همت و جوانمردی

متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش   ::  1371/3/7


بسم الله الرحمن الرحيم.

در خدمت برادرانى هستيم كه از هفت سال، شش سال، نه سال، ده سال، هفت، هشت، ده سال اسير بوده‏اند، آزادگان بزرگوار و الان مى‏خواهند بروند مكه و زيارت قبر پيغمبر و زيارت خانه خدا و اعلام وفا به جمهورى اسلامى و به مذهب اهل بيت، بحث ما راجع به همت است. يك مقدارى راجع به همت آيات و رواياتى را مى‏گويم و بعد از همت‏ها و بى همتى‏ها صحبت مى‏كنم، بحث همت بسيار بحث خوبى است، خدا كند كه انشاء الله اين بحث يك جرقه‏اى بشود كسانى كه پاى تلويزيون نشسته‏اند فكر كنند كه چه مشكلى دارند و همت كنند كه مشكلشان را حل كنند و چرا بريده‏اند، نبرند و چرا خسته شده‏اند، خسته نشوند و يك مطالب مفيدى خداوند به زبانمان جارى كند.
موضوع بحث: همت.
اميرالمومنين مى‏فرمايد(المرأ بالهمته) ارزش انسان به همتش است، اگر مى‏خواهيد بدانيد كه كسى چقدر مى‏ارزد، ببينيد كه چقدر همت دارد. آن كسى كه آرزويش اين است كه به يك ماشين برسد، قيمتش هم، هم قيمت يك ماشين است. آن كسى كه آرزوش اين است كه به يك فرش برسد، همتش فرش است، قيمتش هم فرش است. اگر يك كسى همتش يك سكه‏اى بود، قمتش يك سكه است. اگر يك كسى همتش صد تا سكه است، قمتش صد تا سكه است. (المرأ بالهمته) يعنى خودتان را قيمت گذارى كنيد، همت شما چى است، اگر كسى همتش اين بود كه يك ديپلم بگيرد، ايشان نرخش ديپلم است، ليسانس، ليسانس است. به مقدارى كه آه دارى و آرزو دارى و همت دارى، مقدار همت ما ارزش ماست. ارزش امام چند است. امام فرمود شاه بايد برود، اسلام بايد بيايد، يعنى نرخ امام، نرخش اسلام است. بعضى از بسيجيان اسلام طلب مخلص در ايام جنگ با آنها مصاحبه مى‏شد، مى‏گفتند آرزويت چى است؟ مى‏گفتند آرزويم اين است كه پرچم اسلام در فراز كشورهاى دنيا به اهتزاز در بيايد. نرخ ايشان، يعنى كفش و كلاه اين بسيجى هزار تومان شايد نمى‏ارزيد اما همتش مى‏گفت پرچم اسلام بر فراز كشورهاى دنيا، اين نرخ بسيجى اينقدر است. آدم هم هست، خانه و زندگى و ماشين و اتاق مهمانخوان و مد لباس و آرايش خانمش و پول باغ و نمى‏دانم، استخر و حمام سنوا و نمى‏دانم سرويس و آدم هست كه ده‏ها ميليون خانه و زندگى آن مى‏ارزد ولى اگر كفشش تا به تا بشود روانى مى‏شود و اشك مى‏ريزد، يعنى براى اينكه رنگ جورابش با رنگ كفشش به هم نمى‏خورد، اعصابش خورد مى‏شود، ايشان نرخش يك جوراب است، پس آدم ده ميليونى قيمتش يك جوراب است و آدم بى جوراب قيمتش كل كشورهاى هستى است، چون از آدم بى جوراب پرسيدند كه، بسيجى پا برهنه، گفتند كه آرزوى تو چى است. گفت مى‏خواهم كه پرچم اسلام در كشورهاى دنيا به احتزاز در بيايد، اين است(المرأ بالهمته). (الشرف بالهمم عاليه لا برمم باليه)، (الشرف و بالهمم عاليه) حديث داريم، شرف به همت‏هاى بزرگى است(لا برمم باليه) نه به اينكه شما پدر بزرگتان فلان بن فلان بوده و الان استخوان پوسيده هايش هم در قبرستان خاك شده. آخه بعضى‏ها مى‏گويند من آقا بزرگم، آقاجونم، گيرم پدر تو بود فاضل، شرف به همت است نه به آقابزرگ، نه به پدر و پدر زن و. . . ، خوب(الفعل و جميع ينبأ عن. . . همه) كار بزرگ نشان دهنده همت و خوب است، حساب كنيد روى همت. (من سقر همه حسد الصديق على النعمة)(من سقر همه) از پستى همت، آدم هايى كه همت آنها خيلى پائين است. مثلاً الان شما مى‏خواهى ببينى كه فلانى همت بزرگى دارد و يا خيلى آدم پائينى است. از پستى همت(حسد الصديق) اينكه آدم، دوست حسد بورزد(على النعمة) نسبت به نعمتى كه به ديگران داده شده است. خدا به يك كسى يك چيزى داده است، آن نمى‏تواند ببيند. كسى كه نمى‏تواند نعمتى را در دست ديگرى ببيند، اين پيداست كه خيلى همتش پائين است. (من سقر همه) نشان دهند اينكه يكى همتش پست است اينكه تحمل اين را ندارد كه فلانى، معلوم نيست از كجا آورده. فلانى چقدر چاق است، از بس كه مفت خور است. عجب بيانى دارد، از بس كه پور روى است. خوب مى‏نويسد، خود نويسش خوب است. عجب مقاله‏اى نوشته، از روى كتابها نوشته است. فاطمه خانم چه آشى پخته بود! زهرا خانم هم كمكش كرد. آقا چقدر قشنگ رانندگى مى‏كند! چه فايده‏اى دارد بى كله مى‏رود. ببينيد علامت حسد اين است كه نيش مى‏زند و اين علامت پستى همت است. (منزلة همه فلا تضحك) آدم‏هايى كه پست هستند با آنها رفيق نشو. (من الدمت همت)(من) كسى كه بناست(منزلة همت) كسى كه همتش پائين است. امروز عجب روز خوشى بود، چى، يك آبگوشت كله‏اى صبح خورديم. اصلش اين كه روز خوش، روزى است كه شكمش خوش باشد. امروز روز نحسى است. چى است؟ امتحان فيزيك دارم. يعنى روزى كه چيزى مى‏فهمد، مى‏گويد نحس، روزى كه چيزى مى‏خورد. اميرالمومنين به آدم‏هاى شكمو مى‏گويند اينها الاغ هستند، بله، (همها علفها) در نهج البلاغه است، مى‏گويد افرادى كه همت آنها علفشان است، اين حيوان است(همها علفها). آقا نمى‏روى؟ چيزى هست كه بخوريم. البته چيز خوردنى هم بايد خورد يك چيزى اما نه در حد اينكه آدم، آدم‏هاى كه روحشان شكم، ببينيد شكم يك جمله هست كه مال مرحوم مطهرى است، خيلى جمله قشنگى است “پول نوكر خوبى است، نه ارباب خوب ” خيلى جمله قشنگى است. پول نوكر خوبى است اما ارباب خوبى نيست، يعنى اقتصاد را آدم بايد از آن استفاده كند اما نبايد اقتصاد و شكم و در آمد، سرنوشت، يعنى مخ من عقب شكم برود. كجا بروم؟ اونجا. كجا بروم؟ اينطرف، يعنى مغزها نبايد با شكم مشورت كنند كه، شكم بايد عقب مغز برود. نخ بايد عقب سوزن برود، سوزن كه نبايد عقب نخ برود. (همها علفها)(منزلة همت) كسى كه همتش پائين است(فلا تصاحبه و يا تصحبه) با آن مصاحبت نكن. (من لقد درجات حرم الزمة و همم) اميرالمومنين على(ع) فرمود هر چه همت آن بلند است همه كشورها آن را با ديد عظمت نگاه مى‏كنند و مى‏گويند كه ايشان خيلى بزرگوار است. همت بلند يعنى چه؟ گاهى يك كسى مى‏گويد خودم، گاهى يك كسى مى‏گويد خودم و دوستم و همسايه‏ام، اين يك خورده همتش بلندتر است، گاهى يك بار مى‏گويد مردم محله و مردم شهر. ما بچه بوديم و در كتاب مدرسه ما يك چيزى نوشته بودند و نمى‏دانم حالا هم در كتاب بچه‏ها هست و يا نيست، ما آن زمانى كه كلاس ابتدايى مى‏رفتيم اين در كتابهاى ما بود كه به پيرمردى گفتند كه چرا درخت مى‏نشانى، تو كه دو، سه روز ديگر مى‏ميرى، گفت بكاشتند و بخورديم و كاريم و خورند. پدران ما كشتند و ما خورديم، ما هم، اينرا مى‏گويند همت بزرگ، كه آدم يك كارى را كه مى‏كنند. پرى روز يك جايى بودم، يك تاجر تهرانى را، من كه نمى‏دانستم ايشان چه كسى است، به من گفتند كه شما ايشان را مى‏شناسى، خانه يكى از علما. گفتم نه ايشان را نمى‏شناسم. گفت ايشان يك دانشكده باقرالعلوم را به شخصه اداره مى‏كند. دانشكده باقرالعلوم يك دانشكده، يك مدرسه‏اى است كه در قم، طلبه‏هاى فاضل را مى‏گيرد، دوره تخصصى، تفسير و اقتصاد و مسائل سياسى و يعنى اونجا تربيت مى‏كند بهشتى‏هاى جوان را، قدوسى‏هاى جوان، چمران‏هاى جوان، رجايى‏هاى جوان، بعد سوال كردم كه اين تاجر، ماهى چقدر خرج اينجاست، گفت اينقدر. فكر كردم ايشان وقتى بميرد و بگويند چه كار كردى. مى‏گويد آقا من سيصد تا اسلام شناس تحويل دنيا دادم و رفتم. بعضى از شاگردهايش هم الان دارند در بعضى از كشورها كار مى‏كنند و طلبه هايى كه دارد در اونجا تربيت مى‏شود براى جهان اسلام است و نه براى يك شهر و روستاى فقط براى ايران، براساس نياز كل جامعه اسلامى دارند فكر مى‏كنند، يك تاجر است. به مقدار همت‏ها. افرادى كه مثلاً صدها سال هشتصد سال پيش، در شوشتر آمدند و يك مسجد جامع ساختند، مى‏بينى پايه‏ها و سقف‏ها جورى ساخته شده است كه بعد از هشتصد سال گلوله بزنى در آن فرو نمى‏رود، الان هم طبق مزايده و مناقصه، نمى‏دانم جمع بندى و هماهنگى و بى حسابى و استخدامى و چه مى‏دانم. . . . . . درد را حس مى‏كند و يك مشت به آن بزنى در با پايه‏اش، يعنى هشتصد سال پيش جورى ساخته است كه امروز گلوله در آن نمى‏رود و الان جورى مى‏سازد كه با يك مشت خراب مى‏شود، همت. آبكى كارى كردن، سر هم بندى كارى كردن. خوب، اسلام براى اينكه همت ما را بالا ببرد، گفته است كه از دنيا بگذر، يعنى اينكه عميق‏تر فكر كن، بالاتر از دنيا فكر كن. بعضى‏ها هستند، مثلاً اينجا هستند، فقط اينجا را مى‏بينند، اصول دين چندتا است؟ مى‏گويد سه تا است، خوراك، پوشاك، مسكن، همين. وضع چه جور است؟ آنچه كه مى‏گويد پهلوى آن مى‏نشينى همه‏اش از امروز حرف مى‏زند. بعضى‏ها نه، يك خورده از امروز فردا را هم مى‏بينند. اصلاً بعضى‏ها امروز را مى‏بينند، فردا را مى‏بينند، اصلاً قيامت را هم مى‏بينند. روشن فكر كسى است كه هم امروز را ببيند و هم فردا را ببيند و هم فرداى فردا را ببيند. قرآن مى‏گويد فرداى فردا مهم است «هِيَ دارُ الْقَرارِ»(غافر/39) آيه قرآن است(دارُ الْقَرارِ) يعنى همه از اينجا از آن عبور مى‏كنيد، آنچه كه مى‏ماند قيامت است، اونجا ديگه قرارگاه است. (و الاخرة و خير و ابقى) همت تو بالاتر از دنيا باشد، دنيا براى تو كوچك است. يك جمله را يكبار بخوانيم درست است، از آنطرف بخوانيم غلط است، اين جمله سه حرفى است، از اينطرف بخوانيم درست است(دنيا براى ما) از اينطرف درست است، از اينطرف بخوانيم غلط است، چى؟ (ما براى دنيا نيستيم، ما اگر همتمان دنيا باشد خيلى پست هستيم، چون ما انسان هستيم و دنيا جماد است، جماد بايد عقب انسان برود و نه انسان عقب جماد. پول نوكر خوبى است، ارباب خوبى نيست، «وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ وَ أَبْقى‏»(اعلي/17) اونجا خوب است، (وَ الْآخِرَةُ) معناش اين نيست كه به اين دنيا نرسيم، هر كس كه مى‏خواهد به آخرت برسد بايد از مسير دنيا به آخرت برسد، (الدنيا مزرعة الاخرة)، منتها هدف اين نباشد كه، گاهى وقتها مى‏گوييم كه آقا چرا اين كشت را كردى؟ كشاورز مى‏گويد والله در آمدش بيشتر است، اين فقط كشاورز حساب مى‏كند كه درآمد آن بيشتر است، اين خيلى كشاورز همتش كم است، چون حساب مى‏كند كه اين جنس را بخرد، سى هزار تومان سودش است، آن جنس را بخرد پنجاه هزار تومان سودش است، اين سودنگرى كم همتى است. گاهى مى‏گويند آقا فكر نان كن كه خربزه آب است، ما اگر گندم بكاريم ايران يك زمانى، رئيس جمهورش بيايد و در تلويزيون بگويد، بسم الله الرحمن الرحيم، در سال فلان ايران يك كيلو گندم از كسى نخريد، آن روز، روز جشن اقتصادى ما است. گرسنه نمانيم، حالا گوجه و خيار و اينها. يك كسى را مى‏بينى فكر اين است كه كشور مستقل بشود، يك كسى فكرش اين است كه درآمدش بيشتر باشد. آقا قرائتى كجا سخنرانى مى‏كنيد؟ يك وقت مى‏گويم كه والاه ما آمده‏ايم براى بزرگ‏ها حرف مى‏زنيم، خوب يك ده كه صحبت كرديم يك پولى هم به ما مى‏دهند، خوب اين خوب است ولى خوب متوسطى است، يك وقت است مى‏گويم من مى‏روم در مدرسه حرف مى‏زنم، بچه مدرسه‏اى‏ها پول نمى‏دهند اما عوضش حرف را بهتر از پدرهايشان ياد مى‏گيرند، يك مقدارى ديدها ريشه دارتر باشد. «دارَ الْمُقامَة»(    فاطر/35) «دار لهى الحيواة» قرآن مى‏گويد(دارَ الْمُقامَة) اينها را كه روى تخته مى‏نويسم همه آيه قرآن است، يك جا داريم كه «دارِ السَّلام‏»(يونس/25) خانه‏اى كه انواع سلامتى‏ها اونجاست، آنوقت اين چهره آخرت است، چهره دنيا را هم برايت مى‏گويد تا همت تو را ببرد بالا، مى‏گويد دنيا چيست، اما سيماى دنيا، يك سيما براى دنيا، يك سيما براى آخرت، اين سيماى آخرت است، سيماى دنيا! قرآن مى‏گويد«مَتاعُ الدُّنْيا قَليل»(نساء/77) دنيا كم است براى تو، واقعاً دنيا كم است. بهترين فرش دنيا، قالى ابريشمى است، خوب شما عاقل هستيد، ابريشم جماد است، بهترين سليقه‏ها طلاست، آدم از طلا بهتر است. بهترين سنگها، سنگ مرمر است، خوب آدم از سنگ مرمر بهتر است، گفته هر چى باشد كم است «مَتاعُ الدُّنْيا قَليل». اميرالمومنين(ع) قيمت تو بهشت است، ارزان فروشى نكنى. بعد مى‏گويد كه(الدنيا سجن) دنيا هر چقدر هم كه خوب باشد نسبت به آن وسعت كه «وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْض‏»(آل عمران/133) دنيا زندان است، كوچك است براى تو، مى‏گويد دنيا(قرضه) است يعنى مى‏پرد، قرضى است، وامى است، عبورى است، سايه است، مى‏گويد «وَ ذِلَّةٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا»(اعراف/152) آيه قرآن است، و اين دنيا غنچه است، يعنى معطلش نشوى اين غنچه براى هيچكس باز نمى‏شود، همه منتظر هستند كه. اينكه سيماى از دنيا گفته است، يعنى دنيا را اين رقمى وصف كرده، آخرت را اين رقمى وضف كرده است براى اينكه همت من را ببرد بالا، بگويد تو حيف هستى كه كم فكر كنى و كوتاه فكر كنى و لذا اميرالمومنين مى‏فرمايد(اجعل همك و جدك الاخرتك) يك خورده، فراق و تمثيل مى‏شود، كدام فقدان مى‏شويم، والاه، داروسازى حقوقش اينقدر است اما هروئين سازى، خوب بابا هروئين مى‏كشد ولى دارو خوب مى‏كند، من كارى به مرگ و حيات ندارم، درآمد كدام‏ها بيشتر است. اصلش هر كارس هست به فكر سود است، هيچى، يك وقت يك طنزى گفتيم، يك كسى هم ناراحت شده بود، البته حالا آنها، مى‏گويند مرده را آوردند و به يك كسى گفتند كه بشور، اين فكر كه چه جورى بشورد كه درآمدش بيشتر است، گفت چاق‏ها را كيلوى مى‏شورم، درازها را مترى و بچه‏ها را عددى، يعنى مانده بود چه جور متر كند كه درآمدش، خوب اين، همت فقط. باباى به بچه‏اش گفت اگر قرآن را حفظ كنى هر صفحه‏اى ده تومان و يا پنج تومان انعام به تو مى‏دهم، اين بچه هم، بچه كوچولو كلاه سر بابا گذاشت، سوره الرحمن را حفظ كرد، چون سوره الرحمن، فقط يك سى، چهل بار «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ»(الرحمن/13) تكرارى است و ديگه حفظ كردن نمى‏خواهد. نگاه مى‏كنيم كه چه جورى كنيم كه ارزانتر تمام بشود. (اجعل همك بالمعادك) وقتى فكر مى‏كنى، آنطرف‏تر هم فكر كن، همه‏اش پيش پايت را نبين. ما طلبه‏ها درس كه بخوانيم، يك درس مى‏خوانيم، مثلاً اگر روى قرآن محور ما باشد، يعنى هر طلبه‏اى يك درس قرآن هم داشته باشد، يك درس تفسير، حالا آيت الله بشود و يا نشود، قاضى بشود و يا نشود، دادستان بشود و يا نشود، امام جمعه بشود و يا نشود، هر چى باشد قرآن درسش حتمى است، اما مثلاً فكر مى‏كنيم و مى‏گوييم كه خوب آخه تفسير بلد باشيم كه الى آخر و اما اگر فلان علم را بلد باشيم الى آخر، مدرك گرايى، آقا بالاخره مدرك چى مى‏شود، ارزش‏ها پائين مى‏آيد، حساب مى‏كنيم كه چه كارى مدركش بيشتر است و با كمال تأسف نظام ما هم، هى كشيده مى‏شود روبه همين مدرك گرايى، افرادى همت كوتاه، قرآن براى افرادى كه همت كوتاهى دارند مى‏گويد كه(رضو) همين راضى شدند به يك آدامس، «وَ رَضُوا بِالْحَياةِ الدُّنْيا وَ اطْمَأَنُّوا بِها»(يونس/7) به دنيا دلشان آرام شد. به هيچ چيزى نبايد دل آرام بشود مگر به خدا. حتى شما، كه در آستانه سفر به مكه هستيد و خيلى از آنهايى كه مى‏خواهند بروند مكه پاى تلويزيون نشسته باشند، بعضى مى‏گويند من كه الحمدلله همه كارهايم را كرده‏ام، لباس احرام را خريده‏ام، دمپايى هم خريده‏ام، آمپولم را زده‏ام، گذرنامه‏ام صادر شده است، آن پنج هزار تومان پول اضافه بار را داده‏ام، ارزم را گرفته‏ام، خوب اسمم را ثبت كرده‏ام، ساكم را هم بسته‏ام، خوب چى، دلت به اينها خوش نباشد، من خودم با اين چشم‏هاى خودم ديدم و شنيدم در فرودگاه جده كسى آمد و همان جا ديوانه شد. گاهى وقتها آدم ميوه را مى‏شورد و پوست مى‏كند، قاچ مى‏كند و توى دهانش مى‏گذارد، يك سرفه مى‏كند و اين ميوه از گلويش پائين نمى‏رود. حديث داريم كه اگر مى‏خواهيد كه ببينيد ايمانتان آبكى است و يا قوى، اگر به آنچه كه در دست خداست دل خوش داشتى، ايمانت قوى است و اگر به كارهايى كه خودت كردى، دلت خوش بود. من نبايد بگويم كه آقا من همه اينها را ديشب حديث هايش را ديده‏ام و در فيش نوشته‏ام، عرض كنم كه در پاكت گذاشته‏ام، در جيبم گذاشته‏ام، آب جوش هم خورده‏ام و نيم ساعت هم استراحت كرده‏ام و الان درست درست آماده هستم براى اينكه بروم پشت دوربين، يك وقت مى‏بينى همه اينها را كه كردى، اصلش يك حرفت يادت مى‏رود و الى آخر «وَ رَضُوا بِالْحَياةِ الدُّنْيا» اينقدر همتت پائين است، به دنيا راضى شده‏اى، «فَرِحُوا بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ»(غافر/83) به همين دو تا كلمه دلت خوش است. آقا ما فارغ التحصيل هستيم، فارغ يعنى چه. زن حامله فقط فارغ مى‏شود، فارغ التحصيل، مگر تحصيل چيزى است كه آدم فارغ بشود. قرآن مسخره مى‏كند اينهاى را كه مى‏گويند ما فارغ التحصيل هستيم، مى‏گويد(فَرِحُوا) خوشى مى‏كنند، (بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ) به همين مقدار كه سواد دارند دلشان، چقدر اينها همتشان پائين است كه به همين مقدار سواد. خدا در قرآن مى‏فرمايد«وَ قُلْ رَبِّ زِدْني‏ عِلْماً»(طه/114) پيغمبر تو كه «مِنْ لَدُنَّا عِلْماً»(كهف/65) تو كه علمت لدنى است، تو كه علمت بند به علم الهى است، در عين حال «وَ قُلْ رَبِّ زِدْني‏ عِلْماً» هيچ وقت قانع نشويد به مدرك، قانع نشويد به هيچ چيز، «يَحْسَبُ أَنَّ مالَهُ أَخْلَدَهُ«(همزه/3) قرآن مى‏گويد خيال مى‏كند مال كه دارد ديگه كارش سفت است، ما اگر خواسته باشيم كه ذليلش كنيم به همين مال، قرآن يك آيه دارد كه مى‏فرمايد: «يُريدُ اللَّهُ أَنْ يُعَذِّبَهُمْ بِها»(توبه/85) اصلاً بعضى‏ها را خدا براى اينكه بسوزند آنها را مال به آنها مى‏دهد، چون اگر مال نباشد زندگى آن راحت است، پول به آن مى‏دهد و آن را به فكر مى‏اندازد، اين يك شكنجه‏اى بشود. افرادى را مى‏خواهيم بسوزانيم به آنها مال مى‏دهيم، بواسطه مالشان مى‏سوزانيم آنها را. حضرت آمد برود از جايى، يك غذا خواست، به آن نداد. گفت خدا انشاء الله خيلى به تو بدهد. رفت جاى ديگر و چيزى خواستند، دادند، گفت خدا به اندازه‏اى به تو بدهد كه آبرويت محفوظ بماند، بستت باشد، زيادى نباشد. گفتند يا رسول الله به آن كسى كه چيزى به تو نداد گفتى كه خدا خيلى به تو بدهد، اما به اينكه چيزى به تو داد گفتى كه به اندازه بست به تو بدهد، به مقدارى كه زندگيت بگذرد. فرمود به آن كسى كه گفت خدا خيلى به تو بدهد، اينرا نفرينش كردم، منتها يكى از راه‏هاى نفرين اين است كه آدم مى‏گويد كه خدا انشاء الله خيلى به تو بدهد كه خواب از سرت بپرد. قرآن باز انتقاد مى‏كند، چقدر ما قرآن را نبايد زمين بگذاريم، مى‏گويد «وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا»(نجم/29) انتقاد مى‏كند، بعضى‏ها به قدرى همتشان پائين است، هيچى نمى‏دانند جزء همين دنيا، «وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا» خواستگار برايش مى‏آيد، – آقا نماز مى‏خوانيد. – كار به نمازش نداشته باش. – مدرك و حقوقش چقدر است. من رفته‏ام يك كارخانه‏اى، مدير عامل آن گفته است كه پارسال توليد اينجا چنين بود، امسال توليد اينجا چنان شده است. گفتم خوب حالا وضع تقوا و نماز و اخلاق. گفت اينها وضعشان بد نيست. گفت خوب شما را خدا فرمان نكرده براى اينكه توليد را فقط ببرى بالا، «وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا» انتقاد مى‏كند از همتى كه فقط. آقا دبيرستان ما نود نفر از شاگردهايش مى‏روند كنكور. خوب حالا تارك الصلاة مى‏رود و يا نماز خوان، با تقوا مى‏رود توى دانشگاه و يا بى تقوا، پاك مى‏رود و يا ناپاك مى‏رود، امين است و يا خائن، خصلت‏هاى انسانى چى؟ «وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا» انتقاد مى‏كند از اينهايى كه همت هايشان، همت‏هاى پستى است. (و من اراده العاجل) باز هم انتقاد مى‏كند، افرادى كه وقتى تصميم مى‏گيرند هنوز پيش پايشان را مى‏بينند. همت بزرگ. نمونه هايى را به شما بگويم از پيغمبر(ص)، در جنگ خندق پيغمبر كلنگ مى‏زدند براى اينكه خندق بكند دور مدينه را، كلنگ را كه مى‏زد، برق مى‏زد بيرون، مى‏فرمود اين برق يعنى اينكه ما روم را خواهيم گرفت. دشمن مى‏خواهد به تو حمله كند، جانت در خطر است، دارى گودى مى‏كنى كه اسب دشمن رد نشود، تازه حالا دارد مى‏گويد كه روم را مى‏گيريم، يك كلنگ ديگر زد و باز برق پريد، فرمود كه ايران را هم خواهيم گرفت، اين همت است. امام در مدرسه فيضيه فرمود كارى نكنيد كه بگويم گوشتان را ببرند، رئيس سواك، آن روزى كه امام را گرفتند، آمد پيش امام و گفت اخيراً دستور نداده‏ايد كه گوش كسى را ببرند. متلك گفت به امام و امام فرمود كه دستور خواهم داد، دير نشده است. همت مى‏خواهد. اصلش آدم هايى كه همت آنها بلند است اگر يك لحظه غير از اين باشند، خدا حال آنها را مى‏گيرد. يك تقويمى، سررسيدى دارد دفتر نشر آثار حضرت امام(رض) اين سررسيدى هست كه موسسه‏ها و بنيادها و نهادها و ديگر حالا، اونجاها هم هست اما ويژگى اين، اين است كه خاطراتى از امام دارد. خاطره‏اى اونجا نوشته بود كه جالب بود. شخصى از ياران امام به امام گفت كه آقا، دارند روى مرجعيت فلان مرجع تبليغ مى‏كنند، مى‏خواهند شما ديگر مرجع تقليد نباشيد. آخه يك قانونى بود، قانون اساسى زمان شاه، كه مرجع تقليد اگر انتقاد به شاه و دولت كرد كسى حق تعرض ندارند، يعنى مرجع تقليد مصونيت دارد. مى‏خواستند يك كارى كنند كه امام مرجع تقليد نباشد كه بتوانند بگيرندش و بكشندش، شهيدش كنند و زندانش كنند ولى اگر مرجع باشد كسى حق تعرض ندارد و لذا در آن زمان تلاشى شد كه ايشان مرجع باشد. يكى از دوستان امام به امام گفته بود كه آقا دارند روى مرجعيت فلان مرجع كار مى‏كنند. امام فرمود مرجعيت من را مردم قبول كرده‏اند. قصه گذشت و حادثه‏اى پيش آمد و امام را تبعيد كردند به تركيه و بعد هم به عراق و سالها كشيد و دوباره اين يار امام رفت به خدمت امام، امام گفت يادت هست كه من گفتم مرجعيت من را مردم قبول كرده‏اند، چند سال است كه ما كارمان عقب افتاد براى اينكه گفتم مردم، بايد كه مى‏گفتم خدا، يك لحظه به جاى خدا گفتم مردم، چند سال كار عقب افتاد. در سوره يوسف داريم كه يوسف زندان بود، يكى از زندانى‏ها آزاد مى‏شد، به آن كه آزاد مى‏شد گفت كه پهلوى شاه كه مى‏روى به شاه بگو كه ما هم اينجا پوسيديم، يك فكرى بكند و ما را هم «اذْكُرْني‏ عِنْدَ رَبِّك‏»(يوسف/42) پهلوى شاه سفارش ما را بكن. قرآن مى‏گويد «فَأَنْساهُ الشَّيْطانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنينَ»(يوسف/42) سالها يوسف ماند بخاطر اينكه يوسف نگفت كه خدايا آزادم كن، گفت به شاه بگو كه من را آزاد كند. حالا اينست كه ما هى مى‏گوييم مردم مردم، خدا كارى ندارد، ديگه ما هم مثل بعضى‏ها هستند كه چون با ميكروب بزرگ شده‏اند، اينها كه خيلى بهداشتى هستند زود مريض مى‏شوند، آنهايى كه در خاك و خل، ما ديگر خدا گذاشته است براى امتحانات ثلث سوم، يكبارگى حسابمان را خواهد رسيد. مثل يوسفى كه عزيز است و امامى كه عزيز است، خدا عزيزان درگاهش را يك لحظه حالشان را مى‏گيرد ولى ما كه كاريمان ندارد معلوم است كه مثل لباسى كه سفيد است و تا لك برداشت، فورى مى‏برند و با آب جوش مشت و مالش مى‏دهند اما لباسى كه چرك است، اين ديگر، مى‏گويند بابا هر جايى هم كه مى‏خواهند پاك كنند با همان، اين ديگر آب از سرش گذشته است. همت بلند. پيغمبر در خندق جرقه مى‏زند از نوك كلنگش، مى‏گويد روم را مى‏گيريم، ايران را مى‏گيريم، اين را مى‏گويند همت بلند. على بن ابيطالب مى‏گويند چى است؟ صد هزار تا هسته خرما بود. گفتند چى بر آنها آمده است. فرمود صد هزارتا درخت خرما، اينرا مى‏گويند همت بلند. صد هزار. آيه نازل شد «وَ أَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الْأَقْرَبينَ»(شعراء/214)پيغمبر بستگانت را به هوش بياور، هشدار بده كه بيايند و ايمان بياورند. پيغمبر يك جلسه‏اى و يك آبگوشتى و يك نهارى و سورى و بعد تبليغ كرد، ضمناً روزهاى اول پيغمبريش بود، فرمود كه هر كس كه به من ايمان بياورد، وصى من است. – اوه، راه به ده نمى‏دهند. يعنى پيغمبرى خودش لغو است دارد جانشينش را هم، مسخره كرده، ولى اين مسخره نيست، همت بلند است. امام حسين قطعه قطعه شد، در زيارت اربعين داريم(و بذلو مهجهم) خون دادن و جان دادن(ليستنقذو العذاب من حيرت زلال)امت، گفت من خون مى‏دهم، جان مى‏دهم اما يك نسلى از انحراف، اينرا مى‏گويند همت. به زينب كبرى يك نيشى زدند، گفتند حالت چطور است، چطور بود كربلا، مى‏خواهند يك نيشى بزنند. گفتند كربلا چطور بود؟ فرمود(ما اريت و الا جميلا) هر چى ديدم زيبايى ديدم، اينرا مى‏گويند همت بلند. يعنى اينقدر هدف ما بالاست كه داغ برادر هم پهلوى ما چيزى نيست، (ما رأيت و الى جميلا) اينرا مى‏گويند همت بالا. امام سجاد دعا كه مى‏كند مى‏گويد(للبلادم الى خاتم)، بايستيد يك چيزى بگويم، ماه رمضان امسال ما يك كتاب دعا برداشتيم بخوانيم، يك چيزى گيرمان آمد كه گفتيم: اوه، اوه، اوه، كامپيوترى، اين را مى‏گويند دعا، آخه معمولاً ما كه همتمان پائين است مى‏گوييم خدايا موهاى سرم نريزد، دندانم نيفتد، نمى‏دانم خودكارم گم نشود، فوقش قرضم، تبم، قلبم، افرادى هستند كه خيلى دعا هايشان محدود است. روز عاشورا سينه مى‏زدند، يك نفر گفت بايستيد ظهر عاشوراست، وقت حساسى است، دست‏ها بالا، دست‏ها بالا، مى‏خواهم يك دعا كنم. همه دست‏ها را بردند بالا. خدا اين مردم را به تب گرفتار نكن. ما يخك كرديم، گفتيم خوب يك آسپرين مى‏خورد خوب مى‏شود، اين همه، ظهر عاشورا برو بالا و بيا پائين كه تب نكنى، بعضى‏ها اصلاً دعاهايشان، همينكه كفشش تابه تا نشود به نصف حاجاتش رسيده. بعد امام را نگاه كردند كه مى‏گويد(اللهم اغفرلين و كل العن) خوب گفتند كه اين خيلى بالاست. ببينيد يك دعا ديگر دارد كه مى‏گويد(اللهم اغن كل فقير، كل جاعل، كل اسير، كل مريض) گفتيم خوب اين ديگر خيلى كامپيوترى است. يك جا ديگر ديدم كه اميرالمومنين زده است روى دست همه، حالا ببينيد دعايش را، خيلى بزرگ است. مى‏گويد خدايا آنچه كه از كمال در طول تاريخ پيشينيان به پيشينيان داده‏اى و آنچه كمال الان به انسانهاى موجود داده‏اى و آنچه كمال در تاريخ آينده به انسانهايى كه بعداً خلق خواهى كرد، خواهى داد، همه را يك جا به ما بده. اين را مى‏گويند دعا، اين را مى‏گويند دعا، حساب نيست كه حالا وضع من چه جورى است، نظام چه جورى است، در مسائل سياسى، افرادى هستند كه مى‏گويند به عجب كشورى داريم، رهبر ما براى همه دنيا پيام مى‏دهد، الحمدلله. امام ما به گورباچف پيام داد. رهبر انقلاب براى شوروى، به رهبران شوروى دستور مى‏دهد، يعنى خط مى‏دهد، اصلش كشورى داريم كه به فلسطين و لبنان و شوروى سابق و افغانستان و، اصلاً همه مسلمان‏ها دوست دارند كه مثل ما باشند. البته حالا پنير هم گران است، تخم مرغ هم گران است، مشكلات داخلى هم داريم اما آنقدر آنها مهم است كه اينها چيزى نيست، اينها متن زندگى است. افرادى هم هستند كه مى‏گويند ما آقا كار نداريم كه دنيا مسلمان بشود و يا نشود، اصلاً فرق نمى‏كند كه امام باشد و يا شاپور بختيار، تخم مرغ چند است، اين خيلى. گاهى افراد همتشان همين است، زندگى خودش، هيچى نمى‏بيند، افرادى هم هست كه مى‏گويد امام حسين شهيد بشود بالاخره يك امتى خواهند فهميد كه بنى اميه نااهل است، يعنى تاريخ هزار سال ديگر را مى‏بيند و خون مى‏دهد و افرادى هم هستند كه تخم مرغ امروز را مى‏بيند، اصلاً رأى به نظام نمى‏دهد. يعنى افرادى هستند كه بخاطر يك تخم مرغ اسلام را رد مى‏كنند، افرادى هستند به خاطر اسلام هزار سال ديگر جان مى‏دهند امروز، اين مربوط به همت است. و شما آزادگان عزيز، كسانى كه هشت، نه سال اسير بوديد، چند تا جمله هم از اينها شنيده‏ام، از خودشان شنيده‏ام كه برايتان بگويم. آزاده‏اى، اسيرى گفت حالا كه من اسير شده‏ام، من يك مدتى نماز هايم باطل بوده و نخوانده‏ام، هر ماه در زندان يك سال نماز مى‏خواند، اين را مى‏گويند همت. آدم هم هست مى‏خوابد و به آن مى‏گوييم بلند شو و نماز صبح را بخوان، آدم هست كه دو ركعت نماز نمى‏تواند بخواند، هم سن ايشان يك ماه به اندازه يك سال نماز قضا مى‏خواند. باز از همين برادران عزيز شنيده‏ايم كه اينهايى كه خدمتشان هستيم، آزاده‏ها و اسراى هستند كه آزاد شده‏اند، هر كدامى هشت سال، نه سال، ده سال اسير بودند و الان مى‏خواهند بروند مكه، خوشا به حال شما كه دستتان پر است و مى‏توانيد به رسول الله بگوييد كه يا رسول الله ده سال اسير بوديم اما از دين تو حمايت كرديم، دست شما پر است. در طول سال اسير داشته‏ايم كه روزه مى‏گرفته. هشت، نه سال هر روز روزه مى‏گرفته، به جز عيد فطر و عيد قربان، كه حرام است روزه گرفتن. اسير ديگرى داشته‏ايم، حالا اگر دوربين اينها را نشان بدهد، شما دوربين بگير و اينها را نشان بده. كسانى كه در زندان بغداد يك زبان غير فارسى ياد گرفته بودند، حالا يا عربى و يا انگليسى و يا آلمانى و يا فرانسه، حالا هر زبانى، كسانى كه غير از زبان مادرى، زبان ديگرى ياد گرفته‏ايد دستهايتان را بالا كنيد، بلند كنيد، راحت بلند كنيد، خواهش مى‏كنم بلند كنيد. تلويزيون هم نشان بدهد، دست‏ها بالا، بالا، نشان داد، خيلى خوب، تشكر. هشت، نه سال اسير است و يك زبان هم ياد گرفته است، اين را مى‏گويند همت، آدم هم هست كه سوره حمدش را كه مى‏خواند بست و دو تا غلط دارد. يعنى يك حمد و قل هو الله را نمى‏تواند بخواند، آدم نمى‏تواند، چقدر بعضى‏ها همتشان پائين است و چقدر بعضى‏ها همتشان بالا ست. امروز صبح يك جايى بودم، در خدمت آقاى ابوترابى، برادر بزرگوار، يك جوانى بغل ما بود، گفتند ايشان هفت سال اسير است، كل قرآن را هم حفظ كرده، نهج البلاغه را هم حفظ كرده. من يك خورده نگاه كردم، آنوقت فكر كردم كه بيست سالش است. خيلى. . . بود. بعد گفتند كه نه بيست سال بيشترش است، تمام قرآن را حفظ است، اين را مى‏گويند همت، آدم هم كه از اول عمرش تا به آخر عمرش به غير از سوره قل هو الله سوره ديگرى را بلد نيست كه از حفظ بخواند. بى سواد هايى كه با سواد شدند و آن هم نه روى قلم و كاغذ، همت، همت. افرادى هستند كه خودشان به به آب و آتش مى‏زنند. در زندان‏هاى بغداد در درمانگاه‏ها، يك نفر مسئول راديو بود و راديو را قايم مى‏كرد و بعد براى اينكه اخبار ياد بگيرد، مجبور بوده است كه خودش را، بلاى به سر خودش بياورد، مريض شود و ببرندش درمانگاه، اونجا برود در توالت، آنجايى كه راديو قايم كرده، گوش بدهد و برگردد و به بچه‏هاى اسير بگويد، همت. افرادى خودشان را به آب و آتش مى‏زنند براى نجات نسل جوان. افرادى هستند، مى‏گويد آقا آب باران به خانه ما نرود ولو بگردانيم به تمام جوب‏هاى خيابان. ما كه در دكانمان را جارو كرديم، آشغالهايش را مى‏ريزيم در جوب، بابا آشغال بريزى در جوب آب باران رد نمى‏شود، خانه‏ها خراب مى‏شود. – به ما چه، خانه ما جارو بشود. اصلش همتش دكان خودش است، شهر خراب بشود باكش نيست. چقدر افرادى هستند پائين، چقدر افرادى هستند بالا. حديث داريم، وقت تمام شد ولى اگر مى‏خواهيد همت خوب داشته باشيد با افراد بزرگوار و جوانمرد رفيق بشويد. مطالعه كنيد زندگى افرادى را كه همت بالاى دارند. ايمان داشته باشيد به وعده‏هاى الهى و ضمناً اگر كسى همت بلند داشته باشد، اگر رسيد كه رسيد و اگر هم نرسيد اجر آن را دارد. يكى از فايده‏هاى همت اينكه، اصلش آدم همت مى‏كند كه به همچين كارى برسد، اگر رسيد كه الحمدلله و اگر هم نرسيد چون(نيت المونه خير) شما اگر، چون قصد داشته‏اى كه اين كار را بكنى، منتها نرسيدى، همت كن برو نماز جمعه، ولو مسئله‏اى شد كه نتوانستى بروى نماز جمعه، اما چون همت دارى و نيت كرده‏اى اجرش را دارى. حالا، وقت تمام شد، خيلى خوب، رئيس ما مى‏گويد كه وقت تمام شد. شعرى اينجا نوشته‏اند كه، من يادم نمى‏يايد كه شعر بخوانم، هر وقت هم كه مى‏خوانم، غلط است، ده، دوازده رقم شعر من اينجا نوشته‏ام از خواجه و ثنايى و مكتبى و سعدى و از اينها يك مشت براى همت نوشته‏ام كه مى‏گويد كه:
اگر گويى كه بتوانم قدم در نه كه بتوانى اگر گويى كه نتوانم برو بنشين كه نتوانى.
مربوط به اين است كه چقدر اراده كنى، اراده، امام اراده كرد و فرمود كه شاه بايد برود. چه اراده قوى. آقا كوتاه بيا، آدم مستأجرش را هم نمى‏تواند از خانه بيرون كند، چى چى مى‏خواهى شاه را بيرون كنى. فرمود شاه بايد برود، نه يك كلمه كمتر و نه يك كلمه بيشتر، اينرا مى‏گويند همت. برادرها همت كنيد، بى سوادها برويد و در كلاسهاى نهضت باسواد بشويد. زشت است كه در زندان عراق زبان خارجى ياد بگيرند و تو در شهر خودت زبان فارسى را هم بلد نباشى، اين ننگ است، بد است، نهضت سواد آموزى در خدمت شماست. يك لحظه صبر كنيد. آقايونى كه قرآن بلد نيستيد، تابستان تعطيل مى‏شود مدارس، يك سطر، ده سطر، روزى نيم ساعت برويد و قرآن ياد بگيريد. آنهايى كه خطتان بد است، برويد خطاطى. آنهايى كه هنرى نداريد، خياطى، نقاشى، مكانيكى، يك كارى و يك حركتى. شما عزيزان آزاده هم كه مى‏رويد مكه، و با دست پر مى‏رويد و رو سفيد هستيد، از همه شما التماس دعا.
خدايا رهبر ما، كشور ما، ناموس ما، نسل ما، مرز ما، عقايد ما، آبروى ما حفظ بفرما. خدايا نيت خالص و همت بلند و فكر باز و قلب سالم و ايمان كامل و بدن سالم و علم مفيد و عمر مبارك و ذريه سيده و لقمه حلال نصيب همه ما بفرما.
آن كسى كه بزرگترين همت را دارد، حضرت مهدى(عج) كه مى‏خواهد كره زمين يك پارچه حق بشود، آن آرزو و آن برنامه خدايا قلب مطهرش را از ما راضى و ما را از بهترين يارانش قرار بده. شما كه مى‏رويد مكه، خيلى‏ها هستند آرزو دارند، خدايا همه آرزومندان حج را قسمت، آرزومندان كربلا را نصيب بفرما.
«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»