متن برنامه ی درس هایی از قرآن کریم حجت الاسلام قرائتی؛ تاريخ پخش :: 1374/11/12
بسم الله الرّحمن الرّحيم
الهي انطقني بالهدي و الهمنی التقوی
بحث امروز ما بحث رزق است رزق و روزي چيست؟ آن چيزي كه انسان از آن استفاده مي‌كند رزق است، چه مالك آن باشد و چه مالك آن نباشد، شما وقتي از هواي خوب منطقه خودتان استفاده مي‌كنيد اين هوا رزق شماست. چه بسا شما مالك درياها و جنگل‌ها نباشيد.
گاهي انسان رزق دارد ولي مالك نيست و گاهي انسان مالك است ولي رزق او نيست. در بحث رزق اول بايد حساب كنيم كه رازق خداوند است »إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتينُ« الذاریات(58).
1ـ رزاق خداوند است٬ همين كلمه را ياد بگيريم خيلي از مشكلات حل مي‌شود، اگر بازاري‌هاي ما بفهمند كه رزاق خداست دلشان لك نمي‌زند كه ظهر ده دقيقه مغازه را ببندند و به نماز بروند. مي‌گويند نه، اگر من الان نمار بروم ممكن است يك مشتري از دستم برود، و رازق من مشتري است.
نامزدي مي‌آيد سراغ عروس، عروس مي‌گويد شغل شما چيست؟ مي‌گويد يك درآمد معمولي دارم؟ عروس خانم به اين معتقد نيست كه رازق خدا است. نمي‌داند كه گاهي ازدواج با يك با درآمد كم زندكي شيرين است و گاهي افرادي با درآمدهاي سنگين هستند ولي زندگي‌اش تلخ است٬ ما همين را بدانيم در انتخاب همسر٬ درانتخاب شغل٬ درانتخاب رفيق٬ كافي است. اگر بدانيم خدا رازق است اينقدر حرص نمي‌زنيم. هرچه قسمت ما باشد مي‌رسد. كار را بايد كرد اما حرص نبايد زد.
به خاطر پول دروغ مي‌گويد؛ يعني چه، يعني اينكه رازق من دروغ است. دروغ است كه به من نان مي‌دهد.
پدري به پسرش مي‌گفت، پسر تو كه مي‌خواهي داماد شوي از كجا نان مي‌آوري و مي‌خوري؟ پسر گفت: بابا جان، رازق من خداست. »إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتينُ« به غير از اين كه رزاق است، زور هم دارد، آن كسي كه از ترس خرجي ازدواج نمي‌كند، يا اينكه بچه‌هاي ما، دانشجويان ما، بايد زود ازدواج كند، سلامتي دختر و پسرهاي ما 50% براي نماز است و 50% هم براي ازدواج و هر دو هم از اسلام است.
پس »إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ« العنکبوت(45) نماز بچه‌هاي ما را از فحشاء و منكر حفظ مي‌كند.
2ـ(مَنْ تَزَوَّجَ أَحْرَزَ نِصْفَ دِينِهِ) الكافي ج 5 ص 328
امام صادق(علیه السلام) مي‌فرمايد: ازدواج كنيد 50% گناهان را كم مي‌كند. راه طبيعي، اين است، اخيراً من در هر دانشگاهي رفتم، گفتم ازدواج نيمه مستقل بكنيد، عقد دايمي بسته مي‌شود منتها ادامه تحصيل دختر خانه پدرش، و پسر هم خانه پدرش، گاهي هم با هم باشند.
و تشكيل زندگي هم بعد از اتمام درس، هيچ اشكالي هم ندارد. اين هم پسر را بيمه مي‌كند و هم دختر را بيمه مي‌كند. و هم پسر و هم دختر فكرشان متمركز مي‌شود. گناه نمي‌شود. راه طبيعي سالم‌تر از اين نيست، خداوند رزاق است. و من خودم، خداوند به من پسر نداده، دخترهايم را كه شوهر دادم براي همه ازدواج نيمه مستقل داشته‌اند. سلامتي دخترها و پسرها در اين است.
خداوند رزاق است و قدرتش هم قوي است.
كمي يا توسعه رزق دست خداست. »إِنَّ رَبَّكَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ« الاسراء(30) قرآن مي‌گويد٬ خوب، حالا چرا خدا به همه يك جور نمي‌دهد؟ اگر خدا به همه يك جور بدهد زندگي از هم مي‌پاشد، بايد به هر كسي يك مدل بدهد يكي حافظه‌اش بيشتر است يكي خطش خوب است شما اگر انگشت‌هايت يك جور باشد همه كارها را نمي‌تواني بكني، بسياري از كارها مي‌ماند، تفاوت بايد باشد، تبعيض است كه بي عدالتي به حساب مي‌آيد.
خداوند، گشايش مي‌دهد، مي‌گيرد، و اين براي امتحان است. گاهي براي امتحان و گاهي براي عملكرد خودمان است. حالا اگر به قدري فراواني باشد كه همه مردم همه چيزها را داشته باشند قرآن در اين جا جواب مي‌دهد »وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوْا فِي الْأَرْضِ وَ لكِنْ يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ ما يَشاءُ إِنَّهُ بِعِبادِهِ خَبيرٌ بَصيرٌ« الشوری(27) اگر توسعه به همه مردم بدهد اگر همه بي نياز شويم گردن كلفتي مي‌كنيم طغيان پيش مي‌آيد. تغيير وسع گاهي به خاطر آزمايش، گاهي هم به خاطر عملكرد، در سوره فجر، يك آيه قشنگي است مي‌فرمايد: »فَأَمَّا الْإِنْسانُ إِذا مَا ابْتَلاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَ نَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ« الفجر(15) وقتي به انسان مي‌دهيم مي‌گويد خدا به ما رو كرده به ما كرامت داده. امسال خوب سالي بود. »وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ« الفجر(16) وقتي به او نمي‌دهيم مي‌گويد خدا به ما اهانت كرده »كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ« الفجر(17) مي‌گويد ما به تو داديم، اما تو به يتيم ندادي٬ به تو داديم اما تو زكات ندادي سال بعد آفت زد. ندادي از تو گرفتيم به يتيم احترام نكردي از تو گرفتيم.
»وَ لا تَحَاضُّونَ عَلى طَعامِ الْمِسْكينِ« الفجر(18) به مسكيمن طعام ندادي سر سفره شما چند رنگ افطاري بود ولي مردم سر سفره‌شان با سيب زميني هم مشكل داشتند كه افطار كنند. با چاي افطار كردند. »وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّا« الفجر(19) ارث كه به تو رسيد هپ هپ خوردي، اصلاً حساب نكردي كه اين وارث وصيتي دارد يا نه، نذري، بدهي، همينطور اموالش را خوردي. »وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا« الفجر(20) حرص تو را فرا گرفت و ما هم فتيله مال تو را پائين كشيد٬ يك، پس چرا خدا بعضي مواقع چيزهايي كه مي‌دهد را مي‌گيرد؟ 1ـ به يتيم نمي‌رسيم، 2ـ به فقرا نمي‌رسيم، 3ـ مال مرده را بدون تحقيق يك جا مي‌گيريم، 4ـ حرص مي‌گيرد.
وبعضي وقتها مي‌گويد: مي‌خواهم امتحانت كنم »وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرينَ« البقره(155) از تو مي‌گيريم تا ببينيم تو چه كار مي‌كني؟ صبر مي‌كني يا اينكه فرياد مي‌كشي؟
مردم در برابر حوادث چهار دسته هستند: 1ـ گروه جيغ 2ـ گروه صبر 3ـ گروه داوطلب 4ـ گروه شكر.
عده‌اي در برابر حوادث جيغ مي‌زنند قرآن مي‌فرمايد: »إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً« المعارج(20) عده اي در برابر حوادثي و بشر الصابرين صبر مي‌كنند، عده‌اي اصلاً سراغ مشكلات مي‌روند هميشه كارهاي سخت را مي‌خواهند هميشه خط اول هستند. مثال مثل پياز روي پياز سه نفر دندان مي‌گذارند، بچه كه دندان روي پياز مي‌گذارد جيغ مي‌زند آدم بزرگ صبر مي‌كند، اما بزرگتر كه مي‌شود پول مي‌دهد و پياز مي‌خرد خداوند ضامن رزق است سنتها را مستحب است و دستور خدارا انجام دهيم.
دو تا سنت داريم يكي سنتي كه خدا بر ما واجب كرده مثلاً قرباني كردن در عيد قربان سنت است يك سنتي هم هست كه خدا بر خودش لازم كرده يعني شرح وظايف است پس آئين نامهايی كه براي ما است قرآن و حديث است آئين نامه‌اي كه خدا براي خودش شرح وظايف نوشته يكي شرح وظايف:
1ـ اينكه رزق مردم را بدهم »وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها كُلٌّ في كِتابٍ مُبينٍ« هود(6) خدا قول داده كه به افراد رزق برساند. حتي به موجوداتي كه دست و پا ندارند و كم دست و پا هستند رزق مي‌رساند. »وَ كَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُها وَ إِيَّاكُمْ وَ هُوَ السَّميعُ الْعَليمُ« العنکبوت(60 گاهي جنبنده‌ها خودشان دست و پا ندارند اما خدا رزق آنها را مي‌دهد، مثل بچه‌اي که تازه به دنيا مي‌آيد خدا ضامن رزق است. بچه‌اي كه به دنيا مي‌آيد فقط مكيدن بلد است. شيري كه براي او رزق كرده غذايي است كه همه ويتامين‌ها در آن هست. خدا به سگ‌هاي ولگرد روزي مي‌دهد خدا به سوسك‌هاي در سوراخ روزي مي‌دهد خيلي زشت است كه مي‌گويد اگر دروغ نگويم پس از كجا بخورم، »الله يرزقها« خدا مي‌رساند.
در همه جا زرنگي كارساز نيست، روايت داريم، (كَمْ مِنْ مُتْعِبٍ نَفْسَهُ مُقْتَرٍ عَلَيْهِ وَ مُقْتَصِدٍ فِي الطَّلَبِ قَدْ سَاعَدَتْهُ الْمَقَادِيرُ) الكافي ج 5 ص81- بسياري از آدم‌هايي كه زرنگي مي‌كنند هشتشان گرو نهشان است و بسياري از افرادي كه تيزي و زرنگی ندارند زندگيشان مرفه است. من در عمرم يك شب نان گدايي خوردم، و آن شبي بود كه پنجاه تا نان روي دستم بود. بيست سالم بود طلبه نجف بودم. مي‌خواستم به مكه بروم، چون با ماشين مي‌خواستيم برويم و نه روز در راه بوديم به ما گفتند: سي چهال تا نان بپزيد خشك كنيد و در گوني بگذاريد. نانوا هم چهل پنجاه تا نان پخت گذاشتيم روي دستمان بعد گفتم آقا يك نان هم بده امشب بخوريم، بد از اينكه اينطوري گفتم از گفتن خودم پشيمان شدم، بردم اتاقم خشك كنم اتاق كوچك بود همه را پهن كردم ورفتم اتاق بغلي يكي دو ساعت بعد رفتم ديدم سفره نان نيست. رفتم برنج بپزم ديدم روغن ندارم رفتم بخوابم ديدم گرسنه هستم، رفتم ديدم همه حجره‌ها خاموش است، طلبه‌ها خواب هستند، فقط سه تا حجره روشن بود، رفتم گفتم آقا شما توي سفره‌تان نان هم داريد، گفت نه، خلاصه در چند تا حجره گدايي كردم، باز هم سير نشدم، نهنگ در اقيانوس حيوان‌هاي دريا را مي‌گيرد و مي‌خورد. آشغال‌ها و جرم هايش مي‌رود لاي دندانش، مي‌خواد مسواك كند، نهنگ سرش را بالا مي‌آورد و دهانش را باز مي‌كند پرنده‌اي در هوا است هم قد كبوتر دو تا شاخ دارد، اين پرنده در دهان نهنگ مي‌نشيند و آشغال‌هاي دهان نهنگ را مي‌خورد.
خداوند رزق پرنده را در هوا، لاي دندان نهنگ در اقيانوس قرار داده آن وقت ما مي‌گوئيم اگر ظهر مغازه راببنديم مشتري مي‌رود.
خدا رحمت كند همه اموات را، پدر من پنجاه سال در بازار كاشان، وقت نماز مغازه‌اش رابست مگر ما گرسنگي خورديم يازده تا بچه هم داشت. همه آنها هم سير شدند.
حيف خدايي كه روزي پرنده را لا بلاي دندان پرنده قرار مي‌دهد آن وقت شما. . .
در شكم مادر چه كسي به ياد ما بود، فقط خدا بود كه در آنجا به ياد ما بود كجا خدا ما را رها كرده كه ما شك مي‌كنيم.
دهه فجر است، تمام قدرت‌ها خواستند كه شاه بماند، و شاه به آن قدرت‌ها دل بست، و هيچ كاري نكردند.
و امام به احدي دل نبست و ماند، اين انقلاب ما، اين دهه فجر ما، اين الطاف ما، همه‌اش از آن است.
خدايا به آبروي محمد و آل محمد ايمان ما را به خودت روز به روز زياد بفرما.
خدايا رزق حلال نصيب ما و نسل ما بفرما. البته وقتي مي‌گويم رزق، همه‌اش به دنبال نخود و لپه نگرديد. بعضي رزقها رزق معنوي است، (وَ ارْزُقْنِي عِلْماً نَافِعاً) علم هم رزق است حج هم رزق است.
خدايا رزق مادي و معنوي را بر ما سرازير و ما را بي نياز و خودكفا و ما را وابسته به خودت قرار بده.
والسلام عليكم و الرحمة الله و بركاته
