متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1377/10/16
بســم اللّه الرّحمن الرّحــيم
الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي
امسال جلساتي كه درباره سؤال و پرسش است در هر جلساتي به چند سؤال جواب مي‌دهيم، سؤالهايي كه زياد درجامعه مطرح است.
سؤال اول: با سلام خدمت شما. آيا فكر گناه هم گناه است؟
جواب: تصميم به سوء نيت و كار خلاف هم همينطور است، و توطئه تا به عمل نرسد، فكر كه آمد بستر را آماده مي‌كندبراي انجام آن، مثل دود ذغال نيست ولي اگر جايي بماند آنرا سياه مي‌كند پس ما بايد فكر گناه را هم نابود كرده و از بين برده و تبديل كنيم و اگر بماند انسان را آلوده مي‌كند فكر گناه اگر تنها و بدون مقدمه باشد از نظر قيامتي مشكلي ندارد.
* حالات فكر كردن در انسان
1- فقط فكر نه در دنيا و نه در آخرت كيفر دارد.
2- فكر و برنامه ريزي در دنيا كيفر دارد، در آخرت كيفر دارد.
3- فكر و برنامه ريزي و حركت ولي عمل نمي‌كند، در دنيا و در آخرت كيفر دارد.
براي مورد دوّم داستاني است در قرآن سورة(نون و القلم) كه:
پدر خوبي بود با يك باغي از دنيا رفت، فرزندانش گفتند پدر از اين باغ به فقرا هم كمك مي‌كرده ولي ما ديگر نمي‌دهيم و از طرفي موقع چيدن ميوه هم هر سال فقرا مراجعه مي‌كردند، آنها نقشه كشيده كه اول شب ميوه‌ها را جمع كرده واول صبح كار تمام شده باشد، دور از چشم فقرا اينكار انجام شود، اين فكر را كرده و برنامه ريزي كردن و خوابيده، نيمه شب كه به باغ مراجعه كردند، خداوند صاعقه‌اي فرستاد و باغشان سوخت:
«فَأَصْبَحَتْ كَالصَّريمِ فَتَنادَوْا مُصْبِحينَ» قلم/21-20 باغشان سوخت و صبح كردند در حالي كه پشيمان بودند. مورد سوّم هم مثل داستان ابرهه:
لشكري از فيل آماده كرد براي خراب كردن خانه خدا كه:
«وَ أَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْراً أَبابيلَ تَرْميهِمْ بِحِجارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ» فيل/5-3 پس آنها مثل كاه ريز ريز شدند.
پس فكر تنها گناه ندارد ولي اگر دنبال او طراحي و برنامه ريزي باشد حسابش جداست.
* سؤال دوّم: بسم الله الرحمن الرحيم. با عرض سلام خدمت حاج آقا قرائتي
وظيفه ما در برخورد با مشكلاتي كه در خانواده و جامعه است چيست؟
جواب: هر كجا مشكلي هست از اجاره نشيني و فقر و ازدواج و فرزند ناقص الخلقه و همسايه بد، و كجاست كه مشكل نيست.
آقايي در مسجد بالاي منبر گفت هر كس مشكلي دارد بلند شود همه بلند شدند به غير از يك نفر، گفت الحمد الله كه در ميان ما يك نفر مشكل ندارد، او هم صدايش را بلند كرد و گفت آقا پاي من شكسته والاّ من هم بلند مي‌شدم.
يكي از مراجع به من گفت در درس اخلاق چه بگويم؟
گفتم: مشكلات و سختي‌هايي كه تا به حال داشته‌اي براي آنها تعريف كن. گفت بله من زماني حمّام رفتم، پول براي پرداخت نداشتم ساعت خود را گرو گذاشته كه بعد پولدار شدم ببرم.
گفتم: همين خاطره‌ات براي ساختن، و خود سازي طلّاب خوب است كه اگر روزي مشكلي داشت بداند كه استاد ومرجع او هم اين مشكلات را داشته.
پس نحوة برخورد با مشكلات:
1- بايد بدانيم دنيا جاي مشكلات و غصه هاست.
براي شاهي هم كه همه مي‌گفتند جاويد شاه و غصّه‌اي نداشت يك روزي هم گفتند مرگ برشاه. هر كسي مشكلي داردولي جنس و نمونه و رنگ آن براي افراد فرق مي‌كند.
2- حتي انبياء هم مشكل و غصّه داشته‌اند.
قرآن دربارة پيامبر(صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد: «وَ إِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ» فاطر/4 اگر شما را تكذيب كرده، پس پيامبران قبل را هم تكذيب مي‌كرده‌اند.
در قرآن زياد آمده كه: «فَإِنْ تَوَلَّوْا» مائده/49 اگر مردم پشت كرده و مخالفت كردند. تو حرف را بزن.
3- مشكلات زود گذر است.
قرآن مي‌فرمايد: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً» انشراح/5 پس بدرستيكه با مشكلات آساني‌ها هست.
و: پايان شب سيه سپيد است.
ما در قرآن كلمة(عسر) و 36 كلمه(يسر) داريم، يعني مشكلات يك سوم آساني هاست مدتي كه درس خوانده ومدرك مي‌گيريم و مدتي كه سختي كار ياد گرفتن را تحمل كرده و مدتي كه از اين مدرك و هنر استفاده كرده و نان مي‌خوريم چه مقدار و نسبتي دارد. و درد زايمان و مدّتي كه بچّه را بغل كرده و مي‌بوسد.
4- استعدادها با مشكلات شكوفا مي‌شود.
با جنگ به فكر دفاع و با سرما به فكر گرم كن و با گرما به فكر وسائل سرما كننده، و با مرض به فكر علم داروسازي، مشكلات و سختيها انسان را به تكاپو وادار كرده و بر اثر آن استعدادها شكوفا مي‌شود.
5- سختيها سبب رشد خصلتهاست.
با سختيها اگر صبر كرد روحيه صبر و با ديدن آن اگر كمك كرد روحية تعاون و سخاوت و روحيه ايثار و اگر سختي نباشد همه مردم مثل آجر در كنار هم. پس با مشكلات روحية صبر و سخاوت و ايثار و كمك به همنوع زنده و اگر نباشدجايگاه اين روحيه‌ها منتفي خواهد بود، و تواضع براي هر صاحب هنر در مقابل صاحب هنر ديگر، پس تفاوتهاكمالات را زنده مي‌كند.
6- سختيها باعث كفّاره گناهان است.
حديث: در مقابل هر سختي بخشي از گناهان بخشوده مي‌شود.
حديث: غصّه‌اي كه مادر براي مريضي فرزندش دارد كفّاره گناهان اوست.
حديث: تمام گناهان مادر به وقت زايمان بخشيده مي‌شود.
7- دريافت «صلوات »(درود و سلام) از خداوند.
قرآن دربارة كساني كه در مقابل سختيها و مصيبتها صبر مي‌كنند مي‌فرمايد:
«أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ» بقره/157 بر آنها صلوات و درودي از پروردگار‌شان هست. براي كساني كه: «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرينَ» بقره/155.
8- در همه جا و همه رژيمها غصه هست
اين بستگي به جمهوري اسلامي ندارد چون قرآن مي‌فرمايد:
«إِنْ يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ» آل عمران/140.
اگر شما مشكلات را ديده‌ايد ديگراني هم كه در مقابل شماها بوده اينچنين مشكلات را ديده‌اند. مشكلات براي همه هست نه تنها براي جمهوري اسلامي. من به عنوان مأموريت در فاصله ماه بار به يك كشوري كه صلاح نيست اسم آن را بگويم چند روزه مسافرت كردم در اين فاصلة كوتاه نرخ برنج برابر شده بود.
افرادي تحمّل نمي‌كنند مشكلات را كه فكر مي‌كنند همسايه در استراحت و راحتي است ولي اگر باخبر شود كه او هم مشكلات مشابهي دارد آرام مي‌شود.
پس ديد خود را بايد نسبت به مشكلات عوض كنيم اين جا(دنيا) جاي مشكلات است.
مثال: اينكه يك نفر برود حمّام بگويد چرا همه لخت هستند، اينجا جايي است كه بايد همه لخت باشند.(خندة حضار)
مثال: اگر عينك سرخ گذاشتيم همه شلغمها را هم لبو(چغندر) مي‌بينيم. عينك و ديد خود را نسبت به دنيا بايد عوض كنيم چون:
اميرالمؤمنين علي(عليه السلام) مي‌فرمايد: «دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَةٌ»(نهجالبلاغه، خطبه226)(خانه‌اي است كه با مشكلات به هم پيچيده شده)ديگران هم مشكل داشته و دارند.
علي(عليه السلام)فرمود: 25 سال مثل كسي كه استخوان در گلو و تيغ در چشم دارد بوده‌ام(تكرار مطلب)
سؤال سوّم: بسم الله الرحمن الرحيم با عرض سلام و خسته نباشيد خدمت حاج آقا قرائتي
بعضي از مسائل باعث مي‌شود كه با بعضي افراد قهر كنيم، آيا قهر كردن گناه است؟
جواب: اين هم مشكل و مسئله‌اي است كه گريبان گير خيلي‌ها هست، خواهر و برادر و دوست و دو خط سياسي، البته قهر كردن بد است چون باعث كينه مي‌شود، و دل با كينه، مثل ليواني است كه سوسك در آن افتاده و هر ليوان اينچنيني را هيچ قهوه چي حاضر نيست چايي و شير داخل آن بريزد.
و ما كه الان شب قدر نزديك است مي‌خواهيم با دل كينه دار از خداوند چيزي بخواهيم، و در حقيقت از خدامي خواهيم كه در ليوان كثيف شير رحمت بريزد(و اين با حكيم بودن خداوند سازگار نيست)
قرآن مي‌فرمايد: «وَ لا تَجْعَلْ في قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذينَ آمَنُوا» حشر/10 خدايا قرار نده در قلبهاي ما «كينه » هيچ مؤمني را.
حديث: فرموده‌اند اگر دو مسلمان سه روز با هم قهر كرده و روز چهارم با هم آشتي نكنند من آنها را به مسلماني قبول ندارم اينها مسلمان مردود و از گزينش پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) بيرون رفته‌اند.
در آستانه شب قدر همديگر را بخشيده و حلال كرده. عذرخواهي كنيم گرچه مقصر نباشيم تواضع كرده و در ايجادتفاهم و صمّميت پيشقدم شده و خود را بشكنيم، چون انساني كه از ترس پشه به پشه بند مي‌رود نبايد تكّبر و غرورداشته باشد.
از آثار ديگر قهر كردن اين است كه اگر ديگران خواستند طرف او را خراب كرده و آبروريزي كنند لذت برده و تأييدمي كند.
چون با او بد است مي‌گويد رأي نياورد عكس و پوستر او را پاره كردند «الحمد لله »(خندة حضار) با قهر كردن روح انسان خراب و از سقوط ديگر مسلمانان لذّت مي‌برد، و اين بسيار خطرناك است.
– و ديگر اينكه قهر باعث غيبت مي‌شود و باز غيبت هم باعث كينه است. و سفارش شده كه نگذاريد قهر طول كشيده و زود اصلاح كنيد.
سه قلب در قرآن آمده قلب سليم قلب مريض قلب منيب
قلب سليم صاف، صاف است و قلب منيب گناه كرده و ظرف دلش كثيف شده ولي مي‌شويد با توبه، و عذرخواهي، وآشتي كردن.
ما اگر قلب سليم نداريم لااقل بايد قلب منيب داشته باشيم.
حديث: آشتي دادن دو مسلمان از تمام نمازها و روزه‌هاي مستحبي بهتر است.
افطاري دادن‌ها را همراه كنيد با اصلاح بين مسلمانها.
قهر كردن با پدر و مادر و امام مسلمين حرام است، و جنگ صفّين به خاطر اين بود كه قهر كردند با علي(عليه السلام)و همچنين خوارج.
حديث: اگر با فرزند و بچه قهر كردي زود آشتي كن.
قهر واجب: مثل قهر با دشمن، مثل قهر و بد بودن ما با صدام.
مي گويد به من ظلم كرده حالا او را ببخشم، مگر نمي‌خواهي خداوند تو را ببخشد.
قرآن مي‌فرمايد: «وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ» نور/22 ببخشيد و در گذريد، آيا دوست نداريد كه خداوند شماهارا ببخشد.
صلوات و درود خداوند بر شهيدان، يك بسيجي كه در شهرش خطوط سياسي با هم قهر بودند وصيّت كرده بود اگر من شهيد شدم مرا دفن نكنيد مگر اين كه بالاي جنازة من جناح‌هاي سياسي شهر با هم آشتي كنند.
ديگر هم متأسفانه وصيّت كرده بود كه اگر من شهيد شدم راضي نيستم از آن جناحي كه با من موافق نبوده‌اند دنبال جنازه‌ام حاضر شوند. و اين دامن زدن به اختلاف است.
كينه اگر داخل دل انسان شود ماندگار مي‌شود چون قرآن مي‌فرمايد:
«الَّذي يُوَسْوِسُ في صُدُورِ النَّاسِ» ناس/5 در دل انسان شيطان وسوسه مي‌كند.
حال اگر او را رها نكردي مي‌فرمايد: «لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرينٌ» زخرف/36 مي‌ماند و خارج نمي‌شود.
خدايا! دل ما را پاك، قلب ما را نوراني، و دل ما را ظرف و وسيله دريافت همه انوار الهي قرار بده.
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
