نماز جمعه

متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش   ::    1372/8/6

بسم اللّه الّرحمن الّرحيم

«الهي انطقني بالهدي و الهمني تقوي»
در خدمت برادران عزيز دبيرستاني همراه با اولياي محترمشان هستيم. موضوع بحث ما راجع به اهميت نماز جمعه است. نماز جمعه يك ميتينگي است كه بي خرج، مقدس، عمومي، ارزان، هميشگي، آموزشي، تربيتي، خدماتي، حمايتي، سياسي است. اين سيماي نماز جمعه است. قرآن در سوره‌ي جمعه مي‌فرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ(جمعه/9)»‌اي كساني كه ايمان آورده‌ايد. هرچه «يا ايها الذين» در قرآن است، معلوم مي‌شود كه در مدينه نازل شده است. «يا ايها الناس» براي مكه است. چون در مكه مردم هنوز ايمان نياورده بودند، «يا ايها الناس» بود. بعد كه ايمان آوردند در مدينه «يا ايها الذين آمنوا» بود. اولين نماز جمعه هم در تاريخ اسلام در مدينه برقرار شد. اولين امام جمعه هم يك جوان 17، 18 ساله بود. اسم او «مصعب» بود. اين جوان تاجرزاده بود. پدرش بسيار پول داشت. اما كافر بود. از خانه‌ي پدرش بيرون آمد و گفت: من خط فكري تو را قبول ندارم. نزد پيغمبر آمد و ايمان آورد. پدرش هرچه خواست جلوي او را بگيرد نتوانست. حتي لباس هايش را كَند. ايشان هم يك پلاس پاره دور خودش پيچيد وآمد. خيلي هم زيبارو بود. وقتي وارد شد پيغمبر منقلب شد. يك بچه تاجر پولدار به خاطر فكر صحيحش از پدر و مادر جدا شده و پدر و مادر اينچنين از او انتقام گرفتند. اين جوان 17 ساله، در احد شهيد شد، اولين نماينده‌ي پيغمبر شد كه از مكه به مدينه رفت و بنيانگذار اسلام در مدينه ايشان شد. اولين نماز جمعه را ايشان برگزار كرد. مصعب از ياران بسيار مهم پيغمبر اسلام بود. اين نشان مي‌دهد كه مي‌شود در خانواده‌اي كه همه اشرافي هستند و در خط اسلام نيستند، يك نفر حزب اللهي پيدا شود. از اين داستان معلوم مي‌شود كه اگر كسي خطش از فاميل منحرفش جدا شد مورد عنايت خداوند قرار مي‌گيرد. خيلي مهم است كه يك پسر 17 ساله بنيانگذار اسلام در مدينه شود. خيلي افتخار است كه اولين نماز جمعه در تاريخ اسلام توسط مصعب خوانده شود. اينها افتخاراتي بود كه خداوند به مصعب داد، به خاطر آن مردانگي كه مصعب از خودش نشان داد. ‌اي كساني كه ايمان آورده‌ايد زماني كه صداي نماز را در روز جمعه شنيديد، با سعي و كوشش سراغ ذكر خدا برويد. «فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِكْرِ اللَّهِ» نمي‌گويد: «فاسعوا الي صلاة» يعني نماز ذكر خدا است. حالا ممكن است بگويي: ذكر خدا چه فايده‌اي دارد؟ «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ(رعد/28)» ذكر خدا آرامبخش است. امكان ندارد كه كسي ياد خدا باشد و خودكشي كند. تمام كساني كه عصبي هستند، كساني هستند كه از ذكر خدا غافل هستند. «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» 165 موشك در دزفول افتاد. مردم دزفول به دليل اينكه با خدا بودند رواني نشدند. يكي از اين موشك‌ها در دانشكده‌ي روانشناسي هر كشوري بيفتد، همه رواني مي‌شوند. معناي «الا بذكر الله تطمئن القلوب» اين است. انسان احساس مي‌كند تنها نيست. خدا با اوست. اراده‌ي خدا حاكم است. احساس تنهايي نمي‌كند. تجارت را كنار بگذاريد. شراب به چند دليل حرام است. روي اعصاب اثر مي‌گذارد. روي قلب اثر مي‌گذارد. روي كليه اثر مي‌گذارد. روي نبض اثر مي‌گذارد. روي دستگاه تنفس اثر مي‌گذارد. روي دستگاه گوارش اثر مي‌گذارد. اما در عين حال قرآن نمي‌گويد: شراب به اين خاطر حرام است. مي‌گويد: شراب حرام است براي اينكه «وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ»(مائده/91) شما را از ذكر خدا و نماز باز مي‌دارد. شراب با اينكه از نظر بهداشتي آثار بدي دارد، اسلام وقتي مي‌گويد: شراب حرام است. به آثار بهداشتي آن توجه نمي‌كند. چون خود انسان آثار بهداشتي آن را مي‌فهمد. مي‌گويد: شراب حرام است براي اينكه شما را از ذكر خدا و نماز باز مي‌دارد. هرچيزي كه ما را از نماز بازداشت حرام است. يعني اگر در بازار صداي اذان بلند شد، اين آقا مشغول تجارت است، اين تجارت هم مثل شراب است. نه اينكه حرام است. خاصيت شراب را دارد. يعني همينطور كه شراب ما را از ياد خدا باز مي‌دارد هر حركتي حتي كلاس درس، ما را از نماز بازدارد، گرچه حرام نيست، اما خاصيت شراب را دارد. ولذا من بايد از رئيس دانشگاه به عنوان يك طلبه تشكر كنم. امسال رئيس دانشگاه تهران بخش نامه كرد، كه در زماني كه اذان ظهر است هيچ استاد دانشگاهي سر كلاس نباشد. چون درسي كه بدون ذكر خدا باشد از درونش متخصص آمريكايي درمي‌ايد. شما مي‌دانيد وقتي عراق به كويت حمله كرد، اروپا و آمريكا جمع شدند كه حال او را بگيرند. حال صدام هم گرفتند. يك فشار ديگر مي‌آمد صدام رفتني بود. نشستند كه اگر فشار بياوريم و صدام از عراق برود چه مي‌شود؟ چهار گروه متخصص نوشتند. خيلي نگوييد: در دانشگاه چند قبولي داريم؟ من قبول شدگان آمريكا و اروپا را به شما بگويم. متخصصين نظامي، متخصصين سياسي، همه‌ي متخصص‌ها جمع شدند و گفتند: اگر صدام برود چه مي‌شود؟ گفتند: مردم عراق مثل ايران انتخاباتي راه مي‌اندازند و ممكن است كسي مثل آيت الله صدر يك كسي را رئيس جمهور كنند. گفتند: اگر قرار است شبيه صدر باشد، صدام از صدر بهتر است. نتيجه‌ي تخصص اين شد كه گفتند: صدام از صدر بهتر است. اگر تخصص بدون تقوا باشد، سر از اينجا در مي‌آورد. يك گيوه دوز دزد چه مي‌كند؟ كفاش دزد بايد ريز بدوزد، مي‌دزدد و درشت مي‌دوزد. فروشنده‌ي دزد چه مي‌كند؟ پرتقال‌هاي فاسد و كوچك را زير مي‌گذارد و پرتقال‌هاي خوب را رو مي‌گذارد. اما يك متخصص دزد پرتقال و كُك نمي‌دزدد. يك موقع مي‌بيني يك مملكت را مي‌دزدد. اگر علم با دين گره نخورد، نتيجه اين متخصص‌هايي مي‌شود كه مي‌گويند: صدام از صدر بهتر است. بنابراين خيلي عنايت شده كه قران اول بگويد: «يزكيهم» و بعد بگويد: «يعلمهم» «يزكيهم» يعني ظرف را بشوي. «يعلمهم» يعني بعد در آن شير بريز. اگر در ظرف نشسته شير بريزي فاسد مي‌شود. من هفتاد مورد از امتيازات اسلام را يادداشت كردم. يعني چيزي است كه مخصوص اسلام است و هيچ مكتبي ندارد. يكي از چيزهايي كه مخصوص اسلام است، اولين آيه‌اي كه نازل شد آيه‌ي «اقرا» بود. هيچ مكتبي شروع كارش با «اقرا» نيست. اولين كلمه هم كه مي‌گويد «اقرا بسم رب» است. قرائت بايد «بسم رب» باشد. يعني خواندن بايد جهت دار باشد. اگر جهت دار نباشد، سر از جاي ديگري درمي آورد. ‌اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، صداي نماز جمعه را كه شنيديد با شتاب برويد، و تجارت را رها كنيد. بعد گفتم: دليل قرآن براي اينكه شراب حرام است اين است كه شما را از نماز بازمي دارد. من مي‌خواهم از اين آيه اينطور استفاده كنم كه هرچيزي كه ما را از نماز بازداشت، گرچه حرام نيست اما خاصيت شراب را دارد. راجع به نماز جمعه حرف‌هاي زيادي است. هم به ستاد نماز جمعه و هم به مردم تذكراتي است. داريم اگر در سه چيز كج برويد بدبخت مي‌شويد. «جمعتكم» جمعه خلوت شود. «جهاد عدوكم» دشمن به شما هجوم بياورد و حال دفاع نداشته باشيد. «مَناسِكَكُمْ»(بقره/200) حج خلوت شود. روز جمعه روز عيد است. داريم كه اصحاب پيغمبر از شب جمعه خودشان را براي نماز جمعه آماده مي‌كردند. نماز جمعه در مصلي بايد خيلي زيباسازي شود. قرآن يك آيه دارد كه مي‌گويد: «خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِد»(اعراف/31) يعني اگر به مسجد مي‌رويد با لباس شيك برويد. علت اينكه بچه‌ها دوست دارند به عروسي بروند براي اين است كه همه آنجا لباس شيك پوشيدند. اگر هركسي به نماز جمعه مي‌رود شيك باشد، همين شيك پوشي جاذبه‌اي است كه نماز جمعه شلوغ شود. در نماز جمعه بايد افرادي مورد تشويق قرار بگيرند. شاگرد اول‌هاي دانشگاه، خلبان‌هايي كه بيشترين پرواز را كردند. كشاورزي كه بيشترين توليد را داشته است. كارگر و مهندسي كه اختراعي داشته است. اينها بايد در صف اول نماز جمعه به مردم معرفي شوند، يعني نمايشگاه خصلت‌هاي خوب است. الآن ما براي هرچيزي نمايشگاه داريم. نماز جمعه محل نمايش ارزش‌ها است. اين آقا كسي است كه از تعطيلات تابستاني خودش كم كرد و دوازده نفر از بچه‌هاي فاميل را كمك كرد كه قبول شوند. ايشان بايد در نماز جمعه مطرح شود. جايگاهي است كه بايد خوبي‌ها تشويق شود. روز جمعه قداستي دارد كه حتي داريم «من مات يوم الجعه او ليلة الجمعه اوفي من ابواب القبر» به احترام شب جمعه و روز جمعه اگر كسي از دنيا هم برود، شب جمعه مردن توفيق است. اگر كسي توفيق داشت شب جمعه يا روز جمعه رفت، به خاطر قداست زمان عذاب قبر ندارد.
شخصي نزد پيغمبر آمد و گفت: من امسال هركاري كردم نتوانستم به مكه بروم. حضرت فرمود: به نماز جمعه برو. «فانها حج المساكين» اگر كسي به نماز جمعه برود خدا به او ثواب حج را مي‌دهد. اگر كسي از نماز جمعه برگردد خدا همه‌ي گناهان او را مي‌بخشد. در اين زمينه روايات زيادي داريم. روايت داريم كه پيغمبر فرمود: اگر مردم مي‌دانستند چه اجرها و چه خيرهايي در صف اول نماز جمعه و در اذان هست اينها مسابقه برقرار مي‌كردند. الآن مسير مسابقه‌ي ما چيست؟ ما با كمال تاسف بايد بگوييم كه به چيزي رسيديم. به يك چيزي نرسيديم. من مي‌گويم: هرچيزي سر جاي خود خوب است. يعني اگر گل زدن و موفقيت در فوتبال يك افتخار ملي است، آن جوان دانشجو از خود دانشگاه تهران بلند شده و در حجاز رفته است. بين 40 كشور تمام قرآن را حفظ بوده است. داورهاي كذايي از خود بچه‌هاي عرب كم پرسيدند. اما از اين ايراني چون زبانش فارسي است، و چون با ايران هم خرده حساب داشتند، هرچه خواستند كاري كنند كه يكجا گير كند، نتوانستند. يك دانشجو از دانشگاه تهران بين 40 كشور مي‌رود و كل قرآن را حفظ مي‌كند و برمي گردد. اگر تلويزيون گل زدن را در فوتبال نشان مي‌دهد، بايد كار اين جوان را هم نشان دهد. بلاخره اين افتخار است كه در بين 40 كشور پرچم جمهوري اسلامي بالا رفت. اين را هم بايد نشان داد. يعني بايد توازن باشد. من ديدم كسي از ايشان تشويق نكرد، با افرادي صحبت شد، يك خانه‌ي چند ميليوني خريده شد و به اين افتخار خانه را به او دادند. كليدش را هم به آيت الله مشكيني دادم تا ايشان به اين جوان بدهد. چون ديدم اگر كسي گل بزند همه تشويق مي‌كنند. گل زدن يك ارزش ملي است. حفظ قرآن هم يك ارزش اسلامي است. نبايد يك ارزش فداي ارزش ديگري بشود. چشم به جاي خود، دست به جاي خود، گوش به جاي خود، خلباني و پزشكي هم به جاي خود. هر چيزي به جاي خودش لازم است. اما اگر انسان ديد به چيزي دارند بهاي كمي مي‌دهند، اين را بايد فهماند. داريم اگر كسي چند جمعه نماز جمعه نرود و بي اعتنايي كند، حالا گاهي نماز جمعه نمي‌رود و دليلي دارد. اما گاهي وقت‌ها نمي‌خواهد برود. بي اعتنايي به نماز جمعه خيلي خطرناك است. ولذا به ما سفارش كردند كه اگر كسي نسبت به امت اسلامي‌ي اعتنا است. شما بايد وقتي داماد شد به او بي اعتنا شويد. يعني بايكوتش كنيد. به او دختر ندهيد. آقا شما اهل نماز جمعه هستي؟ نه! من هم به تو دختر نمي‌دهم. كسي كه امت را بايكوت مي‌كند، امت هم بايد او را بايكوت كند. اصولاً وقتي آدم اهل مسجد شد خيلي رفيق دارد. شما نگاه كن كه وقتي يك مسجدي از دنيا مي‌رود همه‌ي مردم راه مي‌افتند. يك مسجدي كه مريض مي‌شود، يك مسجدي كه وام مي‌خواهد به او وام مي‌دهند. اما اگر غير مسجدي وام بخواهد كسي به او كمك نمي‌كند. مسجد جايگاه مقدسي است. كشورهايي كه مسجد ندارند با اسم سمينار و ميتينگ و با پول‌هاي سنگيني دور هم جمع مي‌شوند. اما ما با يك يا حسين 50 ميليون در روز عاشورا بيرون مي‌آيند. من به خيلي از كشورها رفتم. مي‌گويند: شما اهرمي داريد كه ما نداريم. شما يك يا حسين داريد كه با يك يا حسين 50 ميليون بسيج مي‌شويد. اما ما اگر بخواهيم دو ميليون را جمع كنيم بايد 6 ماه كار كنيم. همين مسئله‌ي خمس اهرم ما است. فرق بين حوزه‌هاي علميه شيعه و سني اين است. شيعه به دليل اينكه خمس دارد مستقل است. حتي حوزه‌ي شيعه شاه را برداشت. سني‌ها چون خمس ندارند مجبور هستند حقوق بگير باشند. حقوق كه گرفتند بله قربان گو مي‌شوند. همه آخوند درباري هستند. حيف است كه به اين ميتينگ مجاني مقدس رسيدگي نكنيم. داريم حتي زنداني‌ها را در روز جمعه با ضمانت فاميل با مأمور بياوريد كه خطبه‌ها را گوش بدهد، و برگردد. يعني زنداني هم خطبه‌ها را گوش بدهد. سفارش كردند كه اگر خواستيد مسافرت كنيد صبر كنيد خطبه‌ها را بشنويد بعد برويد. حتي داريم كه اميرالمومنين فرمود: اگر مريض هستيد، و يك دارويي مي‌خوريد كه ضعف مي‌كنيد شب جمعه از مصرف دارويي كه شما را از نماز جمعه باز مي‌دارد خودداري كنيد. حتي مي‌گويند: اگر پياز مي‌خوريد، ممكن است بوي پياز در نماز جمعه پخش شود، از شب جمعه پياز نخوريد. براي اينكه بايد فضاي نماز جمعه مطهر باشد. از اين معلوم مي‌شود كه اسلام چقدر به عطر و غسل جمعه و به لباس شيك و به اجتماع و به نظم تكيه كرده است. سوره‌ي صف و صافات هر دو به معناي نظم است. يعني دو سوره‌ي قرآن به اسم نظم است. در نماز همه چيز هست. در اكثر مدارس جمهوري اسلامي از بركت انقلاب نماز برگزار مي‌شود. بنابراين مي‌خواهم جمله‌اي را خدمت شما عرض كنم. يك ماكت شير مادر است. شير مادر ماكت همه‌ي غذاها است. يعني آنچه بدن نياز دارد خدا در شير مادر قرار داده است. اگر بدن چربي مي‌خواهد، كلسيم، فسفر، قند مي‌خواهد، هرچه بدن نياز دارد، خدا در شير مادر قرار داده است. يعني شير مادر ماكت همه‌ي غذاها است. يك ماكت هم سر شما است. سر من و شما ماكت كل طبيعت است. يعني آنچه در طبيعت هست در كله‌ي ما هست. در طبيعت رعد است. در ما نعره است. در طبيعت قطرات باران است. در ما گريه است. در طبيعت رودخانه است. در سر ما رگ است. در طبيعت چشمه است. زير زبان ما هم چشمه است. در طبيعت آب شور و شيرين است. اشك و آب دهان هم شور و شيرين است. طبيعت قله دارد. نوك بيني هم قله دارد. طبيعت گياه دارد، ما مو داريم. طبيعت معادن دارد. ما استعداد داريم. طبيعت غار دارد. سوراخ گوش ما هم غار است. مي‌شود گفت: سر انسان ماكت كره‌ي زمين است. يعني همينطور كه شير مادر ماكت همه‌ي غذاها است، انسان هم ماكت طبيعت است. نماز ماكت همه‌ي خوبي‌ها است. من يك جايزه‌ي سنگين به دانشجويي كه بتواند ثابت كند، يك كمال هست و خداوند اين كمال را در نماز قرار نداده است. اگر ورزش كمال است در نماز هست. حركات ركوع و سجد ورزش است. در مسواك مال است در نماز هست. شما اگر با مسواك نماز بخواني يك ركعت نماز هفتاد برابر است. اگر نشاط ارزش است در نماز هست. حديث داريم اگر با آب سرد وضو مي‌گيري آن را خشك نكن باعث نشاط بيشتري مي‌شود. اگر عدالت ارزش است، در نماز هست. پيشنماز بايد عادل باشد. اگر مردمي بودن ارزش است در نماز هست، با هم حركات نماز را انجام مي‌دهيم. اگر تغذيه ارزش است، در نماز هست. حفظ حقوق در نماز هست. اگر دكمه پيراهن دزدي باشد نماز باطل است. احترام پدر و مادر در نماز هست. اگر پدر و مادر امر به مسجد رفتن كنند نماز واجب است. همسرداري در نماز هست. اگر زن و شوهر به هم نيش بزنند نماز هيچ كدام قبول نيست. خط سياسي در نماز هست. اگر عمري ادم نماز بخواند و ولايت اميرالمومنين و خط سياسي نداشته باشد نمازش قبول نيست. نظم در نماز هست. صف‌ها بايد منظم باشد. ياد شهدا در نماز هست. خاك و مهر كربلا ياد شهدا است. خورشيد در نماز هست كه ما با خورشيد وقت نماز را تشخيص مي‌دهيم. رابطه با ستاره‌ها كه ما قبله را با ستاره‌ها تشخيص مي‌دهيم. رابطه با آب در وضو وغسل، رابطه با خاك در تيمم و سجده، رابطه با ملت و امت، رابطه با فقرا، كسي اگر نماز بخواند و به فقرا كمك نكند نمازش قبول نيست. حديث داريم زن كه به نماز مي‌رود هرچه طلا دارد به خودش آويزان كند. مرد هم سر نماز كه مي‌رود عطر بزند. تشكيلات در نماز هست. اگر سر نماز پيشنماز گفت: «مالك يوم الدين» و سكته كرد و مرد نماز به هم نخورد. فوري يك نفر از صف جلو بلند شود و دنباله‌ي نماز را بخواند. تشكيلات شما بايد طوري منظم باشد كه حتي رفتن رهبر تشكيلات شما را از بين نبرد. يك كمالي پيدا كنيم كه در نماز نباشد. اگر شما مي‌گوييد: آمريكا هيچ غلطي نمي‌تواند بكند، در نماز است. كسي كه خدا نزد او بزرگ است و الله اكبر گفت، آمريكا نزد او كوچك است. اين دبيرستاني كه اينقدر بزرگ است، در هواپيما از بالا خيلي كوچك است. هرچه پرواز بيشتر باشد، زمين كوچكتر مي‌شود. هرچه ايمان به خدا بيشتر باشد، حوادث كوچكتر مي‌شود. به نماز و نماز جمعه بايد به دقت برسيد كه علم بي نماز عاقبتش از اين متخصصيني است كه راحت كشورهاي عقب مانده را مي‌بلعند. ايام شهادت حضرت زهرا(س) است. اميدوارم كه بحث ما براي ترغيب به نماز جماعت و جمعه مفيد باشد.
«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»