رهبران نظامی ایران که در گذشته اتکای زیادی به نیروهای پیاده نظام داشتند ، از تلفات سنگین این شیوه جنگ ظاهراً درس گرفتند . به گونه ای که استراتژی فعلی آنان بیشتر به تشخیص نقاط ضعف ارتش عراق در امتداد جبهه ها متمرکز شده است ….
به گزارش سایت ساجد ، آزادسازی شهر مهران به منزله شکست استراتژی دفاع متحرک عراق بود . شکستی که رژیم عراق در گام اول خود با عدم موفقیت در تأمین اهداف مورد نظرش با آن رویارو شد و سرانجام با از دست دادن مهران ، چشم اندازی جدید از ناتوانی و ضعف این کشور در موضع آفند و پدافند ترسیم و نمایان گردید . خبرگزاری فرانسه در پی آزادسازی شهر مهران ، گزارش داد:« ناظران در خلیج فارس عقیده دارند که اشغال مهران به دست قوای ایران ، شکست پذیری رژیم عراق- به ویژه استراتژی نظامی جدید آن موسوم به دفاع متحرک – است.»
در میان مناطقی که در تصرف دشمن قرار گرفت ، شهر مهران از اهمیت خاص سیاسی- تبلیغاتی برخوردار بود و برای عراق به عنوان جبران شکست فاو و نیز عامل افزایش دهنده روحیه نیروهای آسیب دیده ارتش عراق تلقی می شد ؛ لذا آزادسازی آن ، گذشته از اینکه شکست دشمن در استراتژی تازه خود محسوب می شد ، آسیب های عمده دیگری را در آن مقطع و بعد از آن متوجه ارتش عراق کرد . چنانکه وقتی مهران بازپس گرفته شد ، رسانه های گروهی جهان به انحاء مختلف به بعد روانی مسئله اشاره کردند . از جمله نشریه فارین ریپورت ، چاپ لندن ، نوشت :
«مهران به خودی خود فاقد اهمیت است ، تهاجم به مهران نه از جهت استراتژیکی ، بلکه از نقطه نظر روانی ، واجد اهمیت می باشد.»
رادیو آمریکا نیز به نقل از کارشناسان نظامی ، اظهار کرد :
«شکست عراق ممکن است از نظر روانی اثر مهم و شگفت انگیزی داشته باشد ؛ چرا که عراقی ها بیشتر به خاطر جبران شرمساری ناشی از تصرف بندر عراقی فاو به دست ایرانی ها دست به حمله زده بودند.»
همچنین خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از رادیو بی بی سی گزارش داد :
«برخی از مفسران و ناظران آگاه به مسائل نظامی اعتراف کردند که با آزادسازی مهران ، ایران نشان داد که توانایی پیشروی های محدود را دارد حال آنکه عراق نشان داده است که نمی تواند در مقابل این گونه تهاجمات در خاک ایران ایستادگی کند و در نتیجه یک بار دیگر به پشت مرزهای دفاعی که در نقاط فوق العاده آسیب پذیری در اطراف مرز ساخته ، عقب نشینی کرد.»
گذشته از این درهم شکسته شدن خطوط دفاعی عراق در فاو و ناتوانی این کشور دربازپس گیری آن ، رژیم صدام را نزد غرب و حامیان منطقه ای خود به طور اساسی به زیر سوال کشید و این واقعیتی بود که حاکمان بغداد مایل به تن دردادن به آن نبودند و به منظور اثبات توانایی و حفظ برتری خود ، مبادرت به اتخاذ استراتژی موسوم به دفاع متحرک نمودند . براین اساس به خوبی روشن است که شکست مهران می تواند چه تبعاتی در بی اعتمادی حامیان و متحدین رژیم بغداد فراهم آورد.
روزنامه نیوزویک چاپ آمریکا پس از آزادسازی مهران نوشت :
«بازپس دادن مهران(پس از فاو) ، اعتماد مقامات آمریکایی را به رژیم عراق به شدت کاهش داد و گفته می شود که آمریکا کمک های تسلیحاتی خود را به این رژیم محدود کرده است.»
فتح فاو به دست قوای نظامی ایران ، موقعیت و فضایی جدید در جنگ به وجود آورد که توأم با واقع نگری از سوی رسانه های جهانی درباره توانایی های بالفعل و بالقوه جمهوری اسلامی و نیز ناتوانی رژیم عراق مبنی بر ادامه جنگ و رویارویی با تهاجمات ایران بود . تثبیت وضعیت یادشده قطعاً نیازمند پیروزی های دیگری بود که تنها قسمتی از آن با فتح مهران و پس زدن نیروهای دشمن تأمین گردید.
در این باره آنچه که در رسانه های غربی منعکس شد عمدتاً حول محور توانایی و برتری نظامی ایران دور می زد ، گذشته از این ، حفظ برتری در فاو و انجام عملیات در مهران ، نشان دهنده ی نوعی افزایش توان نظامی ایران تلقی شد ؛ به طوری که رادیو بی بی سی به نقل از مفسر بخش شرقی خود گفت :
« اگرچه تسخیر مهران از نظر تعیین نهایی جنگ نقش قاطعی نخواهد داشت اما نیروهای ایرانی نشان دادند که ضمن حفظ مواضع خود در فاو ، در مقابل حمله های پی در پی عراق می توانند نیروهای عراقی را از بخش مرکزی جبهه نیز بیرون برانند و خطر مهمی را در آینده جنگ ترسیم نمایند.»
در همین زمینه خبرنگار دیگری از رادیو آمریکا با مشاهده تحرکات اخیر در ایران در خصوص فراخوان نیرو و نیز اظهارات مقامات تهران ، از نقشه های آینده ایران خبر می دهد و می گوید :
«نقشه کلی ایران در حال حاضر این است که کلیه منابع خود را بسیج کند تا از فرصت اخیر خود بهره برداری کند و ایران را به یک پیروزی سریع در جنگ نایل سازد ، به ویژه آنکه محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تأکید کرده که اگر به عراق فرصت داده نشود که پس از شکست های اخیر تجدید قوا کند ، ایران می تواند امیدوار باشد امسال جنگ را به پیروزی خاتمه بدهد. از سوی دیگر آیت الله خامنه ای نیز در خطبه های نماز جمعه تهران اعلام کرد که رژیم تهران از این پس به حملات محدود اکتفا نخواهد کرد و قصد دارد با یک حمله گسترده آخرین ضربه را بر عراق وارد آورد.»
البته برخی از خبرگزاری ها این موضوع را به دیده تردید می نگریستند. تحلیل گران دیگر ، دلیل حساسیت خود را به انعکاس اخبار در خصوص احتمال اجرای عملیات گسترده تر از سوی ایران ، به خاطر مشاهده نقل و انتقالات و به ویژه افزایش اعزام نیرو می دانستند.
این دسته از مفسران معتقد بودند که تمرکز این نیروهای نامتجانس و بی حرکت نگاهداشتن آنان برای مدتی طولانی مقدور نخواهد بود و رژیم تهران ناچار خواهد گردید یا آنان را به عملیات و تحرک وادارد و یا به شهر و روستاهایشان بازگرداند و در مقابل ، تردید نمی توان داشت که عملیات گسترده نیروهای ایرانی ، اعراب را اعم از موافق صدام یا مخالف وی در وضعی غیرعادی و حتی نقطه انفجار قرار خواهد داد … آزادشدن شهر مهران از دست سربازان عراقی با وجود اهمیتی که می توان بر آن قائل شد برای ایجاد تحولی اساسی و کارساز در جنگ ۶ ساله کافی به نظر نمی آید . اما در عین حال کافی است که نگرانی دلهره آوری را در سران عرب برانگیزد ، زیرا این پیروزی محدود می تواند مقدمه ای باشد بر حمله بزرگ که دولتمردان اسلامی تهران مدت ها است از آن سخن می گویند . دراین باره خبرنگار روزنامه فایننشال با چاپ نقشه ای از منطقه عملیاتی ، گزارش دا :
«نیروهای مسلح ایران ، سربازان عراقی را از یک شهر مهم بیرون رانده اند . این شهر یکی از استراتژیک ترین نقاط در جبهه ۷۳۳ مایلی است و برای هرگونه تلاش ایران جهت حرکت به سمت بغداد بهترین گذرگاه است.»
پیروزی ایران در عملیات کربلای ۱ از ابعاد مختلف مورد توجه مفسران و ناظران آگاه قرار گرفت . مفسر رادیو بی بی سی از منظری دیگر به درایت فرماندهان ایرانی در تغییر تاکتیک نظامی اشاره کرد و گفت :
« رهبران نظامی ایران که در گذشته اتکای زیادی به نیروهای پیاده نظام داشتند ، از تلفات سنگین این شیوه جنگ ظاهراً درس گرفتند . به گونه ای که استراتژی فعلی آنان بیشتر به تشخیص نقاط ضعف ارتش عراق در امتداد جبهه ها متمرکز شده است . بنابراین اگر ایران در چندین حمله محدود به پیروزی برسد ، احتمال درهم کوبیدن خطوط دفاعی عراق محرز است ، گرچه معلوم نیست که با کمبود سلاح های سنگین بتواند ابتکار عمل را در این مسئله به دست آورد یا نه؟»
خبرنگار بی بی سی نیز تصریح می کند که تصرف شش هفته قبل مهران به دست ارتش عراق که نشانه تغییر روش این کشور در جنگ بود و امیدوار بود آن را در ازای فاو معامله کند ، سودی در برنداشت.
حتی با وجود حملات متقابل در منطقه فاو نتوانست نیروهای ایرانی را از شبه جزیره فاو بیرون براند . لذا از دست دادن مهران برای دولت عراق شکست دیگری محسوب می شود .
از سوی دیگر طارق عزیز ، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق ، در اولین واکنش رسمی ، بدون اشاره به شکست نیروهای ارتش کشورش در منطقه عملیاتی مهران ، خواستار انزوای ایران در محیط بین المللی شد . او از تمام کشورهای جهان خواست رژیم ایران را از خانواده جهانی منزوی کنند و از مجهز کردن تهران به سلاح و تجهیزات نظامی و متخصصان فن خودداری کنند تا بدین وسیله رژیم تهران را برای پایان جنگ و بازگشت صلح به منطقه تسلیم اراده انسانی نمایند.
اما برخی مفسران این امید عراق را برباد رفته اعلام نمودند. گزارشگر صدای آمریکا در تفسیر خود درباره بازتاب عملیات و تلاش های دیپلماتیک عراق گفت :
«بر سر این شهر تاکنون چندین بار جنگ در گرفته و شهر عملاً منهدم شده است . البته این شهر از نظر استراتژیک اهمیت چندانی ندارد ، اما بغداد کوشید با اشغال مجدد آن و از طریق طرف های ثالث تهران را به مبادله مهران با شبه جزیره فاو در جنوب عراق ، که ایران آن را در فوریه تصرف کرده بود ، تشویق کند ، ولی ایران علاقه ای به این کار نشان نداد و اساساً حاضر نیست تا زمانی که دولت صدام حسین بر سرکاراست انجام گفت و گوهای صلح را بررسی کند.»
