متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1379/3/26
بسم الله الرحمن الرحيم
الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي
(وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِكَ وُسْعِي) الصحيفةالسجادية(ع)ص98
السلام عليك يا بقية الله يا مهدي(عجل الله تعالي فرجك)
بحث ما درباره تفسير دعاي مكارم الاخلاق و سر سفره امام سجاد عليه السلام هستيم و خداي را شكر بر اين نعمت ,سفره‌هاي ديگر انسان را خواب و منحرف و سفره دين انسان را بيدار مي‌كند. تا رسيديم به اين جمله كه امام سجاد عليه السلام مي‌فرمايد: (وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِكَ وُسْعِي) الصحيفةالسجادية(ع)ص98:(خدايا)و من فقير نشوم كه وسعت آن به نزد توست «فقر» و «فقير»مي گويند: ستون فقرات، كسي كه از نظر مالي مي‌شكند. فقر بد چيزي است.
حديث: پيامبر صل الله عليه و آله و سلم فرمود: خدايا من به تو پناه مي‌برم از كفروفقر.
مردي سؤال كرد:(يا رسول الله كفر و فقر)مثل و همپاي يكديگرند؟
حضرت فرمود: بله
علي عليه السلام فرمود:(الْفَقْرُ الْمَوْتُ الْأَكْبَر)وسائلالشيعةج12ص39
فقر مردن بزرگي است.
البته اين براي انسانهاي عادي است و ممكن است باشند انسانهاكه فقر آنها را تكان ندهد.
*سيماي فقر:
-(الْمَوْتُ الْأَكْبَر) مرگ بزرگ است.
ـ مذلة للنفس غررالحكم ص365: انسان را ذليل مي‌كند.
ـ عقل انسان را پريشان مي‌كند.
ـ غمها را به سوي انسان جلب ومي كشاند.
ـباورهاي انسان را متزلزل مي‌كند.
ـ دينش باريك و نازك مي‌شود.
ـ و قلة الحيا في وجهه: حيائش كم مي‌شود.
اينها براي انسانهای عادي است ولي ممكن است عده‌اي هم آسيب نديده يا كم ببينند.
مثال: گوگرد و كبريت، پتو و پنبه و چوب و. . . را مي‌سوزاند ممكن است چيزي هم باشد كه جنسش نسوز باشد.
نگوييد فلاني فقير ومقاوم است بله او نسوز است و اين استثنايي است.
خدايا: به آبروي محمد و آل محمد همه فقرا را از فقر نجات بده.
-عوامل و ريشه‌هاي فقر:
بحث امروز خلاصه يك كتاب و اگر شما صد كتاب هم مطالعه كني بيش از اين برداشت نمي‌كني.
1-تن پروري و تنبلي
حال كار كردن ندارد و بي حال است و اين خيلي بد است.
امام عليه السلام مي‌فرمايد: (اللهم أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ وَالْفَشَلِ)بحارالأنوارج92ص184
خدايا به تو از كسالت و شلي پناه مي‌برم.
وقتي مي‌بيند ميزواستخدام نيست گريه مي‌كند. ملت از 60 ميليون ميليون كارمندند و بقيه چه كار مي‌كنند مگرليسانس گرفتي حتماً بايد كار اداري كني، بعد از ليسانس كار؟ بسم الله: بله فكر غلطي است كه با ليسانس نبايد كار كرد وفوق ديپلم و ديپلم داريم بي كار، بي كار است يا بي عار. اگر بي عار است خودش بايد براي خود غصه بخورد. كارهست نه به معناي ميز و درس به معناي دانشگاه تابستان آموزش و پرورش تعطيل است ما هم، مگر انسان با 100 كتاب دانشمندمي شود و 200 كتاب و مگر در اين دنيا با اين كتابها مي‌شود ادعاي باسوادي كرد؟ بايد جدي باشيم.
قرآن مي‌فرمايد:(فَإِذا قُضِيَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ابْتَغُو)جمعه(10)پس زماني كه نماز جمعه تمام شد در زمين پخش شده و دنبال كار برويداگر روستا مسجد ندارد خود مسجد بسازيد، دولت كمك كند، قديم هم دولت مسجد مي‌ساخت. اگر دولت محترم وجهاد سازندگي كه سالگرد آن است، آب و برق و جاده و مدرسه و خدماتي، حفاظت از مراتع و جنگلها و آبها دارد. اگرنبود ما بايد بي تفاوت باشيم؟ قرآن مي‌فرمايد:(فَامْشُوا في مَناكِبِها)الملك(15) از گردنه كوهها براي روزي بدست آوردن بالا برويد. نمي دانم اين را گفته‌ام يا نه چون من روزي سه و چهار و يا پنج سخنراني دارم نمي‌دانم بعضي از مسائل را گفته‌ام يا نه دو بار بشنويد.
فردي آمدبه نزدحضرت گفت من پول ندارم، فرمودكاركن، گفت سرمايه ندارم، فرمود: چيزي از خانه بفروش، گفت چيزي من ندارم، فرمود هر چه هست، با عصبانيت رفت يك مقدار فرش پاره آورد كه سرمايه من اين است، حضرت فرمود: اين را چه كسي مي‌خرد؟ يكي يك درهم و ديگري حاضر شد به دو درهم بخرد، دو درهم را حضرت داد تبرخريدند. فرمود: دسته تبرچه كسي در منزل دارد؟ يكي داشت و آورد، حضرت دسته را در تبر جاسازي كرد و به او داده فرمود: برو بيابان هيزم جمع كرده بفروش ولي گدايي نكن.
نكته‌هاي اين روايت:
الف: مشكلات را به پيامبر صل الله عليه و آله و سلم بگويي.
ب: مشاركت مردمي داشته باشيد در رفع مشكلات.
ج: ابزار توليد در اختيار آنها كه مي‌توانند قرار دهيد.
با يك دستگاه قالي و چرخ خياطي وماشين حساب و كامپيوتر وسيله كاركردن را فراهم كنيد.
حديث: شخصي به نزد امام عليه السلام آمد و تقاضاي كمك كرد حضرت فرمود سر خود را تكان بده، چنين كرد، حضرت فرمود: سر تو سالم است برو با سر كار كن ولي گدايي نكن
2-كفران نعمت
حديث:(النعم يسلبه الكفران) غررالحكم ص323: اگر بر نعمتها تشكر نكنيم از دست خواهيم داد.
در سوره فجر مي‌فرمايد:(رَبِّي أَكْرَمَنِ)فجر(15)خداوند به من اكرام كرد. بارندگي خوب شد و چه درآمدي.
(رَبِّي أَهانَنِ)فجر(16) خداوند به من اهانت كرد-امسال بد شد و خشكسالي. مي فرمايد(كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ)فجر(17)اينچنين نيست(كه تو تحليل مي‌كني)بلكه داديم تو به يتيم كمك نكردي(دوباره از او گرفتيم).
سال گذشته كه خشكسالي نبود كدام كشاورز زكات داد؟ (وَ لا تَحَاضُّونَ عَلى طَعامِ الْمِسْكينِ)فجر(18) با طعام بهره مند نكرديد.
چطور براي انتخابات و شورا و. . . همه جمع مي‌شويد چطور بيست سال است از انقلاب مي‌گذرديك ستادي براي زكات درست نشد؟ زكات ازدين نيست و32آيه ندارد؟ خمس ندادي چك برگشت ورشكست شدي.
دروغ نيست قرآن مي‌فرمايد:(فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ)نحل(112) كفران نعمت باعث شد خداوند تنگناها بوجود آورد.
حديث:(مَا تَلِفَ مَالٌ فِي بَرٍّ وَ لَا بَحْرٍ إِلَّا بِمَنْعِ الزَّكَاةِ) بحارالأنوارج93ص 20
تلف نمي‌شود مالي در خشكي و نه در دريا مگر به ترك و نپرداختن زكات.
در بعضي از موارد زكات شامل خمس هم مي‌شود، اگر مال آتش گرفت آقا خمس و زكات نداده, يك ميليون داده دويست تومان آنرا مي‌داديم. امروز داده فردا هم مي‌گيرد.
3-تنگ گرفتن بر زن و بچه
حديث: كساني كه دارند ولي بر زن وبچه تنگ مي‌گيرند اينها هم گرفتار فقر مي‌شوند.
4-اظهار فقر
حديث اظهار نداري فقر به دنبال دارد كافي ج /70
هميشه از نداري و فقر دم مي‌زند و هيچ موقع حمد و ستايشي بر آنچه دارد نمي‌كند.
5-درخواست بدون نياز واقعي
حديث: كسي كه باز كند در از مسئلت را به روي خودش خداوند دري از فقر برويش باز مي‌كند.
عروس را با يك ماشين ببريد و بوق نزنيد. اگر ما برديم باطل است.
زنگ مي‌زند به پسر عمو و خاله و التماس براي چي(اگر كسي دارد بوق بزند)تو كه نداري چرا دست و پا مي‌زني به عروس خانم بگو ما شما را بدون بوق مي‌خواهيم ببريم. آمده گفت ما تعزيه داشتيم براي شمر اسب نداشتيم او را سوار دوچرخه كرديم تعزيه باطل است؟ پس بعضي وقتها فقر خيالي است نه واقعي. وام مي‌گيرد براي اينكه جهازيه‌اش مثل دختر عمويش باشد. اصلاً اين خل است كه حاضر است گردن كج كند(خنده حضار)براي گدايي براي جهازيه اگر داري تهيه كن ولي اگر نداري عزت به نوع جهيزيه نيست.
بعد هم مبل و كمد با اجاره كردن يك خانه كوچك كمد را با طناب از پشت بام مي‌برد.
بسياري كه فكر مي‌كنند فقير هستند خيالي است عزت را در اين چيزها مي‌بيند. بايد حر و آزاد باشيم.
داستان: درزمان رضاشاه كه عمامه هارابرمي داشت. خانم يك آقايي دوست داشت كه شوهرش عمامه نداشته باشدروزي اين آقا به حمام رفت و زن يك دست لباس و كت و شلوار را در پارچه گذاشته و درب حمام به حمامي گفت اين لباسهاي آقاست لباسي تميز را جا گذاشته و لباسهاي كثيف را دنبال خود آورده حمامي هم آن را جابجا كرد آقا كه رفت لباس بپوشد ديد لباسهاي خودش نيست از حمامي پرسيد گفت اشتباه شده, گفت نه خانم شما آورده و چنين گفته آقافهميده كه خانم مي‌خواهد او را در مقابل عمل انجام شده قرار دهد لذا بدون آنكه لباسها را بپوشد با لنگ تنها به كوچه آمدو به منزل رفت و بعد هم اختلاف شد و زن را طلاق داد، تحكم كه نمي‌شود، رضا شاه گفته من ازآخوند بدم مي‌آيد تو هم رفتي در خط او. البته جاهايي روي عمامه حساسيت است زمان رضا شاه هم عمامه را برمي داشتند هم چادر را يكي خيلي روي عمامه حساسيت نشان مي‌داد گفتند عمامه مستحب و حجاب واجب است شما اگر هم مي‌خواهي بر روي واجب حساسيت داشته باش. گفت اگر عمامه باشد حجاب هم هست. درست است ولي اگر اين مستحب باشد آن واجب هم هست.
6-نان خوردن از طريق امامان عليهم السلام
حديث(إِيَّاكَ أَنْ تَسْتَأْكِلَ بِنَا فَيَزِيدَكَ اللَّهُ فَقْرا) بحارالأنوارج2ص162بپرهيزيد كه از طريق ما نان بخوريد كه فقرتان زياد مي‌شود.
بعضي مرتب مي‌گويند من اولاد پيامبر هستم چرا آن حضرت را يدك مي‌كشيم، بله سادات محترم هستند ولي نبايد ازاين طريق نان بخورند.
7-علم را وسيله ارتزاق و روزي قرار دادن
حديث: «من استأكل بعلمه افتقر»: هر كس با علمش نان بخورد فقير مي‌شود.
درس دادند و منبرر برو دادند يا ندادند، اما اگر بگويد من كمتر از اين منبر نمي‌روم، اين حرام نيست ولي فقر مي‌آورد.
استاد دانشگاه را پولي دولت مي‌دهد و منبر را مردم مقداري مي‌دهند. حساب مالي باز نكنيم، به خصوص براي مسائل معنوي. نمي دانم بگويم يا نه؟
يك روز آقايي رفت سخنراني روز ماه رمضان يك روز مريض شد و نماز صبح نرفت آخر ماه رمضان تومان به او دادند و نوشته بودند معلوم است اشتباه هم نكرده‌اند ,علت را پرسيد گفتند يك روز نماز صبح نيامدي، اين خيلي بداست، دست استاد و معلم و عالم را بايد بوسيد.
ما سه پدر داريم:
1-پدري كه به ما ياد مي‌دهد.
2-پدري كه باعث تولد ماست.
3-پدر زن هم پدر است. حديث داريم:
حديث: (أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّة) بحارالأنوارج16ص95 من و علي پدر شما هستيم.
پدر علمي و معنوي هم داريم در مقابل پدر مادي. انسان هر چه مي‌تواند به استاد و عالم خود كمك كند اما آنها هم نبايد طي كنند.
8-درس خواندن براي خودنمايي
حديث:(مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ رِيَاءً وَ سُمْعَةً يُرِيدُ بِهِ الدُّنْيَا نَزَعَ اللَّهُ بَرَكَتَهُ وَ ضَيَّقَ عَلَيْهِ مَعِيشَتَه) بحارالأنوارج74ص101 كسي كه علم بياموزد براي خود نمايي و رسيدن به دنيا خداوند بركت از او برگرفته و روزي‌اش تنگ كند.
حيف است كه انسان علم و پيامبر و امام صادق عليهماالسلام را براي دنيا خرج كند.
9-خوابيدن بين الطلوعين
ممكن است ايراني‌ها ناراحت شوند ولي كسي بايد اين حرفها را بزند. روزي را كم مي‌كند بين الطلوعين خوابيدن. بهتراست انسا ن شب زود تربخوابد تا بتواند از هواي بين الطلوعين استفاده كند و همچنين است خوابيدن زمان مغرب.
10-گناه كردن
حديث: (إِيَّاكَ وَ الذُّنُوبَ وَ إِنَّهُ لَيُحْبَسُ عَنْهُ الرِّزْقُ وَ مَا هُوَ إِلَّا بِذُنُوبِهِ) وسائلالشيعةج15ص305
بپرهيزيد از گناهان كه روزي را حبس كرده كه اين بجز براي گناه نيست.
سؤال: پس چرا خيلي از كفار و كمونيستها بيش از ما گناه كرده و روزيشان زيادتر است؟
جواب: خداوند سنتها و قوانيني دارد.
الف: به خاطر ايمان و تقوا باران و بركت نازل مي‌فرمايد كه: (وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكات)اعراف(96) ب: گناه مي‌كند باز هم مي‌دهد,براي عذاب بيشتر، دكتر دو رقم دستور خوردن مي‌دهد: به يكي مي‌گويد بخورد: براي اينكه الحمدلله وضع او خوب است و خوردن مانعي نداردو ديگر اينكه مي‌گويد بخورد: براي اينكه از زنده ماندن او مأيوس است هر چه مي‌خواهد بخورد. يک دفعه مي‌گويد درب را ببنديد مثل مرحوم حاج كافي(ره) مي‌گويد درب حسينيه را ببنديد يعني جا نيست و يك وقت مي‌گوييم درب را ببنديد يعني اين چند نفر كه هستند بيرون نروند و فرار نكنند.
پس خداوند هم گاهي به خاطر تقوا و گاهي براي اينكه كار از كار گذشته، مي گويد هر كاري مي‌خواهد بكند امتحانات ثلث سوم يقه او را خواهيم گرفت. خوش باشددر پادگان سه رقم سرباز را زير فشار قرار مي‌دهنديكي اذيت كرده او را كلاغ پر مي‌دهند و پامرغي يكي براي اينكه مي‌خواهد او را رشد بدهند.
يكي براي گ رفتن مرخصي براي عروسي مثلاً خواهرش می گويند اگر مي‌خواهي بروي الان بايد كار بيشتري انجام بدهي. پس مهلت دادن خداوند براي پر شدن پيمانه است:
(وَ جَعَلْنا لِمَهْلِكِهِمْ مَوْعِداً)كهف(59) براي هلاكت آنها وعده‌اي است.
گاهي هم زود حالگيري مي‌فرمايد:(وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْديكُمْ)شوري(30)
ما اگر مصيبتي به شما رسيد پس از آنچه كه به دست كسب كرده‌ايد مي‌باشد.
والسلام عليكم و رحمة الله و برکاته
