متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1369/1/13
بسم الله الرّحمن الرّحيم
در قرآن سه مرتبه فرموده »لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ« التوبه(33) و معنايش اين است كه اسلام حكومتش در زمين گسترده خواهد شد و در جايى ديگر مى فرمايد »وَ لَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ« الحج(47) خدا خلف وعد نمى كند حالا براى اينكه حكومت اسلام همه دنيا را بگيرد طرحمان چيست طرحرا امير المومنى(عليه السلام) داده و ما طرحمان را از امير المومنين(عليه السلام) مى گيريم.
نهج البلاغه سه قسمت است. قسمت اول نهج البلاغه خطبه هاست كه معمولاً اصول عقائد است قسمت دوم نامه هاست به استاندارها كه چگونه مردم دارى كنيد حكومت دارى كنى و قسمت سوم حكمت‌ها و موعظه‌ها يعنى عقائد، سياست و اخلاق در اين قسمت(قسمت دوم) 77 نامه است نامه 53 بزرگترين نامه است كه اين نامه، به مالك اشتر است.
اگر ما يك جايى مشكلى داشتيم يعنى ديديم حكومت جمهورى اسلامى به حكومت امام على(عليه السلام) نرسيده بايد سعى كنيم خودمان را برسانيم امير المومنين اينرا مى فرمايد:
»ثُمَّ اعْلَمْ يَا مَالِكُ» بدان اى مالك اشتر. گفتم كه مالك اشتر كسى بود كه امام(عليه السلام) در مورد او فرمود نقشى كه مالك اشتر براى من داشت مانند نقشى بود كه من براى رسول الله داشتم «أَنِّي» من كه امير المومنين هستم « قَدْ وَجَّهْتُكَ» تو را سرازير مى كنم «إِلَى بِلَادٍ» تو رامى فرستم به يك منطقه اى «مصر» آن منطقه منطقه مهمى است چون «قَدْ جَرَتْ عَلَيْهَا» جارى شد بر اين شهرها «دُوَلٌ قَبْلَكَ» دولت هاى قبل از تو بوده تو يك جايى نمي‌روى كه قبلاً بيابان بوده بلكه مزرعه بوده و قبلاً كشاورز روى سر آن كار كرده است مصر جاى حساسى هست بالاخره مردم حكومت‌ها ديده‌اند تلخ و شيرين ديده‌اند بصيرند سياست مدار بوده‌اند خيلى بايد حواست را جمع كنى مثل طلبه اى كه مى رود يك مسجدى هيئت امنا مى گويند سالهاى قبل اينجا فلان واعظ و فلان واعظ منبر رفته يعنى خلاصه مواظب باش حرفهات كم نياورى.
«مِنْ عَدْلٍ وَ جَوْرٍ» حكومت هايى كه بعضى هاشان عادل بودند وبعضى جور بوده‌اند واين خودش يك انصاف است كه انسان حكومت هاى قبل را همه نگويد از دم فاسدند نه بعضى عادل وبعضى فاسد واينطور نيست حالا كه من آمده‌ام تمام فرماندارها را عوض كنم مثل اينكه تمام آنها ظالم بوده‌اند خبرى نيست حالا شما آمدى بسم الله آخر بعضى‌ها رئيس وزير يا استاندار مىشوند فكر مى كنند تمام قبلى‌ها ظالم بوده‌اند خيال مى كنند كودتا كردهاند مواظب باش كسانى كه آمده‌اند «مِنْ عَدْلٍ وَ جَوْرٍ» عادل هم بوده‌اند و فاسد هم داشته‌اند.
بعد اى مالك شوخى نگيرى «وَ أَنَّ النَّاسَ» مردم «يَنْظُرُونَ مِنْ أُمُوأنى» نظر مى كنند به كارهايت بى خود نيست كه امير المومنين نامه مى نويسد به يكى از فرماندارهايش كه چرا رفتى بيخودى دستت را سر سفره افطارى يا مهمانى دراز كرده اى كه تمام پول دارها آنجا بوده‌اند ولى فقيرها نبوده‌اند. آن استاندار چقدر كباب سر آن سفره كوفت كرده بود كه حضرت امير 1400 سال آبرويش را برد، حساب كباب خوردن استاندار با بقيه فرق مى كند زير نظر هستي، اگر پدر يا مادرى كار خلاف كند دختر ياد مى گيرد سيگار كشيدن معلم گناه كبيره است گناه صغيره سيگار كشيدن بقيه است چون اگر معلمى سيگار بكشد شاگرد ياد مى گيرد «وَ أَنَّ النَّاسَ يَنْظُرُونَ» مردم نگاه مى كنند به معلم و مادر دختر بچه مى فهمد مادر سر كيف پدر پول برداشت ياد مى گيرد البته زن و شوهر بايد به حدى رفيق بشوند كه پول برداشت ياد مي‌گيرد البته زن و شوهر بايد به حدى رفيق باشند كه پول از جيب هم بردارند خيلى همچين باصفا باشند جيبشان يكى باشد. حضرت فرمود هر وقت دست كرديد توى جيب هم وحشت نداشتيد مسلمان خوبى هستى.
آيت الله مشكينى مى فرمود ما چند تا طلبه بوديم هرچه پول داشتيم زير فرش مى گذاشتيم مى گفتيم هركس از طلبه مى خواهد بردارد و خرج كند اصلاً نپرسيم پول مال كى بود من چقدر زير فرش گذاشتم تو چقدر زير فرش گذاشتى بايد برسيم به آن جايى كه يكى باشيم الان تمام دنيا به جمهورى اسلامى نگاه مي‌كند كه آيا غير از ابر قدرت شرق وغرب كس ديگر هم قابل پياده شدن هست يا نه و تمام ابر قدرتها از طريق صدام كه به ايران حمله كردند بخاطر اينكه اين فرهنگ را بكشند كه اسلام قابل حكومت دارى نيست چون ماآمديم گفتيم نه شرقى نه غربى جمهورى اسلامى همه بسيج شدند كه بگويند نه، يا شرقى يا غربى. به همين خاطر يك كارمند جمهورى اسلامى گناهش نابخشوني است چون مردم را به نظام بدبين مى كند خداوند در قرآن مى فرمايد زنان پيامبر خلافشان دو برابر محسوب مى شود چونكه باقى زنها هم نگاه به زن پيغمبر مى كنند. به همين خاطر مى گويند: عالم كه خراب شد عالَم خراب مى شود چونكه عالَم دارد به عالِم نگاه مى كنند.
مالك تو را فرستادم به جايى به شهرى كه «قد جرت» جريان هايى در آنها بوده و دولت هايى قبل از تو بوده كه بعضى از آنها حق بوده‌اند و بعضى فاسد و مردم دارند به تو نگاه مى كنند چطور «فى مثل ما كنت تنظر فيه» در مثل همان كارهايى كه تو نظر مى كردى چطور وقتى خودت حاكم نبودى دولت را به باد انتقاد مى گرفتى حالا كه خودت دولت شده ايى مردم تو را به باد انتقاد خواهد گرفت «وَ يَقُولُونَ فِيكَ مَا كُنْتَ تَقُولُهُ فِيهِمْ» همانطور كه تو نظر مى كردى به واليانى كه قبل از تو هستند به واليان قبل تو چطور دقت مى كردى همينطور كه تو حاكم قبل را زير نظر داشتى مردم هم امروز تو را زير نظر دارند و مواظب باش.
«وَ يَقُولُونَ فِيكَ» خواهند گفت درباره تو «مَا كُنْتَ تَقُولُهُ فِيهِمْ» هرچه براى مردم گفته اى برايت خواهند گفت. حديث داريم(هركس تو را مسخره كند نمى ميرد مرگ اينكه به آن بلا مبتلا مى شود) كسى را مسخره نكن اگر ديد يا كبوتر باز بالاى پشت بام است نگاهش نكن بگو خاك توى سرت، براى اينكه عشقى كه در سر او هست در تو هم مى بود تو هم مى رفتى بروى پشت بام قصه‌ات بشود ولى نيشش نزن براى همين گفته‌اند كه اگر خواستى مجرمى را شلاق بزنى به او نيش نزن.
زنها مسخره مى كردند ذليخا را مى گفتند زليخا عجب زن بدى بود عاشق يوسف شد چقدر زشت است كه زن عاشق پسر بشود. ولى وقتى خودشان يوسف را ديدند قرآن مى فرمايد «وَ قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ« يوسف(31) دست خودشان رابريدند باز رحمت به پدر ذليخا باز دست خودش را نبريد ذليخا اين همه ديد عاشق شد شما يك بار ديديد دست قطع كرديد.
خيلى نفرين مى كنيم به قاتلين كربلا اما تابحال هيچ فكر كرده‌ايد اگر شما آنجا بوديد جزء كدام خط بوديد گاهى آدم در عالم خيال كى چيزى مى گويد در عالم عمل چيزديگرى از آب درمى‌ايد. خيلى كسى بود مىگفت «يَا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَكُمْ» كاش ما باشما بوديم در مقابل طاغوت زمان و قد علم مى كرديم و 8 سال توى مملكت ايران جنگ بود قد علم نكرديد و بيست ليتر هم گريه كردند و گفتند اين حسين جان كاش ما بوديم و در مقابل طاغوت قد علم مى كرديم طاغوت بود اما اينها تكان نخوردند.
«أُولئِكَ هُمُ الْكاذِبُونَ« النحل(105) دروغ مى گويند به همين خاطر در اصول بابى داريم بنام عاريه يعنى آن كسانى كه عمرى ايمانشان عاريه است ولى وقت خطر و وقت مرگ ايمانشان از آنها گرفته مى شود و بى دين از دنيا مى روند. جنگ امتحان خوبى بود تا معلوم بشود كسى چه نقشى داشت در جنگ.
«قَدْ جَرَتْ عَلَيْهَا دُوَلٌ قَبْلَكَ» چيزى كه از اين جمله فهميده مي‌شود اين است كه انسان وقتى مى خواهد كارى انجام دهد بايد از تاريخ قبل اطلاع داشته باشد طلبه اى كه توى يك مسجد نماز مى خواند بايد سوال كند چه كسانى توى اين مسجد منبر مى رفته‌اند.
« و انما يستدل على الصالحين » فقط استدلال مى شود بر خوبى مردم چطور آدمى بفهمد كه فلانى خوب است يا نه ببين مردم چه مى گويند، مى گويند خوب است يا نه البته مردم خوب مردم صالح مردم مومن.
«حِينَ بِمَا يُجْرِي اللَّهُ لَهُمْ عَلَى أَلْسُنِ عِبَادِهِ» ببين(عباد) بندگان خدا با بندگان صالح قضاوتشان درباره تو چيست استدلال مى شود در صالحين به چيزى كه خداوند بر زبان بندگان خوبش جارى مى كند يعنى اگر ديدى خوبها مى گويند يك چيزى خوب است اين پيداست كه موفق است.
نشانه موفقيت چيه: اينكه قضاوت مردم خدا پرست در مقابل گاهى تحريكات است گاهى تعلقات است آدم هايى هستند مثل لنگ، لنگ خاصيتش اين است كه توى حمام هر ساعتى دور پاى كسى است و اينها هم هر ساعتى دور كسى هستند امروز اين رئيس بله قربان فردا آن رئيس بله قربان اين بله قربان گو است كارى ندارد. كى هست ستار العيوب است مثل لنگ باند بازى بعضى‌ها روزنامه‌ها را پر مى كند به در و ديوار پس پرده پيش پرده اگر تب كند دنيا را خبر مى كنند چونكه از تيپ خودمان است از تيپ ما نباشد اگر سرطان هم بگيرد والله به نظرم پشه گزيده سرطان را پشه مى كنند چون از باند ما نيست و پشه را عقرب مى كنند چونكه از باند ما است جوسازى، شايعه سازى كار اينهاست.
داريم كه پيغمبر(صلي الله عليه و آله) مى فرمايد خدا يا قرار بده براى من زبان صدق يعني مردم درباره من خوب بگويند. اگر مردم خوب، خوب گفتند ارزش است يا داريم كه »إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ« مريم(96) كسانى كه عمل صالح و ايمان دارند «سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» قرار مي‌دهد خداوند براى اينها(وداً) يعني مودت، مردم دوستش دارند محبوبيت الهى ارزش است لسان صدق ارزش است «فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوي إِلَيْهِمْ« ابراهيم(37) حضرت ابراهيم گفت خدايا دل مردم را كارى كن «تَهْوي إِلَيْهِمْ» بسوى بچه هاى من وزريه من سرازير بشود، خدايا جورى كن كه مردم ذريه مرا دوست داشته باشند «وَ أَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِنِّي» خدا مى فرمايد موسى به تو منت گذاشتم كه مهر تو را در دل دربار فرعون قرار دادم كه تصميم قتل تو را نداشتند.
در زيارت امامها داريم «مَحْبُوبَةً فِي أَرْضِكَ وَ سَمَائِكَ» خدايا جورى را قرار بده كه هم در زمين محبوبيت داشته باشم اگر كسى در زمين محبوبيتداشته باشد ولى پيش خدا آبرو نداشته باشد ارزش ندارد. روايت داريم كه خوشا بحال كسى كه «دعي في ملكوت السموات عظيما» فرشته‌ها بگويند خوب است.
« وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ« الشرح(4) خداوند به پيغمبر مى فرمايد من نام تو را در جامعه بلند داشتم.
حضرت امير مى فرمايد »إِنَّمَا يُسْتَدَلُّ عَلَى الصَّالِحِينَ بِمَا يُجْرِي اللَّهُ لَهُمْ عَلَى أَلْسُنِ عِبَادِهِ» اگر مردم مومنين بودند بايد مواظب افكار عمومى مومنين را داشت اما اگر مردم مگس دور شيرينى بودند لنگ صفت بودند هرچه مى خواهند بگويند.
ما بايد حساب كنيم اگر به مملكت هجوم شد كى مى رود دفاع كند آنكه از رهبرى ما امت، آن كسى كه موقع حمله از كشور دفاع مى كند بايد دل او را نگه داشت. زمان شاه كه آقايان سخنرانى انقلابى مى كردند مى آمدند دم در يك پا را داخل مسجد مى گذاشتند يك پا را بيرون يك نگاه به داخل مى كردند يك نگاه به توى خيابان. جلب امت صالحين مهم است نه اين طور آدمها.
«أَحَبُّ الذَّخَائِرِ إِلَيْكَ» بهترين ذخيره براى تو «ذَخِيرَةَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ» كسى نگويد آقا چقدر پس انداز دارم، يك قطعه زمين دارم و. . . اينها همه ذخيره هاى دنيا است. ببين در صندوق قولك قيامت چقدر جمع كردهام.
در قولك دل براى آينده خويش جز عشق خدا و دين پس انداز نكن.
شعر براى(جواد محدثى) است. اولاد، فرزند نمى توانند كارى بكنند در اين ماه رمضان ثواب يك آيه قرآن خواندن برابر با خواندن كل قرآن است پس قرآن بخوانيد خلاصه استفاده از ايام شريف ذخيره عمل صالح با توجه به اينكه ما نمى دانيم ماه رمضان ديگر هستيم يا نه پارسال ماه رمضان ما امام داشتيم امسال نيستند.
يك كاغذ برداريد بنويسد چند درصد كار با اخلاص انجام داديد. اين آخر ما كارهايمان با اخلاص نيست اگر عيد قربان يك گوسفندى را مى كشتيم اسمش را مى گذاريم قربانى اى قربان نيست اين يك رانش خانه دادمانمى رود يك رانش خانه خواهرمان مى رود باز اين خورده حسابها را تسويه مى كنيم چى داده‌ايم كه هيچ رنگى جزء رنگ خدانداشت.
«فَامْلِكْ هَوَاكَ» اى مالك تو مالك هوا و دوست باش خودت را كنترل كن. پهلوان اين نيست كه وزنه بلند كندپهلوان اينست كه خودش را نگه دارد مى خواهم بكشمش خودت رانگه دار مى خواهم بزنمش خودت رانگه دار. مواظب بخل نفست باش بخلت را نگه دار هوا و حواست را نگه دار از چى؟ از «لَا يَحِلُّ لَكَ» چيزى كه بر تو حلال نيست.
«فَإِنَّ الشُّحَّ بِالنَّفْسِ الْإِنْصَافُ مِنْهَا فِيمَا أَحْبَبْتَ وَ كَرِهْتَ وَ أَشْعِرْ قَلْبَكَ الرَّحْمَةَ» بايد انسان چه چيزهايى كه دوست دارد و چه چيزهايى را كراهت دارد.
آدم در حب و بغضش براى خدا باشد حالا ما اگر با يك كسى بديم او از قصاب گوشت بگيرد ما ديگر از آن قصاب گوشت نمى گيريم اينها ديگر براى خدانيست اينها كينه است قرآن مى فرمايد روز قيامت همه مردم گيرند مگر كسى كه قلبش پاك باشد قلب سليم قلبى است كه كينه نداشته باشد.
در قرآن داريم كه «لا تَجْعَلْ في قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذينَ آمَنُوا« الحشر(10) مومنين مى گويند خدايا كارى كن كه در قلب ما كينه مومن نباشد بيايد اگر مى خواهيم خدا ما را ببخشد كينه كسى را در دل نداشته باشيم. پيامبر فرمود(اگر مسلمانى سه روز با هم قهر باشند روز چهارم آشتى نكنند اينها ديگر مسلمان نيستند)
خلاصه بحث اين شد حاكم بايد از جريانات باخبر باشد، همه حكومت هاى قبل را ظالم نداند، مسئولين زير نظرند، قضاوت مردم اگر براساس تعلقات و تعليقات و جوسازى‌ها وباندبازى‌ها بود ارزش ندارد.
اما اگر قضاوت «عَلَى أَلْسُنِ عِبَادِهِ» از زبان مومنين بود بايد به افكار عمومى حزب الله توجه كرد. مالك دنيا شدن مهم نيست خودت را و هوى و حواست را نگه دار اگر يك وقتى ميل داشتى كارى را انجام دهى خودت را براى رضاى خدا نگه داشتى آنوقت خدا هم جبران مى كند يوسف خودش رانگه داشت به كجا رسيد.
اين ماه رمضان ماه خوددارى است يعنى 30روز نان خودت رانخور تا به نان مردم كه مى رسى قدرت كنترل را داشته باشى.
«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»
