متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1376/10/18
بسم الله الرحمن الرحیم
الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی.
در ایام رحلت حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها هستیم؛ او اولین زنی بود که به پیغمبر صلی الله علیه و اله وسلم ایمان آورد. زنی که یک معامله جانانه با خدا کرد. کثیر داد و کوثر گرفت. اموال زیادی را داد فاطمه(س) گرفت. زنی که پیغمبر اسلام(ص) مرتبا از ایشان یاد می نمود. و بعضی از همسرها می گفتند: چه خبره؟ ! زنی بود و رفت خدا از او بهترش را نصیب تو کرده! حضرت رسول(ص) می‌‌فرمود: هیچ زنی مقامش به خدیجه(س) نمی رسد؛ زنی که مادر فاطمه سلام الله علیها شد و جده یازده معصوم(ع). زنی که به پیغمبر(ص) می گفت: هرچه داشتم دارم فقط آرزویم این است که تو یک پارچه به من بدهی تا کفن من بشود؛ زنی بود که پیغمبر اسلام(ص) گوسفند قربانی می کرد گوشتش را می فرستاد در خانه زنهایی که قبلا با خدیجه(س) رفیق بودند. یعنی سالگرد یادبود می گرفت؛ از اهرمهای رشد اسلام اموال خدیجه(س) بود. زنی که خودش پیشنهاد کرد با پیامبر ازدواج کند. بر خلاف بد خواهانی که می گویند: پیامبر(ص) به دنبال زن پولدار رفت، نه خیر زن پولدار آمد سراغ پیامبر(ص). و این به خاطر لیاقتهایی است که حضرت خدیجه سلام الله علیها داشتند؛ از حوادث ماه رمضان یکی رحلت حضرت خدیجه و دیگری رحلت حضرت ابوطالب علیه السلام است. ابوطالب(ع) هم از حامیان اسلام بود. پیامبر(ص) دو یار داشتند که اگر این دو نبودند خیلی به پیامبر(ص) ضربه می زدند: یکی حضرت حمزه دیگری حضرت ابوطالب علیهما السلام. حمزه(ع) خیلی مهم بود، ابوطالب(ع) بزرگ مکه بود و چون پیامبر(ص) برادر زاده ایندو بزرگوار بود، مردم به احترام عموهایش شرشان را کم می کردند. و در یک سال تلخ در یک ماه رمضان تلخ این دو عزیز را از دست داد. این چند جمله درباره این بانوی عزیز بود و اما بحث این هفته؛ موضوع بحث این هفته « اخلاص» است.
اخلاص چیست؟
چیزی که به کارها رنگ می دهد نیت است. یک عدد سیب را فرض کنید. سه نفر آنرا نمی خورند. یکی به دلیل آنکه با شما قهر است دومی به دلیل اینکه میل ندارد. سومی به دلیل اینکه می گوید: دیگری نیازش بیشتر است، بدهید او بخورد. اینها نیتهایشان فرق می کرد. زنده باد سومی. این معنای نیت است. چاقوکش و جراح هر دو شکم پاره می کنند. از چاقوکش پول می گیرند به جراح پول می دهند. به خاطر نیتشان. ارزش کارها به نیت هاست. ولذا در قرآن خیلی داریم: «في سَبيلِ اللَّهِ»، «يُجاهِدُونَ في سَبيلِ اللَّهِ» مائده/54، «يُقاتِلُونَ في سَبيلِ اللَّهِ» نساء/76، «يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في سَبيلِ اللَّهِ» بقره/261 کارها باید رنگ خدا داشته باشند وگرنه هوس هستند. نیت خیلی مهم است. آیت الله بهاء الدینی از علمای وارسته و بزرگواری بودند که اخیرا از دنیا رفتند. به من گفتند: قرائتی! یک وقت نگویی توی تلویزیون حرف می زنم چند میلیون نفر مرا می بینند! اگر اخلاص در کارت نباشد سخنرانی تو با رقص یک میمون برابر است. چون اگر یک میلیون هم بر قصد نگاهش می کنند، نگاه کردن مردم دلیل بر رشد و قرب تو نیست. نگویی من مشهور شده‌ام! که هیمالیا شهرتش از ما بیشتر است. نگاهت کنند میمونی، بالا بری دور هستی، مشهور هم شوی کوه هیمالیا هستی. آن چیزی که به کارت ارزش می دهد نیت است و اخلاص. من تقاضا می کنم از تمامی روزه داران که در وقت افطار که موقع استجابت دعا است از خداوند متعال بخواهند به کارهای ما اخلاص دهد. اگر اخلاص نباشد همه کارها هدر می رود. مردم اول که خیلی هستند هرکدام هم خیلی توقع از آدم دارند و انسان هم نمی توانند همه مردم را راضی کند. خدا هم یکی است. «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» اخلاص/1 و هم زود راضی می شود.
«يا سريع الرضا»(مصباحالمتهجد، ص849) و ما اینجا یا باید مردم را راضی کنیم یا خدا را. وقتی خدا راضی شد بقیه را حساب نکن. «قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ» انعام/91 بگو خدا وبقیه را بریز دور. اگر اخلاص باشد همه چیز هست. امام خمینی(ره) از روی اخلاص قیام کرد. به امام(ره) گفتند: آقا! فلانی همسایه شماست روضه خوانی می کند شب به خانه‌اش بروید. امام فرمود: می خواهم بروم اما قصد اخلاص ندارم. برای اینکه می بینم صاحبخانه کنار در ایستاده و می گوید: بفرمایید روضه، چون می بینم اگر بروم روضه به خاطر خدا نیست. معنی اخلاص مهم است. پیدا کردنش هم مشکل است. علامت اخلاص این است که اگر الان به بنده بگویند: تو دیگر در تلویزیون سخنرانی نکن و کس دیگری را بیاورند من غصه نخورم. در این صورت من اخلاص دارم. اما اگر ناراحت شدم معنایش این است که تلویزیون دکانه، مسجد دکانه، گاهی منبر دکانه، گاهی حتی دین هم دکانه، ! می رود در مسحد دعا بخواند، اگر بگویند: بگذار فلانی بخواند، سریع قهر می کند! اگر برای خدا آمده ای بگذار دیگری بخواند. یک وقت کسی که می خواند بد می خواند و مردم را فراری می دهد این حسابش جداست. اخلاص مشکل است. به دانشجوی ما بگویند: مدرک نیست. اگر درس را ادامه دهد معلوم می شود علم را برای خدا یاد می گیرد. وگرنه برای مدرک است. وارد بحث اخلاص می شویم. سنبل اخلاص همین کلمه:
«إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ» فاتحه/5 است. من چند تا روایت می خوانم و این کلمه را با هم زمزمه می کنیم و در افطار و سحر از خدا می خواهیم که به ما اخلاص دهد. اخلاص به قدری مهم است که امام سجاد علیه السلام سحرهای ماه رمضان می فرماید: «اللَّهُمَّ طَهِّرْ قَلْبِي مِنَ النِّفَاقِ»(إقبالالأعمال، ص78)(توجه اصل عبارت نفاق است ونه شک)« الهی طهر قلبی من الشرک»لذا عبارت غلط ذکر شده است که ما صحیح آن را آوردیم خدا قلب مرا از شرک پاک کن. خیلی افراد هستند که دین دارند اما در ایمانشان مویرگهای شرک هستند. قرآن می فرماید: «وَ ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِكُونَ» يوسف/106 دین دادند اما مویرگهای شرک درونشان هست. و لذا قهر می کنند اگر به آنها گفته شود: هیأت شما بعدا سینه بزند! آدم مخلص هیچ چیز نمی داند جز خدا. قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع: «غاية الإخلاص الخلاص»(غررالحكم، ص198) اگر ما مخلص باشیم از بهر خدا خالص می شویم. قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع: «بالإخلاص ترفع الأعمال»(غررالحكم، ص155) آدم وقتی اخلاص دارد عملش بالا می رود. قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع: «لو خلصت النيات لزكت الأعمال»(غررالحكم، ص93) اگر نیت خالص باشد عمل رشد می کند. اخلاص مثل نخ اسکناس است و به اسکناس ارزش می دهد. قَالَ الْبَاقِرُ ع: «مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِيمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِينَ يَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِكْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِينَ يَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الدُّنْيَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِكْمَةَ فِي قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ ثُمَّ تَلَا إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ ذِلَّةٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ فَلَا تَرَى صَاحِبَ بِدْعَةٍ إِلَّا ذَلِيلًا وَ مُفْتَرِياً عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَلَى رَسُولِهِ ص وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ ص إِلَّا ذَلِيلًا »(كافي، ج2، ص16)» اگر کسی چهل روز برای خدا اخلاص داشته باشد خداوند حکمت را از قلبش بر زبانش جار می کند. اگر می خواهید امور به نتیجه برسد نیتتان را خالص کنید؛ اگر کسی اخلاص داشته باشد«وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا» خداوند خوبیها و بدیها را می فهمد. آدم مخلص شعارش این است: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» فاتحه/5. من فقط بنده توام. هیچ انتظاری از کسی ندارم. اهل بیت ما(ع) وقتی که سه روز روزه گرفتند و هرشب مسکین و یتیم و اسیر درخانه آنها را زدند، با آب افطار کردند و غذایشان را به آنها دادند. یک سوره « هل اتی» برای آنها نازل شد. مهم نان نبود که به آنها می دادند، بلکه مهم این بود که می گفتند: «لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً» دهر/9 ما از شما نه جزاء می خواهیم نه تشکر. علامت اخلاص این است که انسان هیچ توقعی از کسی نداشته باشد. خمس می دهد و یک توقعی هم از آقا دارد.
آدم مخلص ظاهر و باطنش یکی است. فقط بنده اوست، می خواهد خدا را راضی کند. ولذا قرآن می فرماید: کسی که می خواهد خدا را راضی کند باکی ندارد. : «وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ» مائده/54 از هیچگاه ملامت کننده ای نمی ترسید. به امام(ره) گفتند: این فتوای قتل سلمان رشدی با قوانین بین الملل سازگار نیست؟ ! امام فرمود: به درک، قوانین بین الملل چیست؟ ! آبروی رسول الله را بردند! او مخلص بود. مخلص کسی است که اگر از جایی می رفت یادش آمد نمازش در حال قضا شدن است همانجا نماز بخواند. من فقط بنده توام. نسبت به زن و مرد و ترک و عجم تعصب ندارم. می گویم: «السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ». آدم مخلص فقط خدا را می بیند. حمایت از شخص بخصوصی بدون دلیل اخلاص نیست. هرچه رنگ غیر خداست کنار می گذاریم. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» فقط بنده توام. این اعلا درجه ایمان است. آیا موقع افطاری دادن به 2 نفر گمنام هم افطاری دادی؟ ! گاهی بعضی‌ها همیشه در صف اول نماز هستند اگر به آنها بگویی بروید صف دوم، قهر می کنند و دیگر مسجد نمی آیند. اینها اخلاص ندارند. تمام زنهای وسواسی از اخلاص خارج شده‌اند. رسول الله می فرماید: پاک شد، مرد یا زن وسواسی می گوید: به دلم نچسبید! این خدا نیست بلکه دل است. او می خواهد دلش را راضی کند نه خدا را. آدم مخلص به حرف مردم کاری ندارد. امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: آدم مخلص کسی است که اگر در دست سفال باشد و مردم بگویند طلاست برای او اهمیت ندارد و بالعکس. شخصی به من گفت: شنیدم در تلویزیون به زبان کاشی قصه می گویی؟ ! این جمله به من برخورد. فهمیدم که اخلاص ندارم. اخلاص نهایت دین است، اعلا درجه ایمان است، عبادت مقربین است.
آدم مخلص مأیوس نمی شود: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» فقط بنده توام. «وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ» فاتحه/5 در این آیه من 22 نکته نوشته‌ام که برایتان می گویم: 1 یعنی فقط ترا عبادت می کنم، بعضی هوی، بعضی طاغوت و. . . می پرستند. 2 چرا «نَعْبُدُ» اول آمد؟ چون عبادت حق خدا است و کمک گرفتن حق ماست. حق خدا باید از حق ما جلوتر باشد. 3 فقط تو را کار دارم. در دعای ابوحمزه ثمالی(سحرهای ماه مبارک) می خوانیم: خدای هر وقت می خواهم ترا صدا می زنم: «بِغَيْرِ شَفِيعٍ فَيَقْضِي لِي حَاجَتِي»(مصباحالمتهجد، ص582) بدون واسطه می گویم: یالله. شبانه روزی هستی. و با گفتن ده بار یا الله سیم به تو وصل می شود. «ياإِلَهَ الْعَاصِينَ» تو خدای گنهکاران هم هستی. من فقط تو را عبادت می کنم کاری به وعده‌ها ندارم. کاری به تهدیدها ندارم. از ترس و طمع نیست، بلکه من خودت را می خواهم.
باید مخلص خدا بود نه مخلص پست و مقام.
«إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ» دنیا فرمول دارد اما تو می توانی این فرمولها را عوض کنی. می توانی به پیرزن نازا بچه بدهی. می تواند آتش را سرد کند. در انحصار فرمولها نیستم؛ این مقدار که هدایت شده ایم تو ما را هدایت نمودی. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا» اعراف/43 خدا را شکر که در ایران هستیم. در بین امت حزب الله. خدا را شکر که در این تاریخ زندگی می کنیم که رهبر ما مثل آبی که به گیاه خشک می دهی نطق رهبر انقلاب روح به همه کالبدها می دهد.
اینها که روزه‌شان را می خورند بنده شکم خود هستند و به او می گویند: ایاک نعبد. بنده شکم هستند. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» من کاری ندارم که تو هستی حق با کسی دیگر است. خدایا ترا به این مخلص که در این ماه شهید شد امیرالمؤمنین روز به روز مارا به اخلاص نزدیک و مارا از مخلصین و مخلصین قرار بده.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
