ساختمان و مسکن در اسلام / ۲

متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش   ::      1368/9/30

بسم الله الرحمن الرحيم

الهى انطقنى بالهدى و الهمنى التقوى

بحثمان در جلسه قبل راجع به ساختمان سازى در سلام بود البته دانشجوها از دانشگاه‌هاى مختلف تشريف داريد اينجا. نه فقط از رشته معمارى، اما اين مسئله خانه يك چيزى است كه نياز ضرورى است و مطالعات من فعلا در اين زمينه است، حالا در ضمينه هنرهاى زيبا و عكاسى و شرافيك واين رشته‏هاى ديگر من چيزى بلد نيستم، نه اين كه اسلام چيزى ندارد، من بلد نيستم، در جلسه قبل بيست، سى تا حديث خواندم دانشگاه تهران دعوت كرد كه ما اين بحث را ادامه بدهيم. من مقدارى ديگر حديث ديدم و خود مسئول دانشگاه هم مسئولين قسمت جزوه هايى را كه برادران و خواهرانى كه رساله‏اى درباره فوق ليسانس نوشته بودند درباره شهرسازى در اسلام براى ما فرستادند وآنها را هم يك نگاهى كرديم و اجمالاً يك جلسه ديگر بحث شنيدنى داريم راجع به اسلام و مسكن و خانه، حالا ممكن است آقازاده‏ها بگويند حالا ما كه نمى‏خواهيم انه بسازيم، اين سى، چهل دقيقه شب جمعه به شنيدنش مى‏ارزد، يعنى بحثى كه شما چهل دقيقه گوش مى‏دهيد خودتان خواسته باشيد مطالعه كنيد شايد سى چهل ساعت بايد در شبانه روز مطالعه كنيد تا اين چهل دقيقه گيرتان بيايد. بنابراين نگوييد آقاى قرائتى امشب براى معمارها حرف مى‏زند، هر كس هست شنيدن اين حديث‌ها خوب است چون ما خيال مى‏كنيم اسلام يعنى وضو و غسل و تيمم و عدل و توحيد و نبوت فقط باور نمى‏كنيم اسلام مسائلى را دارد هفته گذشته ما در اين زمينه‏ها بحث كردم كه براى اينكه زمينه‏هاى بحث دستمان باشد من فقط تيترش را مى‏خوانم در يك دقيقه، موضوع بحث جلسه قبل كه اين جلسه به آن گره مى‏خورد، در جلسه قبل چى گفتيم؟ حديثى داريم براى انتخاب مكان، چه زمينى را براى ساختمان انتهاب كنيم، از چه پولى خانه بسازيم، مساحت خانه چقدر باشد، حديث براى ديواركشى، مقدار زيربنا و مقدار ساختمان، غير از مساحت خانه، مقدار ساختمان چطور باشد. سرويس كجا باشد، حمام، دستشويى، حديث داريم. پشت بام و لزوم اينكه حتى پشت بام ديوار داشته باشد. منزلهاى بزرگى كه استفاده‏هاى اجتماعى ازش نمى‏شود، انتقادى كه شده. سقف اتاق چقدر باشد، يعنى چند مترى، ارتفاع سقف چقدر باشد، خانه ويلايى باشد يا آپارتمانى، ساختمانها را كف بسازيم. يا روى هم، روى هم بسازيم، طبقه طبقه، گچ كارى، مجسمه سازى توى خانه، تجملات مفاسد آپارتمانى، مسكن دادن به ديگران، آدم خانه‏اش را اجاره بدهد به كسى كه كار حرام انجام مى‏دهد، براى كار حرام خخانه‏اش را اجاره بدهد ناودان خانه، كوچه‏ها و خيابانها، فروش خان به خاطر بدهكارى، كه اسلام اجازه نميدهد، خانه‏اش را بفروشدبه خاطر بى پولى اينها حرف‌هايى بود كه در جلسه قبل زديم، جلسه قبل در اين زمينه‏ها رواياتى را گفتيم و نباشد در اين هفته هم ادامه بدهيم و اما بحث اين هفته چى است. بحث اين هفته مسأله، موضوع بحث: مسكنوخانه، موض‏وع را توجه دولت به مسكن، اصولاً خدا خواسته كه ما زمين را از اين باير بودن و كوير بودن بياوريمش بيرون، نگوييم فلان جا آب نيست، يكى از شهرهايى كه آب كم است نسبتاً، به خصوص بعضى از سالها، شهر خود ما كاشان است. خانواده‏هاى شهداى كاشان يكى دو سه هزار تومان روى هم گذاشتند، يك قطعه زمين بسيار وسيعى را گرفتند و از خراسان دعوت كردند زعفران كاشتند، زعفران آب نمى‏خواهد. يعنى خيلى كم آب مى‏خواهد، يعنى اگر آدم خواسته باشد دلار گير بياورد از زمين خشك هم مى‏تواند، با توجه به اين كه زعفران زياد هم، هى مرتب زعفران مى‏دهد، يعنى يك مرتبه كه ما مى‏توانيم با يك برنامه ريزى از زمين‏هاى كم‏آب هم استفاده كنيم قرآن گفته من شما را آفريدم پا شويد راه بيفتيد زمينها را آباد كنيد، «أَنْشَأَكُمْ»، آيه قرآن است انشأ را مى‏دانيد چيست، انشاء يعنى ايجاد، مى‏گويند فلانى انشا بنويس يعنى يك مقاله‏اى را به وجود بياور، «أَنْشَأَكُمْ»، خدا شما را انشاء كرد، به وجود آورد «أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ» هود/61، خدا شما را از زمين به وجود آورد، بعد چى خواسته از ما! «وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فيها» هود/61، «وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فيها»، يعنى از شما خواست كه زمين را آباد كنيد. استعمار توى قرآن آمده يعنى آباد كنيد. اين هم كه مى‏گويند فلان كشور استعمارگر است منتهى از بس كه كج معنى شده، وگرنه اصل استعمار خوب است در لغت. استعمار در لغت يعنى بياييم يك منطقه‏اى را آباد كنيم. منتهى از بس كه جنايتكارهاى بيگانه به اسم آباد كردن آمدند و باقيش را هم شما بگوييد، خراب كردند اين كلمه هم بد شد، مثل كسى كه سه شنبه هر روز پول گم مى‏كند. اين ديگر از روز سه شنبه هم بدش مى‏آيد بابا روز سه شنبه گناه ندارد اين بنده خدا توى روز سه شنبه‏ها بد آورده. كلمه استعمار از عمران است، عمر يعنى آباد كرد، «اِسْتَعْمَرَ» يعنى خواست آباد كند، منتهى خواستند آباد كنند خراب كردند ولى توى قرآن مى‏گويد چه، قرآن مى‏گويد خدا شما را آفريد و از شما خواست كه شما زمين را آباد كنيد وحضرت امير به حكومت مى‏فرمايد «وَ لْيَكُنْ نَظَرُكَ فِي عِمَارَةِ الْأَرْض»(نهج‏البلاغه، نامه 53)، «وَ لْيَكُنْ»، برنامه ريزى جورى باشد، «وَ لْيَكُنْ نَظَرُكَ»، نظر تو در چى باشد، «فِي عِمَارَةِ الْأَرْض» در اين باشد كه زمين را بيشتر آباد كنى. يعنى خيلى نخواست كه پول بگيرى، آخه گاهى وقت‏ها مى‏گويند آقا، اگر اينجا، سعى كن نظر تو در اين باشد كه زمين، خانه سازى زياد باشد. مزعه زياد بشود، ممكن است كه يك سيايتى باشد كه نه اگر اينجا مزرعه بشود يا خانه بشود يا پاساژ بشود اين آقا پولدار خواهد شد، از ترس اين كه اين جوب آب نخورد كل مزرعه را خشك مى‏كنند. مى‏گويند اگر ما اجازه دهيم به ايشان خواسته باشد اين منطقه را آباد كند آن وقت پولدار خواهد شد. خوب پولدار كه شد ماليات ازش بگيريد، خمس هم ازش بگيريد، باهاش هم قرارداد ببنديد كه مثلاً نرخ گذارى هم بكنيد. كنترلش بكنيد اما يك كارى نكنيد كه، اين مثل آن است كه بگوييم آقا اگر اين زبان داشته باشد غيبت خواهد كرد پس بياييم همه زبانها را ببريم. بابا زبانش را آزاد بگذاريد، مؤعظه‏اش كنيدكه فحش ندهد. نظر تو اين نامه به حكومت است، اميرالمؤمنين به استاندار نامه مى‏نويسد مى‏گويد استاندار خيلى مواظب اين نباش از مردم ماليات بگيرى. بگو آباد كنيد نظر تو دراين باشد كه زمين‏آباد بشود. در اين نباشد كه خزينه دولت پربشود. خزينه دولت خالى باشد ولى مردم همه به نوا برسند. بهتر از اين است، تو ماليات بگيرى خزينه را پر كنى اما مردم از ترس، دست به كار نزنند. از بض ايت كه ايشان پولدار مى‏شود. فلج نكن آزاد بگذار. البته آزادى كه ما دو تا قانون داريم بايد اين دو تا همديگر را مثل لبه قيچى دو تا بايد با هم باشد، يك قانون داريم «إِنَّ النَّاسَ مُسَلَّطُونَ عَلَى أَمْوَالِهِمْ»(نهج‏الحق، ص‏572) اين يك حديث است يعنى مردم تسلط دارند بر مالشان، مى‏خواهند از مالشان استفاده كنند راحت بگذار آزاد باشند. يعنى آزادى، اين يعنى آزادى، يك حديث ديگر هم داريم كه «لَا ضَرَرَ وَ لَا إِضْرَارَ فِي الْإِسْلَامِ»(من‏لايحضره‏الفقيه، ج‏4، ص‏334). يعنى اججازه ندهيد يك كسى گر پو دارد و سرمايه دارد از راه پول و سرمايه‏اش يك برنامه ريزى كند كه ديگران را فلج كند، احتكار، بازار سياه نمى‏دانم هزار رقم كارهاى ديگر. بايد اين دو تا حديث را با هم جمع كرد. اگر گفتند آقا اقتصاد اسلامى چى است؟ بگو اقتصاد اسلامى يك ديوارش اين است، از يك سمت گفته است آزادى، از يك سمت گفته در اين حد، مرزش اين است كه برنامه ريزى ضررى به ديگران نزند. حالا به هر حال اين مسؤليت، سفارشى كه در نامه‏53 حضرت امير گفته، محكم ساختن. درباره محكم ساختن هفته گذشته هم اشاره كرديم كه داريم «إِذَا عَمِلَ أَحَدُكُمْ عَمَلًا فَلْيُتْقِنْ»(كافى، ج‏3، ص‏262) حضرت رسول(ص) مى‏فرمايد، يك كسى يك كارى مى‏كند يتقن، محكم كارى بكند، محكم بسازيم، محكم بسازيد با تجملات مخالف است ولى با محكم ساختن موافق است. زمين غصبى، داريم كه «اتَّقُوا الْبُنْيَانَ فِي الْحَرَامِ فَإِنَّهُ أَسَاسُ الْخَرَابِ»(مستدرك‏الوسائل، ج‏3، ص‏472)، از سنگ حرام در ساختمان بپرهيزيد، ، اين سنگ حرام رمز خرابى خانه است. اشراف به همسايه داريم لا ترفع بنائك فوق، حالا نگوييد آقاى قرائتى چى چى مى‏خوانى، مگر تهران مى‏شود اشراف نداشته باشد. ما زندگى اسلامى را مى‏گوييم. ممكن است به خاطر هزار عامل الان گير كرده‏ايم. در يك زندگى كه با قرآن و حديث قابل تطبيق نيست. اسلام اين را مى‏گويد حالا هر چى كج است خوب ما ممكن است يك خورده، پرسيد كه قبله كدام ور است؟ گفت مثل خودتان يك كمى انحراف دارد. حالا هم ممكن است ما وضع زندگيمان يك كمى انحراف داشته باشد، اما اسلام اين است. مى‏فرمايد كه لا ترفع بنائك اشراف بر همسايگان، «لَا يَسْتَطِيلُ عَلَيْهِ بِبِنَاءٍ سَكَنَهُ فَيُؤْذِيَهُ بِإِشْرَافِهِ عَلَيْهِ وَ سَدِّهِ مَنَافِذَ الرِّيحِ عَنْه»(مستدرك‏الوسائل، ج‏8، ص‏427)، طولانى طولانى نسازيد، جورى ساختمان نسازيد كه جلوى باد و نور براى همسايه‏ها گرفته بشود، ، و حق الجار، حق همسايه اين است، (لا ترفع بنائك فوق بنائه)، بالاتر از او نساز، (فتسد عليه ‏ريح)، جلوى نسيم را نگيريدباز اسلام است. ممكن است شهردارى اجازه ساختمان بدهد. من كارى به شهردارى، ما هنوز قانون ضد اسلام داريم. مثلا يك جنازه‏اى افتاده آدم مى‏رود ببيند كى بود، مى‏گويند يالله بيا چى، بابا، من رفتم ببينم كى بود مى‏گويند اين است، بسيارى از افراد يك موتورى، ماشينى به يك كسى مى‏زند مى‏گوييم آقا برسانيمش بيمارستان مى‏گويد اگر ببرم بيمارستان خودم گير خواهم افتاد، كدام دين مى‏گويد اگر يك مظلومى دارد خون از مغزش مى‏رود رحمش نكن به خاطر اين كه اداره مربوطه شما را مسئول مى‏شناسد. به هر حال هنوز يك قانونهايى هست كه دست و پا گير است. به اميد اينكه اينها يك زمانى برداشته شود. نظافت خانه، امير المؤمنين مى‏فرمايد: «نَظِّفُوا بُيُوتَكُمْ مِنْ حَوْكِ الْعَنْكَبُوتِ فَإِنَّ تَرْكَهُ فِي الْبَيْتِ يُورِثُ الْفَقْرَ»(قرب‏الإسناد، ص‏25)، خانه هايتان را نظيف كنيد، تار عنكبوت توى اتاقها، خانه‏ها نباشد. اصولا اسلام به نظافت خيلى اهميت داده، يك كسى زلفهايش را شانه نكرده بود، حضرت گفت اين چه زلفى است. بعد فرمود زلف به گردن تو حق دارد، گفت وا، زلف هم حق دارد؟ فرمود بله، نه فقط پدر و مادرحق دارد زلف هم به گردن تو حق دارد، يا قشنگ شانه كن و روغن بزن يا اگر حالش را ندارى از بيخ بتراش. اين وسط معطلش نكن كه نه شانه مى‏كنى نه مى‏تراشى، اگر هر كه زلف دارد، مثلا افرادى كه مرغ دارند توى خانه، بايد رها نكنند مرغ را، «خَمِّرُوا آنِيَتَكُمْ»(علل‏الشرائع، ج‏2، ص‏582) ظرف كه مى‏شوريد در بذاريد و بعد و وقتى ظرف را در گذاشتيد پارچه سفيد رويش بكشيد و حتى حديث داريم خانمها ظرفها را نياورند بگويند صبح مى‏شوريم. شبانه ظرف را بشورند وقتى هم شستند ظرف را در بگذارند و پارچه سفيد هم رويش بكشند، گذاشتن تا صبح آفت است، در نگذاشتن آفت است، پارچه نكشيدن رويش آفت است. خاكروبه را نگذاريد پشت در خانه باشد، روايت داريم، اينها زود از رويش رد مى‏شوم به خاطر اين كه مردم ما الحمد لله از نظر تمدن به آنجا رسيده‏اند كه به اين دستورات عمل كنند، يعنى اينها ديگر گفتنش زشت است توى صدا و سيما بعد از ده سال چون مردم ما ان شاءالله رعايت مى‏كنند. در خانه سفارش كرده‏اند يك اتاقى را براى نمازخانه بگذاريد كه هميشه نمازهايتان را در يك جاى مخصوص بخوانيد. حديث داريم، عايشه نقل مى‏كند، مى‏گويد: پيغمبر دستور داد، فرمود اين گنج خانه را بگذاريد براى نماز يك گوشه خانه، يك گوشه اتاق، يك گوشه ساختمان مخصوص نماز باشد كه در آن قسمت عكس نباشد، مجسمه نباشد، حديثش از سنن ابى داوود است، تميز باشد، پاك باشد، «نِعْمَ صَوْمَعَةُ الْمُسْلِمِ بَيْتُهُ»(وسائل‏الشيعة، ج‏15، ص‏354)، خوب جاى نماز خوانى است كه انسان در خانه‏اش محل باشد «كَانَ لِعَلِيٍّ ع بَيْتٌ لَيْسَ فِيهِ شَيْ‏ءٌ إِلَّا فِرَاشٌ وَ سَيْفٌ وَ مُصْحَفٌ وَ كَانَ يُصَلِّي فِيهِ أَوْ قَالَ كَانَ يَقِيلُ فِيهِ»(المحاسن، ج‏2، ص‏612)، احسن احسن، حضرت على يك گوشه خانه‏اش يك سجاده گذاشته بود، اميرالمومنين يك گوشه از خانه‏اش را يك سجاده گذاشته بود، كه در آنجا يك شمشير بود، يك قرآن بود، يك سجاده، قرآن مى‏خواند، نماز مى‏خواند، شمشيرش را هم دست مى‏كرد، مى‏گرفت از حق دفاع مى‏كرد، يعنى جانماز و شمشير و كتاب قانون خدا با هم، منتهى گير ما اين است كه مقدسين ما سجاده دارند اما شمشير بعضى هايشان نداشتند مگر همين سجيبى‏ها كه توى امتحان خوب امتحان دادند. به هر حال «كَانَ لِعَلِيٍّ ع»، گوشه‏اى از خانه نمازخانه باشد، باز به شرط اين كه نماز خانه ساده باشدها، آخه گاهى وقتها بعضى از اين خانمها جا نماز دارند اما به اندازه يك بقچه حمام چيز تويش است. مهر يك وجب در يك وجب، ناخن گير، شانه، تنبيح گذايى، يك پنج كيلو جا نمازشان، اين طورى است، و نه، آن وقت آن قدر گلدوزى مى‏كنند، به خصوص عروسهايشان، جانماز بقدرى اين جانماز عروس خانم گلدوزى شده كه حضرت عباسى آدم كه جانماز را باز مى‏كند تا السلام عليكم توى گلهايش، سجاده ساده باشد، محراب ساده باشد، باز نگو آقاى قرائتى تو دارى بر خلاف همه حرف مى‏زنى، همه علما محرابهايشان را كاشى كارى كرده‏اند «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم». نهج البلاغه مى‏فرمايد محراب نبايد كاشى كارى باشد. بگو همه مسجدها خلافند، همه مسجدها ضد نهج البلاغه‏اند. جاى نماز بايد گل نباشد چون حضرت رسول آمد نماز بخواند يك پرده گلى داشت، به فاطمه گفت فاطمه غيريها، اين پرده را بزن كنار، گل اين سر نماز حواس مرا پرت مى‏كند، اسلام ناب اين است، ساده، امام نوشتند كه مصلى تهران را ساده بسازيد من دست خط امام را ديدم. نوشتند كه مصلى تهران ساده ساده باشد. يكى از بلاهايى كه بر سر جامعه ما آمد اشرافى گرى توى مساجد بود. ساده ساده، كنار خانه يك جاى ساده‏اى، حالا چه ما بگوييم نماز خوان، فردا يك نفر پا مى‏شود يك قالى مخمل، يك سجاده از مكه، يكى از كربلا، يكى از امام رضا، يك چيزى درست مى‏كند كه خود نماز خانه‏اش ساده ساده، سفارش شده درباره زيبايى در اسلام داريم، من حرم، خانه زيبا باشد، با سفيد رنگ خانه سفيد باشد، سبز باشد، آبى باشد. اين رنگها، رنگهاى خوبى است. در اسلام اين رنگها سفارش شده برخلاف رنگ سياه، رنگ سياه مورد انتقاد است، سبز آبى زرد كم رنگ، اين رنگهايى است كه هم براى چشم خوب است، رنگ سرخ خوب نيست، حتى يك قافله شترى داشتند مى‏رفتند حضرت فرمود اين قافله شتر مال كيست، گفتند مال ما، فرمود چرا پارچه سرخ انداخته‏اى روى شتر، مگر نمى‏دانى نگاه كردن به رنگ سرخ در آدم اثر سوء دارد. برو بردار، چنان دويد كه اين شتر رم كرد، حديث داريم، رنگ سرخ سفارش نشده، اما سفيد و آبى و اينها سفارش شده. مسأله هنر، حضرت امام فرمود ما با هنر، وقتى وارد شدند در بهشت زهرا روز اولى كه 22، 12 بهمن بود در بهشت زهرا فرمود ما با هنر، با. . . ، با علم مخالف نيستيم، با فساد مخالفيم خداوند آسمانش را زينت كرده. بارها توى قرآن گفته «زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا» صافات/6، من آسمانم را زينت كرده‏ام حالا كسى اگر خانه‏اش را در حدى كه به تجملات و به اسراف نكشد، آرايش طبيعى و غير مضر بود مانعى ندارد، جهت اتاقها، اصولا شهر سازى اسلامى چه خوب است كه ما همه جهتهايمان قبله باشد، مگر نه اين كه گفته‏اند وقتى هم كه مى‏نشينى حديث داريم وقتى هم مى‏نشينى، وقتى حضرت مى‏نشيت، حديث داريم حضرت رسول هر وقت مى‏نشست به طور طبيعى رو به قبله مى‏نشست، توى اتاق كه مى‏نشست يك سمت مى‏نشست كه رو به قبله باشد، شما غذايى هم كه مى‏خورى وقتى حلال است كه بخورى كه گوسفندش را رو به قبله ذبح كرده باشند. نماز رو به قبله، گوسفند رو به قبله، جنازه رو به قبله، اصلش ما جهت كارهايمان، اصلا شهر اسلامى وخيابانهايش يك جورى باشد كه خانه و. . . همه قبله‏اى باشد، جهت خانه رو به نور باشد، رو به قبله باشد، فروش خانه حديث داريم: «و لتكن دارك أول ما يبتاع و آخر ما يباع»(شرح ‏نهج‏البلاغه ‏ابن‏ابى‏الحديد، ج‏20، ص‏312)، اشاره شد اول پولى كه جوانهاگيرشان مى‏آيد خانه بخرند و آخرين چيزى كه مى‏فروشند خانه باشد، كه هفته گذشته گفتيم كه اين حديث را هم داريم كه(من باع عقر دار من غير ضرورة سلط الله على ثمنها طالفا يطلفه)، كسى اگر بى جهت خانه‏اش را بفروشد خدا يك كارى مى‏كند كه اين پولش هدر برود. در فروش خانه سرعت به خرج ندهيد، كاخ سازى در اسلام، اول كاخى كه در اسلام ساخته شد كاخى بود كه معاويه ساخت، در اسلام اولين شخصى كه كاخ ساخت معاويه كاخ ساخت و اولين كسى كه به كاخ سازى اشكال كرد، بگوييد ابوذر بود، و بين معاويه و ابوذر درگيرى شد، كتك كارى شد و بعد ابوذر تبعيد شد به خاطر انتقادها، اسلام با كاخ سازى مخالف است، بعد اين جا يك آمارى نوشته‏ايم كه كى‏ها كاخ داشتند و اصولا عده‏اى كه جنگ جمل را راه انداختند به خاطر اين بود كه آمدند گفتند كه خلا صه ما با اين حقوقهاى قانونى زندگيمان در نمى‏رود مى‏توانى اگر حكومت را دست گرفتى سبيل مما را سوايى چرب كنى با تو هستيم، شما با من فرقى نمى‏كنيد، حقوق اجتماعى، خوب واقعا هم همينطور است در حقوق اجتماعى، فرق نمى‏كند، ديشب من منزلمان مهمان داشتم، قرارمان شش بود من شش و نيم رسيدم، مهمانمان به من گفت چرا دير آمدى، گفتم والله جلوى راهم همچين شد و همچين شد دير آمدم نيم ساعت ببخشيد، گفت يك سؤال مى‏كنم، گفتم بفرماييد، گفت شما اگر قرارتان با مقام معظم رهبرى بود چه مى‏كردى؟ گفتم اگر با آيت الله خامنه‏اى بود سر دقيقه مى‏رسيدم، گفت پس پيداست تو به من اهميت نمى‏دهى و بهت بويم من و شخص امام زمان از نظر حقوق اجتماعى، چى، يكى هستيم، تو ظلم كرده‏اى به من، گفتم خوب ببخشيد، به هر حال من مى‏خواستم به تو بگويم كه يك، آخه گاهى وقتها خيال مى‏كنيم كه، من خودم همين طورم كه مثلا خيال مى‏كنيم كه حالا اين زن و بچه‌مان است حالا گفتيم هشت، نه هم شد طورى نيست، گفتيم امشب مى‏آييم ده شب ديگر هم آمديم طورى نيست، حالا اين شاگردمان است، اين مثلا خيال مى‏كنيم كه اگر يك كسى بود كه خودى بود حالا طفره برويم طورى نيست. اين حسابى ديشب يك سيلى اخلاقى محكمى به ما زد، گفت تو اگر با فلان مقام رسمى يا با فلان مقام محبوب قرار داشتى تأخير نمى‏كردى، روى اين حساب كه ما با تو رفيقيم، ‌ها، اين حسابش است، و لذا يك حديثى داريم، حديث هم بخوانم، حديث داريم پدر و مادرها توى خانه با بچه هايشان خيلى خودمانى نشوند، ضمن اين كه لبخند بزنند، اخمو نباشند، پدر با بچه لبخند بزند، اما اين طور نباشد كه هر كارى بخواهد رو به روى بچه بكند بگويد اين بچه‌مان است، اگر پايش درد نمى‏كند رو به روى بچه پايش را دراز نكند، پدر رو به بچه پايش را دراز نكند، با هر لباسى ننشيند، بگويد آقا اين بچه كوچك است حالا ما با هر زير پيراهنى مى‏خواهيم بياييم بيرون، با هر فلانى برادر بزرگتر هم توى خانه بايد حجاب داشته باشد، اين طور نيست كه حالا ما خواهر و برادريم، ممكن است خواهر و برادر توى يك خانه باشند اما جوان حق دارد با هر لباسى بيايد بيرون، خواهر بزرگ دارد، فضاى سبز، حديث داريم كه «ثَلَاثَةٌ يَجْلِينَ الْبَصَرَ النَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ وَ النَّظَرُ إِلَى الْمَاءِ الْجَارِي وَ النَّظَرُ إِلَى الْوَجْهِ الْحَسَنِ»(خصال صدوق، ج‏1، ص‏92)، سه چيز دلشاد مى‏كند آدم را، يكى سبزى است، يكى آب است، يكيش هم شكل زيبا، از سبزى و آب مى‏شود استفاده كرد كه فضاى سبز براى مسكن لازم است، فضاى سبز منتهى باز در در فضاى سبز، در اين كه جهت سبزى كارى و چى باشد، اين خودش يك ارزش ايت، كه ما جهتمان هم جهت دكور نباشد، حضرت رسول گاهى كه مسابقه به وجود مى‏آورد بين اينهايى بازى مى‏كنند هر كه برنده مى‏شد الان توى توپ بازيها و اين‏ها يا يك سكه مى‏دهند يا يك كاپ مى‏دهند، يكى از چيزهاى چيز مى‏دهند، حضرت رسول چه مى‏كرد، دو گروه كه ورزش مى‏كردند، آن كسى كه برنده مى‏شد درخت خرما مى‏داد يعنى جايزه هم يك جايزه مى‏داد توليدى، جايزه مصنوعى نمى‏داد كه آدم فقط بگذارد تاقچه اتاقش، گاهى آدم مثلا جايزه را مى‏گيرد روى تاقچه اتاق مى‏گذارد هيچ فايده‏اى ندارد. فقط براى اين خوب است به مهمانهايش بگويد من اين را بردم، برنده شدم، جوايز ورزش هم جوايز توليدى باشد نه جوايز مصنوعى، اگر بنا باشد ما از جايزه هم اين طور استفاده كنيم، ما يك، توى دانشگاه يك حرفى است حالا شما دانشجو هستيد بهتر مى‏دانيد، مى‏گويند بورسيه، در اسلام ما بورس داريم، نه، كه يعنى يك پولى مى‏دهند خرج دانشجو مى‏كنند، درست مى‏گويم، بعد كه ايشان به حقوق رسيد پس مى‏دهد، اين طور است؟ اين بورس را توى اسلام داريم يا نه بله داريم، حديث بورس، داريم كه وقتى مسلمانهاى مكه تحت شكنجه كفار قرار گرفتند، هجرت كردند، آمدند به مدينه پيغمبر به مردم مدينه سفارش كرد يا مردم مدينه خودشان به خاطر اسلام اين طور عمل كردند، حالا، نسبت به پيغمبر ندهم، مردم مدينه اين كار شد، به فرمان پيغمبر يا خودشان، افراد مسلمان مدينه هر كدام يك ميش داشتند به افرادى كه هجرت كرده بودند و هيچ چى نداشتند و كنار سفره نشسته بودند، فقراءبودند، اين هايى كه ميش داشتند، يكى، دو سه تا ميش، به بدون ميشها، بورسيه دادند، گفتند شما اين ميشها را داشته باشيد از شيرش فعلا ارتزاق كنيد. بكنيد كه نميريد، از گرسنگى بعد در اثر زاد و ولد وقتى كارتان چاق شد، ميش مرا، بسيارى از فقرايى كه، چون آنهايى كه آمدند از مكه، تجار مكه نمى‏گذاشتند كسى اثاثيه بياورد مدينه، مى‏گفتند تو توى شهر ما پولدار شدى، حالا مسلمانى مى‏خواهى بروى مدينه برو، ولى ما، پولى كه توى شهر ما پيدا كردى نمى‏گذاريم پولهايت را هم بردارى ببرى، تمام افراد پولدار وقتى مى‏خواستند هجرت كنند مجبور بودند دست خالى هجرت كنند، بسياريشان هم فقير بودند، بعضيشان هم پولدار بودند، ولى در هر حال در مدينه همه فقير بودند، خدا ان شاءالله قسمتتان كند، آل سعود هم ان شاءالله نابود شود، شما برويد در مكه، در مكه مسجد پيغمبر يك سفره است، سفره حدود چهل پنجاه متر است، يك نيم متر بلندتر از مسجد است، كنار مسجد پيغمبر يك سفره، فقرا كه مى‏آمدند راه به جايى نداشتند. كنار آنجا مى‏نشستند بعد از نماز افراد مى‏آمدند مى‏گفتند، آقا شما بياييد برويم خانه ما، آن مى‏گفت تو بيا خانه ما، اينها را يا پذيرايى مى‏كردند، يعنى تقسيم مى‏كردند. به هر حال مسئله بورس بوده در اسلام يعنى پولدارهاى مدينه به فقرايى كه هجرت كردند يكى دو سه تا ميش مى‏دادند بعد از چند سال هم كه وضعشان خوب مى‏شد ميشها را پس مى‏گرفتند، بله فضاى سبز داريم، منتها سبز هم نه معناى چمن و دكور باشد، اتاق پذيرايى، حضرت داريم، لكل شيى زكات، براى هر چيزى زكات است و زكات الدار بيت الضيافة، براى هر چيز زكات است ولى زكات خانه اتاق پذيرايى است، منتهى در اين اتاق پذيرايى بايد اين جمله را بگويم بعضى خانه‏ها يك اتاق خوب دارند، كه آفتاب دارد و بزگ است اين را مى‏گويند اتاق پذيرايى، اين زن و مرد صاحبخانه اين بچه‏هاى مظلوم را توى اتاقى كه نور ندارد، آفتاب ندارد كوچك است يك عمرى زجر مى‏كشند كه آخر ماه يك مهمان مى‏آيد، پذيرايى از خانم واجب، پذيرايى از مهمان مستحب، يك وقت به خاطر مستحب پدر و مادر بچه را در نياوريد. در اين جا يك قصه بگويم، يك مهمان آمد خدمت يكى از علما، اين آيت الله العظمى، نجف هوايش خيلى گرم است، اتاق آيت الله دو تا داشت، يك اتاق آفتاب داشت يك اتاق سايه، چون هوا داغ بود خانمش را آورده بود توى اتاق سايه زندگى مى‏كردند، خانمش هم مريض بود، فورى مهمان آمد، مهمان آمد آيت الله گفت حاج خانم شما برويد توى آن اتاق آفتاب ولو داغ است براى من مهمان آمده شما ديگر برويد آن اتاق مهمان مى‏آيد، مهمان آمد گفت آقا من مشتاق ديدار بودم، متشكر، خدا حفظت كند، گفت آقا من براى خدا آمده‏ام ديدار شما، گفت خيلى ممنونم ولى يك چيزى هم به شما بگويم، اگر به خاطر خدا آمده‏اى من عالم را ببينى، به خاطر خدا هم زود بلند شو برو، گفت چرا، گفت وقتى شما آمدى من زنم مريض بود ديدم مهمان آمد فورى زنم را اتاق آفتابش كردم الان زنم مريض، توى اتاق آفتاب 60درجه نجف مى‏سوزد، شما مرا ديديد زودتر تشريف ببريد كه زنم دو مرتبه بيايد اتاق سايه، اگر گفتند اتاق پذيرايى، چون رفته‏ام توى خانه هايى كه اتاق با نور، بزرگ، آفتاب رو باشد، اين اتاق به خاطر اين كه، اتاق پذيرايى است درش را قفل مى‏كنند و اين بچه‏هاى بيچاره انگار توى زندانند، مهمان مستحب است، اصل زن و بچه خلاصه، لكل شيى زكات، براى هر چيزى زكات است و زكات الدار بيت الضياف، حديثى داريم كه حضرت على(ع) فرمود «زخارف الدنيا تفسد العقول الضعيفة»(غررالحكم، ص‏65) را تفسد، يعنى به فساد مى‏كشاند، مردم را بله قربان گو بار مى‏آورد، خانه مجلل افراد عادى را تار و پود روحيشان را متلاشى مى‏كند، خانه خراب، حضرت داريم كه «ثَلَاثَةٌ لَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ لَهُمْ بِالْحِفْظِ رَجُلٌ نَزَلَ فِي بَيْتٍ خَرِبٍ وَ رَجُلٌ صَلَّى عَلَى قَارِعَةِ الطَّرِيقِ وَ رَجُلٌ أَرْسَلَ رَاحِلَتَهُ وَ لَمْ يَسْتَوْثِقْ مِنْهَا»(خصال صدوق، ج‏1، ص‏141)، زندگى در خانه خراب ممنوع، در زدن، انسان در خانه‏اش امنيت بايد داشته باشد، كسى حق ندارد بدون در زدن، اگر يادتان باشد هفته گذشته، در زدن پيغمبر را گفتم كه وقتى مى‏خواست در را بزند رسول خدا مى‏رفت كنار وامى ايستاد همچين در مى‏زد، حالا بگذريم از اين كه اين زنگهاى در خانه خودش ى فلسفه كه من خودم دو سال پيش زنگ در خانه را هم گفتم، قديميها دو رقم زنگ داشتند، يك زنگ حلقه‏اى داشتند همچين بود كه مى‏زدند، يك زنگ چكشى داشتند مثل قندشكن، اين زنگ چكشى چه حالتى داشت اين زنگ چكشى چه حالتى داشت، آن زنگ چه حالتى داشت، برنامه اين بود كه مردها كه مى‏آمدند، آن زنگى را مى‏زدند كه مثل قند شكن است، آن كسى كه توى خانه بود مى‏فهميد كه آن زنگ است مى‏فهميد مرد است، مرد مى‏آمد در را باز مى‏كرد. آن زنگ حلقه‏اى را زن كه مى‏آمد آن زنگ را مى‏زد كه اگر مرد است مرد نيايد براى اين كه لب در، لب در خانه تماسها، تماسهاى غير صحيح صورت نگيرد زنگها، الان زنگ كه مى‏زند شصتى زن و مردش يكى شده، زنگ در خانه، و داريم كه حالا بعضى از اين ظلمشان بدتر است، اصلا پياده نمى‏شود زنگ بزنند، همين طور توى خانه، از توى ماشين بوق مى‏زندكه يعنى همه خانه‏هاى همسايه‏ها، اگر كسى در خانه يك نفر كار دارد و به خاطر اين كه بوق مى‏زند همه منطقه را اذيت مى‏كند آن ديگر جوابش با خودش. زنگ زدن و در زدن و يا الله گفتن، ماجراى سماره را نمى‏دانم شنيده‏ايد يا نه نامردى بود، يك درخت خرما داشت توى يك باغ، همش به خاطر يك درخت سر زده مى‏رفت تو، صاحب باغ گفت آقا اين كل باغ مال من است بى انصاف تو يك درخت توى خانه ما دارى تو به خاطر يك درختت همش سرزده مى‏آيى، زن بچه‏ام حجاب ندارند، گفت نخير يكدرخت خودم است، من هم در اين باغ شريكم و من مى‏توانم بيايم، هر چى التماس كرد كه آقا اين يك درختت را بفروش يا اجازه بگير و در بزن، الا و لابد من هر وقت خواستم بيايم، خيلى گردن كلفتى كرد، قصه را به حضرت رساندند. حضرت گفت آقا يك درختت را بفروش، گفت نمى‏فروشم، گفت دوبله بفروش قيمت گران، گفت نمى‏فروشم، به عدد ده تا درخت معاوضه كن، گفت بابا من رسول الله هستم، تو اين درختت را به اين بفروش من ضامن مى‏شوم توى بهشت به تو درخت بدهند، گفت نمى‏خواهم، سماره خيلى مرد نانجيبى بود، با پيغمبر لجبازى كرد، به امير المؤمنين لجبازى كرد، با امام حسن مجتبى لجبازى كرد، آخرين كارش هم اين بود كه اين بود كه آمد امام حسين را در كربلا بكشد، جزو لشكر يزيد بود، يك نانجيب اين طورى بود، بالاخره رسول خدا فرمود آقا جان برو درختش را بكن بينداز توى كوچه چون «لَا ضَرَرَ وَ لَا إِضْرَارَ فِي الْإِسْلَامِ»(من‏لايحضره‏الفقيه، ج‏4، ص‏334)، مسئله در زدن مسئله مهمى است كه اسلام سفارش كرده، قرآن مى‏گويد «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَ تُسَلِّمُوا عَلى‏ أَهْلِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» نور/27 حالا چه جورى يا الله بگوييم، همين يا اللهى كه مى‏گوييم در حديث داريم با الله اكبر كه حالا فرق نمى‏كندبا يا الله است، مسأله ديگر نگهدارى حيوان توى خانه، اسلام سفارش مى‏كند حيوان توى خانه باشد حالا محيط زيست اجازه نمى‏دهد، باز كار به محيط زيست نداريم‏ها چون خانه‏ها تنگ است مزاحم است، آن اسلامى كه مى‏گويد توى خانه مرغى، كبوترى،

گوسفندى نگهداريد، همان دينى است كه مى‏گويد حياط خانه‏تان هم وسيع باشد، يعنى اول مى‏گويد خانه‌تان وسيع باشد بعد مى‏گويد توى خانه وسيع هم حيوان هم نگهداريد، سگ توى خانه بودن سفارش شده كه سگ توى خانه نباشد، روايتش را شيعه و سنى نقل كرده‏اند، ساختن كاروان سرا، ساختن مدرسه، بيمارستان خيلى سفارش شده، روايات زيادى داريم براى مسجدسازى، مدرسه سازى البته الان ما مسجد كمبود نداريم، الان ما مدرسه كمبود داريم. الان ساختن مدرسه از ساختن مسجد ثوابش بيشتر است. بعد مأوا دادن به ديگران، كسى كه خانه دارد به خانه ديگران مأوا بدهد، قصه‏اى داريم از خانه على‏بن ابى طالب و فاطمه زهرا كه اشاره شد، كه وقت كم است و بعدا مى‏آيد: «وَ الدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ» اعراف/169 اين خانه‏ها همه‏اش خانه‏هاى سى چهل ساله، خوشا به حال كسى كه سعى كند از اين جا از دنيا، «الدنيا مزرعة الآخرة»(مجموعةورام، ج‏1، ص‏183)، اين خانه چيزى نيست، خانه مهم آن خانه است. همين طور كه در مزرعه بايد دانه سالم باشد زمين سالم باشد، آبيارى دقيق باشد، نور كافى باشد، تا اين دانه رشد پيدا كند «وَ الدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ»، اميدواريم كه ما بتوانيم جمهورى اسلامى‏مان همه چيزش اسلامى باشد، بگذاريد يك مثل بزنم، چرخ خياطى خريده‏ايد، يك سرويس ملامين، سرويس ملامين هم ديس بزرگش، آرم كارخانه‏اش هست، روى پيچ گوشتى‌اش هم آرم كارخانه رويش است، جمهورى اسلامى يعنى بايد خانه سازيش هم اسلامى باشد، زلفش اسلامى باشد، راه رفتن و كفشش اسلامى‏باشد، اصلا بايد آدم وقتى نگاه مى‏كند، همه چيزش اسلامى باشد، اما ما متأسفانه به خاطر هنر معمارى خانه هايمان را غربى ساختيم، زن و مرد مخلوط شد، گرفتار آپارتمان نشينى شديم، آپارتمان نشينى كه هفته گذشته مفاسدش را گفتيم، توى آپارتمان نشينى چه مفاسدى، چه تجسمهايى چه مزاحمتهايى، زندگيهايى كه توى شهرهاى بزرگ است اين زندگيها زندگيهاى اضطرارى است، ما باالاضطرار زنده هستيم، كسى اگر 24ساعت تهران زندگى كند، 24ساعت، 3ساعتش در ماشين است، هر تهرانى به طور متوسط بعضى‏ها 5ساعت و بعضى‏ها 2ساعت، هر تهرانى 2ساعت توى ماشين است، 3 ساعت، يك هشتم بيست و چهار ساعت است، يعنى يك هشتم عمر توى ماشين هستيم، يعنى چه، يعنى 80 ساله‏هاى تهرانى، 70 سال عمر مى‏كنند، 10 سال عمرشان را، زندگى ما در شهرهاى بزرگ، زندگى آرام بخشى نيست، زندگى مضطربانه‏اى است، به همين خاطر، در شهرهاى بزرگتر، مصرف قرصهاى آرام بخش، آمپول هاى آرام بخش، امراضى كه در اثر هيجان و ضعف اعصاب پيش مى‏آيد در در شهرهاى بزرگ بيشتر است، اهايى كه خانه بزرگ است، اطاق بزرگ است، فضا بزرگ است، جاده بزرگ است، منطقه خلوت است، بسيارى از عوارض هم كمتر است به اميد اين كه، يك مقدارى غرب زدگى خانه، هر كس مى‏گويد آقا من مى‏خواهم خانه‏ام مثل فلان شود، تو، خانه آخوند بايد يك جور باشد، خانه او بايد يك جور باشد، هر كسى بايد يك جور زندگى كند، خيلى اين كه آقا اين نقشه استاندارد است، تمام اروپايى‏ها اينطورى مى‏سازند، ايتاليا اين طورى خانه مى‏سازند، آلمان اين طور مى‏سازند. شما بايد ببيند چه طور راحت‏تر هستى، هر جور راحت‏ترى همان طور خودمان رو، چون در مسكن، مسكن يعنى محل آرامش، خانه‏هاى ما الان، وسيله آرامش نيست، يك خواب گاهى است اضطرارى، پس ما در ايران، در شهر بزرگ خانه نداريم، خوابگاه اضطرارى داريم، به اميد روزى كه خوابگاه‏هاى اضطرارى تبديل به خانه آرامبخش بشود، ولى همه اينها مال دنيا است، «وَ الدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ» اعراف/169، خدايا آن خانه ابدى و بهشت، خانه هميشگى ما را، خانه آرام بخش ما قرار و توفيق به ما بده در اين زندگى، حركاتمان، از خانه سازى تا عبادت تا تحصيل، تا تدريس، تا كار و تجارت، تمام حركاتمان را جورى قرار بده، كه تمام اين‏ها مقدمه رسيدن به آن دار آخرت باشد.

«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»