد: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ» اعراف/96 اگر مردم، اهل ايمان و تقوا باشند بركات را آسمان و زمين بر آنها نازل مي‌كنيم. نماز براي زمين لرزه و آمدن باران دليل بر اين است كه بين آنها رابطه است، بايد نماز باران احيا شود. تازه اگر مستجاب نشود بفهميم كه درب خانه خدا آبرو نداريم، گريه و استغاثه كنيم. و اگر نمي‌دهد شايد براي اينكه يك بار ديگر هم او را بخوانيم. اگر بدهد ديگر در خانه‌اش نمي‌رويم نمي‌دهد كه باز هم برويم. مسأله زكات و خمس را به آنها كه تعلق مي‌گيرد جدي بگيرند. پدرم در بازار تاجر بود مي‌گفت در مدت اين همه سال كه در بازار بودم تاجري را نديدم ورشكست شود مگر اينكه خمس نمي‌داد. خداوند داده، شما هم بدهيد براي دختران و پسراني كه آمادگي ازدواج دارند و پول ندارند. و آنقدر بچه‌هايي كه كفش و جوراب هم ندارند. و الا قهر و عذاب خداوند سراغ ما خواهد آمد. جواناني كه چند ميليون هستيد و مدارس تعطيل مي‌شود. هفته‌اي يك كتاب مطالعه كنيم و سؤالات را با يك كارشناس مطرح كنيم. و هر مؤسسه و سازمان و مسجد و روحاني سؤالاتي مطرح كند كه براي جوانان مفيد نباشد به عمر آنها خيانت شده است. شهادت امام حسن مجتبي عليه السلام است كه خيلي حضرت عزيز است. حديث: امام حسين عليه السلام فرمود امام حسن از من عزيزتر است. شب عاشورا امام حسين عليه السلام شعري مي‌خواند. حضرت زينب سلام الله عليها گريه كرد كه شما شعرهايي مي‌خوانيد كه فردا شهيد مي‌شويد. حضرت فرمود: جدم از من عزيزتر و پدرم علي و مادرم فاطمه از من بهتر بودند و امام حسن برادرم از مهمتر بود و همه رفتند. روزي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم امام حسن عليه السلام را بر دوش خود سوار كرده بود. يكي رسيد و گفت: حسن جان افتخار كن كه چنين مركبي داري و روي دوش پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم سوار شده اي. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: چرا او افتخار كند، من افتخار مي‌كنم كه چنين شخصي بر دوش من سوار است. امام حسن(ع) مظلوم بود و جنازه‌اش تير باران شد. ديگر جنازه كسي را تير باران نمي‌كنند. پنج نفر اصحاب كسا هستند، پيامبر و علي و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام. اينها هيچكدام تشييع جنازه نشدند. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در منزلش دفن و علي و فاطمه عليهما السلام مخفيانه و شبانه دفن شدند و امام حسين عليه السلام در گودي قتلگاه و امام حسن عليه السلام هم كه تشييع شد، بدنش را تير باران كردند واي كاش او راهم تشييع نكرده بودند. السلام عليك يا حسن بن المجتبي يابن رسول الله.
اي رخ انور تو مطلع نور – وي عيان در غم تو شور نشور
آنكه معلوم ز قبر تو بود – صبر هم مات ز صبر تو بود
قبر ويرانه و محرومي تو – سند غربت و مظلومي تو يا حسن بن علي
لحظات آخر عمر رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم، امام حسن مجتبي و امام حسين عليهما السلام روي سينه پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بودند علي عليه السلام خواست آنها را جدا كند حضرت فرمود: بگذار آنها بمانند. . . چقدر امام حسن عليه السلام غريب و نامش غريب است، بين امت غريب و داخل خانه‌اش هم غريب بود.
آن طشت پر ز لخت جگر در مقابلش – گويا بود كه زهر چه كرده است با دلش
مظلوم جان علي و به مظلومي‌اش گواه – آن پاره‌هاي دل كه بود در مقابلش
عمر حسن به سختي عمر علي گذشت – تا آنكه زهر آمد و حل كرد مشكلش
و يا: عمر حسن ز عمر علي سخت‌تر گذشت. . . دگر مقابل علي عليه السلام مادرش را نزدند.
هر مرد را محرم او را همسرش – غربت ببين كه همسر او گشت قاتلش
چه گذشت بر زينب(س) زماني كه طشت را مقابل برادر گذاشت ديد لخته‌هاي خون داخل طشت. اينجا بيشتر بر زينب سخت گذشت و يا آنجا كه ديد سر بريده برادر ميان طشت است. و يزيد با چوب به لبهاي برادر مي‌زند. اللهم صل علي محمد و آل محمد…
خدايا: در آستانه سالگرد حضرت امام(خميني ره) هستيم روح امام و شهدا را از ما راضي و ما را پاسدار خونها و خدمتشان قرار بده. خدايا: بالاتر از امام(خميني ره) روح پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را از ما راضي و ما را از بهترين امت او قرار بده. خدايا: معرفت پيامبر و اهل بيتش عليهم السلام و دين و قرآن روز به روز بيشتر بفرما. خدايا: عقايد و افكار و نسل و ناموس و جوانان ما حفظ بفرما. خدايا: كشور و رهبر و دولت و آب و خاك ما حفظ بفرما. خدايا: اموات ما بيامرز. خدايا: مشكلات فرد و جامعه ما را حل و توطئه‌هاي عليه اسلام و مسلمين خنثي و توطئه گران را نابود بفرما. خدايا: شر استكبار به خصوص آمريكا و اسرائيل به خودشان برگردان.
والسلام عليكم و رحمة الله و برکاته
