اندیشه در اسلام – قسمت دوم

بسم الله الرحمن الرحیم

آثار اندیشه

باارزش‏ترین نیرویى كه خداوند متعال به انسان عنایت كرده، براساس آیات قرآن و روایات، به طور مسلّم نیروى اندیشه است. نتیجه این نیرو و قدرت، با توجه به ارزشى كه دارد، باعث حركت انسان است. وقتى از امام ششم علیه السلام از نتیجه اندیشه و عقل مى‏پرسند، امام مى‏فرمایند:

«ما عبد به الرحمان و اكتسب به الجنان »1 .

دو محصول حركت فكر و عقل، بهشت و عبادت است.

هم‏چنین مى‏فرمایند: «وقتى كه خدا نیروى فكر را آفرید، پروردگار بزرگ عالم به او خطاب كرد: من هیچ عنصرى را محبوب‏تر از تو در این عالم خلقت، خلق نكردم و به دلیل این محبوبیتى كه پیش من دارى، تو را در محبوب‏ترین خلقم كه انسان است قرار مى‏دهم»2.

در گفتار حكما و نوشته‏هاى بزرگان آمده كه اگر ما تمام این عالم را به منزله یك درخت فرض كنیم، انسان شاخه‏اى بر این درخت است كه بهترین میوه آن عبارت از عقل و نیروى اندیشه مى‏باشد ؛ كه ما را با حقایق عالى عالم پیوند مى‏دهد، اگر تمام اعضا و جوارح و برون و درون انسان در تصرف حكومت آن قرار گیرد و خود آن هم در تصرف نبوّت و امامت قرار بگیرد، از انسان، بهترین عنصر آفرینش را خواهد ساخت.

انبیا و ائمه بدون جهت از كسى تعریف نمى‏كردند. تعریف آنها از مردم، تنها در نیروى اندیشه آنها متمركز بوده است. هرگاه در پیشگاه آنان از كسى تعریف مى‏كردند، از چگونگى عقل او مى‏پرسیدند كه آیا تعطیل است یا كار مى‏كند؟ فكر او چه مى‏كند؟ معطل است یا در كار است؟ آیا انسانى است كه در همه امور بدون اندیشه عمل مى‏كند یا موجودى است كه پیش از اقدام به هر كارى فكر مى‏كند؟

اگر كسى بگوید كه من خود را به فكر كردن عادت داده‏ام، اما گاهى فكرم به جایى نمى‏رسد، پروردگار چنین شخصى را دعوت كرده كه فكرت را به فكر دانشمندان، تجربه دیدگان، روشن بینان و به فكر عالى‏تر از خودت متّصل كن كه حتماً به نتیجه مى‏رسى.

هیچ زمینه‏اى در حیات انسان، عالى‏تر و بهتر از زمینه اندیشه و فكر نیست. فكر به انسان، نور و حقیقت مى‏دهد و او را به ملكوت عالى عالم راهنمایى مى‏كند.

در مدار عقل نه شهوت

در آثار اسلامى پنج نوع فكر را براى ما بیان كرده‏اند. هر انسانى مى‏تواند در فضاى این پنج نوع فكر پرواز كند:

«التفكر على خمسه اوجه »3 .

فكر در پنج مرحله امكان صورت گرفتن دارد.

بى‏ارزش‏ترین انسان‏ها با قرار گرفتن در مدار اندیشه، به انسان‏هاى ارزش‏مند تبدیل مى‏شوند. انسان آن‏گاه كه از مادر متولد مى‏شود، از نظر وجودى بسیار كم ارزش است، با قرار دادن تمام برنامه‏هایش در مركب اندیشه، مى‏تواند خود را به ارزش بى‏نهایت برساند. قدرت فكر، وجود انسان را پرواز مى‏دهد و به لقاى خدا مى‏رساند، آن‏جا كه كسى قدرت محاسبه ارزش انسان را ندارد.

اى برادر تو همان اندیشه‏اى

مابقى خود استخوان و ریشه‏اى4

شما باید خود را خرج مقام عالى وجودت كه عقل است، بنمائى، نه خرج مقام پایین وجودت كه شهوت است. اگر بخواهى یك پارچه خرج شهوت شوى، در كوره پُر حرارت شهوت آب مى‏شوى و دیگر از انسانیتت براى ارزیابى، هیچ چیزى باقى نمى‏ماند، اما اگر خرج مقام عالى وجودت كه اندیشه و عقل است شدى، دائماً عظمت پیدا مى‏كنى. امیرالمؤمنین علیه السلام تابلوى زیبایى دارند كه بسیار باارزش است. ایشان مى‏فرمایند:

«أصل الإنسان لُبّه وعقله دینه ومروته »5 .

واقعیت، حقیقت، و ریشه انسان مغز او است و عقل انسان، پایبند دین و مردانگى او است.

در ادامه حدیث آمده است:

«وان یعلم حیث یجعل نفسه »6 .

اگر بفهمى و این ریشه و این پایبند بودن را براى خودت قرار بدهى .

عقل در این جمله به معناى پایبند است. هنگامى‏كه شترها را در سفرها براى استراحت مى‏خواباندند، به زانوى آنها زانوبند مى‏بستند تا شتر نتواند بلند شود و گم شود و یا بار صاحبش را بردارد و در دل كویر ناپدید گردد . این عقل در روایت به معناى همین زانوبند است ؛ بنابراین، ریشه هر انسانى مغز اوست و باید به ریشه برسد كه اگر به ریشه رسید، شاخ و برگش زنده مى‏ماند و همه میوه‏هایش نیز شیرین خواهد بود، اما اگر بخواهد فداى فرع شود كه شهوت و شكم است، تمام شاخ و برگش، میوه تلخ مى‏دهد. نگاه به نامحرم، به دست آوردن و خوردن هر چیزى، قدم نهادن به هرجا كه انسان دلش بخواهد و گوش دادن به هر صدایى، میوه‏هاى شیرینى نیستند.

فرار شیطان از پیروان در قیامت

انبیا مردم را مى‏ترساندند از این‏كه ظاهرشان خوش نما، ولى باطنشان آن‏قدر تلخ باشد كه خود شیطان هم از آنها فرار كند، زیرا شیطان در قیامت از دست همه مُریدانش از بس كه بوى بد و تلخ مى‏دهند، فرار مى‏كند، در حالى‏كه او خود این تلخى‏ها را به آنها داده است. شیطان روز قیامت حاضر نیست حتى با یكى از دوستان خود بسازد، از این رو مى‏گوید: موجودیت انسان‏هایى كه تمامشان اهل جهنم شده‏اند، به من ربطى ندارد.

شفاعت اهل‏بیت از پیروان

اما آنجا كه، انبیا و ائمه قدس سرهما مى‏ایستند و در روز قیامت به پروردگار عرض مى‏كنند : اى مولاى ما، اگر دست اطاعت كنندهاى ما را در دست ما قرار ندهى، ما در بهشت قدم نمى‏گذاریم. نوشته‏اند كه فاطمه زهرا علیه‏السلام كنار در بهشت مى‏ایستد و مى‏گوید: خدایا اگر همه پیروان پدرم و شوهرم و بچه‏هایم وارد بهشت نشوند، من وارد بهشت نخواهم شد، اما ابلیس و شیطان، نمرود و فرعون، یزید و معاویه، روز قیامت به هیچ وجه حاضر نیستند حتى با یكى از مریدان خود روبه‏رو شوند ؛ بنابراین، كسانى‏كه شما را به گمراهى كشانده‏اند، در قیامت از دستتان فرار مى‏كنند و كسانى‏كه شما را هدایت كرده‏اند، مى‏ایستند تا نجاتتان دهند ؛ از این‏رو، عقل نجات‏دهنده و شهوت هلاك‏كننده است ؛ البته این شهوتى كه مى‏گوییم به معناى غریزه زن گرفتن مرد یا شوهر كردن زن یا بچه‏دار شدن نیست، زیرا این یك امر طبیعى و فطرى است، بلكه مراد از شهوت، خارج از حدود الهى زندگى كردن است .

« فَأُولئِكَ هُمُ الْعَادُونَ » ؛ آنها ( كه خارج از دستور الهى به ارضاى شهوت مى‏پردازند ) تجاوزكاران به حریم پروردگارند 7.

ریشه تو مغز توست و زانو بند تو در همه امور، دین و مردانگى‏ات است. آن حالت مردانگىِ توأم با حیا و شجاعتت را تقویت كن، همان حالت عالى روحى كه اگر با شجاعت و حیا مخلوط گردد، مردانگى نامیده مى‏شود. نشانه مردانگى این است كه به هیچ وجه زیر بار امور پست نرود. آن كسى‏كه داراى مردانگى است محال است دستش را نزد مردم پست دراز كند، او كسى است كه پاى هر حرفى مى‏زند و قولى كه مى‏دهد پایبند است ، و اگر نمك كسى را خورد، محال است به او خیانت كند.

حكایت میرغضب و نان و نمك مجرم

حكایت كرده‏اند كه سلطانى به دلیل اشتباه فردى بر او غضب كرده بود. به میرغضب گفت كه سر او را قطع كن. میرغضب مجرم را برداشت و بیرون آورد و به او گفت: آماده شو مى‏خواهم سرت را از بدن جدا كنم. گفت: میرغضب معمولاً كسانى‏كه مى‏خواهند كشته شوند، چند تقاضا مى‏كنند، من یك تقاضا بیشتر ندارم. نه مى‏خواهم زن و بچه‏ام را ببینم، نه اجازه خواندن دو ركعت نماز را دارم، نه مى‏خواهم كسى را پیدا كنم تا شفاعت مرا كند، بلكه گرسنه گرسنه‏ام و دلم نمى‏خواهد در حال گرسنگى كشته شوم. اگر ممكن است مقدارى غذا براى من بیاور، ولى غذایى كه مرا سیر كند.

میر غضب گفت: من پول ندارم، غذاى حاضر هم نداریم.

مغضوب گفت: من خودم پول دارم و بعد مقدارى پول به او داد.

میرغضب هم پول را گرفت و غذاى بسیار خوشمزه‏اى آماده كرد و آورد. مغضوب شروع به خوردن كرد و دائما مى‏گفت به به، دستت درد نكند، ممنونم، عالى است، یك لقمه هم تو بخور.

میرغضب گفت: گرسنه نیستم.

مغضوب گفت: خیلى بد است كه انسان مشغول خوردن غذاى خوشمزه‏اى باشد و كسى هم نگاهش كند و چیزى نَخُورد. من طبعم قبول نمى‏كند ؛ از این رو میرغضب هم مشغول خوردن غذا شد. بعد كه غذا تمام شد، گفت: آماده‏اى گردنت را بزنم.

مغضوب گفت: آیا مردانگى است كه نمك مرا خورده‏اى و مى‏خواهى گردن مرا بزنى؟

میرغضب رو به او كرد و گفت: اى مجرم، ماهرانه مچ مرا گرفتى. اتفاقا میرغضب هم از آنهایى بود كه روح مردانگى داشت. دستانش را روى چشمانش گذاشت و سرش را برگرداند و اشاره كرد و گفت: تو آزادى هر چند خودم گرفتار شوم.

مردانگىِ هانى در نگه‏دارى مسلم

هانى بن عروه، مسلم را به خانه‏اش آورده بود، در حالى كه وضع كوفه به هم ریخته بود. مسلم به هانى گفت: وضع شهر بسیار بد است، امكان گرفتار شدن شما هم هست، اگر اجازه بدهید، مى‏روم. هانى گفت: من سرم را در راه این مهمانى تو گذاشته‏ام. نباید بروى، آخرش این است كه مأموران یزید تو را در خانه من پیدا كنند و بگویند كه حكم نگه داشتن مسلم بن عقیل پرداخت سرت است. ما سرمان را پرداختیم. مردانگى بزرگى است كه بگوید در این فضاى پر از وحشت، نه مهمانم را بیرون مى‏كنم و نه حاضرم كه مهمانم برود، گرچه به قیمت از دست دادن سرم باشد8.

نه از بستن نه از كشتن نه دارم هیچ باكى

من از آن روزى كه این جا پانهادم ترك سرگفتم

انسان باید مرد باشد، چه كسانى‏كه در لباس مردى ظاهرند و چه كسانى‏كه در لباس زن هستند. زن هم باید مانند مرد مردانگى داشته باشد. این كمال نامردى است كه كسى پس از ده سال ازدواج كه صاحب پنج فرزند هم شده، حالا بگوید كه از قیافه زنم خوشم نمى‏آید و خواستار ازدواج با زن دیگرى هستم. این دلیل پستى و نامردى آن مرد است. از این نامردها هم فراوانند. اسلام هم اینها را نامرد مى‏داند. كمال نامردى آن‏جاست كه كسى پول دارد، اما خرج نمى‏كند. كسى‏كه آبرو دارد و مى‏تواند براى دیگران گرو بگذارد و كار دیگران را حل كند، اگر این كار را نكند، نامرد است.

مردانگى مسلم در برابر ابن زیاد

هانى پس از این‏كه مانع رفتن مسلم شد به او گفت: من مقدارى كسالت دارم، اگر ابن زیاد بفهمد كه من حالم خوب نیست، چون رئیس قبیله هستم و چهار هزار مسلح زیر دست و به فرمان من هستند، حتماً به دیدن من مى‏آید. تو از این فرصت استفاده كن و پشت پرده مخفى شو، وقتى ابن زیاد آمد من سرش را گرم مى‏كنم، بعد علامت كه دادم بیرون بیا و او را بكش و عراق را از شرّ حكومت یزید رها ساز، اما هنگامى‏كه ابن زیاد به دیدن هانى آمد، هانى هر چه علامت داد، مسلم بیرون نیامد تا سرانجام ابن زیاد رفت.

هانى گفت : چرا نیامدى؟ مسلم در پاسخ گفت :

«الاسلام قَیّد الفِتْك »9 ؛

زانوبندى مثل دین به من خورده بود.

دین اجازه نمى‏دهد كه دشمن را به نامردى بكشم. رو در روى دشمن حاضر به جدال هستیم، اگر كشته شدم، به بهشت مى‏روم و اگر كشتم، در راه خدا كشتم، اما حاضر نیستم كسى را به نامردى بكشم. انسان باید مرد باشد. منافقانى كه در كشور ما پیدا شدند ـ البته نه گول خورده‏ها كه توبه كردند و به اشتباه خود پى بردند ـ و عمدى داخل خط نفاق رفتند و هنوز هم هستند، نامردترین مردم روزگارند. انسان باید با دشمن هم مردانگى داشته باشد.

نشانه‏هاى مرادنگى

مردانگى هم نشانه‏هایى دارد. یك نشانه مردانگى، گذشت است. حضرت

على علیه السلام بالاى منبر مشغول سخنرانى بود كه از وسط جمعیت یكى از خوارج نهروان بلند شد و فریاد زد :

«قاتله اللّه‏ كافراً، ما أفقهه »10 ؛

خدا او را بكشد چقدر فقیه و عالم است .

همه خشمگین شدند. امیرالمؤمنین علیه السلام به جمعیت رو كرد و فرمود: او وسط جمعیت بلند شد و فقط به من خطاب كرد، كارى نكرد، فقط مرا نفرین كرد. بعد به همان مرد فرمود: بفرما، من دنباله صحبتم را ادامه بدهم11. كسى كه حس انتقام‏جویى دارد، مردانگى ندارد. مرد كسى است كه وقتى قدرت پیدا مى‏كند، گذشت كند.

حكایت عجیب مردانگى ( 1 )

روزى جوانى دخترى را دیده و پسندیده بود. دختر هم دختر باسواد و باكمالى بود، وضع مالى‏شان هم خوب بود، از نظر زیبایى هم كم‏نظیر بود. هنوز عقد نكرده، بلكه فقط هم‏دیگر را دیده بودند تا دو سه سال دیگر ازدواج كنند. پسر كه مجبور بود براى اتمام تحصیلاتش به خارج برود، به این خانواده خبر داد كه حدود سه تا چهار سال براى گرفتن فوق لیسانس باید به خارج از كشور برود. گاهى میان این دختر و پسر، نامه مؤدبانه‏اى ردّ و بدل مى‏شد. پسر در اروپا با انسان‏هاى فراوانى برخورد داشت، مسیحى، غیر مسیحى، اما قول داده بود كه با این دختر ازدواج كند، مرد بود، مردانگى داشت.

مدتى گذشت. پسر دید كه پاسخ نامه‏اش نیامد. نامه دیگر نوشت، اما باز پاسخى نیامد. بسیار ناراحت شد. چه شد كه دختر پاسخ نامه مرا نداد. پیش خودش فكر

كرد كه شاید خواستگار دیگرى پیدا كرده و مى‏خواهد با او عروسى كند. كسى‏كه زیباتر و بهتر از من است، اما هیچ كدام از اینها نبود، بلكه دلیلش این بود كه دختر یك روز صبح از خواب بیدار مى‏شود و بر اثر یك حادثه درونى، بینایى‏اش را از دست مى‏دهد. معالجه هم مى‏كنند، اما دكترها مى‏گویند كه فایده ندارد. دختر كه هفده سال بیشتر نداشت، به خود گفت، چه فایده‏اى دارد كه پاسخ نامه را بنویسم. اگر هم در پاسخ نامه بنویسم كه دو چشمم را از دست داده‏ام، او به چه رنج سنگینى دچار خواهد شد. پاسخ نمى‏نویسم تا فراموشم كند. پسر درسش تمام شد، با ناراحتى نامه‏اى نوشت و آمدنش را خبر داد كه فلان ساعت هواپیما در مهرآباد مى‏نشیند. از هواپیما پیاده شد، پدر و مادر و خویشاوندان آمده بودند، اما از اقوام زنش خبرى نبود، به مادرش گفت: چه شده كه آنها نیامدند؟

مادر، هیچ چیزى نگفت، تا این‏كه به خانه رسیدند. همین‏كه چمدان‏ها را گذاشت، به مادرش گفت كه مى‏خواهد به خانه دختر برود. در خانه دختر را مى‏زند. سالن پایین روبه روى در بود، در را باز مى‏كنند.

مادر دختر مى‏گوید، بفرمایید. دختر ته اتاق نشسته بود، ولى هیچ عكس‏العملى نشان نمى‏داد. پسر خیلى ناراحت شد، اما چیزى نگفت. سلام كرد، دختر جواب داد و زار زار گریه كرد.

به مادرش گفت كه چرا به من محل نمى‏گذارد. مادرش غش كرد. ریختند به هوشش آوردند. به پسر گفت كه دختر من به علت یك ناراحتى درونى بینایى‏اش را از دست داده است. به این دلیل نامه‏هایت را جواب نمى‏داد. شما هر فكرى مى‏خواهید بكنید.

پسر گفت: من هیچ فكرى ندارم. من غیر از این دختر با كسى ازدواج نمى‏كنم. دختر را عقد كرد، عروسى گرفت و زندگى را با او شروع كرد. من دیگر اطلاعى ندارم، ولى پسر بسیار مرد بود. برخلاف بعضى‏ها كه خیلى نامردند. دختر را عقد كرده، هشت ماه هم هست كه با او رفت و آمد دارد، یك مرتبه مى‏گوید دلم را زده است، دیگر او را نمى‏خواهم. دختر به مادرش مى‏گوید كه دیگر از این پسر خوشم نمى‏آید. اما كسانى‏كه مردانگى دارند، آن‏قدر آقا هستند كه حتى اگر به كسى علاقه نداشته باشند، بروز نمى‏دهند و با كمال محبت با او زندگى مى‏كنند.

حكایت عجیب مردانگى (2)

شخصى بود كه اوایل طلبگى اسمش را فراوان مى‏شنیدم، حتى درس هم كه مى‏خواندم، زنده بود. حدود سال 55 یا 56 از دنیا رفت. یكى از انسان‏هاى بى‏نظیر كشور ما بود كه مراجع هم او را مى‏شناختند. یك بار شخصى به او گفت: شما با همسرت چگونه زندگى مى‏كنى؟

گفت: من پنجاه سال است كه با همسرم زندگى مى‏كنم، با این‏كه بسیار باكمال و با سواد است، ولى خیلى بدقیافه است، با این‏حال، پنجاه سال است كه با او زندگى بسیار خوب و عالى دارم. پرسیدند: چگونه؟ گفت: من بسیار به او احترام مى‏گذارم، چون او بزرگ‏تر از من است. پیامبر صلی الله علیه و آله مى‏فرماید به بزرگ‏تر خود احترام بگذار. او خیلى به من احترام مى‏گذارد، چون من بسیار خوشگل‏تر از او هستم. بعضى‏ها خیلى مردانگى دارند.

این حكایت خواندنى است

در تهران واعظى بود كه خواهرى به سن 33 داشت. به اندازه‏اى این دختر بدقیافه بود كه هر كس براى ازدواج با او مى‏آمد، اصلاً نمى‏نشست تا چایى بخورد، مبادا روح دختر شكسته شود. بالاخره یكى حاضر شد با او ازدواج كند، اما درست او را ندیده بود. شب عروسى طبق همان مراسم قدیم تهران، آمدند كه دختر را در سن 34 سالگى ببرند، وقتى او را آرایش كردند بدتر شد ـ آن وقت‏ها آرایش نمى‏گفتند، بلكه بَزك مى‏گفتند ـ كه اگر بزكش نمى‏كردند، قیافه طبیعى خودش بهتر بود. عروس را بردند. شب عروسى وقتى عروس و داماد كنار هم قرار گرفتند، این داماد بیچاره، چادر عروس را برداشت، دید عجب چیزى است. دختر خواست بگوید براى خدا … هنوز حرفش تمام نشده بود كه داماد حرفش را قطع كرد و گفت: راست مى‏گویى براى خدا. بگذار ما هم با وجود مقدّس او معامله كنیم. آیا حالا چون تو بد قیافه هستى، نباید شوهر كنى؟

براى من نقل كرده‏اند كه تا دم مرگ آن برادر و خواهر و آن شوهر در آن خانه رفت و آمد مى‏كردند و با هم رفیق بودند و عاشقانه این مرد با این زن ازدواج كرد، این مردانگى است.

اقسام فكر و اندیشه

یك مقاله باارزشى كه اقسام اندیشه را بر اساس روایات و آیات بیان مى‏كند، براى شما بیان كنم :

«التفكر على خمسة أوجه » . فكر در پنج چیز باید صورت بگیرد:

1 . «فكرة فى آیات اللّه‏ ویتولد منه التوحید والیقین »12 . نخستین صورت از صور تفكر اندیشه و فكر در آیات خداست.

آیات خدا هم بر سه نوع است: آیات آفاق ـ كه بعدا شرح خواهیم داد ـ آیات أنفس و آیات شرعى. نتیجه این فكر، توحید است و پس از آن یقین مى‏باشد. درباره

آیات خدا فكر كن. معناى دقیق آیات در فارسى همان نشانه‏هاست، زیرا هر عنصرى در این عالم، نشانى از وجود حضرت حق است ؛ یعنى همه حیثیت عنصر نشان مى‏دهد كه من خدا دارم، صاحب، ناظم، كارگردان و مالك دارم. مالك من حكیم و عادل است. فكر كن درباره آن چه نعمتهایى در اختیار توست.

در مورد یك لقمه نان خالى تا انواع غذاها فكر كن. در همین یك دانه گندم، خداوند متعال شانزده نوع ویتامین با یك نظام خاص براى بدن تو كنار هم‏دیگر چیده است، كم و زیاد هم ندارد. كافى است كه یك دانه از این ویتامین‏ها به هم بخورد و سبب اذیّت و آزار شما شود.

در همین معده كه پرده نازكى است و نعمت‏هاى خوردنى در آن مى‏ریزى، فكر كن. وقتى معده خالى باشد، معده‏ات كوچك است. اندازه دو مشت است كه روى هم بگذارى، ولى وقتى كار مى‏كنى و عرق مى‏ریزى و زحمت مى‏كشى، خسته مى‏شوى و انرژى‏ات مى‏سوزد و به غذا نیاز دارى، این معده بیچاره هم كه هیچ چیزى داخلش نبوده، به تناسب حجم غذا خودش را بزرگ مى‏كند، معده‏اى كه بسیار نازك است، هشتاد سال در برابر این همه خوراكى‏ها خودش را بزرگ كرده، حتى یك جایش هم پاره نشده است، درباره آن فكر كن. آیا ممكن است معده خدا نداشته باشد؟

در نعمت‏ها فكر كن. انگور وقتى انگور است، هشت یا نُه نوع خاصیت دارد، بر خلاف كل میوه‏ها كه وقتى كهنه مى‏شوند، مى‏گندند، سیب وقتى هشت تا نُه روز بماند، لك مى‏گیرد و بعد از لك هم مى‏گندد. خربزه بماند، شل مى‏شود و مى‏گندد، اما وقتى انگور بماند كشمش مى‏شود و آثارش از خود انگور تازه براى بدن بیشتر است. یك اثرش كم كردن درد رماتیسم است. درباره این همه نعمت باید فكر كرد تا از این اندیشه، شكر متولد شود.

واقعا خدا چه نعمتهایى آفریده است؟ فعلاً نمى‏توان به شرح هر كدام پرداخت، زیرا یكایك این پنج قسمتى كه براى شما مى‏خوانم، هركدام چندین ماه بحث دارد.

استخوان سازى بدن، توحید محض است. استخوان‏هاى انگشت‏ها باید قلمى باشد و هركدام هم باید مِفصلى داشته باشد كه این انگشت‏ها، راحت باز و بسته شوند. استخوان‏هاى مچ یك مقدار باید زخیم‏تر باشد و بیشتر حجم داشته باشد. دو آرواره به همه ما داده است. آرواره پایین را متحرك قرار داده كه به طرف راست و چپ و پایین و بالا و عقب حركت مى‏كند، ولى آرواره بالا ثابت است.

فكر كن. اگر خدا بخواهد یك مقدار آرواره بالا را شل كند تا آخر عمر نمى‏توانى یك كلمه سخن بگویى، چون فضاى دهان نمى‏تواند كلمات را بگیرد.

2 . «وفكرة فى نعمه اللّه‏ ویتولد منه الشكر و المحبت» 13 . اندیشه و فكر كردن در نعمت‏هاى خداست كه نتیجه آن شكر و عشق است.

3 . «وفكرة فى وعید اللّه‏ ویتولد منه الرهبة» 14 . یكى هم فكر در آیات عذاب در قرآن كه نتیجه‏اش ترس است و این ترس هم كمربند و زانوبند است. قرآن را بردارید، بخوانید و ببینید كه درباره مجرمان، فاسقان، ظالمان، مسرفان و عاصیان چه فرموده است.

4 . «وفكرة فى وعد اللّه‏ ویتولد منه الرغبة »15 . یك اندیشه هم اندیشه در وعده‏هاى خداست كه نتیجه‏اش میل به برنامه‏هاى الهى است. آیات بشارت قرآن را بخوانید، ببینید پروردگار به نیكوكاران چه وعده‏هایى داده است تا خوشحال و تقویت شوید و كار خوب انجام دهید.

5 . «وفكرة فى تقصیر النفس فى الطاعات مع احسان اللّه‏ ویتولد منه الحیاء »16 . یك فكر هم فكر در این است كه نفس ما در عبادت خدا در این عمر، با این همه نمكى كه از خدا خوردیم، وقت بسیار كمى گذاشته است و این فكر در تقصیر نفس در عبادت خدا، سبب حیاى از پروردگار است.

——————————————————————————–

1 . الكافى : 1/11، حدیث 3 ؛ وسائل الشیعة : 15/205، حدیث 20288 ؛ بحار الأنوار :33/170، حدیث 447.

2 . مسند زید : 409. 3 . المواعظ العددیة : 354.

4 . مثنوى معنوى ، مولوى.

5 . الأمالى، شیخ صدوق : 312 حدیث 361/9.

6 . الأمالى، شیخ صدوق : 240، حدیث 9؛ بحار الأنوار : 1/82 ، حدیث 2.

7 . مؤمنون (23) : 7 .

8 . منتهى الآمال : 376.

9 . الكافى : 7/375، حدیث 16 ؛ بحار الأنوار : 47/137 حدیث 187.

10 . نهج البلاغة خطبه 420.

11 . ؟؟؟

12 . مواعظ العددیة : 354.

13 . مواعظ العددیة : 354.

14 . مواعظ العددیة : 354.

15 . مواعظ العددیة : 354.

16 . مواعظ العددیة : 354.

منبع: پایگاه استاد حسین انصاریان