متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1379/8/12
بسم الله الرحمن الرحيم
الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي
زماني بيننده‌ها بحث را شنيده و ميبينند كه تولد امام سجاد ع است و بعد از تولد امام حسين ع تولد حضرت اباالفضل ع است و ما يك سال است سر سفره امام سجاد ع بوديم,وسر يكي از دعاهاي آن حضرت به نام دعاي مكارم الاخلاق نشسته ايم ،تازه هم اين دعاي امام ع نيست علم من است و همچنين آن كسي كه براي اسلام صحبت ميكند علم خودش را ميگويد, نه اسلام را و زماني كه ميگوييم قرآن اين رامي گويد ، يعني من از قرآن اين را فهميدهام نه اين كه قران اين را ميگويد .و يا زماني كه ميگويد علي ع اين چنين ميفرمايد يعني من اين چنين ميفهمم ، ما شناخت خود را ميگوييم .
مثال :زماني كه ميگوييم درخانه ما آفتاب است نه اين كه خورشيد آمده مقداري از آفتاب او در اين خانه آمده .تولدهاي اين ايام را تبريك ميگوييم و فردا هم روز تسخير لانه جاسوسي است يعني سفارت خانهي آمريكا . من دراين رابطه چند سال است اين آيه را گفتهام آمريكاي جنايت كاري كه مسلمانها را در نماز جمعه به تكرار به رگبارمي بندند .
شوراي امنيت ميخواهد محكوم كند آمريكا ميگويد محكوم نكنيد تقبيح كنيداسرائيليها بي ادبي كردهاند نه اينكه كار غلطي كرده اند . هزاران نفر جوان مسلمان به دست اسرائيليها قطعه قطعه شوند آمريكا حاضر نيست بگويد اين هاكردند .اين سيماي آمريكاست .
قرآن آيهاي دارد درباره مطلب ديگري است ولي به كار تسخير لانه جاسوسي ميخورد چون قرآن كلياتي دارد كه در هرزمان به روز تفسير ميشود .مثال :علي ع ميفرمايد :”و نظم امركم ،منظم باشيد .
خوب اين دستور امروز براي اين هم قابل استفاده است كه در چهارراه احترام بگذاريد به چراغ و منظم باشيد .كه اگرنباشد نظم به هم ميخورد ، پس در نهج البلاغه چراغ سبز و قرمز نيست ولي كلمهاي هست كه ميشود از آن استفاده كرد ،در هر زمان .
مثل :كلمه “غذا”كه اين غذا يك بار با ساندويچ و يك بار با همبرگر يا سيب زميني و آب گوشت است .
قرآن ميفرمايد :(هُوَ الَّذي أَخْرَجَ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ دِيارِهِم)حشر(2)خداست كه اهل كتاب و كفار را از ديار و شهرشان خارج كرد ِ (ما ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا)و شما گمان نميكرديد كه آنها خارج شوند .
مثل اين كه ميگفتند : مملكت بدون شاه چگونه ميشود ؟ خدا او را خارج كرد مستاجر را هم نميشود بيرون كرد ولي قدرت خداوند اين كار را ميكند .(وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ مانِعَتُهُمْ حُصُونُهُم)و خودشان هم گمان ميكردند كه دژها و كاخ مانع ازاخراجشان ميشود ،مگر ميتواند ما را كسي بيرون كند سفارتخانه پايگاه حقوقي دارد ،نه شما و نه خودشان چنين فكرمي كردند(فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا)از راهي كه حساب نميكردند ،خداوند اراده كرد و دانشجويان خط امام (خميني ره)ريخته و آنها را دستگير كردند .
(وَ قَذَفَ في قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ)الحشر(2) خداوند در قلبهاي آنها ترس را حاكم كرد .
(يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْديهِمْ)با دست خود خانهها (و اسناد و مدارك و زحمات خود را خراب كردند) تمام اسناد رادادند به ماشينهايي كه خورد ميكند .
(فَاعْتَبِرُوا يا أُولِي الْأَبْصارِ)اي اهل ايمان و نظر و عقل ببينيد و عبرت بگيريد ،كه اگر خداوند بخواهد شاه فراركرده و مسلمانها شجاع شده قدرت پيدا كرده (و دشمن را ذليل ميكنند) ببينيد كه وقتي قدرت خدا باشد ديگر تانك وتوپ و مسلسل و جاسوسخانه و پروندهها نقشش را از دست ميدهد .
به هر حال اين انقلابي بود كه امام (خميني ره)فرمود :اين انقلاب از انقلاب اول مهمتر بود .پس ما هم تولد امام سجاد ع و اين روز (دانش آموز و تسخير لانه جاسوسي آمريكا)را تبريك ميگوييم .
بحث ما در باره دعاي مكارم الاخلاق است كه ميخواهيم سريع در سه جلسه دعا را تمام كنيم .و بنا دارم انشاءالله ماه رمضان امسال تفسير سوره يوسف ع را بگويم كه دعوت ميكنم آنها كه ميتوانند اين بحث را گوش بدهند و بنده تاحال در تفسير سوره يوسف ع نكته استخراج كرده و باز البته سواد من كم است و چه كسي ميتواند قصهاي بگويدكه اين همه نكته داشته باشد ؟
حضرت ميفرمايد :(وَ أَصِبْ بِي سَبِيلَ الْهِدَايَةِ لِلْبِرِّ فِيمَا أُنْفِقُ مِنْهُ)الصحيفةالسجاديةص98خدايا راه هدايت به بهتر انفاق كردن را برسان .
پول دارد نميداند چگونه خرج كند .اول راه خرج كردن
الف :چه چيز بخشش كنيم
ب :به چه كسي بخشش كنيم
ج :چقدر بخشش كنيم
د :با چه هدف و انگيزه بخشش كنيم
ه :چه زماني بخشش كنيم
و :چگونه بخشش كنيم
خدايا حتي به من ياد بده عمر را چگونه مصرف كنم ، بعضي جوانها يك زنجير چهل سانتي كنار خيابان به دورانگشت ميچرخانند ،و عمر خود را تلف ميكنند و نميدانند چكار ميكنند .يك نوار كاست چند صد توماني اگر داشته باشد صداي گربه روي آن ضبط نميكند ولي روي نوار مغزش هر چه شد ضبط كرده و قدر عقل و مغز و چشمش راندارد ،نگاه ميكند بدون دليل .
مثال :مقابل بانك ملي ايستاده به پولها نگاه كند . در ورزش اگر نگاه ميكنيم گل زدن ديگران را او ورزش ميكند نه ما ،پس نگاه ما شبيه به نگاه به پول بانك است بدون اين كه بهرهاي داشته باشد ، جواني در كل دنيا دارد هدر ميرودميلياردها ساعت .
چه چيز بدهيم ؟
قرآن :(لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ)آل عمران(92)
از آن چه خود هم آن را دوست داري نه غذاي مانده كه ميترسي مسموم شوي يا لباسي كه خود دوست نداري و يا رنگ او و مد عوض و يا تنگ شده به فقير بدهيم .پس رشد انسان در سايه انفاق است از آن چه دوست دارد .
و يا ميفرمايد :(مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُم)بقره(57) از آن چه (كسب كرده)و ما روزيتان كرده ايم ،آن چه ميخواهي به فقير بدهي اگر به شما ميدادندخوش داشتي ؟
مي فرمايد :(وَ لا تَيَمَّمُوا الْخَبيثَ مِنْهُ تُنْفِقُون)بقره(267) كه (وَ لَسْتُمْ بِآخِذيه)چيزي را انفاق نكنيد كه خود هم حاضر به گرفتن آن نيستيد .
خاطره :شخصي رفت مكه خيلي گرما خورد ،بعد از اعمال گفت : خدايا ما آمديم ،خودت بودي ميآمدي ؟ در حال عصبانيت از گرماي آن جا .
به چه كسي بدهيم ؟ قرآن ميفرمايد :(فَلِلْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبينَ وَ الْيَتامى وَ الْمَساكين)بقره(215)
حديث :تا فاميل هست به غريبه انفاق نكنيد .
و كلمه “مسكين “هم از “مسكن “آمده و يكي است ،در باره فقيراني است كه از نداري ميروند در خانه مينشينند ،پول براي خرج كردن ندارند تا در جامعه رفت و آمد كنند ميگويند فلاني خانه نشين است .
چقدر بدهيم ؟
قرآن ميفرمايد :(وَ الَّذينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً)فرقان(67)
به اندازه ببخشيد بعضي در اين مسئله زياده روي ميكنند ،حديث و قرآن هم همين را ميفرمايد .
حديث :شخصي اموالش را بخشيد بعد از مردن امام ع فرمود :مگر فرزند نداشت گفتند چرا داشت فرمود اگر به من ميگفتيد من نميگذاشتم در قبرستان مسلمانها دفن شود . چرا اين كار را كرده ،اسلام هم اجازه نميدهد كسي بيش ازيك سوم مالش را وصيت كند .يعني از 9 ميليون 3ميليون آن را حق دارد وصيت به خرج كردن راه خير ،4 ميليون نميتواند . البته به بيشتر ميتواند با اجازه وارث .
حديث :حضرت (پيامبر ص)پيراهني داشت زني فرزندش را فرستاد پيراهن را گرفت براي تبرك بعد زمان اذان و نمازحضرت لباس نداشت تا در نماز شركت كند آيه نازل شد(وَ لا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلى عُنُقِكَ وَ لا تَبْسُطْها كُلَّ الْبَسْط)الاسراء(29) نه دست به گردن بينداز (يعني انفاق نكني)و نه اين مقدار بخشش كرده كه خود دست تنگ شوي .
حديث :حضرت ع انگور تناول ميفرمود ،شخصي تقاضا كرد ،حضرت عطا فرمود همچنين دومي و سومي وچهارمي آمد ،فرمود :خداوند روزي شما را از جاي ديگر حواله كند .
با چه هدفي ؟
در قرآن حدود 200مرتبه آمده “في سبيل الله ” يعني براي خدا ،نه اين كه فندق داده تا گردو برگردد و چون گوشت قرباني براي ما آورد ،براي او ببريم ،كادو و سوغاتي ،معامله نكنيم .يعني چشم داشت نداشته باشيم ،براي رأي جمع كردن و منافع ديگر كمك نكند .
مي فرمايد :(ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّه)بقره (207)راه رضايت خدا باشد .
چگونه بدهيم ؟
(سِرًّا وَ عَلانِيَةً)بقره(274) تا ميتوانيد مخفي (و بدون منت باشد)
قرآن :(لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى)بقره(294) (صدقات)را با منت از بين نبريد .پس نه زياد باز باز ،و نه بسته بسته ،در آستانه ماه مبارك رمضان ميگويم كه :حضرت ابراهيم ع سه رقم دعا كرد خداونددعاي او را عوضي كه اين شكل نه ،و اصلاح فرمودند .
1 – دعاي باز و با توسعه او را خداوند جمع فرمود .
بعد از اين كه خداوند فرمود :(إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماما)بقره(124) تو را رهبر همه مردم قرار دادم حضرت ابراهيم ع از خداخواست :كه همه فرزندان مرا هم رهبر و امام قرار بدهَ (وَ مِنْ ذُرِّيَّتي) بقره(124) خداوند فرمود :(نه) (قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمينَ)عهد و پيمان (امامت) من به ستمگران نميرسد .
نه به اين گشادي ، فضاي باز سياسي درست, نه اين كه هر كس به هركس هرچه دلش ميخواهد بگويد و آبروي همديگررا به اين بهانه بريزند و اگر چنين شود آبرويي براي هيچ كس نميماند ،چون هركس عيبي و كسي هم اطلاع دارد ،بگويدافشا بايد گردد ،پس همه مردم بي آبرو بايد گردند .
2 – دعاي تنگ را توسعه فرمودند .
حضرت ابراهيم ع :خدايا ما مكه (كعبه) را ساختيم حال :(وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَراتِ مَنْ آمَن)بقره(126)هر كس دين دارد به اوروزي فرما .
خداوند فرمود :(خير)(وَ مَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُه) :من به آنها هم كه كفر ورزيدند روزي ميدهم .حال اگر كسي در اين مملكت مسلمان نيست آب و برق و تلفن ندهيم ؟ البته فرداي قيامت حساب و كتاب دارد و روي اين مسائل ملاحظه ميشود .
3 ـ دعاي ابراهيم ع را جابجا فرمود. به خداوند گفت : بعد از من هم پيامبري به اين مردم بده كه : (يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِم)بقره(129)خداوند فرمود : پيامبر ميدهم ولي پيامبري كه :(يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِم)بقره(129)
حتي خداوند دعاي ابراهيم ع را هم كم و زياد کرد ، يعني همه كارهابايد زير نظر خدا باشد ،و تعجب است از آنها كه ميگويند عقل ما ميرسد چون عقل مثل نردبان ده پله است و گاهي بيشتر از آن را نميفهمد ،
سؤال : آيا روي كرهي زمين خلاف ميشود يا نه ؟ اگر آري ، عاقلها انجام ميدهند يا ديوانه ها ؟
پس نگوييم عقل ميرسد ، ميرسد ولي تا مقداري ، بقيه را بايد خداوند كمك كندچون به هر چيز شك ميكنيم معنايش اين است كه عقل ما نميرسد ، مشورت دليل بر همين است و پشيماني هم همين طور ، ولي به كارگيري عقل هم لازم است چون قران ميفرمايد :(أَ فَلا تَعْقِلُونَ)بقره (44) (أَ فَلا تَتَفَكَّرُونَ)الانعام(50)(لِأُولِي الْأَلْبابِ) آل عمران(190)لا ولي الالباب “بكب از پايههاي انسانيت عقل است ولي پايه ديگر آن وحي است ،با دو بال و يك بال نميشود حتي مرجع تقليد هم بايد دستش را به دست امام صادق ع و آن حضرت ع هم دست به دست پيامبر و پيامبر ص دست به دست ابراهيم ع تازه ابراهيم را خداوند كنترل ميكند .
بايد از عقل و تدبر و مشورت استفاده كرده ولي به آنها اكتفا نكنيم .مثال :بگويد كتاب دارم استاد نميخواهم و يا به عكس ,دو بال است .فكر يك بال استو امداد غيبي هم يك بال ،و بدون هم نميشود و ناقص است .
امام سجاد ع ميفرمايد : (وَ اكْفِنِي مَئُونَةَ الِاكْتِسَابِ) الصحيفةالسجادية(ع)ص98در خوردن روزي گير نداشته باشم ،نه به معناي اين كه كارنكند ،بلكه كار زحمت هم ميكشد ولي به نتيجه نميرسد توري را به دريا مياندازد ميخواهد 30ماهي بيايد 3 ماهي ميآيد ،نخود گرفته پاكتش به آسفالت ميافتد ،مي خواهد جمع كند مردم طعنه ميزنند ،كارها تاب ميگيرد ،و گرفتارمي شود .
در قرآن داريم اگر به كار مردم تاب دادي به كار خودت تاب ميخورد و اگر باز كردي از خودت هم باز ميشود .
مثال :اگر يك روحاني با اخلاص و خوب براي مردم صحبت و خدمت كند اگر روزي به نجار مراجعه كرد كار او راخوب انجام ميدهد .اما اگر نجار در اداره كارمندكارش را گير داد و او را معطل كرد اگراداره و دولت از او كار بخواهدخوب انجام نميدهد .
مثال :درب مسجد جامع شوشتر را 800 سال قبل نجار ساخته بعد از اين همه زمان گلوله به آن كارگر نيست و الان اگر دربهاي ادارات دولتي را يك مشت بزني نه درب كه با چهار چوب ميافتد .
قرآن :(إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ)الاسراء(7) همه كلاه بر سر يكديگر ميگذارند و لذا نظام سرهم بندي ميشود ،اگر با هم دوست باشيم با دلسوزي كار انجام ميدهيم .علت اين كه به پيامبر ص ميگفتند : (بِنَفْسِي أَنْت)بحارالأنوارج18ص295 : به فداي تو شوم(لك الفداء)الأنوارص 12
چون حضرت از مردم احوال پرسي وبراي آنها در سفر و مريضي دعا ميكرد و اين خبر و كار حضرت به گوش او كه ميرسيد علاقه اش زيادتر ميشد .
اين كه حضرت ميفرمايد :(بِغَيْرِ احْتِسَابٍ) بحارالأنوارج51ص297 يعني گره و دشواريها برداشته شود ،و الا كارهاي خداوند حساب دارد ولذا ميفرمايد : (كُلِّ شَيْءٍ بِمِقْدَارٍ) بحارالأنوارج91ص374 هر چيز از روي حساب و كتاب است .
مي فرمايد : (فَلَا أَشْتَغِلَ عَنْ عِبَادَتِكَ بِالطَّلَبِ) الصحيفةالسجاديةص98 (اگر گره برداشته شود)به عبادت بهتر ميرسم .
مي فرمايد :(وَ لَا أَحْتَمِلَ إِصْرَ تَبِعَاتِ الْمَكْسَبِ) مثال :اگر نانوايي خلوت بود نان گرفتيم دقيقه به مطالعه ميرسيم و اگر شلوغ باشد از بين ميرود .
امسال بارندگي كم شد جمهوري اسلامي صدو پنجاه ميليارد تومان خسارت داد ،با اين پول چند تا شهر ميتوانستيم براي معلمين بسازيم و وام براي اساتيد دانشگاه و كارمندان دولتي كه خانه ندارند .
خداوندمي فرمايد :(اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمِ يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراًَ)هود (52)شما استغفار كنيد از آسمان براي شما باران فرستاده ميشود يعني زمين آسمان در اين امور به هم وصل است .
مثال :سوئيچ و اگزوز ،باز شد از عقب دود ميآيد برو ته ماشين به هم بند است . نماز آمپولي است كه خدا هم به زمين وهم به آسمان ميزند ،زلزله(إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها)زلزله ميشود نماز آيات ميخوانيم ،باران نمي‌آيد نماز باران .اين دو فراز از دعا فرازهاي بعد در جلسات بعد .
خدايا :عقل ،بصيرت و ايمتن و عمل ،عمق و بركات عمر ما را بيفزا .
خدايا :مارا به خود واگذار نكرده و باران رحمت را بر ما نازل و به مولودهاي شعبان كشور ما را روز به روز عزت بيشتر وبركات شعبان را بر ما نازل و قلب مولود اين ماه حضرت مهدي ع و ما را ازياران مخلصش قرار بده .
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
