در روز چهارشنبه 23 تیرماه 1361، پس از آنکه قرارگاه فتح موفق به پیشروی در منطقه تحت اشغال دشمن شد، فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا تصمیم گرفت جهت تقویت موقعیت قرارگاه عملیاتی فتح، شماری از یگان‌های قرارگاه نصر را در منطقه قرارگاه فتح وارد عمل کند. به همین جهت به قرارگاه نصر دستور داده شد پدافند از منطقه غرب خرمشهر را به نصر – سه (تیپ 21 امام رضا (ع) و تیپ 3 لشکر 21) واگذار نماید و یگان‌های نصر – یک (تیپ 31 عاشورا و تیپ 4 زرهی از لشکر 21 حمزه) را به منطقه عمومی ایستگاه حسینیه و نیم ایستگاه نود (عقبه قرارگاه فتح در غرب جاده اهواز – خرمشهر) تغییر مکان دهد تا بنا به دستور، این واحدها در منطقه قرارگاه فتح وارد عمل شوند. لیکن به علت عدم موفقیت کلی مرحله یکم عملیات رمضان، دستور فوق به مورد اجرا درنیامد لذا در دو روز نخست عملیات، کلیه یگان‌های قرارگاه نصر، در برابر مأموریت محوله قبلی، از منطقه مسئولیت خود در غرب خرمشهر تا پاسگاه کیلومتر 25 ایران پدافند نمودند.
محمد ابراهیم همت فرمانده تیپ 27 محمد رسول‌الله (ص) ضمن تشریح وضعیت به شدت متفاوت عرصه نبرد مرحله یکم عملیات رمضان با آوردگاه‌های پیشین، در توصیف دلایل ناکامی نیروهای عمل‌کننده ایرانی گفته است:
… از حیث بررسی وضعیت زمین و عوارض آن، باید عرض کنم دشمن در قسمت شرق و شمال شرق شهر بصره، عارضه مهمی به نام کانال پرورش ماهی را در اختیار دارد. عرض این کانال حدود 800 تا 1000 متر و طول آن 28 کیلومتر بوده، داخل کانال پر از آب است و سه دهانه پُل هم در این قسمت آن وجود دارد. تدبیر دشمن برای پدافند در این زمین، تشکیل یک خط پدافندی «L» شکل بود و برای پوشش دادن به یک چنین خط پدافندی «L» شکلی، سپاه سوم دشمن نیازمند دو لشکر زرهی بود. طوری که قادر باشد به خوبی این خط پدافندی را پوشش بدهد. این طرح پدافندی، اصولاً یک طرح پدافندی جالبی است که از خطوط دفاعی ارتش اسرائیل الگوبرداری شده است.
سپس همت روی نقشه نقاطی را نشان داده و می‌گوید:
… عرض کنم به خدمت شما، در اینجا، دو جاده وجود دارد. اینجا هم دو جاده وجود دارد که یکی از آنها مقداری از سطح زمین مرتفع‌تر است و شکل خاکریز را دارد و دشمن پشت آن مستقر شده. تا قبل از شروع مرحله اول عملیات رمضان، دشمن نتوانسته بود این منطقه پدافندی «L» شکل و دژهای مثلثی را پوشش بدهد؛ چون لازمه چنین اقدامی، به کارگیری دو لشکر زرهی بود که با توجه به صدمات شدید وارد آمده به واحدهای زرهی دشمن در جریان عملیات الی بیت المقدس، اکثر واحدهای تانک دشمن در حال بازسازی بودند و عجالتاً تا آن مقطع، دشمن فاقد امکان پوشش دادن این منطقه بود.
بپردازیم به سایر مختصات زمین منطقه، دشمن در کانال واقع بر کناره شط‌العرب، تغییراتی ایجاد کرده بود، از جمله اینکه یک سری دژه‌های مثلثی در اینجا احداث کرد. دشمن در سرتاسر مرز، کانال احداث کرده بود. این کانال‌ها مارپیچی شکل بودند جلوی هر کانال دو ردیف سیم‌خاردار ریخته بود و در مقابل این دو ردیف سیم خاردار، عمق میدان مین دشمن به سمت مواضع ما حدود 800 تا 1000 متر، بود که دشمن آنها را در 29 ردیف، در سرتاسر مرز ایجاد کرده بود و اینها بسیار وحشتناک بودند. در طول جنگ تا این زمان، سابقه نداشت که دشمن در میدان جنگ، 29 ردیف میدان مین با عمق 1000 متر ایجاد کند! بحمدالله، در اکثر نقاطی که طی مراحل گذشته عملیات رمضان نیروهای ایرانی وارد عمل شدند، این میادین مین دشمن با چنین عمق گسترده‌ای توسط برادران رزمنده طی شد؛ چون عناصر تخریب تیپ‌هاف از شب‌های قبل از عملیات، وارد کار شدند و مین‌ها را خنثی کردند. این کار را طی چند شب انجام دادند؛ طوری که شب قبل از شروع عملیات رمضان، آنها توانسته بودند تا عمق 950 متری این میادین مین را خنثی کنند و تا فاصله 50 متری دشمن معبر باز کنند. شب قبل از حمله هم آن 50 متر باقی مانده را پاک کردند. لذا، مرحله اول عملیات رمضان از این قسمت شروع شد؛ مأموریت واحدهای عمل‌کننده، کشیدن به داخل مواضع دشمن، رسیدن به انتهای کانال پرورش ماهی، احداث خاکریز در آنجا و برقراری خط پدافندی روبه شمال، یعنی پشت کانال و بالای آن؛ رو به غرب و سرانجام گرفتن این پُل موجود بر روی کانال پرورش ماهی تعیین شده بود.
شاید این حمله را بتوان بی‌سابقه‌ترین عملیات نیروهای ایرانی در طول جنگ دانست؛ تیپ 14 امام حسین (ع) و تیپ 8 نجف اشرف، شب حمله موفق شدند 15 کیلومتر پای پیاده مسیرشان را طی کنند و بر سند به اهداف‌شان؛ یعنی انتهای کانال پرورش ماهی. اگر در انتهای کانال اینها یک مقدار چیز می‌کردند؛ آن وقت می‌شد از آنجا بروند به طرف بصره. اینها آن شب جلو رفتند و تا انتهای کانال پیشروی کردند، اما همان بلایی که دو، سه بار در حملات فتح‌المبین و الی‌بیت‌المقدس بر سر ما آمد، اینها هم به همان بلا مبتلا شدند. نیرو جلو رفت و تا 15 کیلومتر به عمق دشمن رخنه کرد و باز شد، اما جناح راست آن، پوشیده نشد! چرا؟ چون قرارگاه فجر نتوانست مانند قرارگاه فتح میادین مین را پشت سر بگذارد و وارد عمل بشود. لذا، این تکه پاکسازی نشد و نیروهای «قرارگاه فجر» تا صبح پشت میدان مین گیر کردند. چون نیروهای «فجر» پشت میدان مین زمینگیر شدند، در نتیجه جناح راست نیروهای «قرارگاه فتح» پوشیده نشد. که همین امر باعث شد تا بچه‌های قرارگاه فتح در آنجا اذیت بشوند.
منبع : خبرگزاری فارس
