متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1376/8/15
بسم الله الرحمن الرحیم
الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی
بحث این هفته ما درباره علم و دانش است. بحارالانوار که یکصد و چند جلد است جلد دومش درباره علم و دانش است. این کتاب را مطالعه کرده‌ام و می خواهم در ا ین زمینه مطالبی را به عرض شما برسانیم. مستمعین امروز ما کسانی هستند که تا چند سال پیش سواد نداشتند، در کلاسهای نهضت سوادآموزی مشغول به تحصیل شدند و الان به موفقیت- هایی دست یافته‌اند.
1- علم ملاک گزینش است(در قرآن): «وَ زادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ» بقره/247 مردم آمدند نزدیکی از پیامبران بنی اسرائیل که: یک فرمانده نظامی برای ایشان معین کند. پیغمبر هم جناب طالوت را تعیین نمود. گفتند: طالوت به درد فرماندهی نمی خورد چون فقیر است. قرآن می فرماید: چه کار به فقرش دارید؟ او با سواد است. «وَ زادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ» علت اینکه من او را برای شما گزینش کردم برای فرماندهی، این است که او علم دارد علمی که مخصوص فنون نظامی است؛ خداوند وقتی می خواست آدم را خلق کند فرشته‌ها گفتند: این کار را انجام نده! اگر می خواهی عبادتت کنند ما عبادت می کنیم. خداوند برای اینکه به آنها بفهماند که این بشر چه است «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِكَةِ» بقره/31 درهای علم را به روی آدم باز نمود سپس به فرشتگان فرمود: شما داناترید یا آدم؟ ! فرشته‌ها گفتند: نه! ظرفیت بشر بیش از ظرفیت ما است. یعنی خداوند می خواهد به فرشتگان بفهماند که بشر باید آفریده شود به عبادت بشر مباهات نکرد بلکه به ظرفیت علمی بشر مباهات نمود؛ در آیات قرآن کریم عبادت «لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ» بقره/230 زیاد آمده است. آن کسی از من کام می برد که اهل علم باشد. البته مراد از علم، تحصیلات عالی نیست. علم یک نور است یک بصیرت است. ممکن است کسی چیزهای زیادی بدانند، نمره هم بیاورد اما باسواد نباشد. چون قرآن می فرماید: «وَ لكِنَّ الْمُنافِقينَ لا يَعْلَمُونَ» منافقون/8 منافقین نمی دانند. در بین منافقین، دکتر و لیسانس و. . . وجود دارد. چرا می فرماید: لا یعلمون معلوم می شود آن علمی مراد است که در کنارش یک دید صحیحی باشد. به با سوادی که کج می رود قرآن می فرماید: نادان. هر پولداری خرج کن نیست، ممکن است او پولداری گدا باشد. ما پولدار گدا خیلی داریم. با سواد بیسواد هم داریم. این که قرآن می فرماید: منافقین نمی دانند یعنی آنها باسواد بی سواد هستند. می گویند: کوزه گر از کوزه شکسته آب می خورد! در قرآن، کوزه گری کوزه گر خوبی است که کوزه خودش هم سالم باشد. ولذا در قرآن، کنار علم جملاتی هم آمده است. در یک جا فرموده: علم و فکر. بعضی علم دارند ولی فکر ندارند. آدم تحصیل کرده ای است اما نمی داند پولش را چگونه خرج کند! علم دارد عقل ندارد. علم دارد عمل ندارد. علم دارد حکمت ندارد. علم دارد حلم ندارد. اینها همراهان علمند. دانشمند بداخلاق، مردم را فراری می دهد. علم دارد ایمان ندارد. علم دارد و دنیاپرست دارد. حدیث داریم: اگر دیدید که شخص باسوادی دنیاپرست است. مثلا دکتری می گوید: تا پول نریزید من این بیمار را عمل نمی کنم! اسکناس! علم باید با پارسایی باشد. نمی گویم که پول، بد است ولی می گویم: انسان نباید شرف را به پول بفروشد. علم دارد ولی خشیت و تقوا ندارد. علمی که اینها را ندارد. طاووس بی دم است. طاووس بی دم، قیمتش از مرغ هم کمتر است. زیبایی و ارزش علم به این است که اینها را داشته باشد. فرق بین علم و حکمت چیست؟ علم همین است که در مدرسه‌ها می خوانند. می خوانند و نمره می آورند. اما عشق در آن نیست. نباید مدرک هدف باشد. ما باید به سمتی برویم که این مدرک را حذف کنیم. چیز نحسی است. مدرک خوب است اما مدرک-گرایی چیز نحسی است. مثل دنیا، دنیا خوب است اما دنیاگرایی و دنیا پرستی بد است. اگر مدرک نباشد بعضی‌ها درس نمی خوانند. می گوییم: جلسه تفسیر قرآن در دانشگاه است. می گوید: جزء ترم و واحد درسی است یا نه؟ ! یک واحد پاس می شود! می گویم: واحد پاس نمی شود اما چیز یاد می گیری. می گوید: باشد برای بعد! اصول دینش نمره و درس است. این خیلی خطرناک است. قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع: «الْعِلْمُ حَيَاةٌ»(غررالحكم، ص62).
اینها تعبیراتی در مورد علم است. امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند: علم زندگی است. حیات اجتماعی است. جامعه بی سواد جامعه مرده ای است. همه ایران باسواد نیستند اما فرهنگ دارند. یک ذره از شرف و خاکشان را ندارند. از علم و فرهنگ با هم فرق دارند. علم یعنی آنچه یاد گرفتم، فرهنگ یعنی آنچه برآن ساخته شدم. فرهنگ ایران فرهنگ دین است. فرهنگ دینی می گوید: مثل امام حسین(ع) باشید. اگر زیر سم اسبان هم رفتید، بدنتان سوراخ سوراخ شد، بچه هایتان را کشتند و خیمه هایتان را آتش زدند، به یزید‌ها بله نگویید. این نوعی تفکر است. علم حیات سیاسی است. حیات اقتصادی است. کشاورزان عزیز فکرنکنند منظور ازعلم یعنی حوزه و دانشگاه، شما هم که سیب زمینی می کارید باید علم این کار را داشته باشید. چه کنیم که از خاک زمین و زمین کم استفاده بیشتری داشته باشیم؟ یکی از معاونین یکی از وزراء می گفت: رفتم به ژاپن، دیدم در یک سطل آب گوجه کاشته‌اند و از آن بوته گوجه 50 کیلو گوجه برداشت کرده-اند. این علم است. همه ما باید سواد داشته باشیم. مادر باید بلد باشد که چگونه همسرداری کند. خیلی از خانمهای تحصیلکرده زندگی‌شان نکبت بار است. فرهنگ زندگی کردن را ندارند. محفوظات خوبی دارند اما از درون بزرگ نشده‌اند. علم زندگی، علم تربیت فرزندان، . . . ای کاش روزی بیاید که عوض رد و بدل گل، کتاب رد و بدل شود. عوض دادن گل به مادر، کتاب آیین تربیت به او بدهیم. آیین همسرداری بدهیم. ای کاش دفاتر عقد و ازدواج کتابهای آیین همسرداری را به زوجها بدهند. ای کاش در دبیرستان و دانشگاه درس زندگی هم به مردم می دادند. در دبیرستان دخترانه شوهرداری یاد بدهند. دختر دیپلمه همه چیز بلد است جز شوهرداری. من کسانی را در حوزه و دانشگاه می شناسم که ریششان را سفید کرده‌اند ولی بی سوادند. می گویند: ادله ولایت فقیه چیست؟ دلیلش یک جو عقل است. مردم بی- ولایت فقیه مرجعیت قدیم بود که همه‌شان از یک پاسبان می ترسیدند. ولایت فقیه(امام ره) مردم را آزاد کرد. والله اگر کسی این را نفهمد مجتهد نیست. ولو درس خارج هم بدهد. استاد دانشگاه نیست ولو بزرگترین استاد و بالاترین پایه های علمی را داشته باشد. مرجعیت قدیم طوری بود که مردم با وجود چندهزار مرجع از یک پاسبان می ترسیدند ولی مرجعیت امام خمینی(ره) طوری است که او می فرماید: آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند. کسی که بین این دو مرجعیت فرقی قائل نباشد و وقتی به او می گویی مرجعیت چه کسی بهتر بود، فکرش می رود به زمان ناصرالدین شاه! ! باب فقه مفتوح است ولی متأسفانه کله ایشان مسدود است. اصلا عزت ما به ولایت فقیه است. بعضی از مردم اشکشان به آب حوض فرقی نمی کند! می گویند: یا حجة ابن الحسن بیا! حضرت امام مهدی علیه السلام وقتی بیاید همه طاغوتها را بر می دارد، امام خمینی(ره) که یک طاغوت را برداشت چقدر کمکش کردی؟ ! کسی که در حوض خانه‌اش نمی تواند شنا کند نباید ادعای شنا در آبهای اقیانوس کند. این فرد دروغ می گوید که یا حجة ابن الحسن بیا! ! مردم باید مطالعه کنند. بازاریها در مواقع بیکاری مطالعه کنند. زنان خانه دار ما اهل مطالعه باشند. شوفرهای تاکسی اهل مطالعه باشند. مگر علم فقط در مدرسه است؟ ! علم گنج است. قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع: «لَا كَنْزَ أَنْفَعُ مِنَ الْعِلْمِ»(كافي، ج8، ص18). هیچ گنجی سودمندتر از علم نیست. در این سالها الحمدلله از طریق دولت کریمه خیلی چیزها افتتاح و گنجها کشف شد. ما هم امروز می خواهیم سی و چند گنج نشانتان بدهیم. یعنی گنجهایی که نهضت سوادآموزی کشف کرده است. وزارت راه بلوار افتتاح می کند. و مردم محصولات کارخانه پنیر و انرژی اتمی و پتروشیمی و. . . را دیدند. امروز هم دیدنیهای نهضت سوادآموزی را ببینند. ما امروز چند نفر را دعوت کرده ایم تا مردم ایران اینها را ببینند.
* من نصرت الله. . . هستم. از نهضت شروع کردم و الان لیسانس علوم سیاسی دارم و در دانشگاه امام حسین علیه السلام مشغول به خدمت می باشم؛ . . . فکوری هستم از شهرستان دهلران، از نهضت شروع کردم و الان سال ششم پزشکی هستم؛ هادی سپهری هستم. درسم را از کلاسهای نهضت سوادآموزی شروع کردم و در حال حاضر دانشجوی سال ششم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زنجان هستم؛ محمد علی میرزا خوانده هستم. درسم را از نهضت شروع کردم و الان لیسانس زبان انگلیسی دارم سه سال است که به طور رسمی در آموزش و پرورش قم مشغول به خدمت هستم؛ علی نقدی پور هستم. دانشجوی رشته مهندسی مکانیک؛ حسین تاجدین هستم. تحصیلاتم را از نهضت سوادآموزی شروع کردم و هم اکنون دانشجوی رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه خلیج فارس بی شهر هستم؛ عباس فلاح هستم از سال 59 در نهضت درسم را شروع کردم و هم اکنون سال سوم رشته حسابداری هستم؛ حمید زارعی هستم. از نهضت تحصیلاتم را شروع کردم و هم اکنون فارغ التحصیل رشته حقوق قضایی از دانشگاه شیراز هستم؛ . . . اکبری هستم. یکی از آزادگان. . . هستم. از نهضت شروع کردم و الان دیپلم هستم و دریکی از شرکتهای نیروگاه مشغول به خدمت هستم؛ چند تا هم از خواهران بیایند.
فاطمه مقدری هستم. از نهضت شروع کردم. دیپلم گرفتم و 6 سال است که آموزشیار نهضت هستم؛ لیلا چهارمحالی هستم. از نهضت شروع کردم. دیپلم گرفته‌ام و الان هم در کنکور قبول شده‌ام(رشته حقوق) 14 سال هم است که در بیمارستان خدمت می کنم؛ فاطمه محمدی هستم از استان یزد. از نهضت شروع کردم و الان دانشجوی رشته حقوق قضایی هستم؛ نرگس کریمی هستم. تحصیلاتم را از نهضت شروع کردم و اکنون دانشجوی رشته فقه و مبانی حقوق هستم؛ رقیه کرد هستم از شهرستان نهاوند. درسم را ازنهضت شروع کردم. فعلا دیپلم ابتدایی و آموزگار بخش. . . می باشم؛ خدیجه شجاعی هستم. از نهضت شروع کردم. طی 7 سال دیپلم گرفتم و 4 سال است که در نهضت خدمت می کنم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
